Vitae Italorum doctrina excellentium qui saeculis 17. et 18. floruerunt. Volumen 1. 20 auctore Angelo Fabronio Academiae Pisanae curatore

261쪽

C A P A s s I U sc a flare posse intellexit. Sedatis paullulum fi ctibus, calamum iterum in manus sumpsit

poenas repetiturus a Laderchio novarum ' injuriarum . Sed abjecit postea, quam magna ex parte consecerat, II. Centuriam nugarum La- derchianarum, sequens illorum consilium, qui tragoedias in nugis minime agendas esse dicebant . Plurimum etiam valuere ad mitigandum Capassii animum , quae ipso Magno Duce approbante , de historia SS. Crescii & Sociorum scripsit Vulgavitque Μ. Antonius Moetrius Canonicus Florentinus . Quanquam enim a Capassio nonnullis in rebus dissenti ret, tantum attamen hic dedit veritati, ut jussam Capassii caussam judicaverit. Id enim praecipue Capassius adversus Laderchium proin handum susceperat, S. Crescium , hujusquct Socios minime martyrium subiisse anno I. Imperii Decii Augusti; illorum, quae extant, acta

perspicue in eo mentiri, quod Decium amense octobris an. CCXLIX. ad Majum usque insequentix anni Florentiae fuisse affirmant ; eademque minime ante Nicaenum Concilium , sed multis post saeculis conscripta suis se , ut in primis indicant varii dicendi moli,

262쪽

a a GER ARDUsae formulae, consuetudinesque , quae in ipsis

occurrunt, longe ab antiquitate abhorrentes . Praeteritis commonefactus periculis ac malis otium tranquillitatemque vitae spectare coepit Capassius , idque ut tacilius obtineret eripere se e conspectu Cosmi III. constituit, ejus fratiam, di amissa munera suerat enim tum ipsius Cosmi, tum Card. Francisci Μedieei Theologus recuperare te posse plane

desperans. Romam itaquct Venit exeunte anno MDC IX. cum plurimum spei haberet in perspecta jam erga se Card. Renati Imperialis benevolentia. Et quidem benigne libera. literque seeit Cardinalis . eum sibi Capassium Theologum delegerit, Si comitem habere vo. luerit in itinore , quod Μediolanum secit,

eum Legatus a Clemente XI. ad Carolum III. Hispaniarum Regem mitteretur. Neque minorem erga se benevolentiam Capassius expertus est Card. Μichaelis Angeli de Comitibus, a quo, ut ab Imperiali, in omnibus consiliis , deliberationibus ad res theologicas pertinentibus adhibebatur. Ipse vero nunquam iis non praestitit fidem & diligentiam singularem, ac parem ingenuitatem , libertam

263쪽

CA A salus: a 43temque dicendi. Cujus quidem libertatis si

semper moderatricem habuisset prudentiam, cumulatius satisfecisset iisdem Cardinalibus, neque se novis implicuisset malis. Sed ita

erat natura comparatus, ut non solum fin

gere Se dissimulare . sed etiam obtegere sei lentiam suam , ejusque acerbam severitatem hiandi sermonis artificio mitigare nesciret. Audierant ex eo multi quid seni iret de Consitatione Unigenitus , quam per illa tempora Clemens XI. condiderat atque promulgaverat ;nec Voce tantum , sed etiam scripto Capas, sins sensus suos aperuerat, cum saepe hac de re litteras ad amicos suos praesertim Gallos dedisset . Interim Romae apparuit epistola quaedam Gallite scripta , quae persuadere e

nabatur Clementi XI. esse illius sapientiae Staequitatis destnite distincteque declarare quo sensu intelligi deberent damnatae quaedam propositiones Quesnellii . propterea quod illa.

in utramque. partem , honam scilicet te malam, accipi posse videbantur Quoniam haec congruebant cum iis , quae valde solebant esse in ore Capallii , nemo non dubitavit ex hujus officina, quae circumferebatur , epi-

264쪽

stolam prodiisse. Quae epistola cum in meti mus quoque Pontificis pervenisset , magna issigna dedit Cardinali Imperiali doloris, ORfensque in Auctorem animi. Cupiens vero Imperialis periculum , quod impendebat , a Capassio propulsare , ei persuasit, ut scriptores contentas in epistola confutaret , atquo redargueret. Id cum praestitisset Capassus potuit se quidem metu, non tamen suspicionciliberare nimis favendi iis , qui Pontificis Consilutioni adversabantur . Hi profecto tantum in Capassio confidebant, ut cum rumor spar

sus suis et Innocentium XIII. illum sibi adscivisse Theologum , omnes una mente M VO- ce conclamare coeperint per inum tranquilinlitatem Christianae Reipublicae restitutum iri . Declaravit quidem Innocentius cum primum Pontifex creatus est, velle apud se esse Ca passum , seque illius opera Sc consilio ; sicuti antea secerat, in rebus Theologi cis uti. Sed cum it cos novissent inimici iti

1 Ex multis unam eligemus Domini ei Laetrarini isis iam ad Capassum, ut ejus exemplam in stae hujua

commentarioli reseramus. Diuilia

265쪽

adhibuerunt machinas ad convellendum Pontificis animum , ut majori vi oppugnari non potuerit . Clamabant etiam plerique Cardinalium injuriam fieri universo ordini, si tanta suis et auctoritas unius privati hominis in eo n-: filiis de rebus gravioribus dandis, quanta esse. t solet Congregationum ipsoram Cardinalium. Ne-τque hoe solum secerunt inimici Capassii , sed

etiam renovarunt accusationes da thesibus D quas in principio hujus commentarioli expo- .suimus , quarumque memoria propter Vet

lutem extincta esse videbatur. Et prosechoi nisi a Ff oritas Prosperi Lambertinii, & metus offendendi Pontificis animum obstitissent, Ca- passius contrusus suisset in carceres nefario Tum scelerum adversus Religionem vindices. quam poenam ab ipso non se Ium ad murmuratione, sed etiam voee & elamore in pri-mis expostulabant Cardinales Laurentius Corsinius , & Franciscus de Iudice . Et dolendum hoc maxime fuit Capassio in tam gravi vulsnere , quod Petrus Μaria Pierius secum suis dalitatis vinculis conjum Ius, qui sedare Coris

266쪽

a 6 GER ARDUS, pollebat, auctoritate in consiliis dandis, ipsum in se se inflammaverit. Quam ob rem de

commutando vitae statu . deque transitione ad Dominica nos coepit aliquando cogitare .

Sed hujusmodi mentem brevi mutavit , quod res aliquid offensionis habitura , 8t indicia fracti animi allatura esse videbatur. In hoe vero satis gloriose de inimicis suis triumphavit , quod Innocentius XIII. non solum vo-ee , sed multo magis etiam ne is declara- is , mala, quae ipsi impenderunt, non ulla ejusdem culpa, sed occultorum quorumdam hominum studiis Ec machinationibus excitata suisse. Nam quamvis Theologi munus ei misnime assignavit, ejus tamen consilium multis in rebus exquisivit, ipsique mandavit, iit scripto exponeret, quae praesentibus Chrseitianae reipublicae temporibus Sc concordiae convenire judicasset . Opus itaque excudit,

cujus est titulus: Rifesoni ar Religioso δε- potissimo delia Santa Sede sopra un modo di lepare ii curarienti dissidii per la costitutione GAgenitus; quod quidem opus non latuisset semis

per in thesauris Capassi ci si is oce ullius

267쪽

cAν Ass Ius, 24rrem egisset, neque divulgasset de Gallicis

negotiis jam esse coa secium. At ne quid con siceretur, obstitit etiam immaturus Innocen tii interitus, quem omnes boni. 8c Capas.sius in primis vehementissime doluerunt , quasi cum eo extincta suisset omnis spes p blicae traii quillitatis. Brevi haec revixit cum

in locum Innocentii successisset Benedictus XIII., recreatusque etiam Capassius fuit, quod ab hoc Pontifice non mediocria sibi amoris existiniationisque signa impertita suerunt. Quia tamen desperabat fore ut mansuetioribus Romae uteretur inimicis, postquam Pontifici ad Romanum Concilium adsuisset , Florentiam ad suum coenobium tediit. Acceptus humanitersuit a Io. Gastone Magno Etruriae Duce . quod hic paterni odii in Capassium ni in ima haeres esset , planeque cognitam haberet illius singularem doctrinam . Cujus judicii sui illustrius quoque testimonium dedit, eum Cain passium Stephaniani ordinis Theologum, Se Theologiae Doctorem in Academia pisana

creasset. Nunquam tamen ipse operam sua in navavit Academiae , utens potestate, quae sibi

data suerat, quem voluisset, in locum suum

268쪽

substituendi. Substituit autem Ioannem Petrum Fancellium, quem multi summis parem Theologis judicarunt . Tandem Capassius . cujus vita perpetuis fluctibus suerat objecta, pacatis ventis coepit uti, Sc quo propius ad mortem accedebat, quasi terram sibi videbatut videre, aliquandoque in portum ex longa

navigatione esse venturus. Sic quidem reliquum Vitae tempus traduxit, ut ad placandum unice Deum illud sibi relictum esse judicaverit. Apoplexis, qua semel iterumque correptus fuit , eum Vita privavit anno Μ DCCXXXVII. X. Kal. Decembres paullo post inediam noctem. Illam vero multo antea praenuntiaverant frequentissima animi deliquia i quibus ut primum tentatus est Capassus, illa mentis acies , quae semper in eo fuerat sumina , coepit hebescere. Triduo post mortem solemnes exequiae eidem persolutae suerunt,

habuitque orationem de illius laudibus Iulianus Sallerius , qui hoc se debere putavit Scgradui dignitatis , quem in sodalitate tenebat Capassius nam Innocentius XIII. illum Ex- generalem , ut vocant, declaraverat ) decori, laudi civitatis Sc Academiae Pisanae, suae.

269쪽

C A P A s s O . 24'. v eestudini, gratoque totius sodalitatis de siderio propter summa, quae a Capassio omni tempore aeceperat beneficia. Nemo enim inter alumnos illius erat illustris doctrinae nomine, cui Capassius lucem ingenii , dc consilii sui minime porrexerit; Sc quo posteri: alietiam serviret, auxit suum Florentinum coenobium eximia librotum supellectile, effecitque ut soror sua Flammetta huic bibliothe

eae haereditatem suam , ex qua redeunt quo tannis LXIV. centusses scutata appellant , testamento legaret. Donavit etiam Capassus

Templo sui coenobii non mediocrem supellectilem opere eleganti perfectam , quod non minus ejus pietatem quam liberalitatem demonstrat. Ut vero his largitatibus copiolae suae satis esse possent , has magna parsimo nia ac diligentia colligebat. Neque solum liberalitas & parsimonia , sed M aliae virtutes specie dispares prudentia conjungebantur in Capassio . Quis enim illo severior D dulcior , gravior & comior habitus est y Amistitias coluit tum nostratum , inter quos maxime dilexit Laurentium Μagalottium , Antoniam Mariam Salviuium , dc Guidonem Gran-

270쪽

dium, tum exterorum, maximeque Callorum, apud quos tanto in honore erat Ca- passi nomen , ut nemo ei superior doctrina divinarum rerum poneretur. Quod judicium ferebant quoqua Itali omnes, qui summa malevolentia & livore minime impediebantur in umerabanturque iis temporibus Theologoa rvin principes Benedictus Bacchinius, Ioannes de Miro , si Gerardus Capassinis. Ex multis , quae afferre possem , testimoniis unum eligam Card. Prosperi Lambertinii, cujus ex

tam litterae ad Antonium Niccolinium in hanc sententiam scriptae. Quaeso confer te sub vesperam ad Templum Virginis ab Angelo salutatae: ib dem tantisper opperire Capussum , dum ipse divinis precationibus satisfecerit. Quando tibi obversatur ante oculos homo , qui satura omnes collegas suos multum superat, cogita hunc Iladio , ingenio , ct

doctrina non solum iis esse superiorem , sed sum

inis quoque viris cererarum omnium sodalitatum,

quae cis , O ultra montes fimi , parem haberi posse: hunc in cubiculum persequere , meoque nomine amicissime amplexare . Hoc juὀicii non solum, sed etiam benevolentiae Lamberlinii in se testimonium merito Midem Carassius mul-