장음표시 사용
201쪽
II t O alterius generis per uniuerstat e
i successio, quae neque lege duodecim tabu laris, neque Praetoris edicto sed eo iure, quod consensu receptum est, introducita est. Ecce enim eum paterfamiliassese in adrogationem dat,omnes res eius corporales, ct incorporales , quaeq; ei debitae sunt, adrogatori antea quidem pleno iure adquirebantur: exceptis sis, qua per capitis deminutionem pereunt, quales sunt operarum obligationes, ct ius adgnationis.' set- enim er usu cius, licet his antea connumerabantur, a: tamen capitis deminutioue minima eos tolli prohibuit nostra constitutio ,Πμνς ς' i et Ebini 'nos eandem adquisitionem, 'Nae per adrox liqΠς ptionems bat, coarctauimus adsivmlitudinem natura' C. de usulium pareulum. Nil enim aliud , uis tantum stu. modo usus luctus , tam naturalibus parenti
bus t , quam adoptiuis per filios familiarum ad
quiritur In qs rebus, quae extrinsecus I s bbue - ' Patra niunt, dominis eis integro feritato. bus, A R G V M. Adrogati filii in adrogatione vita stincti s uc
cessio ac ac rogatorem pertinet : nisi stipersilie qui ci praserantur. Itena pro debitis ante auro
gationem contractis non tenetur adrogator.
Mortuo autem silio adrogato in adoptiua familia, etiam domiuium rerum eius ad adrogatorcin pertra . .:. supersiit alis persevae, quae ex constitutione ' nostra patrem in es, quae ad- quiri non possunt antecedant. Sed ex diuerso pro eo quod is debuit, qui se in adoptione dedit, ipso quidem iure adrogator non leuetur quomine Aq commutur : 9s noluerit eum defendere, permiti tur creditoribus per competetes nostros magis ratus bona quae eius cum ii Bbuc fu sit-
202쪽
2O INITIT. LIB. III. tMra fuissent,si se alieno iuri non subiecisset,possidere,ct legitima modo ea d ponere .
De eo cui libertatis causa b na addicuntur.
itate acceperut a domiuo in resameto, ex quo no aditur Lereditas, uelint bona sibi a diei libertat si conseruandarum causa, audia tur . Et ita Diui Marci rescripto ad Pompilium t Rufum continetur .uerba rescripti ita set Popi- tabent: Si Verginio Valenti, qui tetHamento suo libertatem qi ibi dam adscripsit, nemine si cessore ab intestato existente, tu ea causa bona eius esse cxperunt, ut uenire debeant, is, cuius deaea re uotio cs, aditus ratione desdein tui habebit,ut libertatem tam earum, quae directo,quam earia, qt ae per speciem fideicommisit relictae sunt, tuendarum gratia a dicatur tibi :s idonee creditoribus caueris de folido, quod cuique debetur,soluendo . Et q quidem quibus directia libertas data est,perinde liberi erunt, aes Pereditas adita esst Ii autem, quos haeres manumittere rogatus est, a te libertatem conseque turbita, ut si non alia conditione uelis tibi bona addic quam ut sy etiam qui directo libertatem acceperunt, tui libertoant. Nam huic etiam uoluntati tuae,si q, quorum de Liatu agitur,coseotiaut,auctoritatem vostram adcommodamus. Et ne huius rescriptionis nostrae emolumentum
alia ratibus irritum fiat: si silicus bona agnoscera vali erit, o v . Qui rebus vostris attentavi,
203쪽
, TITULUS XII. 2 os sciant commodo pecuuiario praeferentim esse libertatis causam,ct ita bona cogeda,ut libertasors salvast qui eam adipisci pot/erunt, ac si haereditas ex testamento adita esset. Hoc rescripto subuentum est o libertatibus O defunctis, ne bona eorum a creditoribus possideantur 9 n neant.Certes fuerint hac de causa bona adActa,cessat bonoris uenditio. Misit enim defuncti defensor, quidem idoneus, qui desolido creditoribus cauet. In primis hoι rescriptum toties locu habet,quoties testameto libertates datae sunt Quid ergos qus int fatus decedens, codicillis libertates dederit, neque altast ab intellato haereditas: an Duor costitutionis debebit locum habere'Certes intestatus ' decesserit, ct codicillis dederit libertatem,competere eam,nemini dubium est: tune enim constitutioni locum esse uerba ostendunt,cum nemo successor ab intestato existat.Ergo quasu lucertum erit, utrum ex stat, non: cessabit constitutis . Si uerὸ certum esse coeperit, neminem existeret tuue,erit con-Liitutioni locus.Si is, qui integrum restituiρο-
testabstinuerit ' haereditate. an quavis potest iu integrum restitui,psit admitti constii ut is, O bonorum addictio,ieris v id ertos post addi
ctionem libertatum conseruandarum causa factam in integrum si restitutus' Vtique no erit dicendis reuocari libertates,quial semel compe tierunt. Haec constitutio libertatum tuendarum
causa introducta est. Ergo s libertates nullae sunt data: cessat haec constitutio. Quid ergo si
uiuus dederit libertates,uel mortis causa:9 ne de hoc quaeratur, utru infaudem creditorum,
an non factum sit, idcirco uelisi sibι addici bona: an audisodistinis Et magis elii ut audiri de
204쪽
1,6 IN I T IT.U. LIB. I II. beant,ctsi deficiant uerba contatutionis. Sed cum multas diuisones eiusmodi constitusioni deesse perspeximus : lata est a nobis plenissima conmtutio,in qua multasseetes collocataesunt, quibus ius huiusmodi soccessionis plenissinisi esse steritum,quas ex ipsus t lemone eonstitutionis potin quis cognoscere.
De successionibus sublatis , quae
fiebant per bonorum uen ditiones, & ex senatuo consulto Claue diano.
i ' T I T. XIII. ER 't ante praedictamsucclionem olim
ct aliae per unia sua te successiones. quatis fuerat b noru emptio quae de bonis debitoris iaedendis per multas ambaxεsfuerat introductat. π tuc locu habebat, quando iudicia ordinaria in usu fuerant .sed cum extraordinari s iudiciis poHeritas usa est, ideo cum ipsis or-
divariis iudicjs etiam bonorum uenditiones expirauerunt, is tantummodo creditoribui daturos clo iudicis bona possidere, o prout utile eis uisum est,ea di onere , quod ex latioribus Diagestorum libris perfectius apparebit. Et ex Senatusconsulio Claudiano miserabilis per uniuerstatem adqui sitio cum libera mulier seruili amore b rccbata ipsam libertatem per sei tu consultum amittebat cum libertate subHantiam . quod indi uum nostris temporibus esse existimantes,ct a nostra esuitate deleri, non iis eri nostris DigeΠis concessimus.
205쪽
Ytrvsvs XII M. 207. . ' Tertiam iuris ciuilis partem expositurus, de obligationibus unde actiones
ceu ex matre oriuntur, titulum generalem , atque deinceps earum species praeponit : quoipra libatis obligationibus,
naturas actionum maturius adsequamur.
7 Vnc transeamus ad obligationes Obli
gatio ela iuris uinculu, quo necessi talet adprinximust alicuius rei solue lae feci,dsi nostrae esuitatis iura. niu autem obligationum summa diuisio in duo genera diducitur: vaxque aut civiles sunt, aut praetoriae. civiles sunt, quae aut legibus constitutae,aut certo i iure emili comprobatae sunt. Praetoriae sunt, quas 'certe Praetor ex sua iurisdictione costituit, quae etiam honorariae uocantur. Sequens diuisio in quatuor species diuiditur ' . Aut enim ex contra Iusunt,aut quasi ex contractu , a t ex maleficio, 'diducia aut quasi ex maleficio . Prius eRut s, quae tur. ex contractu sunt, dissi amus. Harum aeq1 equatuor sunt species. Aut enim re contrahun- tur,aut uerbis aut literis,aut consensu. de qui
bus singulis dispiriamus. Quibus modis re contrahi - tur obligatio.
Mutuum ex eo dictuna, quod de meo tuum fiat,in iis rebus tantum consistit quas numero, pondere uel mensura constantes, in hoc damus,ut eorum fiant a quibus recipiuntur:& ad
nos non illae ipsae, sed eiusdem qualitatis aliae .
RE' contrabitur Obligatis , velat mutu/ D. a ob l. datione. Minui autem datis in rebus S actis a consiliis,
206쪽
confis3it,qii a pondere numero mensurat e con-L tit, uehu i vino, oleo , fumento, pecunia nu
merata are,argento,auro: quas res aut nume
raudo, ut metiendo, aut appendendo in hoc da- . ia mi, b,ut accipientium fiant. Et quoniam nobis dbdish No ea essedaliae eiusde=n naturae ct quali Aii, li , t t r inde etiam mutuum appella- cap. . tum est, 1 ita ita a me tibi datur, ut ex meot νnde tuum sat: ct ex eo cout raritia nascitur actior qua vocatur certi coudiectio. A R G V N.
Indeblio errore soluto perinde re obligatur recipiens,atque si ei mutuum factum fuisset;id. eirco in eam condictitia actio datur:impuberes autem sine tutore indebitu recipientes, nihilo magis re obligantur quam ex mutuo.
Is quoque , qui non debitum accepit ab eo , qai per errorem soluit, re oblitatur: daturi: agenti contra eum propter repetitionem condi
I ab eo stilia a Fin. Nam perinde ei condici potest ap
i paret poei leu dare oportere, ac ii mutusi accepiset. Vnde pupillus, εisue tutoris aut horitate in de
tenetu bitum per errorem datum est,no tenebitur ii debiti condictione non magis,quam mutui da tione. Sed haecdecies obligationis no vitetur ex contra Aν consisterer tum is, qui soluendi animodat,magis uolueris negotium d strabere, quam
Non minus re obligatur qui commodatum accepit, quam qui mutuum : in hoc tamen diias ruat quod mutuum accipiens, rei dominium assequitur:& ob id aduerso casu non liberatur: is autem cui commodatur, dominus no fit: qui quamuis ret cus odiendae exactis limam curam praestare debeat, te casu tame fortuito nisi curu -- ra praecesserit miniine denetur Item
207쪽
Item is cui res aliqua utenda datur id est, 1 i commodatur e obligatur, O tenetur commo- oq:
dati actione. Sed is,ab eo, qui mutuum accepit longe diHat. namque non ita res datur , ut eius fiat in ob id de ea re ipsa retatuenda tenetur. Et is quidem, qui mutuum accepit , si ia. quolibet fortuito casu amiserit , quod accepit, ueluti,incendio,ruina,na agio, aut latronum hostiumve incursis, nihilominus obligatus remanet.' At is,qui utendum accepit , sane ' indi per t-
exactam diligentiam custodiendae rei praestare nee iubetur. nee su*cit ei tantam diligentiam acti . buisse, quantam sui rebus adhibere solitus est modo alius diliaeutior poterat leam Vm custo poterit
dire sedpropter maiorem uim.maior 'e casus non tenetur si modo non ipsus culpa is casus iteruenerit .alioquis id,quod tibi commodatum est domi peregre tecum serre malueris, ct uel incursu bostium praedonumve , uel nares agio amiseris edubium.non est,quin de restituenda ea re tenearis.Commodata autem res tunc proprie intelligitur si nulla mercede accepta vel constia tuta, res tibi utenda data est,alioqui mercede interueniente,locatus tibi usus rei uidetur. Gratuitum enim debet esse commodatum.
Praetereactis apud quem res aliqMa depo' 1 i cniturire obligatur, tenetur j actione deposivi: i, quia ct ipse de ea re, quam accepit,restituenda apud. 'tenetur. Sed is ex refoto tenetur,si quiJ dolo eo imis ris. culpae autem nomine , id est, des diae aenegligentiae non tenetur. Itaque securus est,qui parum diligenter custoditam rem furto amise rit e quia qui nexistenti amico rem tu Hodiei
tam tradit,non ei e uafacilitatii id ιmputa 'stulistiare debet . Azum.
208쪽
Pignoris quoque obligatio re contrahituri quae quia utriusque contrahentis gratia celebratur, creditorem de dolo, & leui culpat autuobnoxium redit.
Creditor quom qui pignus accepit, re obligatur. quia ct ipse de ea re, quam accepit,restituenda tenetur actione pignoratilia . Sed quia pignus utriusque gratia datur,et debitoris, quo magis pecunia ei credatur: creditoris, quo magis ei in tuto sit creditum,placuit susceres ad eam rem cia odiendam ex aciam diligentia adhibeat quamsi praestiterit,m aliquo fortuito casu rem amiserat,secursi ess , nec impediri creditum petere.
Quae ex stipulatione, id est, ultro citroq; λ-cta interrogatione & responsione obligatio oritur,uerborum obligatio dicitur: ex qua si certuine 1 deductum sit, certi condictio: si incertum, ex stipulatu actio proficiscitur, & quantuis sci-Ienni quadam uerborum formula olim cocipi deberet,hodie tamen quibuscunq; uerbis modo ut ei que contrahentium quid alteri uelit intelligat sieri potest.
V L hii si ista tis cotrahitur ex interrogatioeo resposione cii quid dari fieri
ve nobisstipulamuriem aua duae ncqciduractines,ta codictio certis certa sisti putatio: quam exstipulatu ,s incertast. quae hoc nomine i dei utitur, quὸdstipuiu apud ueteres femum appellabatur forte astipite descendens. In hac re olim talia uerba tra lita fuerunt , Spon
209쪽
des'spondeo. Promittis'Promitto. Fide- promittis'Fide promitto.Fidei ubes'Fide iubeo. Dabis'dabo. Facies 'faciam. Vtrum autem Latinaban Graeca,uel qualibet talia liu - xi a stipulatio concipiatur,nihil intere' scilicet uterque se pulantium intellectis eius liuetuae habeat: nec uecesse si7 eadem lingua utrunque uti, sed sufycit congruenter ad interrogata ' re spondere. Quinetiam duo Graeci Latina lingua oblimationem contrahere possunt,Sed haec Iolen nia . uerba olim quidens tui su fueruui: postea autem Leonina constitutio lata est,quae fleunitate uerborum sublata sensum ct cons uante intem Aum ab utraque parte selum desiderat , . Aquiboscunque tandem uerbis expressumi est.
A R G V M . . Stipulationis purae statim cedit dies, δ he-Τtendi ius competit i stipulationis uerb in diem quanis is statim dies cesserit, non tamen antea promissiim peti potest, quam etiam rota dies quam stipulatio facta fuit praei ierit. Omnis stipulatio,Tut pure , aut in diem, aut sub conditione fit. Pure ueluti, Quinque au
reos dare spondes sidii confestim peti potest,
In d em,cῖm adiecto die,quo pecunia fluatur , stipulatiost: ueluti, Decem aureos primis Calendis Martiis dare spondes 'Id autem quod tu diem stipulamur,statim quide debetur: sed peti prius,quam dies uenerit, non pote l. atine eo qιidem ipso die, in quem stipulatio sacia lac ne est,peii potest: quia totus is dies arbitrio seluentis tribui debet. Neque enιm certum sir eo die, in quem promissum est, datum non esse , priusquam is praeterierit. ' t prael ' Adnota . Tempus ipso iure non posse reat. '
210쪽
. . TITULus XVI. ri; ita stipuletur, Hodie Carthagini dare spondes ' inutilis erilsipulatio: cum impossibilissirepromissio.
A R. G V M. Eam propriὰ conditionem dicimus, quae sutu
rilin respicit ridcirco conditio quae ad praesens aut praeteritum refertur, stipulationem coditionalem non reddit: sed aut puram aut nullam.
Conditiones, quae ad praesens uel praeterituna tempus referuntur aut statim infirmant oblimatiouem aut omnino non disserunt ueluti, Si Titiuς Consul fuit. uel, Si Maevius uiuit, darespondes ' Nam si ea ita non sunt, nihil ualet ijipulatio In autem ita se habent Hatim valet.
Quae enim per rerum naturam sunt certa, non morantur obligationem, licet apud nos inceri a snt.
A R. G V M . Factu in stipulationibus deduci posse exp Io-
rati i uris est: quibus cum interesse praestando a facti Obligatione eximatur promissor utile est poenam adiici: propicr eius quod interest dissicilem probationem.
Nonsolum res instipulatum deducito ut, sed etiam facta,ut si Lbstulemur aliqui ueri , uel non fieri, ct in huiusmodi stipulationibus optimum erit poenam sub core, ne quantitas sipulationis in incerto Ut,ac necess esit actori probare,quod eius intest. I taq; si quis, ut fat ali quid, Apiuleturrita a ci poena debet, Si ita sactum non erit, tunc poenae nomine decem
aureos dare spondes 8Sed si quaedam seri, quaedam non fieri, una eadems conceptione sti-Ρletur quis: clausula huiusmodi erit ad cienda, Si aduersus ea factum erit, siue quid ita ol incerta.