De figuris sententiarum, ac verborum.P. Rutilii Lupi, Aquilae Romani, Iulii Rufiniani, Bedae, Petri Mosellani Catalogus autorum sequenti pagella continetur

91쪽

ρα BEDA PREs BYTERCU suorum. Verbis: ut, Dilectus meus candidus er rubiculi edus,electus ex milibus: quod utrimque inflice Agnificae mediatorem dei er hominum,decorum quidem sapientia Psai.... Cr virtutesed sui fuisse sanguinis effusionerositam, E unidemq; unctum a deo patre oleo laetitiae, prae consiortibus suis. Item allegoria uerbi sive operis, aliquando historiis cam rem, aliquando i picam, aliquando tropologicam, id est, moralem,rationalem, aliquando anagogen,hoc est, senuem ad βuperiora ducentem, figurate denuntiat.Per historiam nans historia figuratur, cum factura primorum sex siue septem dicrum, totidem computatur aetatibus. Gen. 3. Per uerbin, hoc quod dicit Iacob patriarcha: Ciutulus leonis I uda,ad praedam fili mi Vcendini, Cr caeter de regno ac uictorijs Dauid intelliguntur. Per uerbum, stiritualis de christo, siue ecclesia scisus, cum idem sermino palmiarchae de dominica pastone, ac recturrectionesis deliter accipitur. Item allegoris Acta,tropologicam,hoc Gςo sq. est,moralem persectionem designat.ut, Tunica talaris Crpolγmita, quam Iacob patriarcha filio suo a Ueph strit,

uariarim uirtutum gratiam,qua nos deus pater usque ad terminu uitae nostrae semper indui praecipit cr donat,insinuat. Allegoria uerbi eandem morum perstctionem signisi eat ut, Sint lumbi uestri praecincti, Cr lucernae ardetes in manibus uestris. Allegoria ficti, anagogicum, hoc est, ad superiora ducentem sensium exprimit ut, Septimus ab Aridum Enoch tristatus est de mundo,Sabbatum futurae beatitudinis, quae pon opera bonafeculi huius, quae siex aetatibus peragitur,electis in fine seruatur, figurate praesignat.

Matili. . Allegoria uerbi,eade vitae coelectis gradiu demostrat: ut,

92쪽

DE TROPIs s A C. SCRIPT. yi Vbicunq; luerit corpus, illic congregabuntur er aquilae. Quia ubi mediator dei er hominu ejt corpore, ibi nimiruer nunc subleuatae ad coelos animae, Cr celebrata gloria resurrectionis,colligentur corpora iustoru. Nonnunquam in una eadems reuel uerbo,historia simi et indisticus de christo uel ecclesia fiensius, Cr tropologia, Cr anagog fguraliter intimatur: u Temptu domni Iuxta historii, Domus quam aedificauit Solomon: Iuxta allegoriam, Coris n. .ptu dominicum,de quo ait solvite templii hoc, Cr in excitabo illud. Sive ecclesia eius cui dicitur: Tepton enim dei sanctum est, quod estis uos.Per tropologia, quisq; sidelium,quibus dicitur: An nescitis, quia corpora δ CQx. 3. vestra templum sunt spiritus sancti, qui in uobis est Per anagogen, superni gaudij mansiones, cui a Pirabat qui ait Beati qui habitant in domo tu in seculum feculi Iauα ota Τ' dabunt te. Simili modo quod dicitur, Lauda Hierusale 'minis,lauda deum tuum Sion:Quoniam confortauit fieri rus portara tuarum, benedixit filios tuos in te: De ciuibus terrens Hierusalem, de ecclesia Christi, de anima quos elem, patria coelesti iuxta historiam,iuxta allegorium, iuxta tropologiam, iuxta anagogen, recte potest accipi. I uxta allegorii,de ecclesia diximus, sequentes exemplum doctifimi tractatoris Gregor , qui in libris Moralibus

ea quae de christo siue ecclesia per figura diri siue fura

interpretabatur,allegoriam proprie nuncupare solebat. OMO cest,est minus notae re per similitudinem eius,quae rs magis nota est,demon alio: huius Decies sunt tres, Eisi

Ei , est personarum inter se uel eorum quae persori r

93쪽

BEDA PREs BYTER nis accidunt,comparatio:ut,os humeross deo fimilis. Sialom. iuile est illud in sacra scriptura ut,Vidimus glorum eius,

Mi ih., i. gloriam quasi unigeniti a patre. Et, Nes nubent,neque ducent uxores, neque enim ultra mori poterunt, aequales enim angelio erunt. α nu βο , est rerum genere disimilium comparatio: ut, Oualis mugitus, fugit cum saucius aram T aurus, Cr incertam ex fit ceruice siecurim.

simile est Cr illud: simile est regnum coelorum grano sina Dan. . pri. Et, sicut Mosses exaltavit serpentem in deserto, exaltari oportet filum hominis.s est praepositio, siue enarratio exempli hortantis aut deterrentis: Hortantis ut,

Antenor potuit medijs elapsus Achivis, Itbricos penetrare frius,atque intima tutus.

Deterrent IS ut,

At non sic Phrγgius penetrat Lacedaemona pastor Ledaeamque Helenam Troianus uexit ad urbes I c0 F, simile est cr illud:Exhortantis:u Helias homo erat in milia nobis,pasibilis, Cr orationem orauit ut non plueret super terram,Cr non pluit annis tribus, Cr mensibus siex. Maiih.6. Et,Relicite uolatilia coeli, quoniam non sierunt,nes metunt,nin: congregant in horrea, Cr pater uener coelestis Maith. 4. pascit illa.Deterrentur ut, I ii illa hora qui fuerit in tecto,er uasa eius in domo,non destendet tollere illa: Cr qui in '' agre, similiter non redeat retro. Memores estote lixori Loth.

94쪽

SELLANUS CANDIDO lectori salutem. M N E I s Latini siermonis delicias, in figuris er tropis potisinium stas es isbe, nemo est uel mediocriter eruditorum qui nesciat, studiose lector. Etenim ut piactura non simplex, sed quae uarijs diis pinguitur coloribus, spectantium oculos maxime pari scit, Cr pratum omnigenis uaricgatum storim inaniis bulantibus arridet: ita oratio non undique sivi inlitu, uetarum fuis interspersa Muris, fuit variata tropis, auditotarum aures capit, mereturs applausium: adeo, ut praeter Graecos, qui huic hegotio uolt ina dederunt, cr Cicoro,er Quintilianus in dicendi arte principes,huc de uiris tute diligentisime perscribere dignum putarint. Quamae obrem cum tot figuraram, tot troporam non minus sit necessaria cognitio, quam memoria dissicilis, Cr i uis me operaeprecium feturam existimaui, si quae ad hane rem pertinere vidcbuntur linivcrsu,ex probat imis striaeptoribus tum Graecis tum Latinis, in breuem hanc rubelis iam congessero, certa que descriptione artilaro. Quam si in locum in quo frequentcr uersarii, sit figas, futurum ut

cum nunquam non oculta obversetur, in in cris thesautarum citra molestium reponatur. ma in re candido fusis stagatur calculo F Θαε, en odam nonor, omnium

quos bos hic uidiis ut doctifimus, ita er eloquenti simus,

95쪽

ys AD LECTOREM. idem quod nobis consultum videtur,praecipiens.Porro ue

tionis uitia complura, tum uirtutes in quibus tropi sunt, insigniores exhibemus,atque omnia ea, tametsi praetor ais liorum con uetudinem, χημal nomine comprehend mus. Non quod ita rectius quadrare censeam, sed quod hae ratione uniuersa facilius in ordinem, qui memoriam uel eu primis iuua digerantur. Deinde ipsa nomina, quae ubiq; strine corrupta deprehenduntur,siuae integritati reaestituta Graece reddimus, s etiam,quae uel Tullius,uel Fatabius,uel Diomedes Latina st rμt appositis: pariter sinis gula explicante tum finitionibus,tum exemplis. Postreisino omnibus modum adhibuimus, ne apud aequum iudice vel in congerendo Grscorum quorundam coriositatem aemulari,uel omittendo quae addidis praestiret, nonnulatorum negligentium refrri merito uideri posimus. Relastini tamen aliqua, quae nec miihi faciunt satis:quibus a curatius excutiendis, tempus quod huic Iucubratiunculae unguctum sectinarum, minime restondebat. Qui

quid id est, quod dedimus, iuuandi studio deis: dimus, candidistine lector: olim ubi σeruditionis er otij plus nactisueta

rimus, pleniora ac instructistira strante deo prolata

stram operam

96쪽

dictiom uel orationi vel si tentis,uulgi conbuetudinem excedens. Figura, vel sententiae, vel orationis, uel uerborum est habitus pririer communem confiuetudinem innovatus.

Δ iis rei, id est, fiensius uel sententiaruRitra,quae quanquam autore Donato ad oratores proprie pertinet, σnos quae grammatici sunt, conquirenda hoc labore mistum stitutinim tamen eius stecies adscrips Femus libenister, si non immensum instituti molem luturum hac ratiotine prosteximus. Lexeos figura est, iam in oratione aliquid quod ad uerba attinet, innovatur praeter uulgarem cor Letudinem.

FIGURA.

ius genera fiunt, jura

97쪽

o sc HEMATA ET TR op I. Figura dieitionis,lc illius partes. Figura dictionis in prosa om uiόi, barbarisimus, in

cari ne morior fias, me lactinus dicitur. Trans a

tio quaedam est uilini Actionis. σταδisu, prosthesis Appositio ad principium scilicredi lioms,uel liter Guel dilabae Literae,ut gnatus pro notia dixit Terent.Sγllabae,ut tetuli pro tuli. Eη , ε s, Epenthesis, Interpositio, inter primaer ultimam dictionis Hilabam ad citur litera, ut relligio pro religio apud Vergil.Sγilaba:u Indiaperuror pro Im

perator. Iuvenalis.

πτο ταρα ψn , Propares sis , quam profaemptiorinem dixeris, eadem πιραγωγ ἡ,paragoge, etsi Diomedes separat, cum ad sum quippiam accedit, ut dicier pro Sγnaloephe,

Ecthlipsit,

Antithesis, enthesis Episanaloephe. Propnalepsis, dici,

98쪽

tulit Poeta ibidem. Sγncope, Concisio, Rura plane contraria lata. θυι epenthesi, quoties e dictionis medio aliquid exiscindituri ut Dixti pro dixisti, Terent. Repostum pro repositum,Cr accestri pro accesistis,Verg. AMMηη, Apocope, abcisio a dictionis me uel lite uel ollabae,contraria πινγγῆ, paragogae.Liter Achilli pro Achillis dixit Maro: Sγllabae, e pro , apud

Homerum O f. r. Εκmim, Ectas Extensio Hllabae natura cotractae uti Exercet Diana choros.Diana prima porrecta, dixit, cum genuina ratione uillet contrahenda. sdλ η, sγstole,contractio natura proten .e,ut Hob media breui dixit Prudentias,uir uere prudens, non inscitia Graecarum litora , ut literatores clamitant, sed in

re sacra hac usim figura. Aia Mns,Diumesis, diuisio unius Hilabae in duas, ut

Aulai in medio, Aeneid. 3. pro aula. quo modo Lucretius

in libris de rerum natura genitivos strine semper in prisma 'rma extulit.

EmriinaMιφη, Epiis natorpbe, conglutinatio duarum Hllabarum in unam, contraria δαρum,diaeresi, ut, Fixeri rit aeripedem cervam, pro aeripedem, Verg. Georgicorutertio.

99쪽

bus uocalibum concurrentibi prior quasii deletur ut, Carthag' Italium contra Tiberinas longe. pro carthago Italiam. Aeneid.r. sint hi,Ecthlipsis; licto quaedam uocalium cum conis sonantibus astere concurrentium:ut, M ultim ille Cr te ris fuerat iactatus er alto: Quem uersium Him metiris, diiscere oportet, Mult' ia' Cr terris fuerat iactatim cr alio. - θεα, Antithesis siue commodiore uerbo ἀντ solis Dr,antistoechon, litera pro litera ponitur: Olli subridens hominum sator atque deorum, pro illi, Maro suae ποιέσεωs primo.Mεmaum, Menthesis, transtositio quaedam litem rum,ut quod Tγmbre dixit poeta in i o. pro Tγmber. in quo metapla mo mirum quam Int audaces poetae Graeci. Adqciunt quidam ex Diomede πη-πὴν πρsjεων, id est, immutationem praepositiorum, quae nobis non tant επιπλαrstas,quam soloecit istecies uiderisori let. Verum hoc loco memineris Iector , non ubique

metaplaseo locum esse, imo non idem in ioculari e paruo opere licebit , quod priscis illis in iusti er sublita nitis argumenti poesi condonatum est. Quare Horati lirum illud semper in animo Cr pectore habeas, Tantari opere in magno As esse obrepere somnum. Neque stiri lim imitandum proponis, quicquid usquam conce, m

inueneris.

Figura locutionis, ta eius partes. Fi G V R A locutionis, ratio est quaedam locutionis

compositione nouam. cuius

100쪽

PETRI MOsELLANI. ror Prolepsis, Zeugma, . Ηγporeuxis, S repsis, , Anadiplosis,Anaphora, Epanalepsis,E pieteuxis, yParonomasia, schesis Onomato, Cuius hae numerantur. Paromoeon,Homoeoteleuton, sterita, Homoeoptoton,Polyptoton, Ηγrmus,Ηendia s, Ηγpallage,Prosopopσia, Anthypophora,Aposiopesis, climax,Pobbndeton, Abndeton, Antimetabole. ῬMiψit,prolepsis,id est, praesumptio rerum summa ria,quae deinceps particulam enareruntur ut,Interea re ges, ingenti mole Latinius Quadrijugo invehitur curru, bigis it Turnus in albis. Verg. et VH Zeugma, cum diuerse clauctuu uni uerbo tria

buuntum, Et est triplex, . M. Μ Wolvis προ virii Proreugma, praeiunctio, quoties verbo elauctusti praeponitur:ut cicero: Vicit pudorem libido,tiae inorem audacia,rationem amentia. Μεσργγιι Mesiodeugma, cum in clausiularum meadio uerbin collocaturi cuim steciosi exemplum erant apud Maronem Aeneid. 3. Troiugena interpres disuum qui numina Phoebi, mi tripodas clarii , lauros, qui sidera bentii: Et uolucrum lingua σ praepetii omisg a napen