장음표시 사용
191쪽
Et ira furor breuiseia , inquit Horatius;nemo tame dixerit, huc praesumi perpetuo sotiosum, qui irasci est viasses Sed in ijs, qui semel correpti surorem co perstit riuit, si quid etiam postea sanEgesserint, nisi costet eui-7 denter intermissum fuisse furore, nihil id valebit. f De- r ncipimur enim plerunque,quod qui sint furiosi, eos pu- qtemus esse' sanae&suae mentis, veluti si in conspectu II Vinumbratae P quietis fuerint constituti. Asserenti itaq; aliquem remissio furore quid egi se, meri id incumbit p
prosatio. Quid vero si certum sit, aliquem interdum esse sanae mentis, interdum furere vinant lunatici latet;
hic secerit testamentum ; praesumemus ne tune remi pqsi sum fuisse morbia, annonὶEt in hoc articulo variae sunt. distinctiones; i mihi eorum probatursententia, qui sic distinguunt Aut enim non constat de furoris intermicsione,&victiam agat aliquid sapienter, tamen furqrem manere,caiuq; id accidisse,velaad; deceptos esse cred dum est; neque enim simplex intermissio sufficit, sed oportet, qubd dilucida interueniant interualla. Aut v dersi certum est dilucida cum habere interualla; sed an irim hoc eo teporei suo sanus erat, fecerit,dubitatur;&bie .in, d. l. adactus qualitatem attedendum est.' Etenim si sic res stiriinu. . gesta est, ut alius sanae mentis non potuerit sanius, cur non dicamus, interualli tempore factum testamentuὶ pit δ. . Suadet hoc exemplum apud Val. Maximum relatum cf. Nea de Tuditano, qui notae erat insaniae, &tamen testamento filium haeredem instituit. Centumuiri autem x Li M le- magis , inquit ille quid scriptum esset in tabulis, nectute., quam quis scripsi et, considerandum existimauςrunt. VL. a. . de simile de Sophocle scribit Cicero , quem fili j, quasi iWo test.
mal rem geret item desipientemque volebant a rei fa- x L. quida . miliaris administratione remouere; dicitur autem ipse in suo. . Iudicibus tragoediam, quam in manibus habebat,r de condit. citasses quaestileque num illud carmen: desipientis vi- i ια' deretur 3 quo recitato,sententijs Iudicum liberatus est. a I. o. iis L 'siccbntra si filium quis praeterit, is non modo si inter- furios. C. dum sit furiosus, &hoc durante surore videtur secisse; eod. Ilam. v erum alioqui sanus, quasi demens v fecisse fingitur, & in L 1. de qui intestameto,reliquias suas in mare proij ci voluit, merb.ob et cum tripudio ad I sepulchrum duci,paruiti compos lig. I a mentis
192쪽
mentis fuisse censendus est,s Etlii enim haec sententia onon sit aliena a Diogenis Cynici ingenio, vel qitarunciam gentium moribus, tamen hui nitasexigit,atque publicus mos,ne quid in ea re alienum hala communi hominum ccisuetudine. Vbi vero actus est indifferens, x Et in hoc nec licet dijudicare sanus, ani hi sanus fuerit, hic exi ρotesipro tempesis intercapedine, quo nouissimc in furore fuit. cede.BaL coniectura summi potest.
pψfὰὰ δέ DMustratio ita terdicta est, testamem - I. iti'ῆ tlim facere non potest; sed id, quod an te secerat quam interdictio honorum Anctio. suorum ei uadratum est.
S V V M. Lir Largoram duo esse genera; alios prodigos, alios liberales. a Quis . tur Πυ- π accipiendi esse modus. . 3 Prodigii olim per legem, nunc per Iud)cem i terdici. i homini frugifacta interdictis valeat
PRonicos leges aptellat dissipatbres bonorsi sima L. 1. Ude tamen dii ficile est ab liberalibus distinstite Primiser. Vtrique enim largi dicuntur uel &largorum, inquit th fero,' duo sunt genera; quorum alteri prodisti alte '
: ri liberales vocantur: O inani or e a cum
ri liberales vocantur: Quapropter errat Accuri larei-tionem virtuti adscribens ; cum magis in vitium sonet. ex Teren in authoritate: Quae isthaec, inquit,subita est . . largiri Ocertu, Vtrique conuenit authore Tull. Inlaria a giendo aute optimus ille modus erit, qui procosuli in ac batur bonoruin administratio, quod ius deindes
193쪽
malevtatiir. Leges, itaque,squa dicunt, lcge prodigis f . su interdici, ad vetus ius referendae' 'sunt: iraquam Ac- dis his rurs. interpretatur id legum praecepto facere iudicem. Dubitatu taliten saepe fuit, an in aperto prodigo iudi- ori elalcis aut horitate opus esset, tum manifestumi iudicato is, aequiparetur. Sed crebrius placuit, ubique necessariu hii. . lese iudicis decretum; atque antea omnia prodis mD- ,, cere posse, siue contractum, siue testamenti iura aspiciamus; nisi quis cum luxurioso contrahat,' quem sciat pecuniam illico scorto daturum. Disputaturn etiam hic ea quaestio,an valeat interdictio facta illi, qui reueri test. L
ra prodigus non est.Et commirnisnest sententia ratam eam haberi. Sed tame multam cotraritim urgent. 'Ego ἡ ab communi sententiation puto recedendum, cum su-
dex caussa cognita,&verisimilibus motus coniecturis ιγ 'bonis interdixit; etiamsi hic quo rudam iudicio magis . liberalis vel magnificus&splendibus fuerit,quam pro- ,
digus, existimatus. Iudicis enim seueritati ¢urae , standum est. Et dissicile alioqui est hic virtutem auitio ' , ' exacte separare & qui patri vidcturr prodigus, no idem semper iudici, sed tamcn patris sequendum iudicium , , est. Itaque hic aliter saepe homines s entiunt; aliud Mi
tio, aliud Demea; nec ob id ius dicentis conuelleda est authoritas. At si omnino nugi erat vulg6que nota illius temperantia decretis and xitio i iudicis interpositum ve i propi nquo rum obreption e extortum, citra iu- μstam causiae cognitionem' nullius putabo esse mome ν δ
ti. Nam cum eo ipso,qudd quis manifestae est Rusalitatis,administrationem bonorum recipiat, quid nic fa- o Fab. in . ciet interdictio momento duraturai Et hic casus ad- furiosi. susimilis est ei, cu u puberi tutor datur. R Caeterum in du- pra decu. biovidetur ex iudicis potius opinione, quam aliorum, p L p ac prodigus est e censendus. Multa hic alia de prodigis di- Γ de curici pollunt, sed ea suis locis bene sita relinquemus. Hoc furittanen nouissime sciendum, I conis extare consim'q l. trition m Graecam, qua prodigo permitritur, τα σύμ- circ. D. p*ν α qua propici si sanciuerit testatus, r L. o eriinuari iubet eius iudiciu, quod certd aequitate in se na: .de curiralem habet. I 3 IτῖM iuri
194쪽
TaM surdus Jc mutus non semperto stametum sacere possunt. Vtique avi tem de eo surdoloquimui, qui omni no non exaudit, non qui tarde examdit :Nam Ec mutus is intelligitur, qui loqui nihil potest, non qui tarde loquitur saepe eniim etiam literati&eruditi homines, variis casibus Mau/diendi .uloquendi lacultatem amittunt. Vnde nostra constitutio etiam his subuenit, ut certis casib iis Sc modis secundum normam eius pose ni testari, aliaque sacere, quin eis permissa sunt. Sed si quis post testanactum sadium,adue se valetudine,aut quolibet alio casu mutus aut surdus esse coeperit, ratum nihilominus manet eius testamentum.
V M. 1 Surdus'mutus quomodo accipim s. ia Quando furissis mutis testa sit concessum. 'si 4An ruibus non licet iure communi ho te testari, a principe precibus id impretareposilan
te atque animo laborant; sequitur de tribus alijs, qui ob corporis vitium, seu morbum,non penitus prohibentur.Grauiora enim sunt mentis mala, quam comporis; tametsi mes magis est salia in corpore sano. Eum autem,qui aegrotat non impediri testamentum facere. μς liquidum est, δ modo iudicium retineat: Et hic loqui-
Iμ iv tis significare possunt, vel in quibus maior est, ne quid . salsi committatur, cautio interponenda. Primitin au- /ἴ est tem de surdo et inuto videamus,qui olim nunquam v stari poterant, i, etiam si erant literati, vitiaque ςhaee essent separata, nisi id impetrassentaPrincipe. t S - t V- dum Vero hic accipimus,qui omnino non exaudit, non sard murde surdis,mutis,caecis,qui vel voluntatem non si
195쪽
qui grauiter&difficulter loquitur, vel φ ασα fias, siue qui blesius sit,uel balbus,vel a Upus. Certe qui sic loquitur,vinulla significatio colligi possit, & inconditum tuendam sonum aedit, hunc pro muto habendum cenaseo; aliud enim est loquela, aliud sonus. Proii e &is,.qui αοκμως loquitur,utique inquit Vlpiatiust morai bosus est.. Hodie Verbs aliquot casibus iure commii iii,accura impetrandi necessitalcm, testamentum fatacere permittitur iJs, qui hisce viiijs affecti sunt: Nam si surdi sint, eloqui tamen & nuncupare adhuc voluntatem suam queant, non denegari ipiis testamcnti fa ctionem Iustinianus voluit. Eodem modo si sint muti, cum literas tamen teneant, &scripto ii nificare iudici iam suum queant; i dq; est, quod cum aixi set hie lina perator,Item surdus& mutus,&c. subiungit rationem: saepe enim etiam literati&eruditi homines, &c.aliquando igitur boc permittitur,v t surdis si mpliciter vel mutis, sed tamen literatis. Caeteris verb, qui muti sunt,3 & scribere nesciunt, hoc non conceditur.' Impetrati tamen a Principe post c,&Accurs. hic putat, & caeteri in approbant; quod mihi mirum esse, nee ad Asemimperduci posse videtur; quomodo enim is, qui nec lo- ' qui, nec scribere potest, preces suas hac de re Principi exponet ξ Et scimus non solere aliter Principem testandi priuilegium concedere , quam di de voluntate testantis palam constet. Atqui sistas sesticulationes&signa plene percipere possit Z aut quis talium in. terpretibus in tam seriare credatὶquin iniban fidei commissa nutu relinquere possint, meritb ambigitur, etsi aliud hiscenseat Arctinus: Nam quod nutu legi mus 'relinqui fidei commissumi, non in muto huiusmodi intelligitur,sed in eo,qui loqui alias pote st. Homodo vero hic testes aduocabit ξ uomodo legatarios ab haeredibus,testamenta a codicillis distinguetὶ Quamobremihi absurda videtur omnino eoru opinio, qui hoc a Principe impetrari posse putat. Nam quod scribit Mar-cςllus M si mutus aut surdus licere sibi testamentum s cere a principeimpetrauerit,uatere eius testamentum:
196쪽
quinimὸ.de milit. resam. q contra Areti sententia hἱc ab eo ex
COMMENT. VI GLII IN TIT. Ego in eo intelligo, qui simpliciter surdus est,ueli
tusi& tamen idem literatum peritus est,id est,ut his c sibus hoc olim Priticeps permiserit, quibus hodie iure communi conceditur. Quoniam autem dissicile est Principem adire, cumque id, quod cum Principe expediendum est,ta trium non impossibile censeatur: Π Ideo Iustiniano citra impetrandi nece itatem hoc concedere visum fuit. Alijs vero casibus, quibus hodie testari ipsis non est licitum, mininiE est verisimile Principem hoc oli ti permisit e, atque ita & Accursius aliquando Q sensit; & verillima haec est sententia lilii det iam alio Ploco reprobaui, quod fauore militia: putat Accursus licere illis testari, qui natura sunt surdi, &muti; quinimo nec illis hoc concest uiri esse arbitratus sum, qui calli & calamitate aliqua loquelam a miscrut.' Et quod concedi a Principe non potest, consequens est, non ca
dere sub militum priuilegium. Quod si aliquod milites muti & surdi priuilegium habuere,probabile est ad eos casus hoc esse reserendum, quibus a principe,potuit te 'stamenti Dexio impetrat 1, α qui biis id hodie comm . . ni iure tributum est. Hodie itaque nihil est speciale in , militibus surdis;&quod supradictum fuit, de milita ri testamento; quin b& mutus &surdus,&caetera, vel ad antiquit ius referendu est,uel ut ego illic latius explicaui in ostendere voluit Imperator iure militari, id est,sne solennibus posse etiam mutum,& surdum sacere testamentum. fillud mirum,quod ex Iuuentio Celse refert Iustinianus, nullum esse,qui penitus non exa diat, si quis supra cerebrum illius loquatur. Et Plinius scribit,cui hominum auditus primo negatus est, huic&sermonis usum ablatum. Nec sunt naturaliter surdi, ut non sin t & muti; Muti verb natura multi sunt, qui t .men audiunt. Et de Croesi filio, qui elinguis a puero fuit,tra lut iustoriae,articulate eum ad hostis impetum exclamasse, uippica πεΝ Η κτουνεκ οῖσιν, quod non potuisset,nisi audituprius aliorum sermonem accepis Iet,didicissetque.
J AE cvs autem non potest sacere testasi mentum, nisi per obseruatione, qua lex . diui iustiniPatris nosti lintroduxit.
197쪽
SUM G M.t Caecorum testamenta generali correctioni Mosubiacere. a De mixti testamenti genere. 3 e n in testamento caeci n. ecesse sit praeponere Irire is institutionem legitis. DIo caNτrR perpedenda est diui Iustini costitutio,
i 'i quae testandi certa legem caecis praescribit; quan uam enim subinde in caeterorum testamen tis,al: quide antiquis selennibus consuetudo reolonis, vel lex municipij mutet ; hoc tamen speciale a L s in cacis constitutum, perpetiit, firmum δ manet, ii cc generali coria a Iason. cra tectioni subiacet. v Vocat autem hoc testamentum Dcc. inlIustini. nuncupatiuum, sed tamen est potius mixtum; hac cen quicquid enim in utraque specie restamenti necessari. Jult im. um est,id&hic interuenire oportet, propter maximum c. ecd. iustissiniumque metum fallitatis, quem alias oculo- b Glo. mi. Ium intentio discutit. Quaedam tamen in Iustini lege sciendi Lmagis praescribuntur excommuni antiqui iuris obser- c. qui Ia- ratio ite, quam quo singulare ius in apsis constituere- tijd. cosetur. Nam olim necesse semper erat praesari testatorem, se sine scriptis velle condere vltimum elogium. Item cΗo iecor 3 p ponenda omnibus erat haeredis institutio. Hodie rectu per in caeterorum testamentis neutrum est necessarium. l. in te la--Nee satis etiam scio, an si praeposuerit legatarios hae- amet s. c. redibus testator, i desine continuo labatur testamentu. detula . Aret ait,Iason negat Speculatoris innixus authotita- . anteti,quae in tali re non leue habet praeiudicium. Ego aute hiae redo non video illum ordinem pro forma ut aiunt introdu- infra de tum esse; alioqui enim nec est et esct semper caec ii post legat. haeredis institutione, lenata atq; fidei comissarci inque- eIis A l. snere;&si ad forma pertinuiti et, ex prcssius id futilet procul onustim dubio elocutus Imp. nuc ob id tathm videtur potuis. 's quod eo tepore fieri c5sueuit,& in omni u tabulis tu te antiquo necessariuerat. Comuni porro senteti atroditu est; citra praedicta solennitate pos e caecu&inter liberos testari, &ad pias caussas, quae omnia latius sita dictam Iustitii constitutionem anno in sunt.
198쪽
co MMENT. VIOLII IN TIT. Ius,qui apud hostes est, testamentum,
quod ibi iacit, non Vale; , quΣmutS re dieriat sed quod,dum in civitate fuerat secit suae redierit,Valet iure postlim, Dii siue illic decesseri Valet ex lege Cornelia.
s V M V M. i Hostes a latronibus, bella a Atrocinise debere
Hodie non apud omnes ho stes huncparagraphum NouaLeonis constitutione hanc para aphvm pGnitus esse correctum. finductum esse. Ius postlimi iij ex aequitate contra iuris rigorem Varias leges Cornelias citari, d diuersis latas authoribus.c Lex Cornelia de testamentorum confirmatione, a My andos 75ra occasione lata fuerit. a L. eius Ur sit idtio legis Corneliae,
j eodem Peto hostes qui agunt,vel captiui sunt,uel obsides,c L. b Vellegati. Priores duo quasi alieno iuri subiecti, bitronib- testamenti in ex supra dicta g regula tacete nequeunt.' eodem, Legati verbinuiolabiles habentur, d iure gentium c a Supr. in milia ipsiis salua manent i Hostes' autem ex bello cen-r :princip- sendi sunt: Nam ubi non est bellum, ibi nec hostes chuius tiri consequenter ibi, nec hi,qui capiuntur serui fiunt; nece L. hostes iuris postliminii, vel legis Corneliae fictione opus est. ' de capi Caeterlim x ait iusta sint bella,ques inter se Christiani in-
ati hostes. Latiabili odio quotidie exercent,non huius est loci di- de verb. sputare: Certe pleraque latr3cinijssimiliora sunt. Co
Eu, suetudines vero generali apud omnes Christianos re- Aret in ceptum est, etiam tunc,cum iusta praetenditur belloqui a la- caussa,cuti uos nequaquam seruos fieri; hocquippe tu tronis V. re contra immanissimos tantum hostes Tiucas & sar eodem. cenos utimur, qui vicissim nostros, si quando capi ut,in
Ana. hἰc. inclen itissimam durissimamque seruitute redigunt
199쪽
Hic igitur para vaphus de illis captiuis &obsidibus ta- tum intelligidaet,lii apud eiusmodi libites detinentur: Nam qui in Christianorum ciuilibus distensionibus lycapiuntur,vel obsidem seruandam dantur vitae b L.si quuobsides dicuntur ij testamentum illic facere possunt; in enua. quod ius&in illis obseruatur, qui ab aliquibus iniuste 'dec .'
detenti,recedere inde no post uni. Leo tamen multis i L. a. . erationibus contendit, iniquam esse iuris antiqui dispo- lib. hom. sitionem, qua ciuibus nostris pro republica capi uis, exbib. seruitus quasi conduplicatur, ut ne de rebus quidem suis disponere quicquam ipsis liceat; quamobrem noua constitutione hoc ius immutandum duxit4n captiuoru latium, & quo caeteri lubentius cos redimere studeant, remunerationis spe, quemcunque tandem successum conatus habuerit. 1 r at
Va et iure postlimin, di bioe ius naturalis aequita; h L postli-L costituit: Nam cum usus doceat multos captiuospe mutatione,pace,redemptione,ad suos iter hun fines r
uerti,absurdum&iniquum seret,eos ab rerum suarum post β dominio, quas ante captiuitate habebat, cludi. Summo tamen iure, captiuitas quasi seruitus omni iure priuarat;/sed postlimini j aequitate reuersi sic restituun verb-s ..tur,quasi nunquam seruitus interuenerit. Fictio enim mquaedam ast umitur quasi non apud hostes, sed interea oeinae semper in ciuitate fuerint Captiui itaque & obsides reta Com. Saluersi pristinum ius recipiunt,&testamenta eorum do- de ori. mi anteasacta citra nouam voluntatcni firma permanent. n c. Ped. Ex lege Cornelia J i Mi illae passim inor foe Nam Cornelius Srlla primum consul cum Pompeio, proL. Cor' de iniurijs, sicarijs, homicidijs, siue parricidijs, &Al- Nelio. se,publica constitui iudicia; post quem alius L. Corneia o Idem lius,quem Cicero tribunitiae dignitatis imminutae reu so.citato defendit, leges nonnullas tulit inter caeteras unam , ut loco. laeaetores ex ςdictis perpetuis ius dicerent. ψ Haec aut pMansa. Cornelia de captiuis,antiquissima est, ascipione a- Ain galliquo luti reori promulgata: Nam & Scipionum gens lus quid Cornelia dicebaturi a gente autem vel familia, nomina sit de δε- sere legibus linposita inerunt Et quidam e tradunt pri- ία 'post obelloPunico hanc fuisse latam idque est versimile,
200쪽
q f. r. Draicum eo bello quindecim millia Romanorum,una cum de excu. Imp. Attilio Regulo,in Poenorum manus venerint; dis tui. suasit autem tum permutationem Regulus; itaq; mul-r Ut .a- ta Romani apud hostes mortui filerunt,quorum bono-ρuάIoau. ri & testam eluis hac lege subuentum fuit, ut quas in Faberi acie cecidissent, sic mortui singerentur.' Quod si vero τι Iu in acie fuissent mortui, non capti vel seruati, nemo du quid si n. bitat non modo liberos fuisse mortuos, verum etia ma-t L. i. C. de gna cum gloria vita defunctos, scilicet quod reipub. vi- captiuin tam impendissent.qH'c nimis minutum, quὁdquidam Omnib. . notant Accursum, quod fer) tradat legem Corneli- de capti. am fingere eos prima hora captiuitatis mortuos; nec MInl. qiue tiam Mario ' salomonio placet, quod dicantur prae ramus. U. bula bora mortui cum dicendum fuerit,tunc & eodem eodem. momento cum capti sunt; sed haec omnia in idem recti
x Dec. iu dunt, idemque intellexit Accuts tametsi quo clarius auth. in- hoc doceret expressit. f subijcit postea ggressi. c. Accurs Anacephalarosin, in qua enumerat casias potis . de actos. sinos, quia regula excipiuntur; quos non ineleganter eccle . Bart.in quinque capita collegit. R Quidam enim non a L. testa- possunt iacere testamentum, iubdalieno iuri sint sub- tu. f. eod. lecti, ut liiij familias , serui,captiui, obsides, monachi, et . eius. f. fratres, vel sodales. Alij, iubdiudicio careant,ut in M. f. eo. puberes, furios, mente capti,prodigi Alij ob sensis dia a Dixi hu- minutionem,ut surdi, muti, &caeci,nisi ex supra dicta fra de te. distinctione : Et haec quidem tria capita ex hoc titulo 'ora. I. t . satis colliguntur. Quartum est de his, ut dubitant, sitiste aut . an alieni riuris sint.Vltimum eos respicit, qui ob crime b Faber aliquod prohibentur, ut qui vel ciuitatem vel liberi hἱc. tem ' amiserunt,qui ob famosum carmen fiunt impro-e Doc. iis l. bi& 'intestabiles. Item haeretici, &de laesa maiestate eius. . n. accusati: Nam &bi ante damnati em amittunt test ν. eodem imenti iactionem, non item priores; secuta tamen a d An. Are. lutione, perinde habetur acii nullum in medio imp
sis quib. dimentum', fuisset.Adijci hic pisil unt banniti, sed de , tib uim his nihil certi potest statui, cum legum municipalium s a. b. sol. dispositio, quae diuersinode hanmtos accipit, attei
.ctiar te. dendast; aliquando enitia relegatis, aliquando depo e Bar.h: d. x xis comparantur, ' hi nequeunt, illi possunt testamen l. quae, . x λςςro, Excommunicatorum 'Porrbtestamenta va-