장음표시 사용
31쪽
me in promissa furuio opere , ubi sincere mentem meam aperire opis portebit regere potero.
Ico itaque sontium originem, & causam duplicem assignari pcsse. Remotam,& proximam. Remotam dico, Maris conuulsiones, siue PEstus Oceani, quos in incrementis suis Luna facit. Proximam tum aeris in terrae cauernis addensationem,ut vult Ar stoteles&supra citati, tum vaporu vi frigoris gelascentium,& in guttas solutorum congeriem. I. una enim quado in incremetis suis aquas maris attollit,& in sublimi in montes coaceruat, detumescere littora facit; postea ubi illi aquarum montes deuolui, & detumescere
incipiunt,cum ingente impetu reduces,vicinas aquas mouent,& ceu data plaga fugere, intiaque terrae cauernas,& umbrosas specus etiam editiores recipere sese cogunt, quae demu varijs anfractibus venisque eluctatae, sontes ad montium crepidines causantacumque astus illi maris sint allidui, sitque aquarum reciprocatio perpetua, etiam P renne, & ubertim eos manare est necessE. Confirmat sententiam meam experientia frequεs in Scylla,&Cha- .ryb.li, ad fretum M mertinum sue Siculum; ubi ingentia aquarum volumina uno quasi momento absorbentur,quorsum enim rata aquarum infra piaerupta abyssi marini saxa,& scopulos latentium vis,& copia nisi dicas eas per occultos meatus, & venas, vicinas montium ea uernas, Sprofundisii inos abscessus sub ijsse ξ ibidemque eousque haerere, donec calidis Spiritibus magna sui parte rarefaciae in vaporet ad tholos, S sotnices lublatae,ac tandem vi frigoris rursum congelatae de resoIutae in guttas, ad orificia sontium decidant, & mare unde adueneiant repetant. Quod confirmant aquae dulces saepius ab utinatoribus in fundo maris repertae; ut resertur in Ormus prope insulam Bare im ab urinataribus aquam dulcem hauriri ad profunditatem 4.& 3. orgiartim. Sed, Obi jcics. Si aqtiae marinae in cavernas illas subterraneas defluerent, necessatio salsas fore, retinereque suam primigeniam amaritudinem
quod tamen comuniter no experimur,ergo eae ex mari no proueniunt. Respondeo. Hoc argumentum nihil omnino urgere: sici enim p
vcro debet, aquas marinas salsas quidem terram subire, at in
32쪽
transitu per tot terrarum,&alueorum anfractus omnino defaecari, &quasi percolari, ut nihil omnino de salsedine illa retineant: quidquod vel exinde sententia mea magis solidatur; nam fontes prope mare sausi sunt, aut salsilisculi, quantoque magis a mari elongantur tanto amplius de salsedine deperdunt. Praeterea falsum est absolutὸ quodn his obi jci tur; nam multis in locis Germaniae, Italiae, Hungariae, Mo-xauiae salsi sontes reperiuntur, quales etiam non paucos in Boemiae
Regno ipsemet, & vidi ,& bibi. Obijcies Secundo. Dato quod illa salsedo quae est a Salis Spiritus-xo auferri possit per longam percolationem, non sic tamen a Spiritu salis volatili,qui dissicillime a subiecto,& materia sua auelli potest veChymicis probe notum , sed & huic obiectioni facile.
Respondeo, dicendo quod successivae illae aquarum partes terram 'Iambentes , intraque terrae viscera se penetrantes, antequam ad orificia fontium confluant misceantur hinc inde dulcibus humoribus ex
pluuia vel ex vaporibnst ut dixi concretis I adeoque parua haec,&resdua selsedo quam sorte retinet omnino insensibilis euadit, Hoc solum igitur opus est, ut longiuscule per terrae alueos permeantes quasi percolentur, & sensim Sqiritus ille Salis volatilis evaporet. Hucusque se extendit discursus primus: iam secundum audiamus, quem ut candide fatear ex libro Doctissimo,& Eruditionibus pleno quem quia pauci legere affectant timore perculsi ne cerebella sua in uertant I Initia Pissica isaudita intitulato, soannis Baptistae Hel montiviri certe ingeniosissimi excerpsi. qui ita se habet.
Ontes nomino non aquarum quoscunque cum vulgo etiam continuos, & in desesios prolapsus, Etenim tametsi fracescens nix iterataque pluuia manantem aquae per caecos scopulorum ductus saxorumque interuenia vel anfractus decliues, assiduum iugemque decubitum dederint, sontes proindenomino. C sualis siquidem nimium,&accidentaria adeoque demortua aquaium
ista congeries est . itaque quo constet vitale aliquod in sontibus principium, & scaturiginem esse; Considerandum initio venit Sapientis hactenus obscurum verissimum tamen Elogium, Quo flumina unis uersa per coa eqssens etiam sontea a mari prodire aς manare, & in
33쪽
imare postremo suum finire cursum voluit. Anxiam hactenus profecto Philosophorum posteritatem Sirahc reliquit, qualiter nempe a maria quae sursum contendat. Quandoquidem maritimum terra ubique I hrum constituens victoriam rctinuit: quia luperioritate situs compes,cuit. At nondum proinde satis constat, qninam mare cum aquarum congestarum in imam terrae vallem proluvies si quiret altissimos praeterea conscendere scopulos, sontesque ibidem concitare . Hydrau-lisis certe hic silent regulae si seruandavi fieri debet scriptura sit. In tactum idcirco quidam hunc locum negligunt, alij vero cum . modulamine explicandum suscipiunt. Vt nimirum ex mari flumina , , vapore tenus elicita, scilicet pluuijs, tandem nivibus & imbribus se na malamorphosis laruatae interiecta mare repeterent. Atqui hoc est contendere fontes omnes ex pluuia ortos esse, aut saltem ex aere condensato. Deinde ex terra necquiquam vaporum sed ex solo mari peti inique iubent, aut frustra Sacra pagina ex solo mari flumina, &non Pariter e vultu terrae non spernendo halitu tenus mendicata asseret. Aristoteles ait. ex aere in aquam resoIut6 nasci omnes fontes , fluminaque voluit. no legerat credo et si Platonis discipulus in Phaedone
quatucit illa Paradis flumina iugii Dei prosiluisse . quid ni sedes, si &hodie ingentia sumina sola aeris constrictione nata ais etiam Phldone lecto, virgine adhuc natura , eadem a creatione deinceps emana se Zeuque qui mundu ab aeterno credidit, Phaedon ε neglectu reliquisse nec aeris vllam concretionem ex pestasse, Nisi sorte ante Gotopium Becanum delirauit, Quatuor illa flumina nil aliud fuisse quam Oceanu in quatuor orbis plagas fluuiosem mittentem: quo sensu etiam Siracides Fcclesiastes ait: omnes aquas venire ex mari, rursumque emen secursu suo mari se reddere: Quae sic sonant in Scholis. Goropius delira uit, & Plato ante eum, si sine ulla aeris concretione Oceanu quatuor fluuios in oras mundi dispergere dixerit, quo eodem sensu tamen Ecclcsiastes id asseuerauit: ergo eodem sensu Ecclesiastes delirauit. . Atqui nondum satis dictum, nondum inquam satis obuia saerorum interpretatio Fundorum itaque in terra diuersitatem & strata, ob oculos ponere comprimis necesse est. Alibi enim terra nigra, fimis&sordibus scatens, lutea, argillosa, pinguis, sterilis, palustris, metallica, arenosa, saxea varioque decore ornata in vultu occurrit,iuxta soli Caelique temperiem, Stellarum in Luxus, imbriumque adaptationem, quia nimirum
fructus sunt, non autem Elementum.
Quam si pertuderis primam Naturae soleam plurimis locis saxa,
34쪽
metalla ; rursus aut minerales succos deteges, nonnunquam vero areis
nam, eamque hic flavam, alibi cineream,ibi ceruleam, inde parum viis ridem, iuxta latetis Spiritus protheam ac multiformem a Zigiam 'uinpe solo natura subest Archeique hypogaei destinationem a condente verbo acceptam. latent videlicet in Elementorum condo ac ditissimo promptuario hospitatae ab initio rationes in aeuum durabiles, Scientiare tum sibi in tempore suturarum pro usibus ingrati hominis instructae
patieterque a condito orbe rerum completas digestiones temporuque plenitudinem seu maturitatem expeti antes, quibusque chaos Archiis tectonicum, to enormon , chaos, Spiritus inquam nostris limitatus necessitatibus id eis rerum in progressu suo futurarum repletus assistit. Porro fundorum non par ubique prosunditas existit, Alibi enimάm utra arena, alibi vero terra plurima occurrir. Mox autem sub sabuli fundo alter plerumque saxeus est. Is enim nostis Reublurg, cui rupium propago innixa , metallorum hic denique atque mineralium ditiores classes, sua habent diuersoria; Ac tandem sub longam multamque sinbuli difformitatem scopulorum rudimenta subter, sabulum illud niti-d si mum occurrit, metallicae qualitatis & inquinamenti peregrini e pers ; Quod nempe naturae fundus est ultimus, S impenetrabilis, non
raro tamen in terrae superficie obuius. Adeo namque uatura suae in
dulgens libertati, nostras ridet Ieges ac praedicamentorum repagula univoco fundo spernit. Vltimum illum Naturae fundum ligo hactenus
non trai siuit diquoniam vivi multum arenae mul tumque inde aquae dei.
pleueris,mox alia indesinenti celerique cursu aduolat,prioris desectum suppletura. Hinc itaque: Concludo. Fundum praedictum, ut ordine ultimam in Natura, ita corinuare in Centrum usque , nisi sorte infernus aliquot meditullij millisaria teneat. Sequitur deinde: Sabulum illud, materiam Terrae cile novicissitudini obnoxium, sed perpetuum et constans cribrum , quo Natura indesinentes aquarum thesauros sontesque limpidissimos,in Unia
In hoc inquam vigorem vitalem ebullientis aquae esse . Quamdiu enim in eodem vel santur fundo, vividae sunt aquae, non respectibus superioritatis, aut inferioritatibus locoru obnoxiae, nec demu legibus Hydraulicis parentes , Quia enim vivae sunt, vitalem proprietatem nominus quam Centrum ipsum custodiunt illaesam. Attamen quam cito
inde decurrunt, non alias quam sanguis extra uenatus, aut amputata manus actutum moriuntur, tum enim primum corporum grauiorum
legibus, locorum si tuumque positionibus importunis,obedire cogutur.
35쪽
vt stitieet non cessent abinde per decliuia in mare ruere, tamquam pristinae hospitium quietis repetentes. inarto Notandum. Quod prout fundus hic aeri expositus in superia scie terrae non minus vernaculas proprietates exprimit, quam qui inde centenis aliquot ulnis infra terra: Horizontem latitat, ita quoque memineris idem sabulum per saxorum comissuras lataque interuenia in summam montium altitudinem ipsumque subinde apicem ascendo. Te, atque inde sontes vertere assiduos, caloribus aestiuis nequiquam
In homine enim quamdiu sanguis venis flumiat, tam in fronte qua in pedibus par respectus situum est, tamque supra quam infra ignorat, extra uenatus vero illich grauium sortem induit. lta quoque in M crocosmo, quamdiu aqua priori in hospitio communi vita fruitur, surissu deorsumque sine labore properat quia nescit,at semel vitali discuno hospitio non cessat scstinare, donec beatos quietis recessus in Iliado
Aquas itaque spiritus intus alit, vasti quoque marmoris aequor, t tam diffusa per artus, mens agitat molem. At hic nondum satis enotuit mare, quod sontes rigat, flumina euomit, quorsumque eademandem indefera properare Scriptura dieir. Quod etenim Scriptura mare V
Cat, aquarum omnium in unum ac continuum abacum cogregatio est.
Cuius collictionis spectabile hoc & externum nauigabile mare, non nisi est fructus in umbellam dispositus.
Quocirca Omnium omnino aquaru receptaculum, congregatio, radix & eollegium, bulliens istud sabnium continet, miliciles utique locupletius, maius , & proinde totidem plus aquae continens quam oceanus. vrpore totam fere diametrum rerrae adimplens, ad cuius duntaxat extimum labium externum mare unius aut alterius leucae ad summum, prosunditatem adimplet. Separauit namque Archetypus aquas ab aquis, non quidem mare a fluminibus vel mare non omniuaquarum esset congregatio aut haec utraque a nubibus, sed mare vorum , & internum ab externo hoe nauigabili primis disiunxit diebus. Hoc mare internum, inquam inuis bile hactenus abyssus , & magnum sunt aquae illae quibus Uates mundi fundamenta inniti cecinit, quaeque hactenus etsi neglectae steterint a rerum conditore in Genesimare vocantur, ab inde scilicet quoque Ecclesiastes pariter sontes Msumina petiuit ,& reuersura. 3 Decurrunt itaque ex hoc lando , metuque vacui mare externum . rursus penetrant, ide sabulum velut colando,&salsuginem suam mox - primis Dissili ed by Goosl
36쪽
prim is fere passibu3 sequestrat. At quia fontes & flumina, paulatino
decursu mineralium omnium semina ac materiam dispensarunt; Ce- Ieriter proinde ad mare externum properant,quo rursus ad mare internum , Orphei noctem, Pluronis tenebras apud Hippocratem, o ma-
sim Persarum, uiadum Paracelsi ubi rationes ac dona mineralium inquam , adhuc nondum corporibus sociata semina iacent incunda repetant hospitia, seminibus iterum aquae impraegnandae. Non est itaque otiosus aquarum in Oceanum delapsus, Intelligentia quippe gubernantur,tam qua si inteli ctu pollenen sua munia bonutatis,& prouident ae infinitae testimonia, non cessant edere. Mirabu-tur certe hanc prima fronte quotquor Cabalam aspicient, verissimo . tamen, Necesse est utpote plurima ignorantes, admirari pluri a. Atqui consentaneum quippiam Oceanus quotidie ante oculos bino fluxu S recessii propinat; Ascendentem scilicet aquarum bilicum c tra Hydrauli sim, tumentesque pro Sigygia lunae fluctus: vivit namque pio modum suo quodam iuro mare, silentem mirum ven ospo
laneos aestus conci tans, lunae analogum situm curiose obseruans, fluctibusque turgidum eidem obuiam vadens, variegata demum temporum, luminis, ac motuum vicissitudine, continuataque aquarum mole, arunc hae,nunc alibi,per stata interualla suas in altum exundationes attollens. itaqu naturae portenta tametsi quoti di na in oceano quisquis vides,interioris,ueri,uiuidique maris,ae loge augustioris Abys. itales fontaὶesque concitationes usibus humanis dicatas mirari desine.
Sic ille r&meo quidem iuditio si iicitum dicere esset per quam optime; at quia promisi me nihil in opusculo hoc quod Physicam redolet
determinaturum, idcirco taceor & pro interim ingeni js sublimiorisbus pondera ndu relinquo. Commonefacere penes volens lectorem, me ideo &.siae omni verecundia Authoris vcrbis su sr usum; tu quia varijs negotiis impeditus, eiusdem discursum verbis mei sacco modare non potui, tum ut taliter plurimis aut horrentibu& aut spernetibus eundem legere, ex ungue leonem monitrarem, imposterumquo aliquali de tam bene merito viro conciliata beneuolentia,melius sentire facerem, cui ego absque omni adulatione me bene velle animitus.
Sed tempus ess, originissentium serutinio relicto, me ad scrutandam Aque i
Elementι Nataram eiusdemque alias proprietates conuertere, sist ita promissu filum t endum exordiri1 Acturus nimirum Paxtebae, quare non sine cause
quasi luteam alibi intitulauiorimum quid RAVE, GRAVITARET OR VITATIS cENTRUM , quomodo idem in corporibui reperiendum sit Hu νε ... a B quei
37쪽
quti Elementi Aura sit , ετ an et num idemq; cum Vniuerso centrum bas at . A frens poctea aliquot eiusdem curiosas proprietates s tum diuertens ad famos .m iliam De Vacua inter Philosophos disceptationem,an nimirum detur, an dum grauia insublime Mtolluntur, inibi detinetu' id metu Vacui euenia at , quae curiosus uir, variis stu nouis discursibus interpretata ad giarium maximumsui, 'ro quo reperien er qua am altastquentia orar ad Momisbum igitur.
Graue. Grauitas. α Grau i tatis centrum
T proteruum humidi Genium, ad trutinam & grauitatis momenta penitius expendere possimus, iuvabit tantisper subsistere, & quid rei, quid nominis GRAVE, GR vi TAsin GRAUITATlS CENTRUM paucissimis ediacere horum siquide ignarus, ne pedem quidem citra e
rorem promouebit. Aio proinde cum Federico Commandinoή centrum grauitatis euia libet quantitatis sinitae, est punctum illud, mel in illa ipse quantitate ei quo emino, mel extra positum, circa quod undique partes aquabis momentorum consistunt; Ductum namque per tale punctum planum, figuram qu modocunque secans, semper illam in aequalia momenta partietur.
Voco autem MOMENTA hiei VIM ET POTENTIAM M VENDI DEORSUM. unde nihil aliud erit MOMENTu quam
grai ιitas corpori inexissens.
Gravitatis porro Diameter, seu LINEA DIRECTIONIS, Gliου- quae per centrum reigrauia , mpomochlii traiecta, in Vmbilico Vniuersi conis currit , quasemper inrigonti ad rectos,seu perpendiculariter insistit. HYPOMOCHLION autem fulcimentum rei grauis voco I quod sis uidum sit, rectius VEHICULUM,idque vel aereum in aere, vel alueum in aquis vocabimus. svLCIMENTO AQVEo naues in mari, AEREO volucres, Sin L ID Oeorpora solida in terrae plano opus habent ne labescant. Hinc deducitur .illud GRAVE vocari r quod Suapte Natura,&cogenito appetitu deorsum serri obi intellige in uniuers Centrum aptum Diuiti sed by Coos
38쪽
tunt natum es . . . . Partiuntur quidem alit,iuxta triplicem quantitatis continuat Speciem Centrum trifariam, videlicet: in CENTRUM FIGURAE, CEN
TRVM MAGNITUDl Nis, & CENTRUM GRAVITATIS i sed
quia horum cognitio ad punctum piaesens nil facit, non est quod in eo vel bosius explicando i mmoremur.
Centrum grauitatis rei grauis inuenire.
Nuestigandi puncti med ij, siue centri grauitatis,in lineis& superficiebus, modum ostenderat Guldinus in sua Cenistrebarica ,ad quem noS breuitatis memores remittimus et paucula hic totum afferre placuit,de puncto medio corpc,rum, quae viri in Staticis eximi j commenti sunt. cui uis corporis regularis,grauitatis centrum designare. Egularia hic voco corpora, quae Sphaerae inscribi possunt, cum eademque commune Centrum obtinuerunt ;Cum . igitur horum punctum medium, seu figurae , sit etiam grauitatis Centrum , inuento magnitudinis puncto, &punctum grauitatis tulisti ita Siculnius. centrum Cylindrici corporis , Prismatis, ἐν Parastelepipedi iadagare. NU π Xem prόpositi corporis,si bifariam secueris, sectionis pun ctum grauitatis centrum erit. ita Federicus Comandinus, Simon .gra Steuiatus,Guluinus , Salij.
di pyramide cte coxo grauitatis centrum explorare. I in quatuor partes aequales, eorum axem diuiseris sectio basi proxima, totius grauis medium exhibebit Quod si pyramidalis Coniciue fragmenti centrum explorare satagas, datum pyramidis fistumio integru restiuae, sectoque tam minoris portionis,quam totius axe Srauuau centra m
39쪽
ioris , & minoris pyramidis coniue inuenisti, puta esse in Figura I. Num, I. AB. Α quidem totius, B vero partis . fiat ut C E, segmentu pyramidis verbi gratia minus, ad Rustum propositum C D s ita B A, ad quarta Α F. Dico F esse centrum propositi fragmenti seu frusti dati. centram Grauitatis Haemi serr
Divide axem in octo segmenta aequavilia, tertia a base sectio totius grauis medium erit ι ex quo si molem appendi intelligas, seruabit aequalia momenta Vide Figuram Num. H. Plura si voles vide apud Comand. Steuinium &c. ex Princiis pijs Archimedis deducta . Ego enim tantorum virorum Authoritate fretus, & in quorum solum nomine, tota Mathematiis eorum Vniuersitas acquiescit, breuitatis gratia eorundem Demonstrationes tria medium adferre nolui; lectori benevolo taliter, dum compendiose quoque materiam mea tracto, latisfactum iri credens. ἰNechanica centri eruendi, in quovis corpore irregulari stre informi methodus .
Λ Ppende datam moIem A B C, Iibe L , re, & ex loco suspensionis defluat
perpendiculum D F. designabit hoc lineam in praefato corpore,quam accuratὸ adnotabis: tum variato puncto iterato molem appendes, &Vt prius perpendiculi lineam signabiri ubi enim praefata perpendicula intersecuerint se se, illinc grauitatis centrum delitescet. Quoniam enim dictu pondus, itera tis vicibus ex alio atque alio suspensu puncto, libertati suae relinquitur, haud dubiὸ in umbilicu,&Centrum uniuersi toto impetu conuertetur; proinde illic Centrum esse opportebit, ubi amicὸ sibi dictae lineae occurrerint . ut videre est Num. III.
40쪽
Qua ostenditur, quam ratione corpora tum solida, tum liquida, mole aequalia, inter se habeant in grauitate.