Tusculanarum quaestionum Ciceronis ad M. Brutum libri 5. Cum scholijs Pauli Manutij

31쪽

3α TV se. VAE svribus habitabilem , ct cultuam; quarum altera, in ποιkcolhnus,sub axe posita adstestas septem misHorrifer Aquiloni struor gesi πηntatur Uines; iatura Ustralis. nota nobis,quam vocant Graciis eras partes inculta quὸd aut frigore rigeant, aut' rutur cadorei lac autem , Mi habitamus,non intermitti i suo

coelum nite ere,arbores rondescere, 'Vites latifica pampinis pubescere, Ilamos baccarum ubertate incurvescere,

Segetes largiri fiuges, forem omnia, Fontes scatere, herbis prata conuestirier z eum multitudinem pecudum partim ad vessen m pretimod cultus agrorum,partim advehendum,partim ad corpora vestienda; hominem , ipsum quasi contemplatorem caesi ac deprum, forum , cultorem,atq; hominis utilitati, aros omnes. maria parentia: haci turict alsia i umera Ara cum cernimus, possὲmus ne dubitare,quin bis prasit aliquis vel sector, si haec nata sunt,ut Flarem videtur; vel,si sει per fuerintrat Aristotesiplace moderator i tu operis,ermumeris ἰ sic mentem hominis,quamuis eam non victa Ni Deum non Nidesitamm,ut Deum agnoscis ex operibus eius, sic ex memoria rerum, lauemtionei celeritate motus,

omnis pulchritudine virtutis vim diuinum mentis agnosci D. in q*o igitum loco est ' credo equidem in capite; cur eredum, asserre possum: sed de hoc alias: nunc ubi τbi siemumus, certe quidem in te est . quae Vi ei natura ' propria

quo agimus, illud mon videto, ut 'Deum noris, etsi elui μέγα oe locum, Aciem, sic animum tibi tuum notum

32쪽

inoportere, Ninu se eius ignores Olocum, formam.manis viant ncognitione dubitare non possumus,nisi plandis piscis plumbes sumus,quin nihil sita misadmixtum διφή concretum , nihil copulatum , nihil coagmentatu, nihil duplex. quod cum ita sit,certe nec secemi, nec diuidi , nec flevi.uc distrahipotest: nec interire i tur: est enim minteritus quasi discessus, Necretio, ac direptus raram partium,quae ante interitum iunctione aliqua tenebantur. his, ct talibus adductus Socrases, nec patronum quaesiuit ad iudicium capitis; nec iuscibus supplex fuit; adhibuith l, beram contu clam a motudine animi ductam, non a superbia; crsupremovista die de hoc ipso multa disseruit; paucis ante diebus,cum facile posset educi e custodia, noluit ;Wcum peia in manu iam mortiferum istud teneretpo lum,locutustri est,ut non ad mortem trudi , verum iucoelum videreturascendere. ita in cnsebat itaque disi ruio: duas esse Mi duplises cursus mimorum ἡ corpore excedentium; naM quise humaras vitiis contaminassentio

se totos lubiditatas dedisssent, quib. caecuti vel in domes, cis viiijs, atque fosse inquinassent,uel in Rep.violandastodes inexpiabiles concep: sim iis devium quoddam iteresse,seclusum a concilis deorum: qui tenoemtegrosic Mois serua issent, fuibusque futuet minis i m corpor,bus contagio ,seses ab his semper seuocasmi , essenτι ineorporibui huminis vita inlitati deorum, his ad la s, aqui et essent profecti, reditum facilem patere: itaque commmm a vi crini, qui non sine causa Apost dic . junt. sed quod ah eo Minat emi habere vi Vm ,-proi, es quid in morte boni sit, cum canitu voluptate morinitur;*omnibus . bovis,er doctis esse faciendum . nec

vero

33쪽

Nero de hoc qui uam dubitare possest,nia deni nobis ac

dere diligenter de animo cogitaritibus,quod iis sepe τ' venit,qui acriter oculis deficientem siolem intuerenturasti a pectum omnimo omitterent: sic mentis acies sci ammtuos nonnunquam habescit: ob eam cassam contemplandi dili gentiam amittimus.itaq; dubitans,circus ms,harsit G,, Multa aduersa reuertens, tanqua raris in mari tam ho nostra vehitur oratio.,sed haec ct vetera,cta . u. Cato autem sic alijt e vita, ut causam morsendi nacthm sie esse gauderet. vetat enim domisans Te nobis Deus iniu1' hinc

nos suo demigrare . cum vero causam iustam Teusipso dederit.ut tunc Socrastynunc Caraoni,saepe multis. Te m i

dius fidius vir sapiens laetus ex his tenebris in lucem illam excesserit: nec launen illa vincula carceris ruperit: leges vetam: sed tanquam a magistratu, aut ab aliqua potestate 'tifim , sic a deo euocatus,atqueem usus exierinlota erim. philosephorum vita,ut ait idem,e mcutatio mortis est.ha,quid aliud agimus, cum a voluptate,ides a corpore, cum aiissimiliari, quae es ministra amula corporis, cu a I . . cum a negotio omni seuocareus lanimum quid laquantum minus,nis amimum ad se ipse aduocamus,secum esse cusgimus,maximes a corpor abducimus esecemere autem a. corpore animum,ne quidquam a ud est,quam emori ce-. Fe. quare hoc commentemur, mihi crede; issiungamus ,

ms a corporibus, idest fusca 3s mori. hoc O dum er, usin terris, erit illi carisi vitae smnu cum istuc ex his. ηcul, iis feremur,mlaus tradabitur cursusanimoru .rniam qui in compedib, corporis se e 'fuerunt, eriam cum solstisun tar dimisgrediuntur,ut inquiferro vinciti m . rq; amos fuerunt quo c- ν rimas,tum denique via i

34쪽

aliud certe ,sed nihil bonum aliud potiis se quidem mel dii 'sivel cum bilis Muri sumis . A. quid refert e ad tre.

qui haec inon probe L M. Ego aretem nunquam ita te in hoc fermone dimittam vila uti irataeire ut mors tibi videri m tum possit. A. ui potest,cum ista cognoiserim ' M. Vmpo si rogas e caterim veniunt contradicentium, non solum Epicureorum,quos eq idem non despici sed nescio quo seudo doctissimus quisque contemnit. acerrime autem, delicia meae,Dicaearchus contra hanc immortalitat d eruit is n. tres libras scripsit, ut L iaci vocantur Midiems semmo habetur; inquius γutreficere, animos esse mortales. Stoici autem usuram nobis Limuntur laquam cornicibus: Hiu mansuros aiunt an os,sempernegant,numuis igitis audire; cur etiam si ita sit, mors tamen non si in malis e A. vividetur:sed me nemo de immortalitate depellet. M. Laudo id quidem: etsi nihil rimis oportet considere: more mur.n.saepe aliquo acute conclusor labamu , mutamus isntam clariorib.Et in rebus: in his est.n.aliqua obscuritas. iabitur se acciderit, ud armati. A. Sanὰ qui Aserine accidat, luidebo. M. et u quid igitur est causx,qum amisos Uros Stoicos aemittamus,eos ico,qui esunt animos moere,e corpore cum excesserist sed non semper' Hos vero, in 'tota

in haccato suecillimum estis ripiant ,posse ani h a

35쪽

cis diam-,quem sapientis um,quem santa mihquem Homerum phi sophorum appellat, huius hanc unam Im

tentiam de mortasta te animoru nonprobat:ν-.n.quod

nemo nega quidquid natum si interire nasci ollamimor, quod declaras eorum simititudo,qui procreantur:quae rein ingeniis,no solum corporibus appareat.alteram aute assera rationem: nibal esse,quod doleat,quin id aegrum e quoqme possit; quod autem in morbum cadat,isi etiam interiturum: delere orem animose ergo etia interire. haec rVestipo nusunt.v. oraritis, cum de Hernuue a morum dicatur,demente disi,qua omni turbido motu semper vace node partibus tuis quibus aegritusnes,is,libularas verse quasis,contra quem haec escantur, semotas a mente, clusas putat. - si litudo magis. apparet in bestiis : qvirumam imi sunt rationis expertes, hominu rat smilitudo in comporum figura magis extat: ct ipse obmi magni meri quasi

in corpore locati sint: multa.n.ὰ corpore ex untiquae acuat mentem; multa,quae obtundant. Aristoteles quidem ad omnes bigeniosos mel chosicos esse : ut ego me tatasiorem esse

non moleste feram enumerat multos:idi quasi consis r . ii em,cur ita Aa assen. quod si tanta vis est ad basim mosis in .se,quae genu turis corpore; ea sunt m quacunque sunt,quae si situ em faciat nilni necessuaris asserti urn scatur animi si situdo. isto similitudines: vellent adesse posset Pa tias. visa cum Ficano. quaererem

36쪽

eo, eurulis suorum si lis fuisset inrisami fratris nepos: ,vel patris, ta omnium perditorum ita similis,ut esse ficile deterrimis. cuius etiam similis P. Cras, sapimiseeloquentis horninis,nepos multorumi assorum clarora virorum,quos nihil attinet nominare, potes et fili .sed

quid a us e obliti ne sumus, hoc nunc nobis esse propositum; casatis de aeternitate dixissemus,ne si interirent quindem arum. quidquam mali esse in mortee A. Ego uero m Mineram: sed te aeternitate dicentem aberrare a proposito facile patiebar. M. Video te alta pectare,et vesicin coelumigrare. A. Spero fore ut coringat id nobisse ac,xti volunt,animos non remanere post mortem video nos, si it

O,priuari spe beatioris vita. M. Mali vero quid assert ista sententies ac animum sic interire ut corpus: m igitur alia quis dolor,aut omnino post mortU Os in corpore emnemo id quide dicit etsi Democritu insimulat Epicurus: Democritici negant.nem animo quia igitur Usus remanet: se enim inusquam est: ubi igitur malum est,quoniam nihil tertiusta ipse arimi di se s a corpore non fit sine dolore'νt crod ita esse,quim est id exigusi e ct falsum esse arbitror:

fit plerunq; sine feno,nonnuoquam et cum Noluptate:ω- tums hoc lene est,qualecunque est: it enim ad punctum sporis. istud anit,ves potius excruciat;discessus ab omnibusi's,qua sunt bona in rita. victine a malis dici Nerius post.., quid ego nunc lugeam vitam hominu'mere ct iurepossum, Dd quid necesse est,cumi agamine post morid miseros nos putemus fore,vita escere deplorando mferiorem perimus hoc in eo libro ii quo nosmetipsos, quantum potuimu con solati sumum a malis igitur mors abducit, non a bonis, Verru si quamini hoc quidem a Dren o Hegesia sic copi

37쪽

M etys c.' AAs T. Ddi fatur tisa Rege Ptolemaeo prohibitus esse Acaturata inschias diser 'mul hu audiris, mortem sibi ipsi GDiscreent. Callimachi quidem epigramma his Ambraciota Cl brotum est: quem ui cum nihil ei accidi et aduersi. muro se in mare abiecisse lecto Platonis Ibro . eius autem quem dixi, Hegesia liber est α' in ρτερων ε' a vita quidam rer inediam cedens,reuocatur ab amicis; quibus re*ouuens,vitae humana enumerat incommoda possem id facere, etsi minus,quam illa,qui omnino vivere expedire nen i puta omitto alias. etiam ne nobis expedit, qui ct mesticis, 'fressibus solatiis, ornamentisi priuati, certe, si ante Eccidi semus, mors nos a mactsinon a bonis abstraxisset est igitur alii iis,qui nihil mali habeat, nullum a fortuna vul-χus acceperit. e Metellus sile honoratus quatuor filiis ratquinquaginta Priamus: δ quibus decem, O septem iusta uxore natis: tu Hroque eundem habuit fortuna potestare,

sed Ua sn altero est Metellum enim multi Lij, filiae, nepores,neptes in rogum imposuerunt: Triamum autem tanta

progenie orbatum,cum in aram coifi et , hostilis manus Uteremit. hic se vivis, filiis, incorum regno occississet, a stante ope barbarico. Tectis calatis, laquearis p viri- tradem a bonis,an a malis mce sistet e tum profecto videretur a bonis. at certe ei messius e en tinet tamI hiliter illa canerentur, , Haec omnia vidi linam ri, i

Iouis ream sanguinem turpari.

quas vero ista vel quidquam tum potuerit ei messus accidere . 2 se arite occitasset,larem euentum Ommoeo misisset,

38쪽

hoc autem tempore sessum malorum amisit P Tompeio non Iro Amiliari,cum grauiter rotarer Neapoli, melius estractum coronati Mapolitani fuertiae . mmirum etiam Futeolarii vulgo ex opidis publice granulabantur ineptum saetri Nocium, O graeculum,sed tamen fortunatum: virum igitur, si tum Hset exii Ga bonis rebus,an a malis discessisset ἐcerte a miseris: no exta cum socero bellum gessisset, non imparatus arma sumpsisset , non domum reliquisset, .non ex Italia fugisse non exercitu amisso nudus in seruora ferrumo manus incidisset, non siberi disteti, non fortunae omnes a vGoribus possem,qui, si mortem tum obisset, in amplissimis fortunis occi riset; is propagatione viis quot , quantas,quam incressibiles hausit calamitates e haec morte Uugiuntur,etiam si non euenerint,tamen quia possunt eve. nire. sed homines ea sibi occidere polia non cogitant: Metelli erat sibi quisque fortunam: proinde quasi arat plures fortunati sint , quam infelices a aut certi quidquam sit . in rebus humanis; aut sperare sit prudentius, q timere: sed

hoc ipsum concedatur, bonis rebus homines morte pri2aris ergo et carere mortuos vita commodis ,id , este miscru,cente ita dicant necesse est. ari potest is quis non est,re vlla carere rise n. es nomen ipsum carpia,quia subjcitur hac vis: habuit, non habet; desiderat, requirit, indiget. opinor hcc

incommoda sunt carentis: caret ocias,odiosa cecitas: Ib ris, orbitis. valet hoc in uiuis: mortuorum autem non Ni

modo com odis, sed ne vita quidem ipsa quisquam caret.demortuis loquor, qui nulli sunt nos, qui sumus, num aut si cornibus caremus,aut penis, sit qui id dixerite certe nemo: quid itae quia,cum id non habeas,quod tibi nec usu, nec ira tura optum sit, non carea s; eti sentias te non harbe-

39쪽

. 38 TVSC. QvA EST. re.hoc premendum etiam atq; etiam est argumentis con firmato isto,de quos mortales mimi sun dubitare nonpos. . sumus,quin tantusinteritus inmor est,ut neminima L

dem suspicio sengus relinquatur. hoci tur pro 'e stabilito

O fixo,illud excutieridum est,ut sciatur quid sit carere,ne relinquatur aliquid erroris in uerbo.carere igitur hoc signia Hat,uere eo,quod habere velis: inest enimvelle in caredo, nisi cum sic tanquaM in febri icitur, alia quadam notione, verbi.dicitur enim alia modo etiam carere,cum aliquid non habeas, ct non habere te sentias,etiamsi id facile patiare: carere enim malo,id non dicitur; non enim esset dolendum adicitur illud; bono carere quod est malu . sed ne Mura quidem bono caret, si eo non indiget: sed in vicio intelligi tamδ' potest regno carere,dici hoc in te satissubtiliter non potes: posset in Tarquinio,cum re o set expul*riat in mortuo ne intellige quidem potest: carere enita statientis est, nec sensus in mortuo est, ne carere quidem igitur in mortuo est . quanquam quid opus est is hoc philosophari,cum rem non m opere egere philosophia videamus ' quoties non modo storesnostri,sed uniuersi etiam Mercitus ad non dubiam mortem concurrerunt e qua quia si timeretur non L. Brtitus arcens eum restu tyrannum, quem ipse expulerat. mi praesio concidisse non cum Latinis decretanspater Derius, eum Hetrusis filias: etiam cum Drrho nepos, se hostium i telis obiecissent,non uno bello pro patria cadetes Scipiones Hispania vidisset, ulum Aemilium Onnae, num Marcet ut ,Latirii Albinum,Lucani Gracchum.num quis hora miser hodie 'ne isi quidem post stiritum extremum,ne m.

potest esse miser quisquam sensu perempto.atidipsum ossi , si est, ne sensu esse. odiosum se id esset carere. ω- νero perspicuum

40쪽

perflauum po in eo esse,qui 'senon fit, quid potest essein eo odiosam,quinec careat, nec sentiat ' quanqua . hoc quidem nimis saepe, sed in eo , in hoc inest omniis a Dcontra Eo ex metu mortis,quinsatis riderit id quod est luce clatrius,a -'et corpore consumpto,totos manted

leto, oesim interitu uniuerso,illud animal,quod fuerit, ractum e e nihil; is plane perjicie inter Hippocentaurum, qui nunqua uerit,ct 'gem AP emnonem nihilintem nec pluris nunc secere M. Camillum hoc ciuile bellis, isto vivo ego fecerim Ilymam captam. cum Utur mistus doleret, si haec po trecentos ct quinquaginta ferdannos eventura putaret: O ego doleam, se ad decem millia annorum gratem aliquam urbem nostram potituram pute; quia tota charitaspatria est,νteam non sensu nostro , sed salute ipsius metiamur. itaq; non deterret sapientEmors,q propter incertos caseis quotidie imminet, propter breuitatδvitae numquam longe potestabes quo minus in omne tempus Reipsuis , confulat, Opc eritatem ipsam, cuius sen- fmm habiturus non sit, adse putet pertinere. quare liceter mortati esse nimum indicantem, aeterna moliri, non gloriae cupiissitate,qua censurus non fit; sed Nirtutis, quam necessario glori etiam si tu id non aga consequatur,natu ira vero sc se bale ut quomodo initium nobis rerum sum ortus noster asserat, sic exitum mors.qua ut nihil pertinuitia nos ante ortum,sic nihil post mortem pertinebit. in quo quid potes esse mali,cum mors nec ad rivos pertineat, nee ad mortuose alteri nullis Galteros non attingit. qua qHiieuiorem faciunt,somni simillimam voluiit ese,quas veroqvsquam ita nona,nta annos velit vivere,ut, cum sera rata confecerit, eliquos dormiat. ne suos quid id velint,no'c modo