장음표시 사용
21쪽
DE NUPTIIS ET DE PATRIA POTESTATE.
uis DAn matrimonium dirimatur captivitate conjugis alterius utrius, quaestio est a multis agitata, et de qua in utramque Partem disputari solet. Non est, quod varias V v. Dd. opiniones exponam et Sub cxam n revocem; sed brevitali studens, quid mihi tandem in re dubia ad verilalem proxime accedere visum sit, Proponam, non neglectis iis, quae alii
Quum captivus et civitatem et liberialem amittit, quamvis reversus utramque reciPiat, servus autem a nuptiis prohibetur, summi juris Principiis omnino conveniunt verba Pauli, quae leguntur in L. I. D. do divort. 24, 2 , et confirmantur a Tryphonino, in L. I 2. I 4. de capi. , quum seribit: , captivi uxor, , tametsi maxime velit, et in Eomo ejus si , non, tamen in matrimonio est. V Fuerunt quidem, qui verba Pauli ad captivitalem quinquennio longiorem restringerent, sed illi alterum locum uoti alti gerunt. Nos aulem, quominus iis adsentiamur, movemur
22쪽
aliis testimoniis, quae sunt in L. b. et L. 14. I l.
de capi., et sic statuimus, ante legem Papiam Pop-Paeam Certe Plenam relictae conjugi libertatem fuisse novas nuptias ineundi, et, si sorte captivi reditum exspectare maluerit, uoti ipso jure, sed novo demum Consensu redintegrari Poluisse nuptias. Verum non negligendum est, quod tu L. S. de capi., desumpta ex Pauli L. III ad i. Iuliam et Papiam dicatur uxor a marito jure postliminii recipi, cum voluerit ipsa, ct adhuc alii post constitutum tem - Pus nupta non sit. Haec enim, si ab ipso Paulo Prosecta sunt, nec Triboti iani manum experta, Probant, Celeberrimuilla lege cautum fuisse, ne temere captivitate divellerenitar nuptiae, tempore scit. constituto, quo elapso demum novae nuΡtiae Copulari Possent. Praesto est alter Iuliani locus, in L. G. de divort., qui multum lucis assert, et melius utique ad partes vocatur, quam dubia admodum et infirma Quinctiliani ilὶ auctoritas. Docet igitur ille, Uxorem CaP- uti vi temere ad alias nuptias transire non POSSE: Prohiberi eam, quamdiu de vita mariti constat, nisi velit causam repudii praestare i. e. dolo mulctari: Posse vero eam Post quinquennium denuo nubere, quum incertum esse CODPerit, maritusne vivat, an diem obierit supremum: denique idem juris observandum esse in marito, qui, uxore Ca Pliva, temere secundas nuptias contraxit. Ex quibus omnibus hoc
sia Vid. quineti l. stam . declamationis mutilum, quod legitur p. 434. ed. Burra. et declam. 347, ad quos locos init. provocare solent. Sed neuter satis hue pertinere videtur.
23쪽
i in manifestum est, primum in lege Papia-Poppaea, tum in Edicto perpetuo cujus scit. auctor erat Salvius Julianusὶ jus s. licentiam clivertendi Ob allerius conjugis captivitatem eodem sere modo circumscriΡ- tam fuisse, atque Postea factum est a Iustiniano, cum alibi, tum in Novella M. C. 7. , si modo leges laudatae Paulum et Iulianum auctores habeant, nec postea interpolatae sint. Quum autem Plerique
interpretes si de illarum αιθεντέη dubitarunt, ope-' rae pretium erit eorum argumenta recensere, ne
temere ab iis discedere videar. Princeps Criacius in notis ad praes. Insit. Iust. significavit orationis genus satis per se Prodere, inscriptionem L. 6. esse salsam, atque hanc suam opinionem copiose exposuit tu enarrationo Novellae M. Sed ut facile concedo, innumeras sere Triboniani interpoIaliones in Digestorum libris contineri, ita exempla desidero legum Prorsus fictarum. Tum minime stilum Iuliano indignum puto, et necessario ex illa Novella Den-- dentem, quasi vero suam hoc unum exemplum assertcria eius) legis auctor non Poluisset scribero remera, nisi ei ante oculos suisset κατὰ προπετειαν in Nov. laud. Neque suisse, cur alios ossenderet Iocutio mi are aes alias nuptias, eleganter monet Herm. Cannegieler, Obss. I. R. I. 10. p. m. quibus illud addo, sormulam suum jus hahere immianulum l. e. integrum Paulo quoquo familiarem suis-so 23. Denique, id quod est gravissimum, prodiit
Reeenset mis Wie litigius, Meri. I. c. II. 13. Css. sellulia lingit et Smallent,urgii adnoti. ad L. 8. de divort.
24쪽
ea Novella Α'. 536, adeoque triennium Post promulgatos Digestorum libros. IIanc dissicultatem primus vidit Wielingius, elegantis doctrinae vir, eamque ita vitari posse intellexit. si constaret simile quid vel a superioribus Imperatoribus, vel ab ipso Iustiniano in Priore Codice praeceptum fuisse. Praesidium opinioni suae petiit ex praelatione Nov. 22. unde lamen nihil certi assirmari potest . quoniam
ibi tantum universo de cura cum aliorum, tum Sui ipsius in coercendis secundis nuptiis loquitur Imperator. Postremo, quum profitetur idem, han matrimonii dissolutionem a veteribus smea πων προ mi νὶ adnumeratam fuisse iis, quae bona gralia serent, nulla causa est, cur haec verba minus Perinlinerent ad praecedentem πενταετιας mentionem, quam ad reliqua omnia. Patet igitur ex his omnibus argumenta, quae Cou-tra sidem Iegis laud. altulerunt V v. Dd. , non ea esse, quibus Continuo credendum sit. Quamobrem
sic si aluo, Paulum in libris ad Edictum, vel desinitionem, quae Iegitur in L. I. D. de divortiis, uberius explicuisse, vel antiquiora tempora resPexisse, quod idem de Tryphonini Pomponiique locis laudatis dicendum est: eundem vero alio loco et Ju- Iinnum jus lege Papia Poppaea Edictoque Porpetuo Sancitum, suaque ne lalo receptum tradidisse. Nam quidni, quaeso, Tribonianus, duobus locis novissimum jus veteribus d Clis supponens, exigua operatribus vocabulis post constitulum tempus additis reliquos locos sanavisset y praesertim quum hi iisdem titulis, at quo illi contineantur. Sed jam nimis mullude hac quaestione: id postea factum sit, Videamus.
25쪽
Justinianus, matrimonii sane litatem cogitans et fortasse salutis Publicae interesse judicans, no nup-liae novae a Cotiiuge relicto temere Contraherentur, jus Pan declarum recepit in Novellam 22. C. T, IJ eamque aliquot annis post confirmavit Novella I 17. C. I 2, quarum argumetitum vivo etiam Imperatore in compendium redegit dulianus, Antecessor Constantinopolitanus, Consiit. 36. S l32. Longius etiam progressus est Leo Imp. 2) in Const. 33, qua san- civit, ut, etiamsi quinquennii mora observata esset, Conjux reversus tamen novi matrimonii dissolutionem Postulare Posset, suam quo uxorem rePetere, ut quo in posterum conjugi relicto non Prius liceret ad secutidas nu Plias migraro, quam Certo de morte captivi constar l, qua Comperta annum luctus ob servari dobore; sin minus, adulterii poena novos conjuges teucri, iisque Poenis obnoxios ESSE , quas Iustinianus in Nov. llT C. II in eas mulieres scripsit, quae Occupato in expeditione marito novas nuptias contraxissent.
Disputatum fuit inter veteres, utrum id quod de ingenua diserte Cautum erat, ad libertas quoque
sit quaeronii , quid novella lege opus merii, at jam antea ea de re eauium fuisset, satisfacit Il. Cannegieler, l. l. p. 64.s23 De eonsilitationum Leonis auctoritate disputat Cluacius, Obss. xvii. al.
26쪽
traheretur, an iniquiore hae conditione uterentur.
Aliingit illam quaestionem Ulpianus in L. 45. I 6.
de ritu nupt. 23, 2j, dum versatur in explicando capite legis duliae , Invito i. e. non consentiente patrono libertam, quae ei nupω es , alii nubere non posse, ' et sententiam Juliani, connubium ipsi denegantis ita profert, ut ipse magis contrariae opinioni lavisse videatur. Et profecto multae rationes excogitari possent, quibus utraque pars niteretur: provocat Iulianus ad patroni reverentiam, cui sane addatur spes postliminii et ingens aliis in causis discrimen, quod ingenuas inter et libertas obtinere solebat: dissentientes opinioni εuae praesidium petebant ex ipsis legis verbis, in qua sine dubio non distinguebatur, quicquid dicant interpretes Graeci, qui quod interpretationi JCiorum debelur, ipsi Iegi Iuliae tribuunt si .
Insignis locus in hac quaestione, quique simul viam munit ad jus patriae potestatis, est L. 25. D. de capi., qua rescriptum Severi et Antonini continetur in causa peculiari, ubi uxor cum marito capta apud hostes enixa erat, et silius iste sive cum latroque Parente, sive cum matre sola in patriam redierat. Quaestione enim ad summi juris principia exacta dicendum suisset, inter parentes eos non
ἐν cf. Wieling. Leot. I. c. II. II, 7, qui optime resulavit eos. aqui nimia eupide diasenaum inter Elpianum et Iulianum tollere student. .
27쪽
matrimonium fuisse, sed contubernium st), siliumque adeo patriae Potestati subjici non debuisse:
sed noluerunt illi matrimonium hoc casu dissolutum videri, quoniam non defuit allectus, quo censetur matrimonium. illudque non inepte jure postliminii confirmari possit. Aecedit, quod, quum alterutro conjuge Capio nuptias olim dissolvi suaderet publica utilitas, ne relictus Conjux novas nuptias inire impediretur, et ipsa iuris Civilis ratio, Plane contrarium obtinebat visoque capto. Humanissime igitur
Imperatores in hanc sententiam rescripserunt, et voluerunt liberos apud hostes susceptos, si cum parentibus revertantur, eodem loco esse ac si in
' civitate e justo matrimonio nati suissent f2 . Sed apud hostes conceptus filius ita domum filii jura habebit, si postliminio redierit, L. f. eod. i. e. si
parens uterque in civitatem suerit restitutus, ut est in L. l. C. h. t. , qua ipsu in rescriptum Conlinetur. Caeterum, si Cum matre sola revertBtur, Spurius habebitur, quia paler apud hostes moriens existimatur eo tempore diem suum obiisse, quo captus est. Quum igitur eo casu nuptiae Datrem non demonstrant , sequitur ut incerto patre natus silius censeatur, neque admittatur ad legitimam patria
successionem, quamvis idem ex Scio Teristiano matri heres suturus sit 3 . Quod jus quum Iustinianus intactum reliquerat, Leo in Const. 36 eam iniquitatem sustulit, et ra-
28쪽
lionibus haud contemnendis motus constituit . ut hi, sive in civitate concepti essent, sive apud hostes, reversi in ei vitalem semper Parentum hereditatem
I 5. . . Quum captivus fiervus hostium factus maximam subitica pilis deminutionem, consentaneum erat eundem , omnibus familiae vinculis disruptis, amittere jus Patriae Polesialis. Paul. Sent. II. 25. I. Verum enimvero hujus juris lanius erat favor, ut esset. in suspenso. li re versusque liberos in potes- tale haberet: quin quaesitum fuerit f23. mortuo 'Patre apud hostes, uirum filii sui juris fuerint ex hoe lempore, quo mortuus est ille, an ex eo , quo captus est. Vicit tamen posterior ratio s3 . Fieri autem Potest, ut post mullos atinos ne C reversus sit Pater, neQ certus de ejus morte nuntius ullatus: quid lum interea 3 potestne si lius uxorem duCere, filia nubem p De silia quum nihil monuere a Cti, suspicor eam etiam sine Patris Consensu, ad exemplum filiae furiosi, recto nuptias contrahere potuis-Se, eadem rationo in utrisque valente, quod patri
sit C s omnino L. i. I l. de scio Maced. st 4, si, quae imprimis hiae perlinei, sed explicatione nihil eget. et L. 22 I l. ad i. corn. de salsis s48, 10 . ubi de stio capio agitur. 2ὶ Gai. I. I 29. 3 L. 12. I i. , L. 22. I 2. de capi., I 5. I. quihus modis
diis p. p. solv., Theophilus ibid. qui rem Oxemplo illustrat, quod repetitur Basilio. XXII, 4. eι apud liuin enota. Prompt. I. i7, 5, m.
29쪽
invito suus heres non agna Sentur, adeoque ad hunc
casum trahi Posse, quod de sponsalibus docetur, patrem siliae consentire videri, quum non evidenter dissentiat si . De filio non convenit inter veteres
ICtos. Ulpianus in L. D. I l. de ritu nupt. illi sa
cultatem uxor m ducendi tune demum concedendum putat, si Paler non intra triennium revertatur: Iulianus vero in L. II. eod. nuptias ante id tem Pus contractas legitimas censet, dummodo latis sit uxor, cujus Conditionem Certum Sit Patrem non re pudiaturum.' Quibus verbis, ut mihi certe videtur, non magis impedimentum, quam amicum consilium prudensque adhortatio Continetur. Precarium enim' admodum foret tale matrimonium, Si Pater reversus repudium imperare posset Ob eam solam causam,
quod eondilio ei displiceret, qualis inhumanitatis exemplum habemus in declamatione 25T, quae suti Quinctiliani nomine sertur. Optime autem sensum illorum verborum declaratur Praecepto, quod Proprie alio spectat, in Conjunctionibus nimirum non solum quid liceat considerandum esse, sed et quid honestum sit s2ὶ: cui si salissaelum erat, paler non temere debebat turbare bene con Cordans matrimonium, . ipsique injungebatur, ne acerbe potestatem suam exerceret 33. 1 Iuliano longius etiam progreditur Tryphoninus in L. t 2. I 3. de capi. simpliciter
affirmans, silium C a Plixi uxorem ducere Posse, ne inpotemque ex eo natum avo reverso vel invito suum 1, L. T. I i. de sponsal. 2a , I .i2ὶ L. 42. de ritu num. 23, 23. sai Paul. sent. V. s. II. Lip. I. l. I 5. de lib. exhib. 43, Mi.
30쪽
heredem exsistere , ' , quia illius Iem'rιs condi ιυ, necessitatem ociebat, et Publica nuptiarum ulia, tuas exigebat ' quae ipsa majestate patria Romanis potior esse solebat si . Ut igitur universe affirmare non dubito, honestatem quidem et pietatem suasisse, ne nuptiae inirentur sine parentum consensu, jussum tamen Parentis niln ita necessario requiri, ut rati habilio non sunsiceret s2): ita vix dubium est, quin praevaluerit eorum opinio, ' qui negarent tempus triennale esse exspeelandum. Neque enim assentior A. Fabro 3 in utroque fragmento laud. Triboniani manum agnoscenti, etiamsi non nego parum eleganter in Iuliani fragmento vocabula matrimonium vel nuptias jungi , quales ingratas repetitiones Iustiniani aetate usurpatas fuisse multis exemplis probari possit.
Non aliena est ab hoo loco quaestio, an captivus adoptari potuerii t4ὶρ Elsi nihil de ea re monetur,
negando tamen respondendum erit. Quum enim adoptio prosecta sit e jure civili. ejus certe particeps non esse Potuit captivus, ad quem nou temere' traduxeris id, quod de absente non adoptando do-