장음표시 사용
61쪽
Caput V. De Reliquis affectibus soporosis. 3 i
cedat sa). Iam vero cum id , quod naturae modum quavis ratione excedit, malum Sit, & somnum & vigiliam modum excedentia perniciosa esse quivis intelliget. Vigilia pertinax corpus solvit dc exsiccat, atqueadeb aegrum nec diu, nec nocte dormire, aut dolorem praesentem , aut futurum delirium, aut convulsionem significat b . Contra: somnus immodicus corpus reddit iners, citoque extinguit, ut homines diu vigilantes non raro: soporatos , diu subsistentes difficillime videas H& sane si experimenta & rationem consulamus inquit
ToZZius facile conjiciemus longe deteriorem esse somnum Dimmoderatum pervigilio c .' III.
Somni comatosi eum refrigeratione confiunctἰ Iethalas d). Qui in febre acuta cum magno ardore primum vigiliIs, deinde sopore corripiuntur in maximo Versantur discrimine: si huic insuper accedat refrigeratio , aut sudatiuncula circa caput & frontem , etsi externa facie Videantur allevati, moriuntur. Hermocratis historia ab Hippocrate relata nobis exemplo esse potest se . Comatosi etiamne quid habent convulsisscum' f).
Quamquam dubitanter hic loquatur Hippocrates, pro certo habendum coma, delirium Suboscurum, & convulsionem in morbis acutis ita arcte conjungi, ut Vix unum sine alio observare liceat.
Comatosos, laboriosos, tum eos qui obsurduerunt, alvus prorupta subrubris excrementis adjuvat in ipsa crisi g . Alvus lubrica in comatosis interdum utilis, quandoque
f Hippocr. Cosc. Duret. Ilib. 2. cap. 2. sent. 9. pag. 9s. g) Hippocr. Coac. Duret. Isib. 2. cap. 2. 1ent. F. pag.
62쪽
noxia. Dum soporosi affectus ex phlegmone cerebri, aut Viscerum inferiorum nascuntur , alvi fluxu non juvantur , nisi in bona crisi. At si mali fomes sit in prima regione, biliosis, cras is, crudisque humoribus Scatente, ut Saepe fit, quovis morbi tempore alvus lubrica prodeSt, imo & repetitis purgationibus ex rha barbaro, mixtura simplici , aliisque hujus modi medicamentis natura juvanda , praeSertim Si Viae apertae , humores fluxiles, viresque constantes id efficiendum suadeant. Historia filii Pithonis ab Hippocrate relata a) nobis exemplo esse potest. Praestiterit certe Vallesium nostrum in rebus practicis nulli secundum , de hac historia aliisque epidemicis consulere.
VI. Defecti ae febres intermittentes ) tutae atque inoxiae frequentius esse solent quam continuae , quamquam ct in his periclitentur qui in accessionibus aprehensi conticescunt, vel raptu quodam terno per membra tentantur b . Esse febres intermittentes periculosissimas propter Soporo sani affectionem in initiis accesSionum ingruentem, quaS nunc communi consensu Medici pernitiosas Vocant, nemini ignotum , si vel mediocriter fuerit in praXi VersatuS. Nec eas tantum perniciosas quae caput Sopore Vel delirio infestant, sed& alio quovis modo aegros in summum discrimen adducunt , explicuit & delineaVit accuratissime Mercatus noster, a quo haec de febribus intermittentibus perniciosis doctrina saluberrima, tamquam ex puri SSimo fonte, in caeteras Orbis regiones manaVit. Fatendum tamen vetustissimos Medicos Dioclem , Praxagoram , Archigenem, & Asclepiadem, praeeunte Hippocrate, de his febribus mentionem fecisse. Galenus olim,& recenter Baglivius adnotarunt , Romae frequentes esse febres periodicas mali moris. Addit hic gravationem capitis scapiplenium Vocat in aere Romano esse familiarem c . Sed
63쪽
Caput V . De Reliquis assectiibus soporosis. 3 3
multo ante Asclepiades 'apud Romam inquit frequentare,, advertimus has febres cum corporis atque mentis oppressio
ne in similitudine lethargiae , quae secundo Vel tertio in
,, statu acceSSioni S constitutae Statim recalefacto corpore , Vel 1 cessante Vehementia in resumptionem, atque resurrectionem di, mediocrem revocant aegrotantes. At Si levi figmento cessave-33rint semel apprehenso aegro, nullam resolutionem dabunt,
13sed in sudores , & respirationem celerem ; in pulsum febricidi, tantem desinunt, ac occidunt a).V Totius orationis cardo eo vertitur ut intelligamus, ubique locorum invadere quovis anni tempore, sed praesertim autumno, febres intermittenteS cum caro , comate , aut catalepSi conjunctas , quod dum Medicus videt, aut quod meliuS multo eSt, praeVidet , Statim nullaque interposita mora ad corticem peruVianum, tamquam remedium certe efficax & salubre confugiat, eumque sufficienti quantitate, quousque febriS prorSuS fugata Sit, praescribat ; qui enim Venae Sectionibus , purgationibus, aut aliis medicamentis curationem , relicto cortice , agreSSi sunt, aegros letho comitiiserunt. Baglivius de cathoco accessioni-hus febrium intermittentium SuperVeniente minime audiendus, etenim bis peccat; Primum quia Venae sectionibus , & purgationibus extra accessionem, intendit morbum depellere; deinde quoniam de Κinae viribus in eo casu altum habet si
Ferniriosissimus est carus si in deesinatione febritim continuarum supervenit, vel febri non judicatae ; item cephala iae,
epilepsiae cum vocis , motus , ct sensus privatione c). Non modo carus , sed & catalepsis aliaeque affectiones soporosae in statu febrium acutarum SuperV nienteS, perni ciosissimae esse solent. Memini me vidisse anno 1738. febres εontinuas epidemicas, quibus circa undecimum morbi diem caeteris bene procedentibus , subito conVulsio cum caro , aut catalepsi aegros inVadebat, summo eorum discrimine. Cςssit
64쪽
tandem, morbus Viribus corticis peruviani, ante horum Symp- tomatum ad Ventum rite praescripti. Secretarius Vasco in
quit Hollerius in febris declinatione , & alvi profluvio , urb
nis bene coctis certam valetudinis spem praebentibus, cata' ,1 lepsi deprehensus uno die obiit. Aperto cadavere pulmoneS hepar corrupta inventa sunt: serum quasi rufum cerebro posteriore contentum , & Sanguis concretus in majore Vena, γ' quae medium caput praereptat a .' ' Caeterum Vans*ietentus de hac Hollerti observatione anatomica loquens , inquit: Verum non videtur ex his observationibuS concludi posse, quod in catalepsi semper tales causae adSint Praeterea Dplures eVaserunt ab hoc morbo, uti postea dieetur, neque adeo facilis sublatio illarum causarum videtur, quaS in ca- Ddaveribus invenerunt.V Eodem loco Boerhaavii aphorismum de anatomicis observationibus eorum , qui catalepsi perberunt, limitibus certis concludens ait: ΡΜultum prodesse ad Mntelligendas morborum causas cadaVerum sectionem nemo dubitat: interim tamen magna cautela hic Opus est, ne pro D morbi causa habeatur illud , quod potius morbi effectus est: D multa enim in cadavere inveniuntur mutata per morbum ip-DSum , quae non praeextiterant ante morbum CV
Graecis , a Latinis nervorum resolutio, est: defectio motus , interdum etiam sensus, in aliqua 'aut pluribus corporis partibus , salvo capite. Quamquam Hippocrati familiare fuerit apoplexiae nomine motus Sensusque determinatae particulae privationem significare c , tamen apud Graecos posteriores invaluit usus eo vocabulo omnem in toto corpore, ne capite quidem excepto, sensus & motus amissionem: unius autem
a) Honer. de Morb. intern. Ilib. I. cap. 9. in SchoL pag. 63. b Vansii et Comment. in sphor.
65쪽
tem partIs similem affectionem propositis nominibus ostende re a ; quae cum non satis apte explicuerit Boerhaavius, ejus discipulus VansWietentus solita moderatione ex Veterum men
te optime declaravit b). 'Differt paralysis , paraesis ab apo- plexia inquit Trallianus quod in hac quidem totius cor
11poriS sensus & motus abolitio cum principum animae func-33tionum noxa & quodammodo morte contingant : in illa ν Vero dimidia pars corporis, vel una moritur γ). Paralysis est Symploma actionis quandoque abolitae, modo diminutae facultatis animalis non principis loco- motivae , interdum etiam sensitivae. Morbus hujus symptomatis generator est Saepe intemperies, quandoque organi Vitium. Cum morborum naturam intimam indagare nequeamus , sed per causs& effectus in eorum cognitionem ad medicos usus, perVenire datum sit d , sufficit hic considerare intemperiem seu in Vitiata proportione, seu in ipsa partium substantia speciali modo corrupta consistat, motus Sensusque priVationem inducere , quod ex dicendis ulterius clarius innotescet. Pars affecta est quandoque ipse musculus partis movendae: modo
nervi ad musculos pro motu exercendo appellentes. Si musculorum organica structura ob contusionem, Vulnera, aut alio quovis modo ; Vel temperies tum quantitate , nimia scilicet Obstructione , plethora: tum qualitate , nempe eXSiccatione, laxitate, resolutione: aut Vitio substantiae quatenus haec consumpta , exinanita , corrupta , speciali modo debilitata, vitiata fuerint, paralysim membri inde venturam nemo ibit inficias. Quod si integro membro movendo, influxus cerebri per spirituum interruptam Concatenationem U) non accedat, motum inde deficere necesse est. Ergo dum Medicus partem pura lysi tentatam videt, omni diligentia eam investigando ob- Ser Uet , num ejus temperies aut organica structura bene valeat , an vitio laboret. Quo facto , si ea integra sit, animum applicet ad considerandos nervos , quorum acceSSu ad Partem ν
66쪽
ue 6 Lib. L de Morbis Capitis.
tem , cerebri sit cum ea consensuς. Galenus cum V Ideret Medicos resolutionem digitorum manus in Pausania SophiSta curare non posse per medicamenta ipsi parti resolutae impro-Vide applicata , mutato consilio, per remedia spinali medullae apposita eo loco unde ad digitos affectos nervi decurrunt , aegrum sanitati restituit a). Considerandum etiam est, num paralysis sit perfecta dum scilicet motus & sensus abolentur in parte; aut imperfecta, quae fit, cum aut solus motus deest permanente sensu , aut motu S Simul cum sensu minuuntur , etsi integre non deficiant. Solet etiam haec aD sectio particulam unam Velut brachium , crus , manus aut digitos laedere , interdum dimidium corpus a capite ad calcem occupare. Nec semper ex se ingruit, sed modb vi propria, modo aliorum morborum pedissequa. Ita a poplexiae non lethali, colicis doloribus, arthritidi, cachexiae, aliisque. hujusmodi aegritudinibus non raro succedit. CauSae occasionales internae paralysis sunt plet hora &obstructio cum speciali laedendi modo. Si musculi nimio repleantur sanguine, aut vitioso humore, ut neque contrahi,
laxari, Variisque motionibus agitari valeant, impotentes fiunt ad motum, quod in obesis , plethoricis, fluxionibus , humo
rum nimio ad eos appulsu fieri solet. Si copiosa nimis sanguinis humorumque repletio eas occupet partes , quibus ne Aus cerebri cum particula movenda intercedit, impeditur communicatio & consensus necessarius ad motum. Sic quibus Suppressae sunt haemorroides , culaneae excretioneS , PUStu-Iae , arthritides, aliaque id genus Naturae purgamenta, in paralysim nullo negotio incidunt. Notandum in transitu , musculorum , nerVorumque nimiam replesionem non semper paralysim , sed alios Saepe morbos, cachexiam , arthritidem,
rheumaticos dolores producere , quod absdubio ex specialidia thesi & laedendi modo procedit. Quemadmodum Partes
omnes certis Naturae legibus diversas exercent operationes, quibus nutriuntur, expellunt sibi noxia, aliaque agunt earum conservationi & u Sui consentanea , ut in Phisiologia vidimus, sic etiam inexplicabili laesionis forma ita afficiuntur per ab Galen. de Loc. asseest. lib. b. c. Io.
67쪽
per morbos, ut una partis actio laedatur , reliquis intcgris; quod advertere placuit , ut Tirones intelligant, non vanis illeoricis ratiociniis , sed practicis observationibus Naturae laesae opera, modosque laedendi esse investiganda. Ex dic tis SuperVacaneas quisque judicare peterit ab Autoribus ex citatas quaestiunculas de motu deperdito manente Sensu, dccontra: cum facile sit ut specialis laedendi modus , seu determinata humorum diathesis eam solum partis Vim attingat, quae Sentit, non eam qua moVetur, quemadmodum in caeteris morbis una Saepe actio partis affectae laeditur , reliquis illaesis. Accedit, nervos ex medulla & membrana constitui a atque facile posse illam, hac integra, corrumpi, &contra : ex quo neceSSe est, paralySim cum motione imp dita , valente sensu , & Vicissim aliquando Venturam . Causae efficientes externae aliae vitium organi, aliae intemperiei pro ducunt. Contusior casus : Vertebrarum disjunctio : ictus: aliaque id genus multa organicam cum nervorum, tum m ubciniorum fabricam laedendo , motus sensusque PriVationem inducunt. At somnus in loco humido velut in spelunca : domus recens polita : Lunae radius: somnus justo longior: exercitium 1 cibo : vini, rerumque somniferarum abusus : nova h. gipso politura : animi pathemata Vehementia : Otium cum co- Pioso cibo : rerum venenatarum , sed praecipue plumbi vapor b : & id genus alia intemperiem creando paralySim generant. Sed omnium causarum potentissima eSt aer cum in
nifestis , tum occultis viribus insensus. Igitur temporis constitutio pluviosa, frigida, humida : calida etiam , sicca , dcurens, diversis laedendi modis hanc aflectionem producit; equidem frigidum densando dc extinguendo: humidum re plendo & relaxando: calidum inflammando , urendo : siccuri exhauriendo . nervos & musculos sic assiciunt , ut eos admotum ac senSum impotentes reddant. Qui domos recens constructas, calce & gipso obductas eu politas habitant, ex aeris ambientis frigiditate & humiditate in morbos capitis facile incidunt, tum praecipae senes, aut alio quOVis modo
68쪽
1 8 ' Lib. I De Morbis capitis.
debilitati: quod dud tum Galenus, deinde Hollerius , demum
Boerhaavius adnotarunt a). Sed divina illa & occulta aeris vis in morbis producendis ad paralysim ita confert, ut mirum non sit, quibusdam annorum tempestatibus hunc morbum prae caeteris Vigere , dc epidemice , hoc est , popula iner grassari, ut alibi ex HippocratiS doctrina monstravi
Tametsi paralysis ex se incipiens nec aliorum morborum consectan a repente in Vadere Soleat , non raro. eam PraeVe niunt capitis gravitas cum dolore, Vertigines, insolita rerum oblivio, memororum torpor, Somnolentia, appetituS prostra tio, impotentia ad motum. Quod Si corpuS ObeSum , Obs- tructum , otio vino lue labefactatum fuerit , facile aditus ad inunc morbum suscipiendum patet. Eo jam ingruente , Sub1to motu , modo etiam sensu priVatur nunc dimid1um cor Dus, nunc ali rima tant lim particula, ut lingua , labia , Oculus, manus, pes, &c. Sub hoc Statu facies quibusdam pallet, aliis rubore suffunditur, ut obserVatione fideli censi et , Si laetera consentiant, eos huic morbo proniores , quibus facies fuerit rubra & pustulis foedata , integra Valetudine: pulsus ParVus , celer , languidus , obScuru S : Urinae Sanormn Similes , aliquantum in aqueam cruditatem Vergentes : febrismi piarimum lenta pauco calore , sed periodis distinc' seu rodens, mentis hebetudo: omnium functionum 1 nertia. Cres 4 ente morbo his omnibus accedit facilis in iram propensio: mentis alienatio: animi atque rationis inconstantia: SenSumn omnium hebetudo, rerum concupitarum difficilis explicatio, ut nesi nandis iis Vocabula non inveniant , cumque manuum, pedum motionibus , totiusque corporis nixu ediplicare conen tur quod velint aut optent, id minime consequi possunt. In terea nugas garriunt, leVi Ssimis de causis , 1mo dc nullo ne Rotio lacrymantur, SaliVa injuSsa ex ore fluit, neque res et hi noxias depellere valent. Pars morbo confecta languet, &
a) Galen. Comment. I. in lib. I. Praedict. Hippo. text. 8. Holler. de Morb. hucin. l . I. cap. 1 o. in Schol. p. Tue. Boerhaav Aphor. de Cognosc. ct curandis mor. Ioso.
69쪽
contabescit, dum ei opposita probe nutritur ue nec alienum. est eamdem inmmescere. Morbus hic ut plurimum longus est, in pueris dissicile , in senibus nullo modo sanabilis. Sunt qui ab eo post multas aerumnas & longam medicationem insanitatem reducantur , ita tamen ut integrum membrorum irinbur rarissime recuperent. Duplicem habet exitum : aut in Sa
nitatem imperfectam , ut diximus, aut in exitium; atque fere Sic incidit, ut per menses aliquot, annum , aut amplius vitam ducant tristem , donec adveniente lethargo, caro, apo plexia ; aut Debre soporosa extinguantur. Curatio ita constituenda, ut plethorae , &obstructionis habeatur ratio, cum in Venae sectione, tum in reliquiS medicamentis praescribendis. Igitur si ex signis plethorae satis
constet eam adesSe, Vena secanda eSt, ea semper cautione,
nervos scilicet affectos nimia sanguinis extractione non multum juvari. Emetica his parum prosunt , nisi primae regionis, Ut vocant, impuritates huic morbo fomitem dederint. Ergo omni opera innitendum , ut optima diaeta , longo temporis inter Vallo , malum restinguatur. Jusculum ex viperis, addito nasturtio aquatico, becabunga, aliisque vegetabilibus levi stimulo obstructiones tollentibus , communi usu receptum , Utilissimum est. Prosunt 1teratae quibusdam intervallis purgatio ne S ex rhabarbaro, aloe, agarico , & similibus , cum nihil aeque conferat in morbis nervorum , ac VentriS totiuSque corporis impuritates consulto depellere. Sed mutare locum, si unquam alias, hic locum habet, aegrumque ad balneas ire ue non quo thermas bibendo corpus aqua inutiliter imo noxie repleat , sed ut commodis lavationibus nervos & mus culos ab impuritatibus liberando confortet. Nostris tempori . bus tentata est curatio paralysis per vim electricam , quae concussu & agitatione scintillis igneis, fulminis instar, ex citatis partem affectam commovet. Μodum aegroS di Sponen di ut machinae electricae vires effectrisque experiri POSSitit. amplissime describunt Neoterici a). Curationes paralyticorum,
aliisque nervorum morbis laborantium sat mirabiles ac numero multas in Haeno Vindobonensi Medico , aliisque videre
a ride inter Disputationes Pathol. Hallor. 2.3 seq.
70쪽
licet. Nec desunt inter recentiores qui viribus electricae machinae in curanda paralysi parum fidunt a). Parisiis plura tentata sunt experimenta & quidem Solemniter pro paralyticis ope electricae machinae sanandis , sed sine frue u b . Nihilominus laudandi conatus, dum nova indefesso studio pro aegris sanandis parantur remedia , quae id saltem habeant commodi ut si non juvent, ne minimum quidem noceant. Proptereae Tirones monendi, ut in hoc , sicut in pluribus aliis nostro aevo inventis , perpetuo illud Hippocratis in mente habeant : Nihil temere sis mandum , nihil contemnendum c). 'Interim tamen & hic cavendum est inquit Vans*ierentus
3 ne tantus motus destruat nervos , quibus curandis adhibe- ,,tur ; vel & in partibus non affectis noliam producat numinerosissima circa Vim electricam a Viris celeberrimis ins 13tituta fuerunt experimenta , quae Summam eius efficaciam,
lased & simul periculum docuerunt, dum minuS prudenteς-M haec experimenta tractarentur d . V
Paralysh non umquam acutus , saepe longus , fere insanabilis morbus est e). Non raro incipit paralysis cum febre leni & acuta , quae celeriter septem aut noVem dierum spatio, spirandi difficultate , Viriumque impotentia aegrum jugulat. Errant ergo qui eam ad morbos chronicos perpetud relegant. At licet omnis nervorum resolutio fere insanabilis sit '' ea tum maxime esse 31solet quae a nervi praecissione incidit: aut a vertebrae ce r Vicis transVersa luxatione : aut quae in Vetustatem incidit: Daut in qua pars resoluta multum refrixit & emarcuit, op-