De figuris sententiarum, ac verborum.P. Rutilii Lupi, Aquilae Romani, Iulii Rufiniani, Bedae, Petri Mosellani Catalogus autorum sequenti pagella continetur

71쪽

scHEMATUM ET TROPOtarum Bedae Probateri Praestio. OLET aliquoties in scripturis ordo

uerborum causa decoris aliter quam nulguris uia dicendi habet, figuratus inueriniri quod Grammatici Graece uora cari nos habitant,uel formam,uel fg ram recte nominamus: quia per hoc quodammodo uertiatur er ornatur oratio. solet itera tropica locutio repetariri, quae fit translati dictione a propria significatione

ad non propriam si inlitudinem, nec statis aut ornatus gratia.E quid gloriuntur Graeci talium se figuram uestroporum uise repertores. sed ut cognoscas dilectifimessi: cognoscant item omnes qui haec legere uoluerint, quod sancta scriptura caeteris omnibus scripturis non fori Ism autoritate,quid diuina est: uel utilitate, quia ad uita ducit aeternumsed Cr antiquitate,Cr ipsa praemanet poα sitione dicendi placuit nabi collectis de ipsa exeptis ostendere,quia nihil huiusmodi schematu, siue troporum ualet praetendere ullis seculis eloquentis magistri, quam non illa praecesserit Sunt autem imultae schemata rasteries,sed

Pi ληψη,praeoccupatio siue promptio dicitur. Figra

72쪽

ra. Aeneid.

DE TROPIs s Ac. sc RIPTrae', quando ea quae sicqui debent, anteponuntar: v I uterea reges rigenti mole Latinus adrijugo uehitur curru. E t: re it Turnus in albis. E tr. Iuxta Ascanius magnae stes altera Romx Pro Dot of ι. eastis. Et in nudinis: Fundamenta citra in montibus sanctis,diligit dominus portas Sion. Ante posuit eius: Crpostea cuius, id est domini. Et alibi: Diuisierunt ibi ve Psai., i. fimenta mea, Cr super uiam meam naserunt fortem. Pro diuident, Cr mittent.

Et Ezechiel nihil antepones, ita incipit: Et Actum est inuissimo anno. Sermone colunctionis posuit,nihil aliud ante,cui hoc subiungeretur,praeponens. coniunctio dicitur,figura quando multa peno 'dentia aut uno uerbo,aut una sentetia concluduntur: ut, Troiugena interpres dium qui numina Phoebi, Qui tripodas, clari lauros,quis Idcra sentis, E l uolucrum linguas,CI praepetita omina pennae.1 testate est illud in Apostolo : Omnis amaritudo, Cr Ephe. . ira, Cr indignatio, Cr clamor, Cr blibemeta tollatur a uobis tetia autem,ut Psalmula praepones: Qui ingre PDi '' ditur sine macula,Cr operatur iactitii, Q ni loquitur utaritatem in corde suo, Crc. ad ultimam in concludit: Qigi

facit haesinon commouebitur in aeternum.

Tomi silii, est figura superiori contraria, ubi singula verba, vel sententiae, singulis quibus f cla suus subrino

Regem adi Cr regi memorat nomens genu s,midae pent,quid ne ipse Dat: Neetentius arma

73쪽

ν BEDA PREs BYTER Quae sibi conciliet,uiolems pectora Turni.

Edocet humanita quae fit siducia rebus, Admonet in scetq1, preces.haud fit mor Tarchon I ungit opes oedaues strit. Psal. i . Tale est Cr il ludun verbo. ut in Psalmo:Virtut te ribilium tuorum dicent, Cr magnitudinem tuam narrarebunt: Memoriam abundantiae suauitatis tuae eructuunt, . oran 3 σ-tum exul&bunt. E t Apostolus: Sive prophe Psai. s. tic, inquit,ruacuabantur,sive linguae cessab unt,siues etia de ruetur. Sententiae: vi, Si consi tint aduersum me eastra, non timebit cor meum: si exurgat aduersam me

praelium,in hoc ego sterabo. - ΣὰM ii , est disinalium civit utar per sinum verba

conglutinata conceptio:lit, Verg. r.Aene. -Hic illius arma, Hic currus fuit. .

Hoc schema late patet, C feri solet non solam per para

tes orationis , sed σper accidentia partium orationwm.

Item: Sγlilapsis est, tam fingular dictio plurali uerbo

, adiungitur ut, Vcrg Bu unt nota mitia pom ,' castineae mollens preficopi lactis. in simile est illud: crem casus discrepantes in una significari Psai. dij. tionem congregamim: lit, Attendite populus incaue legem Psal. i 9. meum.E Ad aciendum uindicitim in nationibus,increpit' tiones in popul s. Onod enim ait, adsciendam, alimci ἱ ngulans hi: quod addidit increpationes, pluralis est. Fit etiam Sallepsis in senseu id est,ubi pro multu unus,uel pro uno multi ponuntur. Pro multis unus: ut,lmin t iacis muscam caninam,er comesit eos raris ex exterminas

74쪽

tat eos. Cum non unam ad exterminudos Aegγptios mutaseum uel ranam, sed innumerus immitteret. Item pro uno multi:ut, Adstiterunt reges terrae, Cr principes conuene Psal. . runt in um .Reges enim pro Herode: Principes pro Pilato positos Apostoli intellexerunt, quemadmodum cor tinetur in Actibus Apostolorum. , est congeminatio dictionis, quae in ultiis sma parte praecedentii verses, Cr prima sequentu iter

-Sequitur pulcherrimus Astur, Astur equo fidens, uersicoloribus armis. . sinule est illud stantes erant pedes nostri in atrijs tuis psit. ia Hierusalem, Hierusalem quae aedificatur ut ciuitas . Et Hierenuis: Me dereliquerunt fontem aquae uiuae, Cr βα Hiere. . derunt sibi cisternas, cisternus disipatas, quae continere

non ualent aqvu.

ορα, est relatio, cum eadem dictio bis saepiusue ueper principia verium repaitiirrilit, uit illud sche Nate meae uires,mea magna potentia solus, in

Nate patris sit mi qui tela Tiphoea temnis. simile est illud: Dominus illuminatio mea, Cr salus mea a quem timebos Dominus protector uitae me a quo trepis dabo Et quo antea sumus usi: Si consistini aduersum me euara , non timebit cor meum: Si exurgat aduersim me praelium,in hoc ego sterabo. Fit autem An phora Cr in Psu. i. 'et eodem uersu per principia sensuu ut,Vox domini in utrature,uox domini in magnificentia, nox domini constinge i ,

iis cedros. quae figura Psalmis usi itifima est.hac quidam

75쪽

dein fine repetitio ut, vim erire. Antecti sceptrum Distri regrier antri Psa. . Sinale est illud: Gaudete in domino semper, iterum dici gaudete . Et in Psalmo: Deus quis finali3 erit tibis ne αα reus,neq; compe caris deus.s Em tigilii, cit eius seni uerbi in eodem uersu ne aliqui

dilatione congeminatio ut, Verg. s. Me me adsum qui pci in me conuertite' o'Rutuli neu staus omni sti . , i. Iluic si te est illud: cosolamini cosolamini popule meus, dicit dominus uener. Et iterum: Elauare cicuare, surge ED. 3 3. Hierusalon. E t iterum: Vivens uiuens ipse confitebitur tibi. Et in Psalmo:Dies diei eructat uerbum,Cr nox nocti

indicat scientiam. Alibi repetitio eiusdem senaronti palis

logiae obtinet nomen.

s etraroνοή:aσia, denominatio dicitur, quoties dictio pene finxiis ponitur in signiscutione diuersa, mutata videlicet Teleia, Ma lit gliris allabarum Num inceptio est amentiv,haud amatium. Et ap&d cic rane: Q ni fuit locus plic imus, nuc erit lucus desertii mus.Et custodia sacroru non honoris yd oneris elye extis simabitur. Tale quos est illlud, ut in Psalmo x x i. iuxta Hebraica veritate: In te cossi sunt, no sunt confisiEt

Philip. ,. Apostolim: Videte malos operarios,uidete cocisione. nos

aute sumus circucisio et stiritu deo seruimus. Qua Esaias bri =- propheta Rura elegat inre ictuu lingua coscit, ubi ait: Expectaui ut scera iudiciu,er ecce iniquitas: π luistiaciam, ccce clamor. Hebraice enim iudici,

76쪽

DE TROPIs s Ac. sc RIPT. 77 iniquitas tu itia clamor appellatur. Pulchre itaq; una uel addita uel mutata litera, sic uerbora sin alitudinem temperauit,ut pro diceret ζ ANF: Cr pro poneretti ματωρ, id est multitudo nominu coniunctois 'rum. iuerso sono unam rem signiscantium ut, nosa manus,Peligna cohors sitia virum μυ- pti. i. Sinule illud quin : Vae genti peccatrici,populo gravi ini Psal. ios. quit te, femini nequam, flijs sceleratis. Et in Psubnis: Peccauimus cum patribus nonris,insecte egimus, iniquitatemficimus. iri θ, est cum ab ei dem literis diuersa uerba suis x

muntur ut,

O' Tite tute Tati tibi tanti tγranne tulisti. Quae nimis figura, quia adpositione liter u pertinet, melius in ea lingua,qua scripta est,editas requiretur. Habemus tame Cr in nos ira translatione unde demus exemis plura. dictam est etenim in Psalmo Benediximus uobis de domo domini, Dus dominus er inluxit nobis. Et in alio:

Ira illius secundumst vilitudinem serpentis, sicut astidis

surdae,Cr obturantis uures suis. O urior si Inulis terminatio dicitur,figura quoties

vredia Cr post, a versus siue sententis finalisbaubas.

Eos reduci quam relinqui euebi quam deseri mutui. . simile est in Ecclesiane: Melius est uidere quod cupias, quam desiderare quod nescias. E t iterum: Melius est a si piente corripi,quam stilliora adulati e decipi. Hac fguis

ra poetae cr Oratores sepe utuntur: Poetae hoc modo: Peruia

Ennius. Psal. 3 37. Psal. Tora Ennius teste Diomede. Eccle. 6. Ie.I.

77쪽

dia BEDA PREs BYTER Peruia diuisi patuerunt carrula ponicoratores uero ita Beatus Iob deo soli agnitus in Dat quillitate,ad maiorem notitia perducendus, tactus est ueris Sere, ut odorem suarum virium tanto latius 1 argeret, quanto maiore aromatu incensionei agrareti Quo sch mate ipsie qui haec dixit, sepsime ullus use reperituris Et huiusmodi orationes ese reor, quas Hieron mu3 c. ' chinnas rhetorum declamationes appellat is inreunt et, cum in niles sonos exeunt rim pluris

c, eh. i. Tale est ait illud: Cannie,exultate, . Garite.Et Eet, chiel: Quodsi genuerit fissi latrone,efundet sanguianen Cr paulo post in montibus comedentem, Cr uxorem proximi sui polluente, egenii Cr pauper coiri Entem, rapientem rapinas, pignus non reddentem, ex ad idola leuantem oculos suo abominationem facietem, ad usura dantem,CT amplius accipientem,nunquid tuta uiueis M, G cum diuersis O bus variatur cratatio ut, veri AE A ς' Littora littoribus contrari fuctibu3 undas nota. . i. r, γή armis,pugnent ipsiq; nepotes.' Vt Apostolus: Quonia ex ipso, Cr per ipsium, Cr in ipso psu. ij. μ'tq- : ipsi holio Cr gloria, in secula secularu . Et

in Psalmo: N ine dealbabuntur in Selmo, mons de mons coagulatus,mos pinguis, utqd susticamini moles coaguis - . latos Mons in quo beneplacitum est deo habit re in eo. i, E rm, conuenientia dicitur, quando series orati

nil tenorem suam Us ad ultimum seruat, nulla uidelicet γ

78쪽

DE TROPIL s A C. SCRIPT. Dalia ues causa,ues persona mutvi ut, Principio coctum ac terram, poss liquentes, 'QUAE G centems globum Lunae,Ticinias an Spiritus intus sit. simie eji illucut in Psabno: Deus in nomine tuo saluum: me Ac excψq; dum ait: Non proposuerunt deum ante Τ' chyectum suum. Orat enim prophetaint auxilio domini saluatoris ab honiam insectatione Iiberetur.

πιλνάνδε v , est oratio inestis nexu coii iunctionibus: vG -Albania is, Thougs, Pelidess Neoptolemus,pria inuas Machaon. Sin Ie hs illud in Psalmo: Dominus con Pial. o. seruet eun GT vivificet eum, I beatum sciat eum,σ mundet in terra animam eius ,er non tradat eam in mannus inimicorum eius.

ΔiMAJ, uri .est figura superiori contrari x xia,carens coniunctionibus: ut, Ite, Ferte citi flammas, V ' ὁ ς' dare tela inpellite remos. Tale est illud in psalmo: Iubia 'late deo omnis terra, Psalmum dicite non ni eius, date gloriam laudi eru dicite deo, quam terribilia sunt opera tua domine. DE TROPI s.

R O P v s est dictio translata a propria significatione ad non propriam Dulitudianem, ornatu nec itatis ue causa. Sunt aura tem τρρ , qui Latine modi, uel mores inriterpretari possiunt, numero tredecim: in φορά, Κατα-

79쪽

BEDA PREs BYTER Μεταφορὴ, est rerum verborares translatio .i Dee femoris quatuor: ab animali ad animale, ab inanimali ad inusiimalcab animali ad inanimale, ab inanimali ad ani male. E rgo ab animali ad animale fit sici ut, Τγρbin aurigam celeres scere carinae. Nam Cr auriga,Cr gubernator animam babent. simile est in sacra scriptura illud: Quare scinuerunt gentes s Et: Dominus qui eripuit me de ore leonis, Cr de manu ursi. Et si mi ero penas meas ante lacem. Nam Cr homines,Cr bli Ger volucres animum habent. Ab inanimali ad inanimale ut,

Pelagus tenuere rates,nec iam amplius vlla. nam ex Pelagus Cr rates animam non habent.

simile est illud in sacra scriptura: Aperi Libane pose

tas tuas.E t: Qui perambulat scitatas maris. Tristitio est enim a ciuitate ad montem: Cr a terra ad mare, quorum nullum animam habet. Ab animali ad inanimale:ut, Atlantis cinctim Vidue cum nubibus atris, Pinifrumq; caput uento quassatur Cr imbri, Nix humcros iu asa tegit,im flumina mento Praecipitant sciri ,er glacie riget horrida barba. Nam ut haec animalis sunt, ita mons animam non habet, eui membra hominis adscribuntur. Huic nute est illud: Exiccatus cst uertex carmeli bois mines enirn,non montes uerticem habent. Ab inanimali ad animali lit,

aut si fina moueis tantum pector erobur

concipis. Num ut robur animum non habet, ita Turnus cui Medicun

80쪽

nobis cor lapictu . non enim lapis , sed populus animum zzςch x x. habet.

Μ ofa autem, aut partis unius est, ut Fluctu estogetes. non potest enim dici, siegetare fluctus: aut Glispo ἡ QA' graeci

est, id est reciproca: ut, remigium alarum: Num er alae lio avium, CT alara remigia diculur. Hic tropus cx ud deum ς η si inuicti aricia volucribus: ut, Sub limbra alariam tuai ιι protege me.aestris .ut, Dominus de Sion rugiet. ae memά 'si bris humanis: ut, Quis mensus est pugillo aquas, Cr caedi i Uς 3. ios palmo ponderauit s Ab homine interiore: ut, I nuem Daui lium Iessequirum fecudum cor meam. g motibus mentis humanae:ut, Tunc loquetur ad eos in ira sua. Et, i R -

Poenitet me hominem fecistic. Et, Zelatus Cin Sion et B ELAE Imagno: er innumera bula modi. Α' rebus in ensibilibus: ut,Ecce ego Iridebo buper uos, cutstridet plaustru onu Amp* 3pumfoeno. Qui uidelicet tropus er in comuni locutione usitatisimul est, ut cum dicimus, fluctuare segetes, gemo

mare uites loridam iuuentutem, Cr lactem caniciem.

Kqaxemi, est Uurpatio fue abusio nominis alieni Raut uerbi, ad significandi rem quae propria appetitutionedscit: creo a metaphora distrre, quod illa uocabulum , habenti largitur: haec quia non habet primum, alieno utituri ut parricidam dicimus, qui occiderit ratrem: crpscinam, quae pisces non habet. Haec enim nisi extrin eiscus Merent suum uocabuluU,non haberent. Huic famiser illud: Pones uectes in quatuor angulis mensae per ningulos pedes er,sextum sagum in Ironte tecti duplicis: ib confringit cornua arcum. Et, Labiu illius erat quasi ' P . f labi