장음표시 사용
51쪽
Σ L I B. I. T i T. I I. ejus ab institutis duarum civitatum, Acten rum scilic. & Lacedaemoniorum, fluxisse videtur. In his enim civitatibus ita agi selitum
erat, ut Lacedaemonii quidem magis ea, quadpro legibus observabant, memoriae manda- irent: Athenienses vero ea , quae in legibus scripta comprehendissent, custodirent.
Divisio juris in immutabile ct mutabile.
II. Sed naturalia quidem jura, quae apud omnes gentes peraeque observantur, divina quadam providentia constituta, semper firma atque immutabilia permanent. ea Vero, quae ipsa sibi quaeque civitas constituit, saepe mutari solent vel tacito consensu populi, vel alia postea lege lata.
LAOEDAEMONI I J Laeedaemonii seriptis legibus
usi non sunt, atque una των καλουμενων μῆρων haec erat, μηνομοις ἐγγράφοις deriptis Iegibus non uti. Plutarch. in euet. II. DIVINA Pno v IDENTIA J Quorum Deus
inventor, disceptator, lator, ut loquitur Cie. Inteuigit ergo jus sentium primaevum, quod nobis ingenitum . non Iecundarium , quod usu exigente inventum. IMMvae An ILIA J Ius naturale semper M ubique justum est, & fuit. unde nec quod hoc jure prohibetur , uberi potest , nec quod jubetur, vetari. Grol. I. manu- a. h. addi tamen ei aliquid potest , aut detrahi.aejus. 9jur. TACITO coNfENfvJ Non tantum novum jus Iongo usu introduci potest, sed id etiam , quod ante lege
aliqua constitutum erat, contrario usu abrogari. I. 32. D. de Dib. ALIA Pori TE A LEGE LATAJNam posteriores leges semper potiores sunt prioribus. I.ult. D constit. Frincis IIarm. Iib. I. tit. I. Varro lib. 8. de lingua ἱ om nons Peveteres leges abrogata novis cedunt 'I1. VEL
52쪽
DE IvR. NAT. GE N. ET CIU. 2sDe objectis juris.
I2. Omne autem jus , quo utimur, vel ad perinas pertinet, vel ad res, vel ad actiones. Et prius de per nis Videamus. Nam parum est)us nosse, si personae, quarum causa constitutum est, ignorentur.
TITu Lus III. Prima divisio personarum. CV M M A itaque divisio de jure personarii in Q haec est: quod omnes homines aut liberi sunt, aut servi. Definitio libertatis. r. Et libertas quidem sex qua ctiam liberi vocantur est naturalis facultas ejus,quod cui-
Σ. VEL AD PE so NAs, 8ce. J Diltributio ex objectis ad finem iuris obtinendum accommodata. EX I. I. D. de flat. hom. Omne ius: redditur personis de rebus peractiones Se judicia. M. N. TITutius III.
IV R E PERso NAnu MJ In V. de flatu hominum. status rationem causae , jus ei sedit habet. status est ipsi Personae conditio , jus, quod hanc conditionem sequitur. SuMMA DI visio J Id est, prima Sc principalis,
53쪽
que facere libet, nisi si quid vi aut jure prohi
t. Moitus autem cst constitutio Iutis gentium , qua quis dominio alieno contra naturam sub, icitur. Servi, ct mancipii Etymologia.
FAeERE L ΕΥῖ Effectus libertatis est , Beere quod libet. est enim poteitas vivendi, ut velis. Cic. in paradox. Aristot. I. pol. 9. Zeno apud Laert. breviter, oria αὐτοπραγιας , potesa. projure suo agendi. S I et v et D v id Finge nos vinciri , usi rerum nostr rum vi prohiberi, &e. haec saeuitatem quidem faciendi impediunt, libertatem autem non minuunt. I v R EJ Ου γαρ εγι λ ειτο ζῆν προς την πολι liιαν. AH-stot. I. pol. 9. Legum idcirco omnes servi sumtio, ut liberi esse assimus. Cic. peo Cruent. Indicat hanc exceptionem illud Persianum: Exeeptosi quia Masuri rubriea miramis. h. CONs T. IT Wj I od id est, res jure gentium eo stituta, causa pro effectu. Tic thesaurus dicitur depositio l
DOMINIO ALIENOJ Unde Zenoni apud Laert. servitus defi niturri που --πφαγια CONTRA N A T v n Λ ΜJ Confra commineri iIIam omnium hominum conditioilem, quam ab initio habuerunt natura. Iege 3: D. dejus. ODY. gege jΣ: Re reg. jur. Φύσει γαρ ῶὸει δῆλος 1 πσοε. Philist. Liberos 8e servo s a natura procreari distulat Agistot. lol. et γε, sed alio sensu; nempe ingulato stupidos& eor ore r5bustos a natura productos videri ad serviendum fis,' qui ingenio Valent, minisse iouhil. meonomieo. D. Heias. insis. aa Georg.
3. IMPERATORE U Non intelligit Principes R
54쪽
Dc IvRE PERSONA RUM. 27 1emre, nec occidere solent: qui etiam man
cipia dicti sunt, eo quod ab holtibus manu ca
Quibus modis servi constituuntur.
q. Servi aut cm aut nascuntur,aut fiunt. nascuntur ex ancillis nostris : fiunt autjure gentium, id est, ex captivitate: aut Iure civili, cum liber homo major viginti annis ad protium participandum lese venundari passus est. Demuos , sed-ς, belli duces , των πολεμων ηγεμονας , ut recte vertit Theoph. SERvA EJ Eadem ratio nominis redditur in Iete 4. g. 2. D. hoc tit. I. 239. de meis. Agn. ab Augii stin. I9. de eii. Dei I S. Servabantur se 'recm ς, ut
MANV CAPI VNTu 3 Haec notatio si vera est, dieendum erit hoc nomen ad rus caeteras transsatum est e. . NASCvNTUR EX AN cILLIs 3 Ex Marcian. D I. g. I. e Hi Vernae prudentibus dicuntur. de quo nomine vid. Fest. 8c Nonium. Eodem autem jure ex ancillis nati servi sunt, quo sata cedunt solo. mater enim solo comparatur , vi S patris salo. I. Cujac. IvRE EIU IL IJ Etsi servitus ex jure gentium originem habet , sunt tamen modi quidam constituendae servitutis etiam jure civili inventi. unus hic exprimitur. alios reperies apud Accurs Sc UOto . . . LIn ER HOMOJ Ingenuus scilicet Se sui juris: neque enim patroni aut patris jus hoc pacto libertus aut si-lius intervertere possunt. Crias. PRETII PARTICIPANDI J Modo Sc partem pretii vere acceperit. Iege I. quib. ad tib. procl. nonicet. SCnnarus conditionis ruar. Iete Σ.s ob. iv. eis dic venditus sit ignoranti conditionem venditi. Iege 7. s. Σ. D. de tib. caus Accurs.
55쪽
i 2 LIB. I. TIT. II. Nam usu exigente, & humanis necessitatibus, gentes humanae jura quaedam sibi constituerunt. Bella etenim orta sunt, & captivitates sequutae, dc servitutes, quae sunt naturali jura contrariae. Iure enim naturali omnes homines ab initio liberi nascebantur. Et ex hoc jure gentium omnes pene contractus introducti sunt, ut emptio & venditio , locatio dc conductio , societas, depositum , mutuum, δc alii innumerabiles.
Divisis juris in scriptum, non scriptum:
3. Constat autem jus nostrum, quo utimur, aut scripto, aut sine scripto: ut apud Graecos,
NEEESst YAT nvs HvM AN I sJ Hie loeua eonfirmat receptam juris gentium distinctione ui in primaevum 8e secundarium. Illud enim , de quo g. I non est excogitatum aut inventum usu exigente, lud nobiscum n tum ' qualia sunt, Deum colere, parentes revereri, nem nem laedere, Me. NATURALI IvRI e NTRARIAEJ Ex bypothesi tamen & h .ec naturalem rationem habent, puta si vim nobis illatam armis repellamus. o MN Es PENE CONTRA CYvQ το pene addiram est δῶ Φιλοσο*ων. Sunt enim quidam jure civili introducti. I. s. D. dejus, ctbr. veluti stipulatio , obligatio literarum, donatio propter nuptias. 3. Quo v T I M v R J Abest a I. 6. g. r. D. dejus. ωjur. undi haec sumpta. nec Criae.Holom. Wes agnoscunt. SCRIPTO ΛvT si NE sculpeto J Distributio juris civilis a forma 8c modo eonstituendi ex d. l. 6. g. I. alterum enim expresse sancitur Se scripto promulgatur , alterum tacito consensu utentium introdueitur. I. 32. D. de Idib. . APUD G R AE c o sJ Plat. Ib. 7. de Dib. M apud Laert. Aristot. I. Rhetor. qui & s. Obie. meminit legum κώ- τη-ες -a θη. S e R 1
56쪽
Scriptum autem jus est, Lex, Plebiscitum,Senatustonsultum, Principum placita,Magistratuum edicta, responsa Prudentum.
q. Lex est, quam populus Romanus senatorio magistratu interrogante sveluti Consule constituebat. Plebistitum cst, quod plebs plebejo magistratu interrogante sveluti Tribuno) constituebat. Plebs autem a populo eo differt, quo species a genere: nam appellatione populi universi cives significantur, con-
Scarpetv M' Subdivisio juris in sex species. Papinianus I. 7. D. dejus. 9jur. quinque tantum enumerat: sed ille arctius jus civile accipit, eique praetorium , ut spe ciem diversam, opponit. Mox tamen Marcianus jus hono rarium vivam appellat vocem juris civilis. I. 8. D. eod. . . LEX Esae 3 Legis nomen hic stristissime accipitur. alias jus omne scriptum significat, opponiturque con suetudini , ut passim in libris nostris , M apud Cic. I. de te xib. s,pe etiam non minus late extenditur, quam Vocabur una juris , ut 8c νομει apud Graecos. INTERROGANTE J Mallem rogante , ut quidam. Rogabat magistratus populum his verbis , Velitis jubeat Quirites, Scc. Populus respondebat in t bella vel A. id est, Antiquo, vcl V. R. id est, uti rogas. URLvTI c o N A v L EJ Item dictatore Sc praetore, non etiam consore. Addit Hotomannus 8c interregem ;sed perpMam. Nam interregibus comitia habere ferendis legibus non licuit,ut patet cx 3. in Rullum. vid. Nic.Gruch.
UELvTI TR in vesci l Alium magiitratum ple brium rogationem ad plebem tulisse nemo prodidit. Qv O SPECIE s A GENER EJ Re t ius dixisset, quo pars d toto. Populus enim est συνολον Τι quod cX Pad
57쪽
numeratis etiam Patriciis 8c Senatoribus .Ρlebis autem appellatione, sine Patriciis & Sc-natoribus, caeteri cives significantur. Sed ScPlebiscita lege Hortensia lata non minuS Valexe , quam leges coeperunt. De Senatuscon ulto.
F. Senatusconsultum est, quod SenatusJubet atque constituit. Nam ciam actus esset poHPulus Romanus in eum modum, ut dissicile esset in unum cum convocari legis sanciendae Mausa: aequum vitum est, enatum vice po
6. Sed & quod Principi placuit, legis hinctVigorem : cum lege regia, quae de ejus imperio lata est, populus ei, dc in eum omne Imperium
bus suis plebe M patriciis constat. Interdum tamen populum pro plebe dixerunt. Glossi. gr. lat. Populus svulgus. LEGE HORTENsI A' Primum lege Horatia se eessione in Aventinum ; deinde lege Hortensia, secessi ne in laniculum. Cujacius ex Liv. 8e Plin. add. Gell. Icap. 27. es. AVevus EasET Poru Lus3 Ita & in I. v. deinde. 9. D. de ore. jur. An autem haec causa fuerit, aupotius ambitio M astutia Caesarum, melius ex Tacit. I .an-N Sueton. in Tiber. disces. Quibus modis smatuscon- fultum fieret, vide Varronem apua Gellium lib. I . c. I. In noris i. C. D. Semrtiis eo lilius dreremit. Grol. 6. L E G E R E G AJ Ex I. I. n. de consit. Prine. Lex imperii dicitur L 3. C. defessam. De lege regia cognosce ex indice Iet. Rom. Hotorrituani. ' .EI E τ IN EvMJ H aec verba in eum Theoph. Hotom. Wes interpretantur in se, quod nimis argutum. Pro
babile est popουlum his verbis in formula legis usum ad
58쪽
DE Iun. NΛT. GEN. ET CIV. Et perium situm & potestatem concedat. Quodcunque ergo Imperator per epistolam constituit , Vel cognoscens decrevit , vel edicto praecepit, legem esse constat. Haec sunt, quae Constitutiones appellantur. Plane eX his quaedam sunt perinales, quae nec ad exemplum trahuntur: quoniam non hoc Princeps vult; nam quod alicui ob meritum indulsit, vel si quam poenam irrogavit, vel si cui s1ne exemplo stabuenit, personam non transgreditur. Alite autem cum generales sint,omnes procul dubio tenent. De
ostendendam enixam suam voluntatem omne imperium suum λως transferendi. Fabrol. PER EPIsTOLAMJ Epistola est rescriptum Pri cipis, quo de jure consulentibus respondet. ut passim in Cod. DECREvi TJ Decretum Principis dicitur, cum ipte de causa cognosciis 8c partibus auditis proauntiat, ut iul. 3. D. de his siue in tes . deI. απέψωσις δεασο ῖ, in GloT. Basili . IL ET O PRAEc vivJ Edictum est, eum Prin-
titule ad honestatem Se utilitatem subditorum. TheophiLer L 3 C. de ib. 8c Dre ad praefectos praetorio hujusmodi Constitutiones diriguntuT, ut in I. 6. C. de secund. nut. M
P E Rst o M ALEs3 Hae sunt quae privilegia Latinis di
cuntur, eo quod veteres prima dixerunt, quae nossingula dicimus. Geli. Io. e.1G. Fest. invoce primos. 8c ibi Ios Scal.
in annot. alias jus singulare. I. I s. D. de Ierib. Hujusmodi sunt privilegia militum, doctorum, studiosorum, &e. POENAM IRROGAvITJ Nempe graviorem ordinaria propter exemplum. Obiter hic labra, privilegia non solum pro aliquo, sed etiam in aliquem ferri posse ; ut in Nilonem a Pomprio, a Clodio in Ciceronem lata sunt.
-Non producitur hoc jus ad consequentias. I. I . D. de Ie- non transit ad succusiores. I. 8. I. ID. de rea. r.
59쪽
LIB. I. Tt T. II. De jure honorario. 7. Praetorum quoque edicta non modicam obtinent juris authoritatem. Hoc etiam jus honorarium solemus appellare: quod qui honores gerunt, id est, magistratus, autnoritatem huic j uri dederant. Proponebant & AEdiles Curules edictum de quibusdam causis , quod & ipsum juris honorarii portio est. De Responsis Prudentum.
8. Responsa prudentum stini seritentiae Mopiniones eorum, quibus permisium crat dojure respondere. nam antiquitus constitutum
erat . PRAETOR vM EDICTΛJ Ius praetorium introductum est adjuvandi vel supplendi 8e eorrigendi juris ei- vilis gratia. I. 7. g. I. D. dejus. 9 jur. exempla inpr. Og. I. inst. de bon. Poss. g. 3. In . de eis. Lib. I. 9. inst.
Ber. quae ab ini. g. 3. inst. de Do agu. fisee. NON MODICAM AVETORI τATEΜJ Min rem tamen , quam species superiores. Nam edicta praetorum non valebant auctoritate populi aut Principis, seu tantum ob honorem magistratus, qui non tam conditor est juris novi, quam eustos 8c interpres conditi. d. I. I. g. I. o I. seq. D. dejus. 9 jur. I. x. g. Io de orig.jur. I. IL I. I. D. de bon. puΓ I. I. in . D. ex quib. caus maj. AEDILEs cvRvLEL Ad distinctionem aedilium plebis. Curabant aedes sartas tectas esse , aquas mundas, integros aquaeductus , Vias expeditas. Cie. s. in Verr. add. Liv. Lib. 6. in . in pr. Varr4 4. de Iing. DE MInvs MAM c Avs IsJ de rebus, maxim que mancipiis de jumentis venalibus, & de animalibus feris continendis , qua vulgo iter sit. explicatur lib. χI. D. TituI. I. . IURIs M NORARII sonetro 3 Ius honor rium genus est, cujus species praetorium M sedilitium. 8. DEIvRE REsPONDERE J Cujac. Hoton .mes ex libris veteribus, jura condere. Theophil. νυμερο2ῖν. Diuili do by Corale
60쪽
erat, ut essent, qui jura publice interpretarentur , quibus a Caesare jus respondendi datum est, qui Iurisconsulti appellabantur: quo
rum omnium sententiae di opiniones eam auctoritatem tenebant, ut judici recedere a responsis eorum non liceret, ut est constitutum
De jure non scripto. s. Sine scripto jus venit, quod usus ap
probavit. Nam diuturni mores consensu utentium comprobati, legem imitantur.
Ratio superioris divisionis. ΤΟ. Et non ineleganter in duas spccies jus civile di butum csse videtur: nam origo ejus
'iis sed ut recte idem, κία - ε ὐτόκρισιν, per eonsi ration em O responsionem. ANπI RV IT v s CONSTI Tu TVMJ Malo rq Τι- purum. nulla enim lege id constitutnm , sed more majorum institutum fuit: dictaque haec pars in specie jus civile. I.Σ. s. F. D. de ore jur. A CAEs A REJ Primus D. Augustus constituit, ut ex auctoritate Principis responderetur. d. I. 2. eircasu. Quo nuM OMNavM J Aut utique plurium. I. un. C. Neod. d. Respons prudent. s. DI v TvRNi J Propria haec sunt epitheta consue ludinis, ut dicatur , diuturna , longa, inveterata : quanto autem tempore introducatur, jure nostro definitum
LEGEM IMI TANTVRJ Id est, legis vim M essectum habent. I. 32. 9 Jer. D. de legib. Quin etiam plus valere M in rebus majoris momenti versari leges, quae moribus comprobatae sunt, quam quae scripto constant, testatur Aristol. 3. Polit c. ult. Io. N ON IN ELEGANTERJ Nec admodum tamin cles ater , ut apparci ex iis, quae Holom. 8c Bachov.