장음표시 사용
71쪽
Ex his potent dis Machinuia hi De Odrogatisae aguntur in q rum fabria ea ον descriptiona non tam Ordinis delectum aut principiorumseriem, ' amgussum femius sum. Saperi benὸ mertant mi fontes illi etiam ad morum Orbis perennὸ suam.
Clepsi tram Hydrostaticam construere.
onga obseruatum est ab Hydragogis experientia , sontes modicis in sui primordio semitis ceu verecundia quada coercitos in auras eluctari consueuisse, qui ubi longiuscule processerint, posita modestia, in amplissimos alueos S metuenda ra ibus flumina insolentes desinunt; Hunc imitari Genium de Arti placuit, proinde a tenuissimis exordijs ,& modico princolpi piae ludium facit. Fiant duae vitreae phialae, aequales magnitudine arbitrio Artificis
Permittes figurae aut rotundae, aut parsi Ohlongae pro Itbitu. inquar si unam id est inferiorem humor leuior immittatur puta hic Ferrariae aqua, insuperiorem vinum rubiu quod grauius proculu, certitudine indagandi utetur curiosus, instrumento Hydrometrico parte tertia adferendo impleantur ad summum usque sui ,& in oscula minuta ad orificiu m des nant, sineqs ita accomodatae, ut una alteri commode &absque effluuio liquoris super imponi possit. aut adferruminetur uniearum subtilis eanaliculus, qui apposita altera phiala tritisque liquores extremitatibus suis attingendo pertranseat. Et ecce videbitur tu cundissimo spectaculo,uinum quod in superiori ampulla Vrpore graui us collocatum est, tenuissimo descriptum radio ad ima contendere, aqua vero in desertam eluctari stationemr Si ergo in superficie amis Pullarum iuxta mensuram temporis quo vinum rubrum descendith rae describantui, poterit Clepsidra Horometra haberi. Vinum enim
descensu suo in fundo inferioris ampullae se collocado &paulatim creccendo, colore suo id terualla horaria distinctissime designabit. Idem praestari poterit cum liquidis alijs distinetie grauitatis, ut sunt Spiritus Vini, & oleum de Been a Ut porro disserentia horaria notari posse, iuvabit
72쪽
iuvabit alterutrum coloratum eta, va g. Spiritus Vini poterit emeo tingi, alioquin enim horaris interualla non poterunt distingui. Nota tamen, expevientiam allatam curri viris rubro fletotaliter effectum suum in designandis ad finem usque ampullae, intem uallis horarijs sortiri, sortitur quidem N ad aliquod spatium , pura medietatem Vitri interualla horaria a vino rubro distinctim designa
tur, at postea non vltralia notari possunt, ob confusionem vini cum aqua inaqualem. neque etiam aqua superiorem ampullam perens col re suum naturale reseruar, sed de vini rubedine per minima sui participat, ut unum chaos imposterum remaneat atque ita experientia ex
praedictis liquoribus facta pro una sola vice valet. Si igitur quiS clepsi-dram absque renouatione liquorum & perpetuam habere velit, impermixti bilibus & grauitate magis differentibus utatur liquoribus, ct negotium desideratum consequetur.
Fontem pressione incumbentis aquae
' Erinde atque prior, simplicissima haec est aquas in sublime
euehendi methodus, ex montis, domus, aut turris fastigio, per occultos canales & tubulos, aquam defluere iube, haec natiuo impetu delapsa, in angustum coacta radium, soras maera prosiliet,& confractis repagulisin omnem animosa partem dispersis radijs euagabitur. Amaenissimum Spectaculum viris etiam Ptincipibus feceris. Si tubulum alicui Conchς. Draconi, statuae, Bale- tue εἰ c. ad ferrumi naueris. ex quo occultis deducti vijs lympha in auras exi liat: videmur eiusmodi complures machinae praesertim Romae tam inseris, quam in hortis Principum. tum ubiuis Italia tota reperiuntur. in Germania Augustae Uindelicorum. in Boemia in Principis Iulii Saxonis flaccouerdensi Viridario per quam pulcherrimae visuntur. Inter reliqua miracula est Neptunus in ripa cernuus, cubito incum bens, Hic praegrande lapideum vas brachiis adstringens tanto impetu vomit aquas, ut delabentis per confragosa impetus, toto penὸ exaudiatur
73쪽
diatur horto iurasses ad Nili catadupa te tonsistere. Totum porrom st' tu in eo est quod ingens aquae ductus ex alto in ea sese praeceps amphoram latenter exoneret. Placet eurioso orbi ex hoe principis nouam & amaenissimam virisique Principibus dignam fontis ideam de
Fons Hydro Magnetico Horologus. FIGURA XIII.
Maenissimi & curis sissimi fontis huius
prima vestigia&lineamenista fateor primum me Pr gae ante discessum meum in Muiso Mathematico P. Valentini Stanset e Soc: Ie. Su Amici mei charissimi suspexisse, quod tam n bile machinamentum ne . temporii iniuria aut interiret aut intra priuatos parietes Obscuru transigeretaeuum; huic meo de sontibus opusculo inserendum
bona ipsus pace P putaui. Sic porro instrumsti fabriaca habet: Super inani basesiue camera aurichalcina siue etiam ex laminis ferre.
is confecta A BC D oquar pro arbitrio artificis vel quadrata, cubita modum vel oblongior, vel denique alterius ii regularis figurae ut hic factusty confici pored in medio statuitur cOlumna parallelepipeda , os nga, coma Ur, deros sex Tigno levi & terso, puta ebeno pyrra&
74쪽
intuq lamina ferrea seu tubulo ampliore instructa qualis est EFGH in huius superficie seu fronte diei horae aequis in rei se interualI is distri butae distinguantur, superne columnae huic insistit statua aliqua puta Neptunus &c cum suu Tridenter A lateribui urrinque duae vitreae collumellae N O P Q statuuntur; quibus vel quadrarum vel cuiusuis a liusserinae aquae recipiendar idoneum incumbir. ex eius lando utrinqne
duo tubuli l L, Κ M, ex lar ina consecti ad I & Κ ad serruminati desce dunt ad basis planam superficiem L M. & hi, i l quidem ad L. Κ M
vero ad M inferne in columnam parallelepipedam mediam insinuantur, patentque osculis ut in R. Vreique duo epistumiola habet, nisi quod tertium tubulo i Laddidimus, ut per incuruum&continua uincanaliculum si velimus aqdam ad subiectum vas immittere, p ssimus machmulam aquis plenam exoneraturi ut in S. Habeant praeterea tubuli isti laterales tubulos incurvos duos,qui in cylindros vitreos N OPQ ad O 6e nserunt ut, & adferruminantur. ln lando recepta culi parallelepipedi , ad R est scaphula vel asserculus subereus,super quo . iacet bonae virtutis magnes vide litera in fundo vero cylindrorum
vitreorum sunt duo ex leui vitro Genioli, vel etiam ex cera , nutum artificis expcia i ntes. Cum itaqne horas monstrare voles, apertis len
est Epistomiolis ad G & H. defluet aqua ex vase i Κ,& influet in interiorem parallelepipedi cameram per solaminella R, attolletque magnetem cum subere vel scaphula sua sensim in altum, vi vemat primum in I. siue horam primam, tum li. &c. sic deinceps. Quod si igitura soris lacertulam pictam ex charta vel cancrum vel auiculam&c.acuia ferreas magnete a ficta grauem supel ficiei extimae ad ι collocaueris. statim adhaerebit,&quod vi sua inaestissimum sensim ascendente intro magnete & ipse lente deforis subsequetur atque ita fidelissime horas ascensu suo emetietur, pariter intra vitreos Cylindros cum ascendente aqua duo Genioli ascendent, & virgula horas in superficie expictas
demonstrabunt, Illud duntaxat accurate aduertendum, ut aqua non precipiter, sed lante feratur, & qua si gutta tim desec ndendo, crescat, iusteque horis commensuretur, quod facile piae stabis, si epistomium modice duntaxat suerit reseratum. Nota: quando aqua per canaliculos in praedictas cameras intromiuitur, tum Sys honem incuruu ad S claudi oppot rere ne aqua non in R se adeo isum per S delabatur, similiter si nolis magnetem attolli, siue lacertulam moueri, sed sesum laterales geniolos etiam epistomiola reliqua V X claudenda erunt.
75쪽
Machinam Hydraulicam construere, in qua per tubulum inferne delapsus liquor, alium in sui locum ab imo sentis euocatum substituit, & ad leges perpendiculi attollit.
Onge pulcherrima mih; semper visa est huius ontis c6stru tio , experientiaque didici, viris insignibus, nymphae huis ius ingeniosissimae genium placuisse. Construitur autem
hunc in modum: Esto vas ABC D. eupreis stanneisue t minis in quadrum coaptatum, quod per medium diaphragmate sirinterstinctum: Eritque receptaculum unum ex toto superne patulum ad A, alterum ad Bbenὸ clausum & imperuium aeri, nisi quod ean liculum cum clauicula desuper adferruminatum habeat ad vium. Fundo eiusdem receptaculi, cohaereat tubus, similiter claui adorna. tus F H descendens ad patulum & inane H. Super hoc vase elegam ter fabrefactam machinam i Atlantem si pIacet aut neptunum tride ei ferum I constitue, per cuius viscera occultis meatibus tres deducantur tubi, Vnus quidem praecise pertingens ad operculum E B eidemque adserruminatus; alter prope fundum in loculamento altero ad K. consiliat. Tertius demum eodem ex Ndescendat ad S, qui omnes usisque ad Sphaeram vitream moli toti incumbentem producentur. usus. Intromitte primum in loculamentum B EF Dper canalem aquam ad summum,&intromissam bene clauso canaliculo O, per inserius ostiolum F ad subiectum vas H defluere iubea haec ubi m rem gesserit, videbis amaenssimo spectaculo, aquam quae in vase AC, ad omnem nutum intenta tantispersubstiterat, ceu accepto imperi
excitam, statim in pedesse surtigere,& per tubulum ΚL, in Vitream sphae
76쪽
sphaeram Ditino gradu accelerare, & in vitreo mundo spectabilis fieri In similam Machinam, paulo fusus descriptam, nuper dum P. Athanas jΚire heri Artis Magneticae opuS pes uoluebam, lib. 3. Mundi siue Catenae Magneticae Parte Secuda fol. 42 o. incidi, diuersam quidem paululum figurae sormam praeseserente, in substatia tamen cui sthac eadem, quam.Vir ille Eruditissimus perquam maximuextollit , esse non tantum iucundam, sed Se infinitam inuentionum variarumateriam praebere, quod ut Uerum appareat, curiosus lictor ex sequentibus percipere poterit: Excellentissi. mus. n. meuS Maecenas, pro singulari ingenii sui perspicacitate,proque ma gno gustu quem erga hasce mea Snu-gulas habuit tantu νim quandoque tibi sum pserat laboris, uti pse mei d ocatiori penna plurimas ex bisce passim delinearit figuras ex principio allato, sequentem forma diuersa & faciliori construxit Machinulam, quam lectori Curioso , auctuarij loco inuidere minime visum fuit.
77쪽
so NOVAE ET A MAENIORI sindus alius eandem machinulam reprqsentandi.
Iat vas ABCD ex Iaminis instar pedis, Vitreae sphaerae apponeis dae formatum, diaphragmate E F in duo receptacula diuisum , ex receptaculo A B, prope fundum asceri is dat tubulus in vitream Sph eram GH in minimu foramen desinens, alius ex
fundo vitreae Sphaerae descendat l Κ, diaphragma E F pertransens, b fine vasis . D fiat Syphon O P, ad s claui- culi instructus,&ad M N in quatuor lal aut plures tubulog minutis csculis sui sis sursum eminentibus desinens., i , I Conitructa ita machina .receptaculu la Α BC D, ad Sumum usque aqua re plebuntur;quod fieri poterit,si ex parte vaserum foramina adaptentur infit., A dibulis instruentia & quae iterum opportune post infusionem aquae claudix in possint. tum volens habere iocum, clais uicula L reseretur, & ecce aqua ex re-V ceptaculo C D defluet in Syptionemo P.&dein per tubulos N M foras in vara subiectum vas Q R sursum saliendo' se . es t o Pr silet, interim dum hoc fit, aer ex
Vitrea Sph m per canalem l Κ succe. - i d ere cogitur, cuius loco alius enim si vitrea Sphaera ad amussim pedi suo adis Diuitiaco by Corale
78쪽
DE FONTIBVs PHILOSOPHIAE PARI IL st
diretur . eo diutius lympha laltum continuabit. Machinulam curioselector duplici principio nitentem habes ; at non sussicit, videamus quid sequens Propositio ex hoc principio nobis adducat.
Intra Cylindri vitrei inane, sontem salientis lymphae suscitar .F I G U R A XUI.
ς Abor limpidissimus sensiste idem cum priore motus princiis
ς pium; quia tamen comptior fortasse in scenam prodit, ut a pote crystallineo adornatus palliolo, iterato in lucem da - tus placebit: libenter autem Aut horis sui fatebitur nomen, neque enim hodierno abs me in auras effusus partu: Annus iam quaditus in decursu est, ex quo in Caesarea Vniuerstate Pragensia P. Ualentino Stantei Mathematum Professore primum quidem discipulis. p iuatim in scholis expositus, tum etiam extra puluerem Scholasticum in ampliorem lucem eluctatus, coram illustrissima Eminentissimi Cardinalis ab Hatrach Archiepi Icopi Pragensis Purpura non erubuit prodirer magno & illius & reliquorum Boemiae Procerum qui tum frequentes Collegium inuiserant gustu & admurmuratione. Hunc ego ut pote assinem meis sontibus bona Patris valentini pace in Urbis Praetensis pomerijs eductum, mihique inde ab amicis transmissum in Orbis lucem asserere volui: Breuem huius machinulae Syntaxin amice
Esto Cylinder vitreus,intus cauus, superne hemisphaerio ad eleganatiam si placet, in serne stabili lando contra aeris insolentiam obarmatatus: E meditullio fundi delicatus ascendat tubulus, qui etiam foras spectet, se tamen, ut pedibus cylindri non obturbet. Huius ostulum erit aliquanto diductius, sed lamina modicis foramellis interpunctaeonuestitum, sicut solent hortenses amphorae rori spargendo adaptari ; Tubulus alter eidem fundo ad serruminatus ad subiectum humi vas G , descen-Disiligod by Cooste
79쪽
descendat: utraque autem clauiculam habebit aquα laxandae idoneam&fidelem.
Cum igitur intra vitreum hoc emgastulum petulantem lymphae radium in superos connitentem spectare voles;prius machinam euertere opportebit, & per ostiolum A aquam immittere sicut pristino&debito si tui reposita prope osculum B consistat. Imia se aqua machinulam in vas aliquod aquae plenum usque ad fundum vasis crystallini ut pedibus existat immitte Res mirat quanto molimine aqua intro conclusa per Syphonem longioris cruris C Α deproperabit in vas Aa anto impendio aer intro ex vase medio per B D Syphonem hauriet aquas eibitque vanissimo se se circumspiciens supercilio in vitreum caelum nympha. Quod si gradienti quandoque clauI Cula moram iniecerit, tum enim Vero ceu ruinam & fata sua persentiscens sensim ponet fastus, & singultiendo in omne erystalli latus, lacrymabilem sparget imbrem moritura. Notabit hie porro ingeniosus I ctor, varia fonti huic addi posse ornamenta. Puta si tubulus intro aquam euomens in modum serpentis, bale nae, hydrae, Crocodili&ς. adaptetur. hie enim mἰrum quantum Thaumantidem nympham adornabit. Qv d si plura fuerint monstra, plures tubulos cum suis clauiculis necesse erit fundo adsertu minare.
80쪽
DE FONTIBUS PHILOSOPHIAE PARS II. D
Lympham intra crystalli cylindrici inane,
motu vertiginis caelos agentem repriῆ-
sentare , nullis intelligent ijs in subsidium vocatiS.
Escripta ut prius machina , solu pus erit internum tubulum in sublime produci, & modice in apice incuruum in subiectas Iatentes rotulas depluere; rotarum enim circumuolutione corpora assixa in gyrum movebuntur, Sive igitur Zodiacum, sue planetas &c. velis, omnia una circumuolutione cum praefatis rorulis rapientur. Exaggerabis miraculum, si motrices p tentiae spectatorem Iatuerint; fabricam porro rotarum lector suopte Marte non dissicile inueniet. Ego breuitatis memor cogor ad alia promouere stylum. Quod antequam facio, Auctuarij loco fluidam . lampadem seu Iucernam honori Excellentissimi Mecae natis mei erigo, perenne manaturam obseruantiae & obsequii mei liquidum Argu
Sic autem Iucernae nostiae syntagma habet ABCD est lucernuo Ia, ex cylindro vitreo supra & infra bene clausa, ut nulli bi aer se insinuare possit, in extima superficie est Iamina circumducta, cum tum ricula lucernae Mecarnatis mei idea . Haec incumbit galeae C DN M, in qua est ad summum usque aquar in hanc ex cylindro descendit canaliculus FH, sui in priori problemate I supra ad E anguil sit. mus, ad H laxior & cum plurimis minutis foraminellis ad i in ipsa basi cylindri est adferruminatus canalis alius protensus usque ad K, Per quem aqua ad vas L Κ, ex C D cylindro defluit peti ad K.
est enim basi E F L Κ quasi per modum occulti recipientis , ad quod