Institutionum siue Elementorum D. Iustiniani sacratissimi principis. Libri 4. Theophili institutionibus, & Digestis collati, & ad editionem Gregorij Haloandri. ..

121쪽

manu in

quaelibet certum nomen a lege sortita est i poetamen in plures paucioresve uncias prout testatori libitum erit distribui. Hareditas ' plerunque diuiditur tu Ludecim uncias, quae asiis appellatione contiuentur . Habent autem ' O hae partes propria nomina ab uncia usique ad assem haec: extas, quadrans, triens quincunxsemis, septunx, bes, dodram , dextans, deunx. Non autem utique semper duo. decim uncias esse oportet. nam tot unciae assemes iunt,quot testator uoluerit: ct si unum tau tum quis ex semisse uerbigratia haeredem scripserit, totus as in semisse erit. Neque enim ιdem ex parte testatus, OV ex parte intestatus decedere potest ni Ut miles, cuius sola uoluntas in tentando pectatur . Et e contrario potest quis iuquotcunque uoluerit plurimas uncias suam haereditatem diuidet e. A R G V M. Qui partibus non designatis haeredes seripti

sunt, aequis portionibus scripti uidenturiqui uero iam aliquod incertis partibus institutis, simpliciter in stituuntur, quotquot sint, in residuis assis haeredes fiuii Nasse aiitcna toto distributo, qui sine partibus scripti sunt, semissem haeredia

tatis consequuntur.

Si plures intatuansur f haeredes ita demum in hoc casu partium distributio necessaria es , si nolit testator eos ex aequis tartibus haeredes esse satis enim conHat mullis partibus nominia tis, ex aequis partibus eos haeredes esse. Parti bus autem in quorumidam personis expressis, si ruis alius sue parte nominatus eris,s qui- .em aliqua pars agit deerit ex ea parte haeres

D. Eis plures sue parte scripti sui: omnes in

122쪽

I litus'. qui nominatim expressas partes habent ori dimidiam partem vocantur: ct ille uel illi omnes in alteram dimidiam. Nec inter eri,primus,an medius,an nouissimus, me parte haeres scriptussit ea enim pars data intelligiatur,quae uacat. Videamus,si pars aliqua uacet,

nec tame quisquam sue partest hares instit ius,quid iuri, si,uelutis ires ex quartis parti bus haeredes scripti sunt. Et constat uacantem partem fingulis tacite pro haereditaria parte ac , cederet, inde taberi,ac si ex terius partibus 'hae redes scripti essent. Et ex diuersos p ures hae 'redes scripti iis portionibus sint, tacilesingulis decrescere: uis uerbi Iratia) quatuor ex te 1 s partibus taredes scripti sint, perinde habeantur, ac si uni quique ex quarta parte haeres

scriptus fuisset.

Adnota, Dupondium appellat haereditatem in .XX i ii r. uncias distributa: quasi duo pondo, id est, duo a B es: sic in tripondio dicito. Etsplures unciae, quam duodecim distribu ta sutris qui sine parte institutus est, quod . - pondis deest,hab bit. Idenis erit si dupondius expletus si, quae omnes partes ad assem postea

reuocantur, quamuis sint plurium unciarum.

Haeres ct pule, Osub conditione institui potest. ex certo tempore , aut ad certum tempus

non potest, iteruti, Post quinquennium , quam moriar, uel, Ex Calendis illis,uel, Vsque ad Calendas illas haeres esto. Denique diem l agenim haberi pro supervectio 'diem, placet: m perinde esse ac si pure haeres in ii

ius esset . F

123쪽

Impossibilis conditio adiecta institi itio ui,legato, vel fidei commisso uitiatur, dispositione

pura remanente.

Impossibilis couditio tu inΠitutionibus , se legatis,uecnouin ieicomni is, O libertat bus,pro non scriptae habetur. Si plure 'conditio D de eis /Ni ' adscriptas tr squi ibidi. &de- coniuncti iῆ, Si illud & illud facium mon. fuerit: Omuibus parendum est. si separatim se hui, Si illud ,aut illud factum erit, cuilibet eooditioni obtemperare fatis es. ii quos nu quam testator uidit, haeredes institui possunt.

ueluti si fratri lios iteregrinantes ', ignoraus peregri qui essent, redes instituerit. ignorantia enim

natos

testantis iuntilem institutionem non facit.

De uulgari substitutione.

T I T. XV.- ARGUN. Est autem tabstitutio ut Accii r 3c interpretes eodem mul.D. in rub. de filii alit secuncta coditionalis institutio . Vulgaris aute substitutio de qua hoc titulo disseritur ut ex dictis scribetimn in . l. i. D. eo. colli aere est, sic pol definiri: Substitutio uulgaris, est directa secunda institutio, quae a quolibet,& cuilibet fieri potest , nihil specialitatis habens. l. potest

res gradus haredum facere ut puta, Si it

i e haeres non erit, ile haeres esto: O deinceps, inquantum uelit testat or substitu repotest utinousimo loco in suis tum, vel seruia necessarium haeredem inta tuere possit. Et plures in unius locum possunt fulsit ut Mel unus in plu-νium,uelsigi di tum Arami,uel invicem idi

t sis sis si qui bar edet in lami sunt.

124쪽

Quem testator instituendo praedilexit, eunx et sani substituendo pixedilexisse creditur: Lleo haeredes ex disparibui partibus institu i , & in uice simpliciter substituti ex iis leportionibus substituti cesentur, ex quibus iustituti saepiat.

Eos εχ di paribiis partibus haeredes scriptos

inuicem fid ii uerit, se nullam mentionem partium iu substitutione habuerit e eas uidetur ira

substit utione paries des disse , quas tu institutisue

alteri cohaeredi testator substituerat neutro eorum adeunte utrique substitutus uidetur.

sed se iustituto taredi , cohaerede t substituto leolier dato, ilius eis,bstitutus fuerit,diui Setierus, ct Asua Autouini I sine distinctione rescripserunt , ad utranque partem substitutum admitti . A R G V M.

Vulgariter substitutus alieno seruo, que te stator liberum opinabatur quamuis domini iussu semus haereditatem adierit ad hartem haereditatis admittitur: qualis autem sit hora verborum si haeres non erit interpretatio, hic traditur.

Si seruum alienum quis patremfamilias αν bitratus iaredem siri erit, ct si haeres uon e Gset, Maevium eisubstituerit, is seruus iussu δε- mini adierit haereditatem , bleuius sιbstitutus in partem admisitvtr. illa enim uerba, Si haeres non erit : in eo quidem quem alieno iuri subiectis esse testator scit ,se accipiuntur: si . neque ipse haeres erit,neque alium heredem esse cerit, in eo uero, quem patremfamilias osse arbitratur,illud gnificant baereditatem sibi, uel ei cuius iuri postea subieciIus esse ereperit, naA R G V M.

Vulgariter substitutus uni cohaeredum, que

125쪽

De p upillari substitutione .

T I T. XVI. A R G V M. Qui liberos impuberes tu ibis habet sacris

constitutos, no solum uulgariten. idcst , si haere-- des non erunt, sed etiam pupillariter si haeredessuerint,& intra pubertatem decelier int, eis substi tuere potes : ideo primo casu contingente, substitutus fit testatoris haeres: secundo uerbcasu ipsi pupillo haeres efficitur.

Li xoi siti impuberibus quos inpoteΠate quis habet, non solum ita ut supra di

ximus substituere potesse id eLLuis hae --ia . redes ei usu extiterint alius sit ei haeres: jsed eo

amplius,uis haeredes ei extiterint,ct adhuc im puberes mortui fuerint D eis aliquis haeres uelutis quis dicat hoc modo, Titius filius meus hae res mi hi e lio. Et sit filius meus haerest S/ Wrq mihi non erit: siue haeres erit, dc prius in Priatur, quam in suam tutelam uenerit: id esὶ,antequam pubes factussi, tunc Seius hae res eiio. quo casu, si quidem non extiterit heres silius, tunc substitutus atrast haeres . s uero extiterit haeres scius, ct ante pubertatem dccesserit: ipsi Ilio sit haeres subsitutus, nam moribus l.2. D.e. institutum est ut quum eius aetatis emi, ira qua ipsi ibi testamentum, facere non possunt a

parentes eis faciant. Α R G V M. Qua ratione rotest pater filio impuberi pu-l illarit ex substituere, eadem poterit filio furioo,aut mente capto exemplarem substitutione facere: itaque sicuti pupillaris pubertate adueniente expirat, ita exemplaris furore sedato &cinitate mentis restituta, evanescit.

126쪽

TITULVs XVI. ii I in Qua ratione excitat etiam constitutionem posuimus tu nostro Codice, ' qua prospectum est,ut si qui mente captos babeant filios, uel nepotes , uel pronepotes, cuiuscunqite sexus uel gradus diceat eis,9 si puberes sint, ad exemplupupillarissubstitutionis,cert as personas substituere sin autem resipuerant anilem substitutionem infirmarisaucimus, o hoc ad exemplum pupillaris substitutionis : quae postquam pupillus adoleverit,infirmatur. Igitur in puparari substitutione secundum praefatum modum ordinata , duo quodammodo suut testamenta, alterum pa

tris,alterum fui, tanquam si i . ius sibi ba-

redem iustituisset: aut certe ' unum te lameu tum est duarum causarum id est, duarum ba

reditatum.

Stu autem quis ita formidolosus sit, ut timeat ne silius suus f pupillus adhuc ex eo, quod palam sublintutum acceperit , ps obitum eius peri culo iusidiarum sebiaceat, uulgarem qui dem subPitutionem palam facere,o in primis testamenti partibus ordinare debet: alia autem substitutionem er quam si haeres exiit erit pupillus, ct intra pubertatem dccesserit, sub liturus uocatur,separatim tu inferioribus partibus scribere debet eamq; partem proprio lin obproprias

cera consignare, O iu priore parte teLiam uti cauere,ne inferiores tabulae uiuostio O adhuc impubere,aperianti r 'illud palam est, non ideo miniis ualere substitutionem impuberis filii, quod in eisdem tabu Ioscripta sit, quibus sibi quisque haeredem instituisse quamuis pupillo hoc periculosumst.

A R G V M. Etiam exhaeredato filio parens pupillariter-

Lhuma nitatis C.

videluc

' ius

'Ratione adfert Caius lib. . insti. ti. .

127쪽

res INITIT. LIB. II. substituere potest quo casu undecunq; pupillo. , quaerata ad substitutum pertinebunt. . . Non Iolum autem baressibus institutis impuver liberii ita stituere pareotes ράDuritu, se WV b retra eis extiterint, ct ante pubertate mortui fuerint, se eis bares is,quem ipsi volu '.g.p n. eretiam extaredatis. Itaque eo casus-D.eod. quid ex redato pupillo ex haereditatibus, te atove , aret donationibus propinquorum, atquaamicorum adquisium fuerit,id omne ad substi D tum pertinebit. Quaecunque Aximus desubsitutisne impuberum liberorum, uel haeredum mstitutorum,uel exhaeredatorum, eadem etiam: de ρο umis intelligimus . . 'i 'Adnotato, Principali causa non consistente, nec sequelam consistere posse.tex. . est in i δ.D.depecu. leg. Sc. l. eos qui.C.de i uIuris. cum multis similib. . Liberis autem suis testamentum nemo De re potest, iis σsibi faciat. nam pupiliare testamentum, pars sequela spaterni testamen- l. pe. D. t i. adeo ut spatris testamentum non ualeat,nec

ce Ole. testatηm decedere uoluerit: nouiwmo,sius le-titimarum haereditatum integrum inter eos cis

sudiri uelit. γ A R. G V M.

Pupillo subst itiitiis dari potest certo dc pro . Prio nolume me generaliter,his uerbis quinquis niihi erit hqres,filio meo impuberi sit haeres quo casu qui ex testatoris iudicio haeredes tuerunt,pro haereditariis portionibus substitu

ti videntur.

Uiluitur autem impuberi aut nomina-

128쪽

TITYLVs XVII. rast

rim,ueluti, Titius haeres esto , aut generalia ter,ut , in isquis mihi 'baeres erit. Quibus uerbis uocantur ex substitutione, imputere mortuo Aio,illi, qui ct scripti sunt haeredes'extiterunt,ct pro qua luredes factis t.

Α R G v M. Pisertate, evanescit pupillaris sibstitutioinec longiorem habet progressum quam tu pu

bertatem usque.

Masculo igitur usque ad quatuordecim annos substitui pote18 . 'minae usque ad duodecim annos Os boc tempus excesseriisti, substitutio

euauescit. A R G V3Μ. Extraneo & puberi filio post aditam haerecli- . tem directo substitui non potest: sed perfideicommissum potest. Extraneo vero' velflio puberi haeredi iustia tuto tas Uituere nem Orest, vis haerea extiterit antra aliquod tempus decesserit alius

ei 'bares sed hoc solam permiss m est, ut eum per fideicommissum testator obliget al3 1aereditatem Ares,uel totam , vel 'ro parte restituere . quod ius quale sit,suo Io 'ra emus.

Qujbus modis testamenta

. infirmentur.

stamentum.

129쪽

m csi in

INsTIT. LIB. II. manente testatore: ipsius testimenti tu i uiariatur. Si quis enim post faectum testamentum adoptauerit bifilium per Imperatorem, eum , qui es sui iuris. aut per praetorem fecundum noadophi pram constitutionem eum, qui in potestatem uis. C. de rentis fuerit: testamentum eius rumpitκr quasi adopt. o Titioue sui baredis. A R G V M.

Posteriore testamento ex quo iure ciuili aliquo casu adiri potuit haereditas quantuis adita non fuerit rumpitur prius testamentum.

Po Heriore qsoque testamento qΜod iure per ferium e verius rumpitur:nec interes,extiterit aliquis haeres ex eo an nou. hoc enim s lom Jecitatur an aliquo casu existere potuerit. Ideoq; si quis aut noluerit haeres esse, aut uiuo testatore,cut post mortem eius ante, quam haereditatem adireι t . decessierit,aut conditione, sub qua haeres institutus es, defectussi, bis casbu,

paterfamilias intestatus moritur. Nam et prius testamentum non valet, plum a posteriore Oposterius aeque nullas habet vires,cwn ex eo nemo haered eretι terit.

Etiam posteriore rite facto testameto n quo in certis rebus quispiam institutus suit, primueui haeres eiruuiuersalis, tolli ur testaalentum sin autem secundis tabulis ut priores quoque uitu obtinerent tulierit testator: tunc qui ex re certa scriptus est. uniuersana haeredi tate haeredi qui prinri iustitui us est testamento, re stituere leuetur.

sed O si qVis priora testamento iure perse

posterius aeque iure fecerit,etiams ex certis bus tu eo haeredem instituerit superias tamerar suraevium sublazum esse, tui Seuerus Antonia usu

130쪽

Antoninus Augusti rescripserunt. tu constitutionis uerba,O hὶc inferi i mus, quum aliud ., quoqDepraeterea in ea constitutione expressum sit. Imperatores Seuerus ct Autoninus Augisei Cocceio Campano . Testamentum secundo loco factum, licet in eo certarum rerum haeres scriptus sit,perinde iure ualere , aes rerum mentio

facta non esset sed Θ teneri haeredem scriptum ut contentus rebusmi datis,aut suppleta quam tu ex lege Falciἐia, haereditatem restituat his , qui in priore testameta scripti fueret t. prρpter δεδεiebaincerta fideicommisiit uerba, quibus ut ualeret uc e

prius testamentum expressum es e dubitari non oporteret. Et ruptum quidem teLLmεntum hostmodo e scitur. Alio autem modo testamenta iis

refacta infirmantur: ueluti cum is,qui fecit te flamentum , capite deminutus sit, quod quibus modis accidat,primo libro retulimus. Hoc ars e censu irrita fieri teHamenta dicuntur quum alioqui ct quae rumpuntur,irrita siaute γ' ea,quia Llatim ab initio uou iuresunt, irrita sint: sedc ea quae iura facta sunt, postea per capitis deminutionem irrita funi, possumus nihilomi nus rupta dicere. Sed quia sene commodius erat fugi las causaUngulis appellationibus distin- . . xui: ideo quaedam non iurefacta dicuntur,quadam iurefacta rumpi, uel irrita feri.

Capitis deminutione testatoris iure ciuili irritum sit test mentum, quod tamen si haeres moreis tempore pristinum statum recuperarit iure praetorio conualescit: de ex secundum tabulas bonorum possessio p ti potest.' Non tamen per omnia inutilia sunt ea testamenta qua ab initio iure,fadZa per capitis de-F 6 ita tisin