장음표시 사용
251쪽
uti Tulli pueri. Vocant autem Larem domesticum cuiusqued mus genium, & deum tutelarem, quem Plautus in prologo Ai lulariae des)ribit. Hinc & sacra Lararia, de sacellum Lararium diacitur. Atiae haec fere sunt instituta legesque ex uita Tarquiniii Prisci obseritabiles.
DE sERVIO TvLLIo v I. Rege Romanorum.
servius cum Trabea , De Servio Tullio rege Romanserum sexto, qui pace belloq; insignis, & in publicum commodus se- iisq; satis fuit: sed priuatim ab assinibus & cognatis ualde infelix ut, quibus denique sit indignissime occisus. Trabea, id est ueste
Palam factum : scilicet morte regis. Fati necessitatem. Fatum, est ordo certus &ineuitabilis p teritorum, praesentium &fiiturorum,institutus ex uoluntate Dei invariabili. Iniussit populi , id est sine nominatione.
ninistris , id est pastoribus illis. Talis, id est tam inimiacus. Tarquinii: scilicet Prisci. Liberum, id est liberorum. Filias: scilicet tuas. Iuvenibus, id est Lila Iungit rscilicet coniugio. Nec rupit tamen, Noenia sententiosum, de fato & fatali necessitate, quae ineuitabilis est. Regni: scilicet quod Tarquis nil inuidebant Seruio. Feropportune, Decimum bellum, quod Romani feliciter contra Hetruscos , sici rege Seruio gessere. Haud dubius, iaest iam certus de regno stabilito. Periclitaretur , id est cxperiretui cius uirtutem, uel tanquam dubius & inalefidus sollicitaret Seruium. Diuini iuris , id est religionis. . Conditorem, id est automm Fortunae, id est opulari. Fama ferrent, id est dicerent. 1nterlucet, id est in niueste clareq; di fieri & praestat. Censum, id est aestimationem bonorum & facultatum, ut pro sita quisque proportione iuuarev
Munsa, id est munera & onera publica. Viritim, id elisecundum proportionem geometricam. Descripsit , id est&finiuit, determinauit. Ex iis, prima classis continens centurias octoginta eorum,
qui censemur possidere centum coronatos & ultra. Ex iis: sti- Iicet
252쪽
IN I. LIB. T. LIVIL iii et ciuibus. Confecit, id est collegit. Aeris, id est
as,ium. Sic enim clliptica est oratio centum aeris, id est, centum asses aeris. mille aeris,la est mille asses aeris, hoc est asses aenei ex aerecusi. Aut maiorem: scilicet supra ceruum millia. Praesto, id est parati. Ocreae, id est munimenta crurum. Husce scilicet primae.
Stipendia facerent, id est militarent. Mactinas, id est
Secunda classis , continens uiginti conturias eorum ciuium, qui possident septingentos & quinquaginta eoronatos & ultra. Ex his . stilicet fecundae classis. Scutum, id est parum clypeus, id est parma ex corio consuta. Tertiae classis, continens uiginti centurias ciuium eorum,qui postiderent quingentos coronatos & ultra. Millium : scilicet aeris. Totidem, id est uiginti. Discrimine aetatumr scialicet simiorum & iuuenum. De armis, id est secundae clatsis. In quarta, continens centurias uiginti eorum ciuium,qui posisiderent ducentos & quinquaginta coronatos. Arma: scilicet qmnia. Verulum , id est telum,quod praefixum habet serrum,
instar veru acuminataim dc oblongum. Quinta classis, continens triginta conturias eorum ciuilam, cui possiderent centum & decem coronatos & ultra. Audiar scialacet centuriis. Lapides missiles, id est globos mittendos extundis. In his: stilicet 'iuniae classis ciuibus. Accensi: scilicet minittri de apparitores & praecones. Tibi- .cine 9: scilicet qui utris cancrum signa&clavica, ad pugnam&praelium coniurendum.
Haec classis: scilicet quintae Miltihust scilicet aeris. Hoc minor : stilicet inimi censum quintae classis. Reliquam multitudinem, Ut capite censos dc proletarios.
Vocatitur autem capite cenii, ita tenues & pauperes ciues, ut eorum
bona censu & aestimatione lint indigna, nisi quis caput Siluam eorum censeri uelit, cum nihil praeter corpus de uitam habeant. Proletarii uero appellantur, qui nullo tributo commoritate ue alia adiuuare possunt R empublicam, quam prole iid est liberis crea dis & uendis. De utrisque uide Gellium, in decimolaxto, cap. decimo. Inde r scilicet ex proletariis de capite censis in unum ordinem coniunctis. Vna centuria. proculdubio longe plures esues continens, quasit cetum,cum huiusnodi tincium de pauperim mille I comparari
253쪽
parari posito duobus aut tribus ex prima classe ciuibus, quod aes facultates & fortunam attinet. Militia, id est & tributo, nisi cum imperabat tributum in capita. Ita pedestri De numero dc ordine equitum,quorum ce turias auxit Servius Tullius. Ita ,scilicet in quinq; classes. Ors nato,scilicet armis suis. Sc sit, id est elegit. Inaugur tete.i. consecratae a Romulo. Fecit. i. adiecit. Ex publico. stilicet fisto. Dena millia aeris.i.centiam coronatos. Daeta, stilicet singulis equitibus. Viduae scilicet diuites. Bina millia.i.ducentos coronatos. Penderent.i. luerent. Viduae, Erant enim alioqui uidus, Immunes & liberae ab aliis muneribus publicis & tributis. On ra.f. tribuendi pecunias.
Ad ditus lailicet diuitibus. Promiscue,id est sine diserimine dignitatis,& personae respectit, ut uilissimi cuiusq; sumagium dc sententia tantum uaseret , quantuar alicuius honorati diuitisq; uox
Viritim, id est per singulos ciues. Eodemi iure, id est pari inter diuites & tenues,inter nobiles & ignobiles. Gradus, scilicet dignitatum dc opum. Vis, id est potestas suffraganda &decernendi. Primores,id est nobiliores & ditiores. Primi, id est nobilissimi. Centuriae peditum uocabantur,scilicet in suffragium, in
scilicet haberentur comitia & conuentus populi. Vocabantur, stilicet ad suffragium serendum. Uariaret, id est dillcntiret uoluntas & multitudo suffiagantium. Vocaren tur,scilicet centuriae. Insea, id est ad minores classes. Ad intimos , id est ad quintam cladem ne dum ad capite censos. Hunc. s. nostrum. Nunc est. s. incomitiis & suffragiis. TribusH.curias. De quibus supradii Romuli Catalogo dixi, quantum differant tribus a curiis. Centuriis iuniorum, In lingulis classibus duplices erant centuriae, scilicet ueturiae & iuni res. Vcturia appellatur senionam suae clastis pars dimidia. Centuria iunior uocatur iuniorum suae classis pars dimidia altera & in comitiis sortiri solebant, utrum haberet praerogatiuam, id est prinias partes in sufflagiis ferendis, primum locium, ut uitia in Catalogo uidebitur. Summam, id est ciuium & centuriarum numerum. Quadrifariam, Hamnus de diuisione ciuium in classes suas,& de o dine suffragandi scripsis. . Nunc autem indicat aliam diuisionem ciuium
254쪽
IN I. LIB. T. LIVII. eiulam in qintuor tribus locales ecundum loca & uicos urbis,quas Seruius instituit quatuor,scilicet Palatinam,suburranam, Collinam&Exquilinam. Sed postea tribus triginta quinque numeratae sunt eaedem quaecuriae.sed insta in Catalogo de his omnibus distinctius indicabo. Regionibus coctibus id est secundum uicos & colles.. Tributo,sculicet pedendo. Eius scilicet tributi. Aequaliter id est secundum proportionem Mometricam. Censu, id xst aestimatione bonorum uel aediuim Eodem scilicet Seruio. Hae tribus, ilicet locales a semio institutae. Centuriarum, de suffiagiorum, tamen postea, cum tribus. curiae pro eodem habitae simi, suffragia tulerunt tributim, id est secundum curias Ili xenturias. Censu perseeto, De primo lust ro ciuium Rpmanorum acto Fr Seruium Tullium. Et tua strum est numeratio ciuium Romanorum,aestimatioq; bonorum,& facestatum is ii qui censentur ciues,ut insta in Catalogo plora dicam. De incensis, id est de his qui se censeri inque bona aestimari nollent, vel mala fide aestimari paterentur minoris, quam ualerent. Sueraue,tauri , quod sacrificium Latini Solitauriliau, eant, a sue oue&rauroco' osita dictione. Lustrauit, id est expiauit, & sacro piaculari purgauit,ut supra de cxpiando exercitu
dixi. in Catalogo Hostilii ZIdita salicet ille e nsas & opi
Conditum, id est peractum. Censendo, idestinando. Eo lustr', scilicet pii . Cense, id et i numerata & aestimata. Ciuium, id est uirorim , qui arma gestare per arenti' possunt. ex hoc numero facile apparet, longe plus homiruun fuisse an centuria quam centum: quia carciter centum & nonaginta cc turiae supra in quinque classes numeratae, non conficerent plus decem de nouem millibus ciuium, si centenos tantum numerares in
ii arma sene, idest qui adulti, dum puberes, essent cimeiter uigesimum aetatis annum. Esquilias dest collemis uialiae ab excubiis uocatum ut aiunt. Profert, id est amolia
Pomoerium, Q D sit Pomoerium, nempe locus proximus urbis mcmibus, immunis. Postmoenium, inter aedicia urbis &moenia ἰunt autem moenia proximus murus aedificiis ur his. Inaugurato, id est obseruatione Augurii. Extrinsecus: id
255쪽
id est extra moenia & intra murum exteriorem. Puti,idest at G Ad immunis.
Cultu id est habitatione &usu. Arari uel coli. M as, id est moenia. Incremento, id augesento. Moenia, id est muri. Termini hi dest area pomoeru immunis. Consecrati, id est exempti usibus humaniti Proserebat, tur,id est amplificabantur. Audia ciuitate, De templo Di nae in urbe condito 3c de callido pioc; dolo iacerdotis Dianae. Magnitudine, licia colles addissit. Formantis. De classibus & censu. Ephestae,idemn Ephesb urbe minoris Asiae potentissima, de quo templo Dianae Plin. in tricesimo sexto,cap.r . Fgnum, id est templum. Comni niter, id est communibus impensis. Asiae, scilicet minoris. Consensum,id est concordia in corum in religione. Hospitia, id est iura hosti tali - - ν' Ιterando, id est dictitandbde consensu religionis. Pac rent, scilicet communibus simiptibus. Caput rerum,scilicet. in Latio & Italia: quia templum Romae politum esset. Armis, stilleet eum Latinis & finitimis. Id. scilicet certamen. Armis, id est bello. Fors,id est sertuna. Recuperandi. 1cilicet af Latinos. Cornua , scilicet bouis. In uestibulo,id
Cecinere,id est praedixere: - Imperium,idilicet summum
Sabinus,id est dominus bouis. Antistes, id ' iacerdos:
Responsi, id est oraculi. Incestum lacesse ire, id elinon rite coeptum. Profunderis,id est lauaris:quia noti licet in Iotis manibus iaceretarum. Interea,scilicet cum abaeta Id, id est age dolus. ' . Servius quanquam,m popularitate semii ms, qui conciliata pleb totius populi consensu regnare iussis est.Et de domestica impiaq; ambitione Tarquipii generi, & Tulliae minoris filiae S mali, m quorum utroq; exhibetur exemplum seriaiae ambitionis,& impietatis. Est4; tota haec historia plane Trastra. de seruio deiecto & acciso per suos cognatos, imo & filios. Viritim diuiso,id est per singulos citam. MLSeruium. Declaratus, stilicet a preliseommuniter. Crimitiandi,id est accusandi. Iuvenis, icilicoterat. R Ha id est Seruili initia. .
Gallies,id est diri do abominabiles. Liber Mid est arii sto
256쪽
st ratia. Esset,scilicet Romae. Vt taedio regum, Noema. Lucius Tarquinius scilicet ferox, postea superbus cognominatus. Liquet,id est apparet. Filium, imo nepotenip ti ,ut contendit Vasatin inuectiva contra Liuium. Habuerar scilicet Lucius. 3Quo,id est uti Fortuna,id est propter fortunam. Ferox Tullia,sci et minor,uxor Aruntis. In uiro , scilicet Arunte Nitiori. Cupiditatem, scilicet remi. Tarquinium, id est ferocem. Virum,scilicet fortem habet emphasin. Sororem,scilicet maiorem. Contrahit,id est coniundit,conciliatrvia simile gaudet simili. O Similitudo cilicet morum. Contrahit celariter, No ma. Eos, scilicet Lucium 3: Tulliam minorem. Ascemina scilicet minore Tullia. Ea. ilicet minor. 'Alieni, scilicet Lucii. Viro, scilicet Arunte. Fratrem scilicet Lucium. Sorore,scilicet maiore. Ad utrum,scilicet Lucium. Contendere,id est contendebat. hoc est uerbis asse- rabat. Illum cilicet Lucili. Eum cilicet Lucrum. D mi,scilicet suae. qua masor, id est uxor Lucii. Iungunturi s Lucius Mmmor Tullia.. Approbate,scilicra subectas nuptias. . Tum
uero,Sermocinatio minoris Tulliae ferocis, quae instigat stimi lis Quin maritum ad maiorem ferociam de impietatem. Inse-1tior,id est inam inuisa. Mulier,id est minor Tullia. Ab scelere,scilicet mariti Msororis ueneno sublatae. Gratuitas.uana,sine mercede. Non
sibi, scilicet dicebat. Defuisse, scilicet maritiun. l Cum quo,scilicet Arunte. Defuisse,scilicet Lucium. Tu,scilicet Luci. Ises,scit et ambitiosus acer, propositio hypothetica cum obiurgatione. Scelus,scilicet parricidium sine praemio. a. Accingeris dest parate ad regnum occii pandum. Probatio a Mnere & comparatione. Moliri,id est dissiculter comparare Dii te, Argumentum a genere & iure succesi ionis. Penates
stilicet domestici penes nos nati.
Patrii,id est gentilitii. Imago,id est nobilitas. Aut si ad
Ironia amarulenta. Aed haec,seilicet ad honorem & potentiam' Debet autem haec sermocinatio prorsus referri ad locos communes,scilicet ambitione gloriam,regnum, nobilitatem Sc in con
257쪽
Frustraris,id est decipis. Tarquinios, stilicet in
dum ignobile. Corinthum,stilicet in Graeciam,unde exulauit mustinis. Stirpem, scilitet auitam. Fratri, scilicet Arunti ignavo. Nec conquiescer Exemplum muliebris audaciae sertitudinis in re mari. Peregrina, scilicet ex Tarquiniis. Animo, lolicet fom. Genero scilicet Seruio. His mulieribus, sedi in lenta impiaq; in socerum & patrem machinatio qua Lucius sibi re Cum extorsit. Minorum sentium cilicet quos Tarquiniinriseus allegarat in Senatum. Circumire dc prehensare, Descriptio ambientis honorem di regnumqualis est longe prolixior & copiosior in petitione consulatus, apud Q Ciceronem ad M. fratrem suum. Crimini-hus,id est inmutionibus. Stipatus,id est munitus. Extem
Praeparati,id est conciliati a Tarquinio. Fraudi, id est periculo. Ibi Tarquinius. Criminatio Tarquinii in Seruium
qua calumniatur ille, & maligne interpretatur in pessimam,istem quae optimo animo,& adiummam regni utilitatem institueru' et pesseilliet senili. Seruium serua,Congeries uel am
plificatio criminum, qua amplificatur indignata personae& rerum
Semii. Parentis,scilicet Prisci Tarquinii. Interregno init quo supra post uitam Romuli dictum est Non comi-.tiis, ilicet ad creationem regis. Authoribus,id est prore riuus. Creatum cilicetes . Infimi generis,id est plebei rum. OdioAilicet patritiorum. Onera, icilicet tributorum - Inclinasse,id est imposuisse. Censum,id est aestimationem bonorusa. Inflanis, id in norabilis, si scilicet cuiusiibet illatum numerus cita notus etiam plebeis, qui alioqui diuitioribus inuiden tametsi eorum.lacultates non norint. Largiretur,extorta diuitibus.
Potioremscilicet esse se. Ilum, scilicet Seruium. Iacentiam, scilicet regnandi. Dominis , id est patribus patriciis, Clamor ab utriusque, des seruit miserabilis. Vitima, idest maxima udere,idcit audebat. CGendum,id est conuocandum. Apparitorum, id est ministrorum. Ipse,scilicet Seruius. Exanguis: idest inor tuus: Semianim id est semimortuo.
258쪽
IN I. LIB. T. LI VII. et ComItatu, stilicet aulicorum. Iis, scilicet percussionibus. Fugientem, scilicet Seruium. Abhorrer, id estvitarat. . A quo facessere, Tragicae impistatis exemplum.. Dianium, id est templum Dianae, uel lociis Dianae sacer. Flectente, scilicet Tullia. In collem Esquiliarum, scilicet ubi erat regia. D, scilicet auriga. Iumenta, id est Gquos. Dominae, scilicet Tulliae. Foedum, id est abominabile. Monumento, id est indicio memoriae. Amens, talicet Tullia. Furiis, scilicet quae furiae poenas
expetebant a Tullia propter sororem occisam. Vide Cicerone pro Roscio,& in primo de Legi.ubi festas interpretatur esse anxios dolores conscientiae malae & inquietae in animis stateratorum. Per,
Patrem p sanguini , Notatio, uel emphatica ac tragica descriptio. Quibus iratis, id est propter quos iratos. Similes exitus, scilicet cxilium & caedes. Servius Tullius, Epilogus Seruit Tullia Succedenti, scilicet post Semium. Aemulatio, id est imitatio. Occiderunt, id est perierunt. Unius, scilicet tali Fam domini. Eum, stilicet Semium. Ni scelus, id estnisi cognstorum eius impietas pediisset& anteuertisset eius consilium. Interuenisset agitanti, scilicet Semio. Sicut antea suum cuique regi Catalogum subieci, quo instituta, mores, leges,i singulis inuenta aut seruata comprehcnduntur: ita nunc etiam post seruit Tullii uitam, simile Catalogum subiiciam, quo dissiciliorcs aliquot leges continentur & instituta i
Prima ergo est. Sola patrum &senatus autoritate& uolum late regnare posse regem, & praeesse summum magistratum, licet supra in Ni una, populi assensita sit etiam quaesitus,sicut in posteri xibus quoque regibus. Hoc in consulibus postea mutatum, & in Q iaribus cmmdis,translatum est Nam fere Caesares erant,quos mittates praetoriani legerant,uel quos sibi Caesios ipsi substituerant ulti, ma uoluntate,quibus tamen Senatus autoritas accedebat. Restissime uero agitur ubi Senatus & optimates creant magistratum, uel aliquid instituunt, penes quos est summum reipublicae consilium, prudentia de intesta At uulgus ut incertum,ita & stultum ignobileque est. . rr secunda
259쪽
Secunda. Principis de magistiatus esse firmare atque hau
nire opes suas publice priuatimdiae. Nam alioqui parum maiestatis est meo, nisi autoritas confirmetur de consistat suis uiribus
Tertia. Inductas esse bona fide hosti teruandas. Etenim imdueiae sent seriae belli, institutae utriusque partis consensi & pacto
inter hostes,quibus utrinque nulla ui debet attentari quicquam, sed tuto 3c sine metu agere.Vide Gellium lib.i .cap. 1s. Quarta. Oportere esse discrimina dc ordines ciuium hominumque, secundum ossicia publica uel priuata, uel secundum op lantiam uel nobilitate uel prudentiam. Ne quilibet infimae so tis aequenar optimo cuique: ne sordidi honestis, nobiles ignobilibus,pauperes diuitibus,stulti uel rudes sapientibus temere commiusceantur. Supra autem dictum est de tribus ordinibus. scilicet, patritio elaestri & plebeio. Debetur enim seus cuiqRe honor,sinam cuique praemium,sua cuique reuerentia, & suam quisque conciti nem agnoscere, & ea, ues humili contentus uel excella non efferri immodice debet nta. secundum censum cuique obeunda esse munia Monera reipub. ne pauperes δc humiles immodicis oneribus supprimantur,nec diuites & magni otiose & illiberaliter contra rempub. agant ud quisque pro suis uiribus& facultatibus ea adiuuet. Fuit hoe seruit inuiturum longo saluberrimum urbi Romanae, quo ciuium suorum, atque suis adeo bonis & opibus potuit se sustinere. Est autem Gmsus, aestimatio bonorum & ficultatum cuiusque ciuis,quo possit fieri coniectura, quantum quisque ciuium, pro secutitatum suarum proportione geometrica rempub. adiuuare queat pecunia & tributo, cum opus fuerit. Sic in Evangelio Lucae, cap. a. seribitur Octauium Alsustum egisse censum totius orbis imperio Romano subiecti: Graeci uocant τώ--, id est aestimationem,uel ana γραρυ, id est descrUtionem,quod cuiusque --na opes & facultates,quanti ualean censeantur, aestimentur, & d scribantur,ut sie Respubluas opes utroq; non ignoret, & secunda
eas se queat comparare.' Sexta. inque ciuem in siri classe censeri & numerari debere. Est autem appellata classis, a Graeco uerbo id est aeuocando,quod ciues uocarcntur ad censum, uel ad conlitia, de sunstagia secundum ordinem classium. Qui autem non essem classet,id est qui non essent digni uel idonei, ut censerenti ir in aliqua clesie, illi non uocarentur neque ad censum, neque ad comitia, ii
260쪽
dimi ad ullos honores in Urbe. sunt ergo quinque classes secui dum opes & facultates eorum institutae a Sentio Tullio, quae dein ceps perdurarunt, licet crescente repub & impcrio, increucrit etiaquantitas ficultatum, proportione circiter decupla, ut uidebimus
exsequenti supputatione: quia hic sub Servio Tullio circiter docentesimum annum umis, ceniacst prima classis mille coronatis. Secunda, septingentis quinquaginta coronatis. Tortia, quingentis coronatis. Qisso, ducentis quinquaginta coronatis. Qiunta& infima, centum & decem coronatis, quo tempore adhuc paruae, uel saltem mediocres sucre opes Romanorum ciuium. Vertim intra annos trecentos adco crcuere ipsortim faculta
rates, ut tempote belli Punici secundi, circiter annum urbis quin gentesimum quinquagesimum, censa sit prima & suprema clas tu senatorum, & patritiorum & equitum senatorii ordinis, quin, cim millibus circiter coronatorum, uel saltem duodecim millibu Nam paulo post occupata A sia, pluribusque prouinci is. ita sunt au cu Romanorum opes & potentia ex orientalium spoliis id rapinis,ut census equestris non esset minor duodecini millibus corora torum. lam summam facultatum, qui non haberet, is non ce sereturuir equestris ordinis, neque in eo sedcret. Senatorius autem census non esset minor uiginti millibus coronatorum, quam summam qui non haberet, non legeretur in senatum. Postea usro Caesar Augustus Oetauius ita auxit utrunque censum, ut equo-stris haberet uiginti millia coronatorum. Anatorius uero, triaginta militia coronatorum. Tertia, tribus millibus comitat
rum. Quarta, mille coronatis. Quinta & infima, quingentis coronatichoc est,quinquaginta millibus aeris i quam summam qui non possideret, non esset custicus, id est non coincretur in elas. aliqua. Ergo Senui quarta ac quinta classis, post tanta incrciuei ta, non cena est, sed annumerata sexto ordini capite censorum&troierariorum, qui cum non haberent quod penderent tributum a militia quoque & ab aliis tributarias oneribus habebantur in munes. Attamcn allegabantur ad onera sordidiora de uili ra,non tamen seruilia. Vide Gellium in 16. capitu. ro. & de his Liuium in . lib. belli Punici circiter initium. Hare autem aestimatio partitioque ciuium non Romae solum est obseritata, usrumetiam apud Gnecos, & praecipue Atlimis, ut ciues secutidum centium & facultates suas facerent munera, & rempub. adiuuarent, de qua re multa sint apud Demosthenem in oratione de