장음표시 사용
41쪽
Litteris testatissimum est, ejus tamen cognitionem admodum sero apud Graecos pervenisse . Constat nimirum Poetas Graecanicos innumeris in locis lac & caseum commemorasse, cum de butyro nusquam locuti inveniantur . BuxaruM . Locus buxis consitus. Buxo, myrto, junipςro,& hujus generis arbusculis , quae ad elegantiam & amoenitatem tondentur, marginari λlent areolae herbarum ,& florum in hortis & viridariis; praestantque concinno directis dispositisque lineis ambulationes apertas sub dio , sorum odoribus & varietate spectabiles .
Aa Atinus . Horat. Pro quovis equo a
cipi solet: sed proprie caballos diciis mus , qui pistrino , agriculturae, &veis uris deserviunt e sunt enim equi viliores , & ex Graeca nominis origine operarii . CanIva pauA . PIIn. Quae non leguntur manu , sed sponte decidunt. Canus. Vas vinarium decem congios continens , apturr , vino asservando Sc ministrando . Moris erat apud Romanos ad fumium statui cados, quoniam, ut scribit Columella , vinum sumo celerius maturescit et adde Statii
Albanoque cadum sordentem promere fumo. Oblinebantur etiam cadi pice & argilla; quod primus omnium apud Romanos invexit L. Opimius. Martiat.
T sa sed antiqui felix siccatur Opim q.
Ad hunc modum picati cadi, &fumo amati, ad plures annos vinum custodiebant. Nam a vetustate, quemadmodum robur & sapor , sic etiam pretium, & quaedam vino dignitas accedebat. Inscripto demum Consulis nomine cadi signabantur, ut ex Petronio , Horatio, & aliis discimus
42쪽
Cnnua silva , Vide Silas . CAE A. Persus . olus sapore succoque acri, & lacrymasciente. Inter Deos AEgyptiorum adnuna eratum. Familiaris rusticorum cibus. olim etiam apud Patricios Romanorum in usii pretioque habitus. Varro et Avi er atavi nosti, cum allium e e verba eorum olereπt, tamen optime an mali erant. Apud eosdem Romanos locum , Caepa habebat inter coronas , quoniam lacrymas elicien do oculis prodesset , ut observat Artemidorus. Hinc cae pas edere vel olfacere de iis dicimus, qui lacrymari videntur . Aliter etiam in veteri sermone est e Caepa oculor mordet, idest lacrymare cogit. Quae maxime omnium in caput crescit, caepa dicitur capitata. Nam aliud genus , quod ad semen servatur, & a Plinio vocatur gethyon soblongo est caule; quemadmodum etiam taliae, quas Lucilius a caepis distinguit: Flebile e esimul, Deomosque ordine taliae. Idem dicendum de Ascalonio, quod aliud est caepae genus,
vulgo Scalogna . Cres Axis . Lapis, caesialis dictus , statuebatur pro agrorum finibus . Tiburtini lapidis nomine efferri Qtet, quoniam ex eo erat, ut suspicor , marmoris genere , quod caeditur in agro Tiburtino . Dolabella de Imυ-C Espas. Horax. Terra avulsa cum herba. Muri caespititii praedia, vineas, hortos saepe concludunt. finesque statuunt
inter finitimos. Declinando sumptui fieri si, lent pro repagulis structilibus , vel laterit iis . Conspersi caespitis
apud antiquos usus erat in re sacra I eoque erigebantur altaria. Item in castris e nam eodem terrae genere attollebantur aggeres munitorii. Sed & Imperatorium tribunal, editior nempe locus, ex quo Duces verba faciebant ad milites, caespitibus erat constructum . CALAMauruM . Colum. Pedamentum est , vel fragmentum calami, quo, cum terra avulse , fiunt muri caespititii. CALAMITas . Cie. Translate passim sumitur prci miseria & in-sortunio . Proprie est detritio calamorum , cum a ventis,
43쪽
grandine, turbine, & procella suborta, segetum eulmi comminuuntur. Non absimili modo strages proprie est stratarum arborum. Sed & clades a ramis & surculis abscissis similiter appellatur: nam clades a Graecorum ramo dicitur. CALAMus . Frutex aquaticus, idem ae arundo . Sumitur etiam pro quacumque re tenui cavaque; neque solum Pro stipite & culmo, sed etiam pro surculo, breviore palmite, & silmilibus . Fit porro ex calamis instrumentum musicum pastorale , fistula nuncupatum , cujus inventor Pan perhibetur : Het. Eclog. 3. Pan primus calamos cera eonjungere plurer Instituit. CALIx. Plin. In floribus pars illa est, quae florem claudit .& paulatim excludit. Cernuntur enim ibi inclusa solia tamquam in vagina, vel vase . CALvar A VINEA. Cato. In qua rarae sunt vites: a capite
CAMFus . Cic. Proprie est planities ampla , quaecumque illast. Falsius est Festus , ubi scribit: Campus pro agro raro invenitur usurpatur. Nam praeter Plinium , cujus illa sunt verba : Prata inde , eampique , quor nonnisi ingenter boves , O forti ma aratra proscindunt , clare Varro se habet: Iro primum ex agro ρlano fructur aceipiebant, eampus dictus. Erit proinde campus ager planus. Apte Livius i. q. Capua a eampestri agro appellata; ubi distinguit agrum campestrem, idest planum , ab agro montano vel collino. A capacitate campum etymon ducere plerique statuunt. Nam quae minus amplae sunt planities , sora, plateae, areae nominantur. Campi notiones alias alibi quaeras. Cauaxis . Urg. Dicitur a canna , quoniam ad modum cannae vacuum est conceptaculum , ad usium aquae deducendae. inamvis ex Palladio habeamus quatuor esse derivandarum aquarum modos , Aqua ducitur autforma pru-
Luli, out plumbris Apulit , aut ligneii conolibar, aut
44쪽
ITAlibus tubis, certum tamen est optime canales dici etiam structiles, sistites , testaceos & marmoreos. Usus canalium multiplex in re rustica, sed praecipuus ad hortos irrigandos , ut herbae sativae & olera copiose proveniant .
NCELLATIO . Apud Agri menseres idem est ac metatio , Iimitatio, 3ccenturiatio . Per centurias, metas , & limites agri dividebantur et qui limites , quoniam decussatim ad modum cancelli intersecabantur, idcirco eam di-
. visionem cancellationem vocabant. Front n.
CascELLI. Repagula sunt lignea , vel serrea, ducta perdirectas, transversas, & obliquas lineas , ad modum retis . Fiunt ex iis senestrae, portae, & quaecumqtie demum septa & clausurae ad prohibendum aditum, & ad usum spectandi per soramina inter memoratas lineas & trabe-culas . Villae, vineae, cellae vinariae, Oleariae, apothecae, chortes &c. cancellis, nimirum januis ad eam formam reticulatis clauduntur.
Cas soccus. Apud Columellam est palmes viteus prolixior, in terra defixus, ut in arborem adolescat. Propago vitea. Cavis. Notum animal, ad agendas excubias, rerumqtie custodiam , opportunum nobis traditum a natura Qbsidium. Ut enim erga Dominos & domesticos mitissimi sunt, sic in exteros vehementer infesti; eosque latratu morsuque praeseroces impetunt. In agris silvisque venatici serarum vestigia odorantur ; iisque morsi valido retinendis , venatoribus mire deserviunt. In stabulis & pascuis pecuarii armenta custodiunt ἔ nocturnaeque pasto rum quietis securitatem asserunt. Villatici in sures assiliunt, frugesque sepositas tutissimas praestant. Catenarii perdiu catena obligantur, ne hospitibus noceant ; noctu luuntur in fures . Ejusmodi emolumenta & promerita , quae a canibus in genus humanum proficiscuntur, meruere apud Ethnicos, & praecipue AEgyptios, ut canes inter Deos patrios haberentur . Hinc latrator Anubis apud
45쪽
Adde sepulcris & titulis cohonestatos ., teste Spartiano in Hadnano : Equos O eanei sis amavit, at eis sepulcra consituerit. Et nequid honoris & dignitatis cani deesset, inter signa Coelestia canem & caniculam Mythologi retulerunt e Virg. Georg. I. u-α-- -i averso cedens canis oecidit astro . CANNABATUM . Locus cannabe constus . Non solum senes
ex cannabe, sed etiam vestes , linteamina , sacci , &s milia, accommodate ad usus rusticos, concinnantur. Vesar Inscript. apud Grater. CANNICI E CAMERAE. Occurrunt apud Palladium , qui sic appellat agricolarum & pastorum casas, cannis, stramentis , & simili materia rudi ter structas . Capanne. Catios . Genus Glutionis apud Spartianum , quae pro seu-mento , & oleo reddebatur. Canon regulam significat ;nec vero semper certas pen stationes notat, & praestationes onerum, quas subeunt qui pecuniam , vel proventus
annui partem Qlvunt antiquis possessoribus aedificiorum , redditu silue agrarii cuiuslibet generis: sed alia insuper indicat. Canon apud Romanos pars erat frumenti, quae asservabatur in horreis, ut plebi & pauperibus, cogente necessitate, suppeditaretur pretio viliori. Iterum apud eosdem Canon vocabatur certum demensum , idest cibi mensura, quam dispensator servis distribuebat. Id autem demensiam panes erant bilibres , vel trilibres in dies sngulos ; vel in sngulos menses certa quaedam mensura - tritici vel farris , quae largius servis agrestibus & so ribus, quam urbanis ministrabatur; cum hi laboribus minus exerciti, & domesticis obsoniis largius vidi itarent.
Apud nos Canones Apostolici, Pontificii, Conciliorum, regulae siunt & sanetiones , ad disciplinam moresque pie sanis eque instituendos praescriptae.
CaNra ars . Plin. Bestiola frumentum arrodens. Caurssa a Ius. Colum. Proprie equus castratus e Scriptoribus
rei rusticae est vite una pedamentum; quemadmodum apud
46쪽
frui lares in aedificiis cantherii sunt trabes , porreeti a culmine usque ad suggrundas. Par in his omnibus est significatio nominis . inem admodum enim cantherius equus sit stinet se rem , vel impositas sarcinas , sic cantherii trabes sulciunt tectum , & cantherii in vineis sustinent vites.
CAPELLA. Parva capra. Loeus est apud Iuvenalem Dor. S. qui sie legitur . ' ἄ-- metue que gelu
Discii ab isimula jaculum torquere Capella. Ex hoc loco capras equitationi adhibitas, & quidem in bellieis meditamentis , Interpretes aliqui opinantur; sed
omnino perperam . Plures habet is locus explicationes . . Maligero suffragium sero, qui mendosum versum ema-
. culat ; hircos Capella , ut Capella sit proprium. Campidoctoris nomen , qui tyronem jaculari doceat. Licet enim AElianus , & Oppianus scribant, alicubi capras enasci ad magnitudinem bovis; ad eam certe molem pervenisse capras Latii, ut equitationi, & quidem militari , deservire possent, tam est absurdum , quam quod est absurdissimum . Hirsutum vero dixit Poeta Capellam Campido florem , quoniam pilis horridiusculi esse sistrant
arma tractantes , quod a Persio diserte est traditum et me aliquis de gente Bircos Centurionum . CapITATA viva A. Colum. Cui multum est robur in stirpibus vitium . Habentur enim radices veluti capita arborum . Capa A. A carpendo dicitur, quasi carpa , quoniam virgulta carpit . occurrunt de capris rixantia inter se Scriptorum testimonia. Varro ex iis pestilentiam enasei scribit, si magni sint greges. Damnant eas alii cum Pluta cho, tamquam foetidum , lascivum , morbosumque o, animal, quamobrem lege cautum fuit apud Romanos , ne Flamen Dialis edere , imo ne tangere auderet carnem ea prinam. Certe sinistram ex iis licet capere conjectui ram , quoniam segregari dispergique gaudent, cum Econtrario oves simul coire condensarique studeant, Ad E a haec
47쪽
haec suo sepe damno agricolae noscunt, capras novellata sata carpendo corrumpere; earumque salivam seu stibus esse exitiosam . Alii contra mundum animal capram esse contendunt λ eamqtie ob causiam sacrificiis adhibitam lege Divina Levit. e. I. Oblationem suam ex ovibus oecaprilosseret ire holoeausium. Romani, teste Livio I. II. ca
pris albis litabant Apollini; Copti vero, & Mendesii
divinis eas honoribus coluerunt; ut de primis Clemens Alexandrinus , de alteris Herodotus literis consignarunt. Cum vero caprae noxiae caeteroqui sint satis , 8c fructibus, maximeque oleis, quas lambendo steriles faciunt, ac propterea Minervae immolabantur; non est tamen reticen dum , non parum emolumenti eas afferre operis rusticis , qui ex earum pelle pannos crassiores , ut ex longioribus etiam pilis vestes asci seunt: ut nihil addam de cilicinis tentoriis militaribus, quae non sunt nostrae indaginis . Adde capram non ovem in Coelum relatam . Ovid. ,-- -OIeniae sidus pluviale eapeliae. Mirari subit potiorem rationem caprarum , quam ovium duxisse Mythologos, qui Pani , pastorum L o , capri num caput, cum hircinis cruribus attribuerunt. Vide
CAPREA . Rarro. Animal silvestre notum , non Ium vivido acrique visu praeditum , sed agile inprimis mundumque ;atque idcirco saepius in sacris Literis, ac praecipue in Salomonis Canticis commendatum. Cant e. e. a. 7. Afurovorsuae Hierusalem per capreat, cervosue camporum . Caprearum caro prae reliquis serinis laudatur : merito caeteroqui creditur serinas omnis sere generis earnes non stium sapidissimas esse, sed etiam domesticis praestare s lubritate . Eximiae porro velocitatis laude insigniuntur capreae. Hinc Sponsus iis comparatur . Cant. a. 9. Ecce se venit saliens in montibus, transiliens colles , similis es dilectus meus e rex , hinnuloque eerporum. Est etiam caprea apud Varronem vitis, quae capreolos parit. Duiligod by Cooste
48쪽
OpRaotius . Parva capra . Item apud Varronem instrumentum rusticum , serreum , bicorne , ad similitudinem cornuum capreae. Sunt etiam capreoli intorti cincinni, &crispuli claviculi, quibus vites, veluti totidem manibus apprehendunt adminicula , & serpendo saliunt , quasi ad
CApRILE . Caprarum stabulum . Ut de Stabulum . CapanguLaus . Qui capras mulget. Usiurpatur a Catullo per modum convicii in amusos & imperitos ei caprimulgus , autfossor Rursus videtur, tantum abhorret ac nutat. CAPRIFICATIO. Certa quaedam est ratio , ut Plinius docet , providendi , ut culices, capriscorum grossis creati, ad ficus advolent, earumque laete depasto, & aere tepenti per adapertas rimas immisso , eas ad maturitatem perducant . Qui caprificationem in arboribus appellant disse-etionem cultello factam in cortice, ut commodius gemmae prorumpant, ii longe absunt a Plinii sententia . CapuLATOR . Qui capulis , quae vasa sunt olearia, oleum
egerit. Colum. CARBATIMAE, aliis Chapariun ca apIDAE . Calceamentum rusticum ex corio bubalo . . CARBuNCu LATIO. Plin. In arboribus, vineis, & segete est morbus , qui adurit ad modum carbonis. Hinc ager carbunculosius, qui redundat sabulo, & lapillis aridis .
CARDuCETuM . Pallad. Locus carduis consitus . CastraNuM . Vide Sus. CAs . Virg. Tugurium , domus rustica. CasaALa. Apud Vitruvium videtur esse locus, ubi, sumo ex lignis viridibus excitato, ea sei siccantur, & colantur . CasTAMETuM. Colum. locus castaneis consitus . CasTRATIO. In agricultura est ramorum inciso, ut planta rarescat , admittatque liberiorem aerem . Quod opus
etiam disrarare, ct intereidere dieitur. Colum. Potes/ intereidi disrarari , quod opus rusui castration ni
49쪽
CaunEx , & Conax. Virg. E Ueterum more, qui etiam caulis & colis , plaustrum & plostrum dicebant. Id est in arbore , quod in herba est caulis; nimirum truncus , a radice assurgens cum cortice. Ex ejusmodi truncis conficiebantur Olim tabellae cera induetae , membranis nondum inventis, quibus tabellis ad scribendum utebantur . Hinc volumina typis aeneis exarata , Codices etiam nuncu-
pantur . CAuLA . Stabulum ovium . CD. A cavitate : antiquitus enim ante usum ted orum , oves in antris claudebantur.
CavLIs , & Cotiis , ut cauliculus , & coliculus. Fustis herbaceus , stipes, ex quo prodeunt solia . Plin. iCELLA , ae . Cie. 6c LARIuM. Plin. Conditorium & promptuarium , ubi adussim reponuntur , & premuntur maiora quaedam & vul-- garia poculenta & esculenta, quaeque diu tervari oportet. . Cum indicantur , apponi sistent nomina rerum servatarum, ut cella vinaria, olearia , lignaria , penuaria G. Curandum , ut construantur cellae , ubi commodi sunt prospectus , flatusque ventorum minime noxii , ne ser vata dispereant , aut corrumpantur. Cato cellas item appellat caveolas columbarum : ex quo apud eumdem C lumbae cellares diotae. CELLA uiuastra . Rei rusticae Magistri veteres cellam vinariam
in plano statuendam praecipiunt. Idem de humidis quibusicunque , quae custodiri volumus , est observandunia , ne pereant , si sorte defluant , sed excipi, saltem reliquiae , possint . Obvertenda est cella vinaria ad flatus aquilonares , quos hauriant adaperta lumina senestrarum ramant enim vina frigidiorem aerem ; & tamdiu incorrupta servantur , quamdiu frigescunt; cum contra opposita ventis , qui a meridie & subsistano spirant , facile elanguescant & enerventur. Idcirco laudantur cellae su terraneae, quae conclus e frigidaeque a noxiis ventorum concursionibus minime infestantur. Nihilo secius subna
vendae sunt a sterquiliniis , uligine , aliisque sordibus &
50쪽
immunditiis, quae magnopere humorem vitiant. Item procul habendae a cisternis, sontibus , & aquis salientibus, quarum humor extractus vina hebetat, redditque imbecilla. Nihil enim vino citius contagionem sentit,& graveolentia inscitur atque dissolvitur. Profuerit pavimentum opere testaceo solidari , ut diffusa vina e subdito substratoque lacu colligi possint. Ad cellae latera suppositis podiolis structilibus , vel saltem roboreis cippis , dolia disponantur. Si laxior & uberior vindemia. fuerit, locentur etiam in media cella , relictis tamen ex utraque parte semitis, ut cellae custos, squa acescant , vel rimas faciant, essiuantque, continuo possit accurre re. Eam ob causam adhibenda insuper curatio est, ne s- mutuo se dolia contingant, sed interposita pedali mensura dis eientur; secus unius dolii vitium in proxima quaeque confestim serpet & diffundetur . Dolia , quo ca-
. paciora sunt, eo vina acrius & validius robur acquirere , docet experientia. Eadem custodes oblinunt certis , proussi regionum vario, medicamentis; caventque crebro transfundere, & partim ad usum evacuata sinere, ut ex . halent , & evaporando infirma reddantur . Uide Ca
CaLLA OLahar . A Palladio, Vitruvio, aliisque Author Mbus Cella olearia meridianis ventorum flatibus objecta collocatur. Oleum quippe frigore congelatum constrin-. gitur, & stacessere paulatim incipit. Propterea ab omni rigore muniendum ; utque tepore potius extenuetur pro videndum est. Nec tamen idcirco in eam cellam prunae , ignes, aut lucernae admittendae, ne sumi & fuliginis nidore, & noxiis spiramentis vitiatus olei sapor corrumpatur . Pavimentum eadem cura, ac de cella vinaria di- ctum est, erit iternendum. Solicite in primis curandum est, ut vase , quibus oleum excipitur, munda sint atque detersa ; neque amurcae vestigia ex reliquiis veteris olei
supersint, quibus novi sapor inficiatur. Sunt qui, praesepidi liquoris copia; non satis habent praemagna vasa se i-