장음표시 사용
61쪽
6 NOTAE POL ira cripum sortem, quibus praecipua rerum ad famam dirigenda, & denique totum aurati liminis genium ; videtur illud fimile tabernae,
in qua fuci venduntur, ubi nihil est syncerit ;omnia personata, ad fallendum facta. Fervicacissima ars aularum est, amorem fingere. omitto dicere infidas spes,& trepidos metus, Ec nunquam quieta aulicorum vota. I psorum
Principum inter se gesta vide: ficis scatens &dolis, quos necessitas & imperii salus & penedionestum jubent. Rara est i nter illos vera, cutilitatis spe rumpenda amicitia;& quq ut inter priuatos, sola Virtutis pulchritudine placeat. Et quamquam alio mercimonii genere dehonestari creditur familiae claritudo; tameamicitiis tanquam negotiatione,augere rem,
regium habetur; ut hec foedera, nec sanctissima fidei pignora, suo vinculo, nisi utilitasi sit, ligent. Hinc non minus verε quum alse &argute Boccalinus dixit, fumum vendere privatis interdictum, solorum Regum
mercaturam esse: Boccat cent. H. cap. 6s ec alibi, omnes lineas actionum regiarum concurrere in umim centrum , quod est evacua
re socii loculos, & inde implere suos. cevt. r. cap. 3.) Inde etiam solemne est Principibus, qui occv ltas simultates inter se gerunt,donee in aperta bella istae erumpant, interim donis,& muneribus, & legationibus nova regna , conjugia, victorias, nati regni haeredem gra-
62쪽
tulari, te omnia benevoli animi signa utilissio ma simulatione praeferre. P Antonium Tarentino Brundisinorue faedere 3 In isderum conventione mutua quidem defensio aut publicum bonum praetenditur ; sed quin suum quisque commodum speetat minime in societate venturus periculorum alienorum, nisi magnum inde ad se emolumentum perventurum speraret,dubitari non debet, diversi enim socioru fines sunt, qui animos di vires plerum que in diversa trahunt, ex communi aqua insta quisque fundum ducit. di dum quisq; suis rebus consulit, commune bonum negligitur.Subsidia neque paria, neque eo tempore quo constitutum est, i mittuntur. Hinc suspiciones,querelς, ani
morum alienatio 3 hinc dissidia, de foederis distractio ac desertio. inde Guicciardinus a. histor. inquit, laedera inter multos ictaea
firmitate non esse,ut sperari non possit,umim foederatorum aut remissiorem fore, aut ab a
liis disjunctiim ira: cum cito primi impetus defervescere, cito varietate sententiarum inter eos exorti fides debis itari soleat.Plus dicit alius quidam , sicuti Romanis olim salutare remedium contra Tribunitiam ambitionem fuit ipsa multitudo Tribunorum; ob quam semper illorii unus in partes senatus pertrahi potuit, qui deinde collegis intercederet; ita
semper Principi auxilio etia esse posse i psam hostium
63쪽
s Noet AE POLITICAE hostium in suam perniciem foederatorum multitudine ; quorum unus, indulgendo ei, uae privatim sibi quaerit, facile a foedere a duci possit. Quo intuitu Franciscus Sforeta Ludovico M. Franciae Regi Procerum suorum rebellione agitato suasit , ut in dissimilicujusque causa singulis eorum suam spem objiceret. nihil denegaret. Ita res illorum retro itu as; ac arte disjecto praesenti belli conatu caetera proclivia fore reb. ex sententia componendis. H ilius lib. Io. de res ges. Franc.) Et eodem respectu apud Guiccia dinum dicitur, poenitentia ductos Venetos quod Faventiae restitutione Pontificem a se dere cum Maximiliano Caesare, & Ludovico Galliarurn Rege inito non alienassent, Denique pro generali regula quidam s. Iov. iuvita voret.) tradit 3 cum uno ex tribus h stibus pacem, cum altero induci's, cum tertio bellum faciendum.
Pleraque igitur foedera, vel quod uni partium satis factu est, vel q d non ea quς sperabatur inde redundet utilitas, vel quod tu pilucricupiditas ista deniq: detegatur, dissi,u untur.Exempla sunt, de Atheniensibus & Ω-ciis apud Thucydide ; lib. 6. de foedere inter Macedones, Achaeos, &Epirotas icto, apud Polybium 3 lib. .) item inter Anglos 3c Hi-άpanos contra Galliae Regem apud Guicci dinum3 lib. a i. a quo post acquisitum N
64쪽
AD CORNEL. TAci T. 49orrae Regnum Tesiliit Ferdinandus Hispanus nec adigi potuit ullo modo, ut arma sua Anglis ultra jungeret. quo factum est, ut ipsis etiam re infecta domum redire necesse fuerit. Nec felicius successit Dedus inter AlexandruVI. Ponti fidem, Reges Galliae, Hispaniae,Lusitaniae, M Rempub. Venetam contra Turcas magna hominum expectatione conclusum.
Venetis quidem cum Gallis in Mari AEgeo
quaedam prospere cesserunt ; sed primo anno reliquorum foederatorum vires frustra expectatae & sequenti totu foedus spongia confossum est; propter dissidia ob Regni Neapolitani divisionem inter Gallum & Hispanum exorta. Ludovicus XII. Galliae Rex, posthabita,
quam cum Venetis sanxerat, amicitia, in eorum exitium pene omnes Europae Principes
excivit,& Franciscus I. Rex cum illi pacificationis cum Caesare spes affulsisset, neglectis. enetis solus cum Carolo convenit, amica Rep. exposita gravissimis periculis. Ex Con-jacensi foedere, quo Franciscus Galliae Rex, clemens Pontifex Maximus ac Res p. Veneta sociatis armis libertatem tueri, ac nimiae Cet saris potentiae obsistere decreverant . nullus initio erat, qui tot copiarum terra mari queparatu brevi Italiam in pristinum statu restituendam non arbitraretur re tamen atque eX-
perientia, ut tape alias, ita tunc quoque compertum est, foedera plus auctoritate & tam , - C quadri
65쪽
so NOTAE POLITICAE quam viribus posse. Nam praeter Laudem Pompriam occupatam, id Cremonam deditione receptam nihil memoratu dignum gestum est; dum auxiliorum dilatione nihil satis tuto tentari poterat. A foedere illo, quod inter Pontificem Max. Hispaniarum Regem,& Rempub. Venetam adversusTurcas initum est, primi omnium Veneti, quod Hispanum suas tantu utilitates consectari suspicarentur, recedere coacti sunt. quo facto ingens illa ad Naupactu victoria nihil omnino rei Christi, nae profuit: & uostri acquisitis navibus regna amiserunt. Et sane sanctissima haec Respub. quae etiam infidelibus fidem servat,saepius injuria temporum, amicitias mutare,& servandae publicς rei causa, ne frangeretur in scopulis,obliquare cursum coacta est .Quod nos docet Paulus Paruta Eques dc Procurator S. Ma
ci, historiae scriptor prudentissimus, quoque nullus Guicciardini profundam sapientiam civilem felicius expressit. Is s. Hi riae Ven
tri Dominicum Trivi sanum, primum illius Reip. Senatorem, & S. Marci Procuratorem his verbis in Senatu perorantem inducit: cogimur parere necessitati temporu, & saepe mi- ltare voluntatem, propositum, amicos, & ini- lmicos ; suspectam habere omnem externam lpotentiam,timere multa, fidere paucis,& pe petua vigilantia aliorum actiones observa re, ut ad illas instituamus nostras 3 habentes
66쪽
AD CORNEL. TACIT. I iin ista inconstantia unum constantissimum &firmissimum propositum , Conservationem status nostri, & magnitudinem Reipublicae. Haec Trivianus: cui adstipulatur Leonardus Hemus homo gravis, consilii, ut vocant; Sapiens, domi torisque variis pro patria negotiis exercitus. Rus hςc sunt apud eundem Pa- rutam VIII histor. verba: Non dubitavimus accedere modo huic,modo alii,quomodo nobis suadebat temporum ratio & utilitas nostra. Tertius decimus nunc annus est, cum Regi Franciae foedere juncti essemus. Verum adolescentibus Caesarianaru partium viribus in Italia, nec comparentibus Francicis auxiliis , ut impossibile videretur impetum hostis sustinere, Caesaris fortunae cessimus: secuti consiliu quod nobis suggerebat securitas rerum nostrarum,Cς saris desideriis morem gerentes residuum Gallicoru exercituum Italia ejecimus. Verum paulo post resurgente Gallica factione, cum ipse Franciscus Rex expeditionem suo ductu adornaret, relicto, quod cum Caesare nobis intercedebat, foedere, ve-
terem cum Gallo amicitiam confirmavimus: cui cum adverse omnia dc contra opinionem successissent ; dissipato exercitu, ta ipso Rege capto, ut victoris potentiae in tempore obviam iremus,denuo cum Cςsare pacti sumus: cujus magnitudo atque potentia cum inciperet esse suspecta, ut primum in Franciae Rege
67쪽
NOTAE POLITICA jam tunc liberato experiendorum armorum cupidinem adrertimus, socios nos illi prςbuimus exigendis ex Italia Caesarianis. Haec non omnino duorum annorum spatio gesta sint. Et certe sapiens fuit consiliu servire temporibus hoc enim Rem p. servavimus eique cum dignitate pacem restituimus. Haec Hemus.
Nuptiis sororis ille Irin J quod de foederibus
die tum est, etiam in amnitatibus Principum fieri assolet. Sparguntur a Regibus filiae, aut serores, in eos quos fallere amicitiet specie volunt, vel ad tempus placarer nihilque deinde sui sanguinis pignoribus, nihil nominu, quae
mutuo inierunt, reverentia moti, pacem tabella ex temporum & fortunς ςstimant ingenio.Ita Arrubas, Rex Molossorum, dum sperat assinitate Philippi Macedonum Regis incrementa egni, proprio regno ab eodem privatus in exilio consenuit: Iustin. 8.) Hac arte ab Augusto Antonius Triumvir nuptiis sororis illectus subdolae assinitatis poenas morte exsolvit: Tacitus hso. & Saules Hebraeorum Rex Michaelam filiam Davidi sibi inviso in matrimonium tradidit, quo promptius ipsum sub
Verteret. Privatorum est, eligere matrimonia
ex amicitiae affectu vel morum qoncordia ;Regibus ista suavitas exuenda. Horum enim 'ea fortuna est, ut nunc indignos ec exosos
per sanctissima foedera sibi conjungant, nunc omnium nexuum jura omnisque sanguinis
68쪽
AD CORNEL. TACIT. y3 necessitudinem in his mana crudelitas negligat. Charissimus est, qui praecipua utilitate potentiam alit ; di amnitates pulcherrimae ceniuntur, quaecunque' Regnum stabiliunt. Carolo Vlli. Galliae Regi Margarita Maximiliani imperatoris filia desponia erat: quam ille, cum jam aliquot annorii moram in Gallia fecisset, non aliam ob causam repudiavit, quam ut Annam cum amplissima dote Britanniae Armoricae, quae morte patris sine mascula prole defuncti ad eam devolvebatur, uxorem ducere posset: Guisci ard. I. histor.) quam deinde viduam factam Ludovicus XII. repudiata priore uxore, quae Caroli VIII. soror fuerat, eandem ob causem sibi conjugem fecit quaesito colore, quasi prior illa ingratiis sibi a fratre collocata fuisset. Guicciar .Lib. yhi sor. miri Boccalin. Cent. 2. cap. 87. )Lollianas, rarianasque Clades. J mos est vulgo , fortuita ad culpam trahere. de quo commodior dicendi l*cus erit infra libro quarto. Consulsi per ludibrium Pontifices. J Ita Principes religione ludunt 3 omnium actionum suarum auctorem Deum faciunt; Religionis & justitiae titulo ambitionem suam velantes.
Suum quisque bellum sacru praedicat, hostes quisque suos impios dictitat, suam quisque
causam sanctam nominat. In ore omnium sanctum piumque versatur: consilio, Cona
69쪽
s NOTAE POLITI cAE conscientiae vocant) & Iurisconsulti venale si tum propensioni Principum suorum accommodant. Plura dicam inferius hoc ipso libro. Comparatione deterrima Ilii gloriam quaesimi se Augustus Tiberio, luto sanguine mac rato imperium tradidit , quo ipse desiderabilior fieret: Suetonius in Tiberio cap. 2I. &ut hic loquitur Tacitus, quoniam arrogantiam semiciamque ejus introspexerat, comparatione
deterrima sibi gloriam quaesivit. Et ipse Tiberius gavisus d icitur, succedere sibi Caligulam;
quem deleturum flagitiorum suorum m. moriam , scelerum magnitudine sperabat.
Dio Cassius lib. s8.) Improbum consilium lNon alio magis approbatur animi magnitudo, quam quod optimus Princeps non timeat iligere meliorem. Plinius in Paneg. ad Tra-jan. In Principe, qui electo succc flore vita concessit, una, eademque certissima divinit,
iis fides est ; bonus successor. Iusin. Eb a 2.)Virtutes successoris gloriosissimum sunt d functi Principis epitaphium Simocata I. H-sor. Natricem subjectis, & Phaethontem regno suo educat, qui impium filium successorem habet. s. Sueton. in Cali cap. 2.) Reges, qui prolis suae educationem negligunt, Rem p. negligunt; cujus salus a bona Principis institutione pendet. Minora sunt belli mala quam pravae institutionis: quippe illa nisi ad tempus durant ἱ haec, quoad vivit
70쪽
Princeps. P. Matthae. invita Philippae Catam ne is j Luam arduum, quam subjectum fortunae, regendi cuncta onus. J Vera quidem res est, sed si modo vera fatemur, omnibus istis dissicultatibus ardentior eli dominandi lubido. uibus unus metus, s inteligere videreuntur, J non evulgasib modo Principum arcana, sed in ea invitis illis penetrasse, saepe capitale fuit tam infeliciter sagaci. Nemo sine certo exitio Tiberii sensuum abdita explorare poteraz Tacitus his. Dio Cassius bb.. . P. Ovidius, cum nescio quid, quod Octavius Augustus nollet, in secreto vidisset, solum vertere jussus est. Hinc ejus vox. ri Cur aliquid vidi y eur noxia lumi feci ;Livia Augusta interrogata quibus artibus Augustum sibi conciliasset; duabus, respondit: quod nec curiose inquisivi in illi ut facta, de quamvis nota ejus adulteria dissimulavi. Dio 1 8 ) adde quae dixi ad lib. a. verb. haut cunctatus es ultra Germ cte. Cum proferri libellam recitariquejussit J Sue tonius in Augusto capite ultimo librii istum, de quo hic Cornelius noster, Breviarium Imperii appellat. Opes publicae, inquit Taciatus, continebantur, quantum civium, sociorumque in armis: quot classes, regna, provinciae, tributa, aut vectigalia ,& necessitates ac largitiones. Quibus verbis gemina sunt,