Francisci Zabarellae ... De felicitate libri tres S.D.N. Alexandro 7. pont. opt. max. a' co. Iacopo Zabarella consecrati

21쪽

c Franc ei mbaressa cis pientes,qui censeant ean: e materiae potentia duci, & ita

esse generabilem, & corruptibilem. F. Tu quos imiteret incedo' D. Quos libet, tum cum dς anima cogor agςre, quod opus numquam subeo nisi aut inustus aut plane non libens ob eius nimiam incertitudinem . F. Nunc vero. quos Z D. Si unos praeferam , hique tibi non probentur, ecce inter te & me luctam paratam, & non.exiguam, qua nimirum posset intermitti, quod coepimus. Id igitur Vt pro sequare, quoniam gratius mihi est magisq; conducere asebitror, fare, age, mihique volenti,&poscenti tute praestri be quibus velis via sentiar. F. His profecto quibus ego, ut existimes coeleste spiritum esse animam nulla conditam vi corporea, nullamq; extra se praeter Deum habentem camsam sui. D. Quid postea y F. Restat, ut illi quaestioni rinspondeas. Si corpori felicitatem tribuis, a n soli 3 An & animae eandem 3 D. Prorsus eandem. F Et eam in Voluptate statuis 3 D. Statuo quidem. Statuit & Comicus, qui Deo irum vitam propterea sempiternam arbitratur,quod eorum voluptates propriae sunt. F. Iuvenis & amantis haec suere, qui coeco carpitur igni, ut ait Maro. Tu autem non caecu8 quanam ratione prolaberis, ut selicitatem statuas in volunrtate, quae non e stram hominum propria, quam pecu dum s tamquam quae est,ut etiam ante diximus, in sensu , quem non minus in iumentis esse,quam in hominibus ab .ditum est nemini. i Quia si rogi tur quispiam vel indoctuhi vellet ne copijs omnium Voluptatum affluere, sed sin i se rationis, ne in o sit qui ccnditionem accipiat. Tibi v ro his litteris non modo enitendum, ut idem tibi persu 'deas. Sed nisi id a te consequaris, ut in promtu tibi bx ς

22쪽

stha

De Fesscitate Lib. I. τeuincere , quae contra sentirem, verendum est, ne non rein spondisse tantae liceraturae videare. D. Non sine rubore,qagide litetis in meam laudem dicere tibi libuit, audiui. Dicas ctim ac sentias de me quam velis magnifice,tamen ipsi dieae conscius sum mediocritatis . At stagrantem studio. rum me non negauerim, & in quaque re quae dicatur aut sit inuestigandae rationis. Id ergo quod ais quemque fustarum voluptates, si rationis usu cariturus sit, quid quaesiimunimenti tibi assere 3 Nam voluptatibus ut fruamur, an rationem ponere necesse est y F. De ratione nequaquam diri sed de usu rationis,qu.ae voluptas non sepe realpite expugnat autem sepissime . Sed quid tecum leniter agendo lampus tero 8 Audi. Audi, quam tibi longe absum. Neq; enim id mihi tantum videtur non e illa in voluptate felici. tutem, sed nec esse posse cum voluptate. D. Causam adjDcito. F. Quia voluptatibus frui licet dumtaxat in vita: vi. Matium autem neminem contigit esse felicem. Quod non bauit patientissimum virum Iob , qui fleuit hominem repletam esse multis miser ijs. Q uid enim habet vita commo. η quid non potius laboris, ut ait Cicero Z D. Om nes ergcivi vivimus infelices. F. Non protinus, qui felix non sit. ibitror infelicem: habet sane vita suam quandam feIte inim, quae ut perfecta non sit, de ita ne se licitas quidem modo tamen suo felicitas appellatur : hacque Regius

1 opheta beatos dicit immaculatos', ambulant in mia enim dum viam domini Viventes gradiunturti tisint participatione verae beatitudinis, quam alle. adi morte obita vadem ipsi compararunt vitam im- ulatam.Nam,vc apud eumdom Pr OPhetam eit,in tabe, ηacuti '

23쪽

Frahcsci alaba Elia naculo Domini, ubi mera est aeterna felicitas, is habitabit, qui ingredietur bine macula.Non ait: is qui marcet in adipe oluptatum, a quibus immaculatus euadit nemo. sed see i mnestiniqui re impuri, quod sepe fieri videmus seruidi amentes: quoniam, ut Aristoteli placet,impedimentur si ei , quod est esse prudentem, delectatio. Tune igitur ises,qui minus prudentvm sapientiaque defectum posse cem

fas esse felicem Z D. Ego censeam minime. Semper enim existimaui nihil infelicius insipiente. Verum oppognere sapientiae voluptate hauddum etiam sat intelligo; nec ma- .gis illi,quae modo summatim, atq; ut aiunt uno verbo, per limixisti. Edisieras itaq; , atq; explices haec obsecro luc, alius. F. Quae t D. Quae modo dixisti de Felicitate, quam v Tam praedicas.Quae enim haec sit,ex te audire sum assectus, simul & illud de viventium hominum selicitate, quam dixisti non veram, necte ipsa, sed participatione verae be titudinis constare : curq; tantopere repudies volup atem; atq in his explicandis continentem orationem commodis sinam arbitror. Itaq; ut, quod apud Terentium est, ilius audiam, te dicentem nihil quicquam interpeliabo F. Discere quam docere mallem in hac prae sertim quaestio Me crebro quidem agitata, necdum tamen parum dubia, Quam ob rem prior te rogaui, quid humata felicitas estis Ri quoniam ita vis vr ipset diiseram,pareb magis, ne tibi inorem gerere nolle nunc primum videar, quam ut is S xio confidam. cuius vim experiri palam & in arduis,qua sidui iminis& periculi sit,hi qui periculum fecerunt,intelli sunt. Nos vero nihil ex nobis, sed omnia spera mus ex illi, mi dat verbum euangelizantibus in vutute inulta Hacl. saucia rem tantam adorimur. in o

24쪽

tem statuis in Voluptate. Secundo determinetur deri licitate et tuentium ,-dehinc in Secundo libro . Tertis fide Felicitate: Beatorum: is de hoc in Libro Tertio.

.l cap. III.

F. pelicitatem porro ciuietem animi esse tranquillitatem pacationem , conustentiam, sine sui dissimilitudine,

cuncti arbitrantur. Quae vero res ea sit,qua ista consequar mur,in hoc non sane multi, quin sere nulli,conueniunt, iis ynum opinantibus, his aliud atque aliud: tantaque Varisu est, tantaque adeo proplexitas, ut ubi te immerseris, haud facile queas emergere . Sed nos, ita censeo, morem imitemur eorum, qui quo merces pecunia comparare pos sat mercatum adeunt. Vbi perspexti nil dubitem in si quando vina, pannos, venundent, quemadmodum hos tactu probant, gustu illa, utraque autem Vica, idque accurater Iam denique pluribus appostris, quae repudiant, haec rejicςiunt. Sin quodlibuerit id a licitatore pretio nanciscuntur. Borum igitur instar agemus.Coram enim euocatis quae . inque sunt de Felicitate sententus, si qua caeteris visa fuerit obtusior, hanc ante omnia computare, abiicere moli nar, mox & reliquas gradatim, unam Petenres Veram M nam, si modo id possimus. Sm minus, at vel verisiniimilem,cui cum dignitate possit animus assentiri. Tu si restiua iter ullum cernis, insinuare ne ducito molestum . D. lud ipsum probo , quod omnium notionum procliuio, α certiorem eam iudico, q e collatis robui, quibus

25쪽

de aphat facile pandit unius ad aliam quantast excellemtia. Inde est, quod aiunt, quoniam opposita cominus admota curius elucescunt. F Hoc igitur iter , quod bene vergat, Deo auspice pergere ingrediamur. Et, ut ne quid remoremur,accedimus ad ea quae poposcisti . sunt autem tria, si sane percipio, de quibus velis a me disputari. Prbinum de Felicitate vera.tum de illa, quae non vera, sed in. fidit verae est: postremo de Voluptate,cur censeo repudian. dam. Haec vero conuerse persequi commodius opinoti quo naturae paseamus , cuius est mos, in quibusquer bus edendis non persectis initiis in media persectiora luci ad extrema non consummata proficisci. ita quod nouitamum suerat principio statuemus, ut abiiciendam esse vωluntatem praemonstretur. Inde soluentes iamque parumper edocti nonnihil animati beatitudinem insiliemus;

pedetentim tamen,Vt antea quae non Vera sit, tum quae vesra cognoscamus. Atqι ut Primum illud atrspiamus de V luitate, nolim existimes olum me quamq; delectationem. qui quam maxime curaui sem per omni studio mente d

pellere in insorem omnem, aerumnam omnem, angorei

molestiam,assiictionem , perturbationemque omnem,ωonrnena aegritudinem; sed & cruciatibus,qucs afferunt cosporis in ualetudines, quandoque circumsessus,annixus sim his non succumbere ι at eos regere,imire, superare, ani

mi magnitudine atque imperio rationis. Quid igitur, ii Culcs, est in voluptatibus quod odisti,si mentis talitiam si corporis validitatem optandam ducis Z Quandoquidem haec 3bs a Voluptas sunt, aut absque his ea esse non possit.

Istis enim subductis in hominibus ulli esse delectatio qui

26쪽

taque nimium iterdite sese dediderunt, ita ut existiment, st palam dictent,in his solis humanam sitam esse felicitai l um; quia non esset in eis mens. animus, ingenium, retis, fio, pes spicacitas, peritia, doctrinaue ulla, aut ulla disci. i. ylida, aut quasi quae delectent ea constitutasnt omnia in, corporis bonis, nulla in animi. O infelices, 5 exsortes, dei i ignaros humanae faelicitatis: θ de turpes,& illotos, scedon,' tune nil in homine boni discrevistis, quod non assequi queat immunda sus in volutabror sistis sani Z An ita obtusi j tardi,ut hominem bruto nequaquam praestare suspiceminiὶ Reuertamini ad cor. Reputate quae h.ec sint, in quae, iacueritis prae ignauia,memineritis else homines, mox co-gacscetis animi oblectamenta e sse com plurima . eaque non modo digniora quam corporis, sed longe dulcis , multoque maiora. Quae animi oblectamina utinamhosse perrexissent, atque in ea re consequenda studuissent, hi philosophi s se appellari se volunt qui bonum humari h duerminant voluptate. Ita enim potuerat voluptas ipsas inisse patronis, saltim literatis. Non paruum adium e tum in folmandis, & instituendis moribus ,& continenda tha Lbrietate. Nam quae ulla pernicies hominum gene-ii periculosior afferre potuit, quam quod in luxu, an mol- , i te, in quae suapte natura procliue eit, & paratos habeat hortatores 3 Quid hortatores, imo & praeceptorcs maisti rus, qui audeant ita philolophari. nihil esse bonum una

27쪽

non contemptibiles sed eos,qui prae se ferant imagines, ciliabitudinem sapientum. Quibus etiam parum visum est in vita manentibus, alios a recto deflexisse,nisi Mextinctis identidem contigisset. Itaque suorum errorum v lumi Teliquere . Quae Deus immortalis volumina quam incdigna, quam nefaria ' At nihilo secius leguntur, & in ceruntur auditoribus,& inhaerescunt prorsus in animis.In de prodiit morum euersio , temperantiae neglectus, e dotis exilium,& honestatis,ut exemplis heu nimiis in omni senti,in omni sexu, in omni aetate,statuq; perspicimus hoc. xempore, sed S: priorum temporum plurima scripturarus lectione,picturae, statuarumque prospes: usiciatuque maὐiorum licet agnoscere. Multa exempla Princ um,'priuatorum moluptate per ditorum, . eorum detestatis, o commendatio Faseus . P

FNam ut ordiar ab ultimis temporibus,vltra quae nullathistoria, quis ille, quo clam sit libido Semiramidi Assyriorum Reginae,atque alioquin illustrissimae femina:

Haec ut in luxu, quo uteretur, irreprensibilis esset,inter ira puros legibus sanxit,quodcumq; collibuisset id licere. Qua rerniciosa &quam monstri similis constitutio, allec ar , criminaque coercere, & ulcisci suum sit. In muliere tame accusabile minus, prae ssexus mollitie superari obruiq; de Iiciis. Quis crederet in viro ' At Sardanapalus aeque As syriorum Rex, &ut apud Iustinum es , vir muliere cor

ruptior, vel in busto iussit cestae imprimi: habea

28쪽

ii, quaque . aturata libido haist . Quanta vecordii

haberesedicit extinctum,quae ne Vivus tenuit, sed absum. sse, & hunc effeminare , neruisque exuere mos gentis, i ut est omnis sere luxu perdita . In Latio longe foedius,

di exsecrabilius. Nec ideo Neronem, cuius audito nomia ne crudelitatis horror territat animum , hunc ramen ita at stuum non puduit impotentem esse libidinum,obscenita: is, Piget referre, quod Italus agermana non continuisse, i ac ne a genitrice quidem, ut haud facile discernas, luxu, nosor fuerit, an immanior.Sed haec vetusta , de ab histori di, Illud nouum quod in oculis , Barnabos Liguriae In tariaeque Princeps coacto procerum coetu cumque his de

satis agens, non erubuit scorto mammam sinu eductam manibus contrectare.. Pudor ingens principum ,

t omnis Italici sanguinis , oc Italum, & Principem in eo selectari, quod nepotem quemque magis deceat,quamili roem . Quid principibus solis immorer, ac ista non superem ad priuatos r Societas iuuenum Senensium, quod tala dedita opera seruiebat, dicta gulosa, aureos nummos iniit in eremio. Putauit credo solidissimum metallorum gi ut minuendae. Quod etsi ita esset stolidum, tamen Videre-iit Ur in futurum non consulere vitae. aus vero stultius vitam

ii r intumuit. Quem ut viterent, non secus ac ad porten-

Pataui exteraq, sese cuneatim pror iebant. id mus t 'incllelcere liquato melle carne, quQuintudere, ne lua rum effunderent. Putet quis nil in hac re pericli piaeter 'rmollescere liquato melle carne, quod insudere, ne sux l - voluptates ejicere , quemadmodum accola Patauus it casar.ouem insi vidimus. Hic epulis, vi nO,sopori,ctio, dum et, amplissimi vinarij vasis in.

29쪽

αὶ Non iam homo videbatur,sed membronam humano rum monstrosa congeries. Eo factum est, ut vita male habitans massam illam praemature destitueret. Unde qua dragesimum: annum haud dum exegisse putabatur, cum abdomine venis, & arteriis occlusis, tanquam domo pubsis, iritus abscessit.Dignam vero mortis acerbitatem, quae adegit immoderationem, ut poenas daret: unde adeo vorat ces admonerentur modestiae. Pudore enim detinen tur admodum pauci, tantaque multos edulii, plures potionis concitat ingluuies, ut, quod ait Aristoteles, in uentus sit Philoxenus multivorax , qui,quo dulcedine hau riret gustu morosiore, orauit sibi collum quam grues hi 'beant oblogius, meritus ipsa prece grus fieri. Erat prosect ldum ita precaretur, grue deformior. Quid putast Si ratio nis tantillum meminisset, tam insensate poposcisset ξ Qui iorauiti quid optabati Homo cum esset, ut bellua videre tur. Proh Deus immortalis, quam turpe monstrum voluptas, quim se Cestum, quam perniciosum hominum

generi, quos miseros etiam ad eam vesaniam traducit, ut huiuia nam formam cupiant exuere Hoc admiratione dHgnior Fabricius cum ob inultatum illud quod egit legat i ad Pyrrhum. Cum enim Cyneas serte inter fabulandum quendam ferret Athenientem esse clarum literis, o in Di voluptatis causa fieri suadentem , hanc vocem Fabricius atque monstruum quoddam exhorruit. Praeclare id qui dem. Si qui enim assenii fuerint Atheniens quam Fabi, elo,non video quid bis reliqui fiat, unde ad virtutem, vi de ad labores,ad ardua quaeque contendant, unce nisi e sidiam , nisi vitia tesserinicent. Itaque magnifice Pyrrh.

30쪽

isti, natis

litus Fabricium Gaecus laudauit; praetulitque Gsaeculo, vem potius, uti par erat,irrisit , quod ei virohaec ore exci- rem tam demissa,tam muliebria. 2antus ubique et iris ita spundi quam latissime paret: cuius excellentia ne' μν inimicum quidem gloria praeconio deficitur. Hac Fa. tricius Romanus,ut modo diximus, Grςcis iudicio Gretcuim,utestetiti At ille rame fertur literis clarus,quod de Fabricio e gant. Quad tum Z vita indicat, n liter e de virtute. Ati jtiam literarum virtus amat. Sed non sic peritus quis Me virtutem . Quod maxime cuperem, esset aliter . Sic

i nor fieri potuisset , ut Philosophi qui dicuntur nulli

Ment patroni voluptatis: quos cum paulo ante memoraui, tum refellere sententiam cordi erat. Sed nescio quo pastodum exempla prosequimur aberrauit oratio. Fuerit autem usui per exisse, quam turpes hos efficiat, quibus im- at voluptas. Eo enim proniores erimus, ac constantiores ad eam contemnendam, tum de acutiores ad conuincen- ωn omnem suorum patronorum perniciosissimam d. ιbinam a latroductis senis Ion eui, Sobrietatis. cap

F, cuius principem doctrinae statuunt Epicurum horni.

nem, quod literis extat,haud indoctum, sed pune di. cium, ita vero neruis , ac virili desectum animo , ut icem esset essgi doctrina, & affectu, mulieris animum uetatur praestitisse. Cui licet appellato Philosoplio, atque