Institutionum siue Elementorum D. Iustiniani sacratissimi principis. Libri 4. Theophili institutionibus, & Digestis collati, & ad editionem Gregorij Haloandri. ..

151쪽

ria. in hoc casu deterior causa legatorum . quamβ-deicommissorum inueniatur. Poena quoque no- miue inutiliter antea legabatur , ct adιmebatur, uel transserebatur, Poena autem nomine legari uidetur , quod coerceussi heredis causa re

tinquitur, quo magis aliquid faciat, aut non faciat: uelutis quis ita scripserit, Haeres meus, si filiam suam in matrimonium Titio collocauerit, uel ex diuerso Si non collocaue, rit,dato decem aureos Seio. Aut)ιisas rese vitam si Haeres meus si seruum t Stichum alie nauerit,mi ex diuerso , Si non alienaverit, Titio decem aureos dato. Et tu tantsi haere la obseruabatur,ut quam plurimis princis si ρούε prioη Uitμtionibus gnificareturi, nec princtius cipem ggnoscere,quod ei paene uomine legatum sitoree ex militis quide testamento talia legata ualebant: quamuis aliae militum uoluntates in ordinandis testamentis Dalde obseruabantur. quinetiam nee libertates parvae nomine dari pose placebat:eo amplius nec haeredem poena nomine ad ci posse , Sabinus existimabat: uelutis quis ita dicat,Titius haeres, esto, si Titius filiam suam in matrimonium Seio collocauerit, Seius quoque haeres esto. N.hil

enim intererat,qua ratione Titus coerceretur ,

ruirum legati datione, an cohaeredis adieritione. Sed huiusmodi scrupulositas nobis non placuit et O generaliter ea, qua relinquuntur,licet paena nomine fuerint relicta , vel adempta , uel in l. t .C.de allium translatae nihil Astare a caeteris legatis iis , quae constituimus, ' uel in dando , uel in adimendo . Pe .uomi. uel in transferendo et exceptis uidelicet s, quae

152쪽

TIT.va. v sci x I. in sibilia suist , uel legibus interdicta , aut alia, probrosa ,Huiusmos enim testamentorum

De ademptione legatorum& translatione .

- TIT. XXI. - Α R G U Μ. uod cuipiam testamento relictum fuit,pot eodem,alterove testamento quibuslibet verbis adimi, uel ad alium transferri.

AP qmptist legatorum siue eodem tem mento adimantur, ue codicillis maest . sed cir siue contrarjs uerbis faeademptio. ueluti si qsis ita qμid legauerit, Do, lego:ita adimatur, Non do, non lego : siue non contrarise, sed aliis quibus uuque uerbis. Trasferri quoque legatsi ab alio ad alium pot: TransIa ueluti si quis ita dixerit,Hominem Stichum item Titio legaui, Seiodo, ego sine meo d ,.l te cem linamento sue in codicillis hoc fecerit quo latioD .a casu simul O Titio adimi uidetur eis dari. adim. te.

De lege Falcidia.

Ne suprema testantium iudicia non adita ligreditate corruant,legu F licidia cautum suit ne cuipiam bonorum ultra Jodrantem legatis exhaurire fas sit:alioqui quadrans haereditatis per legem Fallidiam reiecatur,& penes unum plu mi eve. resve haeredes remanet. iuri i ru.

qua modus nouis ime legatis impostus est. 3 ι3 δCkm enim olim lege duodecim ta larμm hie libera erat legadipotestas, ut liceret vel totu ex legi patrimonii, legatis erogare quippe cis ea lege Solonia.

153쪽

ua cautu esse in i quisq; legasiit, suae rei stat is esto uisum est hanc legaudi licentiami eoarctare: idque ipsorum testatorsi gratia pro uisum est, b id,quod plerunque intestiti mori

bauιur,recus rutibus scripti, haeredibus, pro nullo aut minimo lucro haereditates adire. Et cum super hoc tam lex Furia, quam lex V oconia latae suut,quarum neutra sussciens ad rei confiummat Ionem videbatur , nouissime lata est lex Falcidia , qua cauetur, ne plus legare liceat, quam dodrantem totorum bonorum id est, ut si

t esset, tir η-s haeres inῖbtutu se , t siue plures , apud

i rema- e m eos epars quarta remaneat. tueret. A R G V M. Haeredum quilibet partis suae legatis exinanitae quartam detrahere potest: quainuis cohaeredis portio nullatenus grauata extiterit.

Et cum quaestum e et duobus haeredibus insitutis ueluti Titio ct Seio )s Tith pars aut

tota exhaustast legatis , qua nominatim ab eo data sunt, aut supra modum onerataria Seio mero aut nuta relicta sint lexata, aut quae partem eius duntaxat in partem dimidiam diminuante an quia is quartam partem totius haereditatis cor amplius babet, Titis nihil ex legatis, qua ab eo relicta sunt, retinere liceat, ut quartam partem s ae partis saluam habeat, placuit posse retinere. etenim in singulis haeredibus ratio legis Falcidia poneuda est. A R. G V M. Vt Falcidiae locus sit uel non,qirantitas patrimonii testatoris a morte spectatula est: ideo ut bona mortuo testatore,haereditate iacente au-Qmantitas, nihil obsinthgredi , quin quartana de legatis detrahat,ita & deminuta non prohibet quili solida legata debeantur.

154쪽

Quantitas ' autem patrimomi, ad quam ratio legis Falcidiae redigitur, mortis tempore spectatur. Itaque ruerbi gratic si is,qui centum aureorum patrimonium in bonis habeat, cetum aureo, legaueris,nihil lexata's prodest, si ante

aditam haereditate per seruo ue haereditarios , aut ex partu ancillam hereditariaru, aut ex foetu pecorum tantum accesserit haereditat ut centii aureis legatorsi nomine erogatis, haeres quarta

partem Lereditatis babiturus sit sed necesse est, ut uihilominus quarta pars letatis detrabatur. Ex diuersos septuagintaquinque legauerit, e

aute aditam haereditatem in tantum decreue runt bona incenses forte, aut naufragqs , au3

morte sens ruus) ut non amplius,quam futua mutavi iq; aureorum substantia, uel etiam minus relinquatur, solida legata debentur, Nee ea res damnosa est haeredi, cui liberum est non adire haereditatem. quae res effit, ut sit necesse legatariis, ne destitisto testamento nibit conse . quantifricum haerede in portione ' pacisci. A R G V M.

Falcidie ratio ita habenda e sti . primum omne aes alienum, funeris impe fa,&Jeruorii in pretia deducuntur: exinde si quod reliqui est, a legatis exuperetur, usq; ad id quorum liber minuuntur legata, ut viribus patrimonii coaequetur: postremo ita Falcidia detrahitur, ut quadrante heres,dodrantem vero legatarii serint.

Cum aute ratio legis Falcidιae ponitur, an, te deducitur aes alienum, item funeris impensa, . O pretiaseruorum manumissorum: tunc δε- mum in reliquo ita ratio habetur, ut ex eo quarta pars apud baeredem ' remaneat tres se ro partes inter legatarios distribuantur pro rata scilicet portione eius, quod cuique e ru laga G 6 tum lilii qua

tit ite. D eod.

t heredes

155쪽

s apud haeredem remauere oportet.

e rideicommissariis haereditati ..bus, & ad senatusconsultum. Trebellianum .

-rii quae licet nulla iuris necessitate. sed scito fidei pudore olini praestarentur, hodie tamead iuris necessitatena reducta sunt. '

mimran uideamus. Sciendia itam est. omnias vomissa primis temporibus infe tu P. quia nemo miutus cogebatur praestare id de quo rogatus erat. Quibus enim no poteranti. eg P rees relisque-oant, βδει committebant eorum, qui capere se testamento poterant haereditatem. Et ideo fideicommissa appellatas ni,quia nullo uinculo,H-ras, sed tantum pudore eorum,qui rogabantμr a semes, uerumperatia persava rum motus , uel

gat quis diceretur . aut Ob Diuum quom n per iam , sitis Consulibus

156쪽

Consulibus auctoritate suam interponere. Quod quia tiatum iudebatur, ct populare erat, pau latim couersum eH in assiduam iurisdictionem: tantus, eorum fauorfactus sit, ut paulatim etiam. Praetor proprius crearetur, qui defde eommissis ius diceret, que deicommissarium appellabant. In primis igitur sciendum est, usesse, ut aliquis recto iure testimento lures instruatur : eius, fidei commitatur, ut eam haereditatem alij restituat, alioqui inutile enteHamentum, in quo nemo haeres Hylituitur.

Cum igitur aliquisseripserit, Lucius Titius haeres esto: poteΠt ad cere, Rogo te Luci ' poterit

Titi, ut cum primum poteris haereditatem meam adire,eam Caio Seio reddas, restituas. Potest autem quisque o de parte restitueta baredem rogarerct liberum eiὶ, uel ture, uel sub conditione' relinqueres ic--

mi um, uel ex certo die.

Α R G U M. ad S. C. Restituta haereditate, nomen haeredis indele TVςbςi

bile apud restituentem remanet in fideicom-na marium uero activae,passium; actiones trans

feruntur.

Restituta autem haereditate, is quide; qui re- siluit,nibilominus haeres permanet is uero, qui recepit haereditatem aliquado haeredis,aliquando legata' loco habetur. Et Neronis quidem . teporibus Trebellio Maximo, ct Anueo Seneea

Cousulibussenatus consultum, factum est: quo cautum est in haereditas ex fideicomissi causivestitutast i . mues actiones, quae iure ciuili . . heredi ct in tare em competerent, ei γ' in eudarentur , cui ex fideicommisso restituta esset hareditas. POP quo enatusconsultum Praetor utilea

157쪽

utiles actiones ei se tu eum,qui recepit bere iatatem,qu.si haeredi ci tu Leredem dare coepit . A R G U M.

Pegasiano senatusconsulto introductiim fuerat,haeredem totam h reditatem restituere gratiatum, quadrantem detrahere posse, ne solo no ne haeres esset actionibus ta. nen activis pat- suisq; apud eum remanentibus,nisii stipulati ne sibi prouideret,ut damnum lucriimq;,sibi dc fideicommissario pro quota commune foret,

si nautem i latra dodrantem restituere rostaba Ista lotur , tunc Trebelliano Senatusconsilio locus erat , ex quo tam ii res, quam fideicommissarius pro ratis portionibus onera susti

nebant.

Sed quia baredes scripti, cum aut totam haereditatem, aut stene totam plerunque reHituere rogabantur,adire haereditatem ob nullam , vel minimum lucrum recusabant,atque ob id extiuguebantur eicommissa: pTisa Vespasiani Augusti temporibus Pegas,o Pumue Consilibus

senatus censuit,ut et,qui rogatus esset haereditarem restituere perinde liceret,quartam p :rtem retinere,atque ex lete Falcidia ex legatis rei nere conceditur. Exsingulis quoque rebus. 2 perfdeicommisssum relinquuntur: eadem retera

tis permissa eLi. POs3 quod senatusionsultum

ipse haeres onera hereditaria sustinebat .isse a - 1em, qui exfideiconianisso recipiebat partem haereditatis,legat ars partiarq loco erat,id est,eius bonorum legabatur. quae I legatarai, cisi pars ' cies legati partitio uocabatur quia cum haerede legatarius patiebatur haereditatem. Unde quae solebant tapulatisues inter baeredem,ct partiarium legatarium interponi, eadem interponebantur inter eum, qui ex fideicommisso recepitharestatem, b redem id est,ut lucrum, damni m

158쪽

damnum haereditaria pro rata parte inter eos commune esset. Ergo si quidem non plus,quam dodrante haereditatis scriptus haeres rogatus se resiluere, tunc ex Trebelliano senatusconsulto restituebatur haereditas in utrumque actio nes haereditariae pro rata parte dabantur: in haeredem quidem iure eluilix in eum uero, qui retipiebat haereditate ex senatusconsulto Trebelliano,tanquam in haeredem. At si plus quam δε- dra rem, uel etia totam haereditatem reRituere rogatus esset, locus erat Pegasano senatusco ulto se haeres,qui semel adierat b.ered late i modo sua uoluntate adierat siue retinuerat qua tam parte iue retinere uoluerat, ipse uniuersa onera haereditaria sustinebat. Sed quarta quidem retenta quasi partis O pro parte 'pulationes interponebantur,tauquam inter partiarium limatarium, O heredem ,si uero totam haereditatem restitueret: emptae ct uendita b reditatis stipulationes imponebantur. A R G U M.

Haereditatem restituere grauatus, inuitus adire & restituere cogitur : quo casu iii fidei-

cominissariuin omnes trasmittuntur actiones.

Sed si recusabat scriptus haeres adire haer ditatem,ob id, quod diceret eam sibi suspectum esse quasi damnosem, cauebatur Pegaseauo senatusconsulto, ut desideraute eo, cui restituere rogatus esset, iussu Praetoris adiret, ct rest tueret hereditatem : perinde, et, ct in eum , qui reciperet haereditatem actiones darentur ac iuris est ex Trebelliano senatuscosulto, quo casu

nullis stipulationibus est opus: quia simul Ob ic,qui resti uit , securitas datur: ct admones

159쪽

bereditaria ei in in eum transferuntur, qui recipit haereditatem,utroque senatusconsulto iratae specie concurrente.

Expyoso senatusconsulto Pegasiano,& omni eius authoritate Trebelliano attributa , hodie haeres restituere grauatus, quadrantem haercssitatis indistincte consequitur: actionesq; inter eum dc fidei commissarium pro quota portione scindunturinis aut totam haereditatem sponte restituat, aut coactus adeat: quibus sane casibus quicquid commodi uel oneris est in haereditate, id totum in fidei commissarium de uob

uitur.

Sed quiastipulationes ex senatu consulto Pegasano descendentes, ct 'si antiquitati displi

uerunt,ct quibusdam easibus captiosas eas homo excelsi iugenj Papiniatius appellat,et nobis in legibus magi ssimplicitas, quam Locutias placet'. ideo omnibus nobis suggestis tam smilitudiuitas,quam disserentqs utriusq; senatu eo fustiolacuit,explos senatusconsulto Pegasiana

Pod postea superuenit, omnem auctoritatem Trebelliano senatusconsulto praesare, ut ex eo meicommissaria haereditates restιtuantur esue habeat haeres ex uoluntate teLiatoris quartam, sue pluisve minus, siue nihιl penitus: ut tune quando, uel nibit, uel minus quarta apud eum remaneticeat ei, uel quartam iuri q/od deest , lebisset is φη mstra Viberitate retinere,ves repetere solis tum quas ex Trebelliano senatusconsulio: prorata portione a tionibus, tam in haerede, quam in fideicommissarium competentibus. Si uero totam haereditatem ponte restituerit Omnes haereditariae actiones Ideicommissario , ct aduersus eum competant.Sed etiam 3d, quod precipuum

Peractaui

160쪽

σῶre, neces itas ei imponeretur totam haeredi- bat talem uolentisdicommvsario restituere, Cr omneF ad eum cicotra eum transferreta6tiones: ltra' r.

O hoc transposuimus ad senatusconsultum Trebellianum, ut ex hoe solo necessitas haeredi impanatur, si ipso nolente adire, fideicommisarius desideret restitui sbi haereditatem, nullo nec

damuo neci commodo apud haeredem remaneu- l etiam te. Ninil autem interest , utrum aliquis ex resetares inΠitutus aut totam haereditatem, aut pro parte restituere rogature an ex parte haeres institutus aut totam eam partem, aut partem partis restituere rogatur. Nam ct hoc casu e

wem obseruari praecipim us, quae tu totius bar ditat is restitutione diximus. A R G V M.

Haere ditatem deducta quarta restituere gra

ratus, pro ea parte haereditaria onera sustinet: quod ii certa re quantumuis maxima , certave quantitate praecepta, restituere rogetur,nullatenus oneribus implicatur: sed uniuersa ad fidei commissarium conuolant

Si quis una aliqua re deducta, sime praecepta quae quartam cotinet ueluti fundo, uel alia re rogatus sit rellituere haereditatem simili modo ex Trebelliano senatusconsulto restitutio sat, perinde ac si quarta parte retenta rogatus esset reliquam hereditatem restituere. Sed illud in terest, quod altero casu dest, cum deducta , siue praecepta aliqua re reΠituitur haereditas insolidum ex eo senatuscosulto actiones transferuturo res, quae remanet apud haeredesine ullo Onere baereditaris apud est remanet, 'quas ex lega lin ει to ei adlusta.altero uero casu id est,cu i quarta parte