Nomenclator agriculturae authore Carolo De Aquino Societatis Jesu

31쪽

expeditionem illam nauticam , cum ali Is argonautis siu- . scepisse . Postremo sunt qui scripserunt , Iasionem ad Colchos navigasse , ut potiretur thesauris , quos Phry ' Xus , Athamantem & novercam fugiens , illuc secum aD portavit. Jovem in arietem sui sis conversum Fabulat res memorant, & nummi plures testantur. Confictum id, ut ejus potentia designaretur inflexis tortisqueari

- tis cornibus. Manilius. ,-- arimque in cornua tortur.

Cornibus autem potentiam demonstrari, Sacrae etiam Litterae saepius addocent. ARIMEA. Plin. Frumenti genus. Idem ac siligo . ARIsra . Cie. Pars extrema spicarum, aspera aculeis , qui bus frumentum tuetur a morsu minorum avium . Ab ariditate dicitur, quoniam facile arescit. Astua1rruM . Virg. Dicitur a Columella quasi aramentum , quia boves arationi adhibentur: Iumenta or armenta - nomen a re traxisse, qu)d nsrum laborem vel onera subvectando , vel arando juvarent. Mihi venit in mentem

suspicari , dici potius ab armis , idest humeris , quos

praevalidos habent, aptosque labori serendo. Sicut grex de ovibus dicitur, sic armentum de animalibus molis grandioris, ac praesertim de bobus & equis. Animadversum est animalia , quae ferocia praestant, sela excurrere & divagari, imbecilla turmatim , quasi numero audaciam sepleant. Observare idem licet in avibus : aquila & vultures vix umquam ataciatae volitant; Columbae &minores aliae conglobatae aerem Permeant. ARMILLE , aliis ARMILLuu - Varro. Uas vinarium, ab armo, idest humero, quo gestabatur. Redit ad armille: Adagium in bibaces , qui ad vini odorem accurrunt.

ARvALEs FRaraas . Ut de Ambarvalia . Alluucus . Plin. Villus dependens a mento caprarum . ARUNDO . Frutex aquarius , dictus ab arendo , quod facile arescat. Ex eodem fit musicum agreste instrumentum,

quod fistula appellatur. Virg. Eclog. 6.

32쪽

Silaesrem tenui meditabor arundine Musam .

Vide F la. δARUNDINErura . um Locus arundinibus consitus, praecipue ad usius vitium . Gaudent aquosis locis , propter ariditatem , cui sacile sunt obnoxiae . ΑRuNDuLATio. Harro . Connexio, & jugatio arundinum ad usus varios. A COLIA , orum . Festum rusticorum apud Athenienses Fiebat pelle detraeta a Capro, super qua in utrem conmfata uno pede saltabant. Virg. Georg. a. unctorfallere per utres. Festum erat Baccho dicatum; ideo caprina pelle celebrabatur et est enim caper vitibus vehementer infestus.

Asitius . Uide Tabanus.

Asruus. Non dicitur ab assidendo, ut habet Festus; sed est omnino vox Graeca, Latinis, ne noxa, ut Optime nota-- vit Heinsius Eneom. A n. stupidum inprimis , iners , ignavumque animal; ut merito Horus hominis essigiem cum asinino capite ignaviae typum protulerit. Caeteriimvectandis oneribus & labori unice natum ; ideoque rusticorum auxiliator, vitaeque & domicilii metus & contubernalis . Sed & aratores asinos legimus apud Varronem, Columellam, & Plinium. Adiice versias. Antholog. I. I. Cur , uba venae ver terit area culmos , Additur alipedi tardus asellus equo Ubi vides etiam ad trituram adhibitos. Deorum cultu apud regiones aliquas decoratos a pluribus est literis con-sgnatum . Sed & Romanis eam insaniam exprobrat Minutius Felix in Octav. Licet autem plerumque sarcinarii& sagmarii oneribus deservirent, atque humili sere s lum loco nato, sessores habuerint, constat tamen prima- . riae nobilitatis viros asinis ve flos . Frequens ea vectura apud Arabes , qui eosdem stragulis elegantibus sternunt,& more gradario condocefactos incedere, equorum incessu potiores habent. Notum est praeterea nobilissimos

quosque apud Hebraeos, Abraham, Moysen, Proseras alios

33쪽

alios asinis devectos . Sed veteribus Patriarehis Ion gh clarius eosdem nobilitavit Christus Dominus in triumphali suo in Urbem Ieroselymam ingressu Matth. al. ει- odduxerunt asinum , pultam , ct imposuerant super cotvestimenta sua, eum desupersedere feteruσι. Pluri

mis adagiis locum asinus fecit. Pauea seligo. Ab asino Ianam et jaetatur in eos, qui stulti quaerunt, quae nusquam inveniuntur . A nas ad brare r in imperitos , & bonas artes fastidientes. Ab senis ad equor cum a re humili ad nobilissima quaeque gradum facimus . A m compluit. In eos qui objurgationibus nihil commoventur ὁ acutis asininae duritie, quam pluvia non offendit. Bellatores demum sui me as nos , & strenuam sessoribus in praelio ministrasse operam , plurimis veterum documentis est Pro

ditum . De his vide multa apud nos in Lexie. Milit. A nur. Addo , quod est fabulis proditum , cum Gigantes bello Iovem Deosque lacessierent, Sileni asinum rudere cepisse I quo elamore audito eosdem perterrefactos , in su

gam se in conversos ; asinum vero, tot tant i que nominis hellatorum domitorem , inter sidera fuisse relatum . Assallo, is . Sero . Plausus , Cato et hanc acceptionem hu ius verbi non adverterunt Lexicarii etiam nuperi. Afrapnis , idis . HIn. Uva passia .

ATTEGI E. Mapalia, tuguria. Iuvet . Dirue Maurorum attegias.

Avaesa. Tritici abortus; caeteroqui soliis & eulmo herba. eidem smilis, in ejusdem culmi summitate semen expromens . Equorum est vulgare pabulum . Advertit Salmasius Plinii lapsium, qui nudam eme avenam scripsit L IS. - e. q. Tunicae frumento plures. Hordeam maxime nudum , orinca, sed praeeipuὸ avena . Τunica certe grano ad stricta avena non caret. Sumitur a Poetis avena pro msul a , musco pastorum instrumento. Virg. Eclog. I. Silvestrem tenui musam medita='Is avena. Item pro vacuis segetum culmis. Idem ibidem r

34쪽

Avenam Calepinus diei putat, quoniam ad frugem non . veniat, ut sit vox hybrida, ex verbo Latino &initiali Graecorum malignante littera coalescens . Martinius appellari existimat, quoniam ea pecudes , ac praesertim equi vesici aveant. omnino amplius investigandum in hoc Elymo . AvIARIuM. Pars villae conclusa & adaperta , ubi aves & al- tilia omnis generis asservantur. Sine admiratione legi non potest, quod de eorum amplitudine apud Romanos Varro scriptum reliquit. Vix credibile est quod mem . rat de Aufidio Lurcone , cujus aviarium bis tantum annui proventus reddiderit, quantum ducentorum jugerum - sundus. Primus Romanis aviaria monstravit M. Laelius Strabo, de quo Plinius et Ex ea emimus earcere animalia coercere, quibus natura Cartam a gnaverat. Avunsio. Duplex est genus arborariae sationis. Sunt arbo-- res, quae circa radices minime Qbolescunt , sed creseunt solitariae , ut cupressus , palma , pinus, abies . Aliis Contra enascuntur circa radices , & sucerescunt e iusdem

generis malleoli, coliculi, & paxilli; siunt enim proli cae, & prolixis radicibus extentae. Virgis Pullulat ab radice aliis densissima sirea,

Ut cerasis , ulmissique; et am P rnassia Iaurus Parva με IMeπιν --riis fusicit umbra . . His praejactis, fatio per avulsionem est, vel cum praeci- . ditur pars radicis ex arbore prolifica, vel cum evellitur c paxillus, vel malleolus cum radice, juxta truncum arboris prolificae subortus , ad novam germinationem inis

me plantas tenero absindens de corpore matrum

Deposuit fultas.

Commemorati coliculi, vel malleoli, fruticantes circa radices arborum, dicuntur stolones, vel notione Graeca, quoniam emittuntur; vel a Stolone viri nomine, ut resert Varro- Quoniam vera ea fruticatio paxillorum inutilis est , nisi convellantur, idcirco nomςn-stolonis pro Diuitigod by Corale

35쪽

pro stolido aeeipi solet. Addo, stolones ipsbs iacile aiastoliditate dictos, quoniam inutiles sunt, nisi praecidan itur, ut est explicatum .

ACCA. Proprie dicitur de fructibus lauri, mirii , oleae, & similium : generatim de iis, quae Poma minora sunt, & intus lignum, extra corticem habent. Discrimen inter baccas& acinos notavi in Tit. Minus. Baccas translate appellamus margaritas eo id. Aure leves baeeae, redimicula pectore pendent. Monilia quoque baccata passim efferimus . Hinc etiamIapud Petronium tribacca tres sunt uniones auro inserti ei sed is Petronii locus ab aliis aliter legitur . Baccnus . De Bacco, ut de aliorum Deorum genealogi , ,

Mythologi diversis pugnant sententiis . Iovis & Semeles filium plerique Bacchum assirmant. Agri colendi ratio nem primum omnium AEgyptios docuisse, testatur Dionysius. Neque enim vitem sbium & vinum , cujus causa laetitiae inventor & largitor est habitus , sed alia inventa, ad terrae culturam pertinentia, ad eumdem reserunt. Ea omnia nitide complexus est Tibullus sub appellatione Osiridis , quo etiam nomine Bacchus est nuncupatus . Primus aratra manu solerti fecit Osiris , Et teneram ferro Ioueitavit humum rPrimus inexpertae commisit femina terrae , Pomaque cum notis legit ab arboribus et , me domit teneram palis o ungere vitem , Hie viridem dura caedere sue comam e Ilii jucundos primum matura fastorer

36쪽

AGRI cu LTu RAE. Hedera coronatus Bacchus sngitur . Ovid. Fas. 6. Bacebe racemiferos hedera redimite capillor . optimo id consilio a Fabulatoribus traditum e nimirum ut hedera, vino infesta, & quae ebriosis mederi , ad sanamque mentem solet reducere , antidotum sit adversus Deum vinosissimum, eoque immodice hausto adium in su- rorem . Alii contra Bacchum sibi coronamentum hede-Taceum ascivisse scribunt , ut eius frondis temperamento securior , produceret sibi liquoris gratissimi hauriendi voluptatem. BACRI , onis. Vas vinarium , simile trullae . A Baecho ducit Festus . Sed alii contra putant aquarium . Vide m ann. In Tu. Bacario. BALANus . Uoce Graecanica comprehendimus quidquid glandis nomine designatur . Singulari modo arbor est , quae, folia myricae similia serens, glandem, myrobalanum

dictam , progignit. Ex ea glande oleum & unguentum conscitur gratissimi odoris , cujus Horatius, & alii me

minerunt.

BATILLUM . Apud Varronem duplici significatu gaudet in re rustica.Instrumentum est messorium incurvum cum ser ruta ferrea, quae apprehendit & dissecat fascem spicarum . Est etiam instrumentum , quo Qui M.fbssae aperiuntur.

Ba LuM RusTaconuM. 'Plurima a rusticis suscepta bella recensentur. Viriatus Lusitanus annos quatuordecim Romanos rusticano milite delatigavit. In Hungaria , Germania , & Belgio exarsere is pius adversus milites veteranos motus bellici catervarum agrestium, cum ingenti effuso ne sanguinis , & regionum vastatione . Licet enim artis militaris peritia id genus destituatur, duritiae tamen corporum , & laborum assuetudine, exercitationem castrensem , & tyrocinii rudimentum abunde septet . Neque enim mansitones sub pellibus pertimescunt , sub dio sudare, & rige sicere assii et i; minusque amissione vitae terrentur , nullis vitae deliciis & mollissimo cultu enerves &hebetati. Non sunt metuendae seditiones rusticae, ubi jus D suum

37쪽

26 NOMEN CLATOR

suunt rigoremque servat disciplina militaris. Licentia , R impunitas exercitus commeantis , furta , & injuriae ,

in trajei tu copiarum cultores agrorum armant, exsti mulantque ad expetendam , quo modo possunt , damno Tum , noxarumque ultionem. Nullae extarent querelae,

nedum tumultus & bella rusticorum , si Praefecti milit res Aureliani Caesaris monitum , quod apud Uopi sicut , legitur , observarent: Si vis Tribunus esse , imosi vis v

Sere , manus militum eontine . Nemo pultam alienum rapiat et ovem nemo contingat: uvam nullus auferat: segerem nemo deterat: oleum , si , lignum nemo exigac:

annona sua eontentur sit. De praeda hosti , non de lacomis

Propinetalium habeat. Bas , essis. Mensii ra continens odio partes jugeri , in duodecim partes divisi . Colum. Binaus . Instrumentum fossorium duos dentes habens serreos & praelongos , cum ligneo manubrio. Fes.

BIFALIuM . Instrumentum sessorium , quo terra ligone promiundius eruitur. Varro. BIpENNIs . Instrumentum rusticum simul & bellicum , praefixum serro utrinque acuminato cum ligneo manubrio. Rustici utuntur ad ligna caedenda . Virg. - . sonat Iesa bipennibus ilex . Apud bellatores validum est armorum genus , inventum ab Amaetone Penthesilea . Claud. Thermodoontiaca Tanaim fregere bipenni. Distinguitur a securi , quae ex una tantum parte aciem , habet. Quod si utrinque sit acie instructa , associatur bipenni nomini adiectivo : Varro; ferens ferream θνenniin securim. Proinde falluntur , qui telum undique serro acuminatum , & longiore hasta manubriatum , quod vocant , Latine reddunt simpliciterjecuris. Bi- pennis vocatur , aut securis bipennis . Dicitur bipennis a pinna , quae I.atinis acumen est . Bos . Animal labori serendo , rusticoque operi universe Probe a natura comparatum. Si agri cultorem dixeris ,

38쪽

AGRI CuLTu RAE. 27& eolonum, di 'o theta nigrum non praefigam . Postquam aratione & vecturis alimenta nobis & adjumenta satis superque praebuit, suarum e se carnium , praevalido nutrimento nos pascit . Usqueadeo veteres bovini armenti rationem ducebant, ut apud Phryges , teste Plinio, morte mulistaretur , qui bovem interfecisset. Idem lege sancitum apud Athenienses , & Peloponnesiacos . Phoenices vero & AEgyptii humanis carnibus, quina vacca vesci, satius habebant. Adstrue Pythagoram, qui, ut scribit Laertius, a bove & ariete abstinendum esse praecepit. Quod Ueterum institutum indicavit. Virgil. Georg. a.

Ante etiam sceptrum muci regis , ct ansem a quam caesis gens es epulata juvencis .

Claudat agmen Columella, qui scriptum reliquit, tantam fuisse Olim boum venerationem , ut non minus capitale esset, bovem mactare, quam civem . Sed rudis agrestisque saeculi rigorem illum antiquavit sanior aetas, &ratio congruens vitae commodius, & lautius pro serendae. Primus, si Plinio credimus , Prometheus bovem morsu attingere ausiis . Verum, rejec is Fabulatorum Qmniis , a supremo rerum Conditore concessae nobis addit teque sunt bovinae carnes in alimoniam : Deutero. c. I 4. Hoc es animaI, quod eomedere debeo. . vem , ovem , capram. Addo vix aliis carnibus olim usos in nuptiis, festisque aliis, ac praecipue Heroes. Virg. l. 8.

Mactatis, &discissis, atque adeo concisis bobus Ueteres serire foedera consuevisse, dubitari non sinit Homerus, ubi describit foedus initum inter Achillem & Agamemnonem . Idem apud Molossos usitatum , ut refert Suidas . Minime praeterea contemnendam nobis impendunt operam boves vecturis. Neque enim carrucariis &plaustrariis selum iisdem utimur, verum etiam gerulis . Ut a prosanis Scriptoribus abstineam calamum , sitis habeas quod legitur Parat p. e. ia. Qui juxta eos erant, μή D a quo

39쪽

ae ad Issaehar , Zabulon, ct Nephthali, Frebant panes in asinis, O camelis, ct mulis, ad vescendum. Addo ex Aristophane in Acarn. boves integros selidosque , quod admodum mirabile est , excoctos suisse in clibano , qui surnus est gestatorius: adscribo

Poetae verba r, deinde praebuit ἰ . . E eti,ano totos boves et ecquis rogo

Conspexit umquam eIibano coctos seoves Pars pompae in triumphis Romanorum erant boves albi ἐqui ad sacrificium duini inauratis cornibus, victisque &sertis floreis revinisti, tibicines sequebantur. Addo lepidam bovis immolandi querimoniam , ut legitur apud Arnobium et Ergone, o I puer , aut quis alius Deus humanum aequumque fuerit , ut , cum alius ρeccaverit,

ego Oeeidar , ct de meo sanguine fleri patiaris satis, ριδι

numquam te laeserim , neque tuam majestatem violaverim, animat, ut scis matum, naturae meae simplicitatem δε- guens cte. Illud postremo etiam iocose laetatum a bobus , quos Marcus Caesar maefandos voverat, si vicisset: Si

tu viceris , nos periimuI. Borauisuus . Prima herbarum runcatio . Plin. Bovitia . Colum. Stabulum boum . Ut de Stabulam. Baisa . Colum Massa vinaceorum , vel uva calcanda . Baucuus , vermis ex genere locustarum , herbas, ac praecipue brassicas erodens, ex quo ejus appellatio apud Grae---cos: nam a purgati Latii Scriptoribus ea vox, quod sciam , non est usurpata . BauscuM. Tuber arboris, intortum &crispatum. Nam

quod simplicius sparsum est , moliuscum dicitur. Plin. Bua1Lus . Exponitur passim bos serus , silvestris , idem aeurus. Imperiti tamen vulgi id esse scribit Plinius: bubalum vero aliud esse assirmat animal, quadam cervi vel vituli similitudine. Vide Urus. Bussaqua . Boum pastor , qui boves sequitur, ut apparet ex ipsa voce. sui.

40쪽

asAusulcus . Ge. Qui boves pascit, vel arat bobus . Ad b hulci ministerium illustrandum nihil necesse est cum Ba cho , Endimione, & aliis , ipsum Apollinem recensere , qui Admeti Regis boves paverit . Horat. Te , boves olim nis reddidisser

Per dolum amotas , puerum minaci Voce dum terret, viduus pharetra

cris Paginis a Samgar , qui, stiva cum serreo vomere arrepta , sexcentos Philistaeos percussit. Iudic. e. 3. Pere ι de Phili eis sexcentos viros vomere. Utrum vero si lus Samgar tantam ediderit hostium stragem , an adjutus manu rusticorum collecta , iterum an uno pugnae impetu adversus omnes sexcentos , vel per turmas , non uno conflictu subeuntes, Interpretes varie destinant . BucaruM . Locus ubi boves pascunt, vel detinentur II. Bucozicus , a , um . Quod pertinet ad bubulcos , ut carmen Bucolicum . Ovid. Vide Eeloga . Bucuha . Vacca juvenis. Virg. Bucutius . Bos parvus. Colum. BuLar . ran. Radices sunt rotundae, & tunieatae , cujus modi habet lilium , narcissus sca. Vialso GRolle .

Bulla. Varro . Et , Bustis . GV. Pars aratri. Curvamen cui vomer inseritur

BuRDouas . Occurrunt apud Ulpianum Leg. 49. tit. de legat. Muli sunt qui nastuntur ex equo & asina . Uectandis oneribus adhibentur. Hinc vox Italica Bondone , quod est hastile viatorium, ab iis uir pari solitum, qui loca sacra peregre adeunt. Ad eumdem modum baculos , quibus ad firmandos gradus seniores praeserti' uti ibient , amulis vocamus mulet e, quoniam mularum vicem septent. BuTrauu . Pars lactis pinguior , quae a sero agitata secernitur , & coalescit. Laudatur prae caeteris bubulum . Mirum est , cum populi orientis ab omni aevo usi butyro suerint , ejusque passim meminerint , quod in Sacris maxime