Epitome astronomiae : qua breui explicatione omnia, tam ad sphaericam quàm theoricam eius partem pertinentia, ex ipsius scientiae fontibus deducta

51쪽

culi cireumferentia ablata, comprehensa. Uri, Est gura plana, quarta ira merentia cinuli ρarte, ct duabissemidiametris comprehensa. NOTANDUM. Sicut Circulis in doctrina Astronomica, pro circumferentia linea fiumitur: ita circuli partes, videlicet, Semicirculus ct Quadrans pro dimidia, aut quarta circumferentia parte accipiuntur. Eodem modo ARC V X CIRCULI quamlibet circumferentia portionem denotat. SPHAERA est,

quando Semicirculi manente diametro, circumductiu semicirculus in seipsum

restituitur,vnde caepit moueri, circumis assumtafigura. Hoc est,

Dbara e t figura solida, qua describitur a

Semicircula circa diametrum circumducto.

52쪽

omnes cadentes recta aequales intersesunt.' SUPERFICIES SPHAERICA, est gura Superficialis ipsa seipsam siniens , ad quam ab uno punctorum, qua inrra ipsam fiunt, omnes recta ducta inter se sunt aquales. J Vet, est quando circumferentia siemicirculi manentibus extremis diametri punctis, circumducta circumferentia semicirculi, tu stipsam rursus restituitur, unde caepit moueri, circumassumta gura. Ηος est. Est Rura superficialis, qua describitur ab arcu semicirculi circa diametrum circumducti.' Et haec una sesela SUPERFICIES propria dicitur C V R V s, quippe culin partes aqualiter

omnes circa medium incuruantur, catera rerὸ, ν

Lenticularis, Oualis, Spiralis, Conoides, &ζ. mixtasiunt.' CENTRUM SPHΛERssi est punctum in sthara medium, a quo omnes linea ad circumferen rentiai 'bara ducta , fiunt intersie aquales.' DIAMETER S P H AER AE, est recta per centrum Jhara ducta , is ad circumferentiam

utrinque terminata.

'ax IS SPHAERAE, Est recta quadam, per centrum Jbara ducta , ct ad circumferentiam virinx terminata: circa quam quiescentem 'bara conuertitur, hoc est, s xis est illa Diameter sthara, circa quam immobilem θbara voluitur. Disserunt Di amerer ct axu,sicut Genus ct Species.

53쪽

' POLI SPHAERs Esunt axis termἰni Deest, sunt puncta in circumferentia silura , axem Ptrinque terminantia, circa qua qui centia ipsa

conuertitur.' Superfici eustharica alia est couexa, alia cocalis.

SUPERFICIES SPHAERICA

CON v Ex A, uti proprie CIRCvΜFERENTI A se H AER C Aestsupersiclas, ubioram vel Orbem ambiens continensi, ad quam ab unopunctorum, qua intrasstharam νet Orbem sunt omnes recta ducta siunt inter se aquales.

' sv PERFICIE s SPHAERICA

CONCAVA ,estsuperficies orbis interior, ad quam ab uno punctorum, qua intra ipsam sunt, omnes recta sunt intersie aquales.' o Rhisestsigurasolida, quae vel una vel dita bus superficiebus stharicis comprehenditur. Orbis alius est Solidus, alius Concauus.

ORBIS SOLIDUS,

de qua paulo ante, h. e. Est orbis una superficie θbarica,

v v s, est gurasolida dua usuperficieb.stharisis, cocaua ct convexa, contenta. Aequi uocatio vocabuli, Solidi, notanda. a. Solidu in physicis, est, cuius partes densiores sunt, qua significatione opponitur ei Rarum

54쪽

Rarum & Liquidum. Sic Terra corpus Solidum, Aer corpus rarum. Item, Ciborum alius solidus, alius magis liquidus dicitur. 2. In Geometria, sicut in praesenti instituto: Solidum est, quod trib. dimensionibus constat, s ερεον. Cui opponitur S uperficies, duabus tantum dimensionibus, longitudine & latitudine terminata. 3. Soliduest,

quod intra se nihil alieni coplectitur: quomodo opponitur Concavo, quod intra se aliud corpus diuersum continet. Quales sunt in Astronomia orbes Aetherei: ut orbis Solis eccentricus intra se cotinet alium deferentem, item, Sphaeras caeteroru inferiorum planetara cum Elemetis, qui certe ab eccentrico Solis separata corpora sunt.' NOTANDA his t. I. Eis Sphara sit ς O B. y V s, circumferentia stimica inclusum:

sepenumero tamen, praesertim in doctrina viarica,

bara pro Circumferentiastharisa, pes etiam pro Circulis artifciosὲ tanquam in una superficisharica contextis, sumitur J Pt1'haeram Materialem appellain tu istud instruimentum , quod ultimi caeli extremam stu conuexam superficiem squam vocamus, Spharam Naturalem) vel Circulos in ea con-aeptos, repraesentat. Qua enim de primo motu in Sphaera materiali demonstrantur, ea in circumferentia ultimi caeli intelliguntur.' II. Et si Sphara proprie sumta sit orbis siosi

55쪽

diu: Creberrime tamen in Astronomia, Sphata appellationem Orbibin concauu attribuimae. Hi dicimis Vctauautara, Sphaera Sola, Luna, oec. Exhu liquet, Splinae vocabulum trifariam ab Astronomis usurpari. I. in propria significatione , pro orbe olido , ut Sphaera mundi, vel totius uniuersi, Sphaera elementaris, globis Sols,ctc. a. pro Circumferentia Sphaerica, ut Sphara Materialis, O Naturalis. 3. pro Orbe concavo ut Sphara primi mobilis, Nona Sphaera, Sphaera Veneris, ubera

ignis, θρ. J His tamen o illud obseruandum , quod cuius Planeta integrum orbium s ema,sstharam

appellari, Orbes autem particulares, no pharas, sed orbes dici, Uus receperit. Vt Eccentricum, nunquam Sphaeram ,ssed orbem , qui nct Circulum nominare sumia. Posset etiam his addi quarta Spha-.raesignificatio, qua doctrinam de Primo coeti motu, siue de usu Sphera Materialis, ab ipse obiecto, Spharam, o dot trinam Spharicam vocamus. III. Et si Latinis i iam sit Globus, quod Gracis Sphaera: Globi tamen appellationem tribui Sphaerica Circumferentia, sicM nec Orbibus planetarum particularibus, nunquam inlatu fuit, sed ea tantum competit. I. Orbibu otidis, ut Globtu Terrae, pro corpore Terreno, Globus Solis, pro corpore Solari, oc. a. Orbibus planetarum integris, ut

quando dicitur: Globi coelestes, conuer*globorum caelestium. Sed O hoc quidem palde raro, Sphaeras enim

56쪽

ensim planetarum, globos caelestes dicere, non con λsuetum estprobatis autoribus, sied tantum non tigia lis interpretibus , quorum tamen verba non signi Pratoria. 3. Quin potius Globi cognomen magis frequenter artificialibus, quam naturalibus conceditur.

IIII. Eis Orbis fit figura si ita : In doctrina Theorica tamen per orbes qui quidem traiecto aliquo plano varist modis secari possunt)vt plurimum intelligimus eum circulum Maximum, qui imorbe meditu, a polis eius νtrinque aequaliter abest, quo etiam totius orbis motus regulatur. Et hic ipsie circulukαppellatur etiam Planum Orbis, Ut Orbem eccentricum, vocamus eum Circulam, cuius planum diuidit eum orbem in medio per centrum, ct apola conuersi is eius aqualiter abest. CIRCULUS IN SPH AERA , νel CIRCULUS SPHAERAE, est superficies planapervbaram traiecta, ct ad circumferentiam eius te minata. h. e. Est Circuivi, cuius circumferentiam Splinasiupessie convexa descripta est. Notandum, indoctrina Astronomica, Circulos sthara, ut supra monuimin, appellavivi hunc ipsum

plana istiuisiversciei, ad circumferentiam 1'haerarerminum ,sue armillam ,sed distinctionis gratia, s de isto plano agitur, voculam Planu adiungimus. HEMIS PHAERIVM, eses aselida, siub circulo per Centrum sphar b, ct J bara circumferentia resecta .iehensia. Vel, est jura solida,

57쪽

solida ,sub dimidia Sphaera circumferentia, o circuli plano comprehens.

ractaperpendisularis ad circulum, per centrum eius ducta, ct ad circumferentia 'bara utrinque terminata. Vel, BIt diameteristiara ad circulumperpendicularis. POLI CIRCULI, sunt axis Circuli extremitates. Vel, sunt duo puncta in circumferentia sphera, a quibis omnes recta ad circumferentiam circuli ducta, sunt inter se aequales Circuli Sphaerasecundum quantitates, alijsiunt Maximi, d* asinores.

G N v s, e t Circulus Sphaera, idem cunis' baracentrum babens. Vel, est Circulus, qui sphaerambifariam sue in centro siecat. Vel quo alius in sthera maior dari non potest ' CIRCvLvs MINOR, est Circulus sthara, diuersum asthara centrum habens. Vel, est Circulus1φbara, quistharam in duo inaequalia sigmenta, siue extra centrum secat. Vel, quo alius iusthara maior daripotest.

rum planabunt parallela, vel qui eundent axem eo fidemspolos habent. CIRCULI OBLIGI ,sunt, quorsillana

adse

58쪽

ι se invicem inclimant. Vel quarum plana sese mu-iuὸ ad angulos obliquos eant.' CIRCULI RECTIsknt, quorum plati . se mutuo ad angulos rectos siecant.

59쪽

Quod est Argumentum Doctrinae,quae hae Epitome traditur

ἰ octrina haec est Isigue astronomiae,

principalis eivi siopus est) simul etiam docet mundi constitutionem, partiunii eius distributionem, Oormitum apparentiarum motuum ιaelestiuin ratio nes : Ut non modo mirandum hoc mundi visicium contemplari,verinii etiam hi fundamentis perceptis, ad artificum, Ptoleiliai se Coperniίi, aliorum tectionem, cum fructu accedere, se inde ad quo ustempus omnem crii faciem ex tabulis inquirerepoissmus.

Quid est Astronomia3

Lst scientia, quamuis corporum caelestium scrutatur 9 explicat.

Quot sunt partes Astronomiae

Dus, Prior appellatur Splina, pel doctrina pha-r:ca, quia in 'haera materiali, velut agmeprimi Mobilis, phanomena rat ei primi motus consi orat O explic.rt. arte

60쪽

EPITOΜE As TR NoΜIAE, UAltera Theorica planetarum dicitur, qt sed mTheorijsplanetarum, velut inraginibvi secundorum mobilium apparentiis, conuersiones, anomalud,stc. secundi motus scrutatur, numerat.

Quem vocas motum primum

Motum primi mobilis, si ii νltimi ct extremi coeli, qui stellarum omnium orbes secum circumagens, Dplicissimo motu ab ortu in occasu Vertur, O a .horis restituitur.

Quem vocas motum secundum

Moit secundorum mobilium, hoc est, estarum sxarum et septem erraticarum, qui motui primi mobilis contranitentes ab occasu in ortum, illa quidem omnes hinc ba perosingula singulis orbιbus er motibus progrediunru

Doctrina Sphaetica in Splasera materialin Praesentante primum mobile, demonstrat Veini ut in artificiosis imagine, & quasi coram videndas proponit omnes apparentias, quae in eo obseruantur. Ergo Geminum eius est obiec Ium: Principale,sed tameu remoram, Primum mobile: o mi primipiae, atramen propinquum, Sphaera Materialis.

Quod est obiectium doctrinae Theoticae

obiectum eius itidem geminum est. Principala, sed remoti , Orbes stellarum fixarum, &om- lanetari u Minus principale, attamen Γ a ρτο -