장음표시 사용
731쪽
νῖα IN CAP. XI. LIB. V. POLIT.rannus ne vocem quidem liberi hominis audire sustineat, o milesq; dicto sibi vel ad nutum audientes esse velit. Huc a tem pertinent ea, quae supra docuimus,& late explicauimus, Tyrannos consuesse viros praestantes virtute,magnitudine animi,Fenere, licitiis,ac sapientia de medio tollere. l α. praceptu Κομ τη χρῆQ. J Alia Tyranni nota: eum constetudine, 0ran. familiaritate & conuictu peregrinorum magis , qRam cit alio. uium delectari. Cuius rei causam hanc asteri Aristoteles; quod ciues plaerique Tyrannum odisse sol ant,& inimico at que hostili in eum sint animo, ut ab his maxime sibi metuat Tyrannus ue quod contra in peregrinis & aduenis accidit, quibus no item causa est, cur Tyrannum oderint.Sic & Hiero apud Maophontem , i m δ ε ξένοις λχ ον, ὴ πολι- ς, &c. hoc est, Tyrannum peregrinis, quam ciuibus , barbaris quam Graecis, seruis quam liberis confidele. Et haec quoque causa est,cuayranni custodibus corporis utantur peregrinis & ex-' tetis, Reges ciuibus, quod supra explicauimus cap aq. ibi,
r Vannidis O Aνυ ἐλλύπει /J Hac clausilla Aristoteles
vitupertu communi coinplectitur & alia tyrannidis praecepta ac notas, quasi dicat, tyrannidem omnis improbitatis esse magistram; , Icnihil esse tam improbum,cui tu tyrannide non sit locus;e
se eam,Vt quidam eleganter, malorum omniu metropolim. . Sed de tyrannidii ruans & reprchensionib. videatur Stob. A noph. in Hiero. Plat. l.8. Ae Rep. alii g locis innumerabibb.
oi ηρ of 3 ως ει,εῖν. J Priorem de praeceptis & notis Tyranno innio' pra rum disputationem concludens Aristoteles praeclare hic do it m set, ea omnia praecepta ad tria summa capita & scopos siue mutorv. sausas reuocari posse. Nam tyrannis haec tria maxime esse ScuM, surae Primum,ut qui ipsis pyet,omnes sint abiecto, angusto Sco Q. & humili animo D'nde,ut iide inter sen5 fidat,sed inimici- Scopis . xias &simultates intor se colat.Postremo,ut qua sint infirmis
L simi. Cailsas adiungitArist.De primo quidem,cur omnes vili esse animo, & humilia sapere velint: Quod huimiles, & qui abimo simi animo & seruili,facile ferant imperiit,etia serui-
ac perpetuu,id est, tyrannicu, neq; quicqua generosi suscir. Ratio. piant. De alte citar ciues inter se odia & simul tales exercere . Velit,minimeq, inter se fidere quia ciuiu inter se fides & amicitia colurationes facile excitet, & res tolle Le tyranidi maxi-
ρος se opportuna, e . late est explicatu, Quae causa quoq;
732쪽
COMMENTARII. τυ est,cur q, idem&supra explicatu est Tyranni viros bonos
maxime oderint, co1 l, vel morte vel exilio multare consuerint : tum quia hi viri Doni ac praestantes Tyrannica imperia 'non strant : Mim maxime, quia & inter se& cum alijs fidem e colant, neque facile vel sui similes, vel etiam disti miles aut improbos calumnientur & accusent: unde amicitiam & fidem inter jysos existere neceste est. Quam rem docuimus supra Tyrannis esse perniciosam maximeque cauendam. De tertio Velut scopo cur Tyrannus tuorum copias & opes velit 3 si esse minimas, hanc affert rationem per se perspicuam & facilem : Quia nemo facile ita desipiat, ut ea suscipere velit,quae perficere se posse desperet, maxime si cum summo periculo sint coniuncta, ut est coniuratio & inuasio in Tyrannos. Εἰς ορουα. J Iterantur ea breuiter quae modo fiant explicata, de tribus veluti scopis consiliorum &praecepto- cium Tyranni.
Atque Unus quidem modus, quo Tyrannidi salus paritur, talis est, Alter curam habet prioribus sere contrariam, quem petere licet ex Regnorum interitu. Vt enim Regni interitus unus est modus, imperium reddere magis Tyrannicum: ita Tyrannidis est salus, ipsam magis reddere regiam ; hoc uno reseruato, potestate, ut imperet non tantum volentibus, sed etiam nolentibus: nam hoc quoque abiceto, & Tyrannis abhcitur Verum hoc quidem , ut hypothesis remaneret eadem: rcliqua vero partim reddere, partim videri imitando pulchre regium imperium.
dis Uno iam lexplicato notiore magisq; usitato: nunc de al- seu mo stero, priori plane contraho, explicare pergit. Nam ut prior si ciβbi cs Tyram idem ipsam cxauget & amplificat,eaq; continet prae' sqr m ccpra, quibus ' penum Tyrannicum efficiatur asperrimum tyrannidis grauillimum: ita e contratio hic modus, de quo iam ex Discrimen , YI s plica-
733쪽
ri IN CAP. XI. LIB. V. POLIT.plicatur, praecepta continet & affert, quibus Tytannis leuiorct humanior est ciatur, & ad regni similitudinem ac len ta Modin. rem redigatur. Nam summa huius modi & ratio haec est; ut Tyrannis Regno quam similima reddatur,vnatantiun relicta differentia, ut Rex volentibus tantum, Tyrannus non volentibus tantum, sed etiam nolentibus imperet. Nam si S hanc differentiam tollas, & eo Tyrannis redigatur , Ut volentibus tantum impereturn iam ipsa Tyrannis sublata se rit, & ex Tyrannide regnum effectu. Quare hanc inquam . disserentiam manere oportet, ut animam & verissimam Tyrannidis notam, qua maxime a Regno distinguatur; ea est
hiquit Aristoteles j relinquenda, ut in qua posita sit hypothesis siue species & genus Reipublic. propositum, siue id, de
quo agitur: nempe Tyrannis ipsa. De hac autem disserentia explicatum supra cap. 1o in . S lib. 3. cap rio. Reliqua . igitur omnia ad imperij administratione pertinentia, ut intleges, magistratus, Vectigalia, aerarium, poenae & praemia,rcligio, &c. detorqueri & flecti omnia possunt, aut saltem simulari & fingi ad lenitatem Regum; ita tamen, Vt ita imperet Tyrannis, ut vςtinuitos ac nolentes seb imperio contine- Ratio. re pollit. Hac autem lenitate Tyrannidem conseruari& enfici diuturnam, confirmat Aristoteles a contrario, nempe a Regno. Nam Regna, quae Tirannidi sunt contraria haec enim in invitos, illa sunt in volentes j si ex paterno & huma no imperio ad herile, Tyrannicum & asperum flectantur, interire solent & in Tyrannidem conuerti, et in aliud Reipub. genus, quodsupra explicauimus c. ιο. in . Vbi docui se' mus euertendi regni duos elle modos: unum ex discordia litaberorum & propinquom regij sanguinis, alterum ex Tyra. nico & asperiore imperio, is initio calycii. Vt gitur Regnum asperitate Tyrannica interire solet: ita contra Tyrannis leni tate R ia conservari. De hoc autem modo conseruanda: αstabiliendae Tyrannidis prior explicauit Aristotele dc Plato in epise. a a propinq. Dion. Quo in loco monet, Tyrannidi ad incolumitatem & stabilitatem id esse γtilissimum; si ad te imperium ac moderatum sensim infe-o idem confiimat illustri, impenj Laceda argum regale imperium Spartanae ciuitatis moderasse opposita regib. tyrannice imperantibus γ γαζα si ue ienatu αδερ ρέα, Quanquam la. exemplum Laconicu A-
734쪽
ristoteles attulissupra initio huium cs non Tyrannidis stabiliendae, ut Plato , sed ut regno confirmando & conseruando
Toc 3 αλα. . J Communis & generalis atq; adeo insignis Tyranni est nota, simulatio, siue multa praeclara sinuatare,ut& monet infra, de religione Tyrannum ita agere debeIe, rideatur magnam eius curam gerere ; &de humanitate seu comitate, ut videatur non inhumanus siue asperior; &de supplicijs,ut videatur id facere, vel ea de nocentibus sumere, paterno studio. Atin huc pertinet dictum illud peruulgatu, quod in ore semper habuit Rex Francorum Ludovicus XI.
quim id filio Carolo II X. tanquam praeceptum dedit; Qui
non nouit simulare, non nou it regnare. Quare omnes fere actiones Tyrannorum speeie tantum & simulatione, non reuera iustic, piae, & regiae sunt. t ex ijs quae infra deinceps explicantus, ordine intelligetur.
TEXTUS, Primum quidem videri curam gerere eorum, quae sunt publica: non in eiusmodi munera ac dona, propter quae multitudo stomachetur, consumentem, cum ab ipsa quidem sumpserint, laboredi opera victum tenuiter parante; dent Vero meretricibus &peregrinis & histrionibus profuse:rationesq; reddentem acceptorum & cxpcnsorum: quod quidam iam Tyranni factitarunt. Ita namq, dispensator aliquis administrans, non syrannus esse videbitur. Non debet .a. metuere, ne quando pecunia destituatur,cu ciuitatis sit Domin .Quinetia tyrannis domo desidentib. &peregrinantib. hoc etia conducat potius, quasi reliquerit coaceruata. Minus namq; ctistodes reb. nouis studebunt Ty ran nis .a. percgri nantibus custodes magis iunx metuendi, quam cities ipsi. Hi namq; Vna pere urinantur: illi remanent. Praeterea vid cri debet collationes ta tributa exigere, cum rex amiliaris
735쪽
causa, tum ut ad usus belli utatur. Ad summam, secustodem & quaestorem , ut publicae, non ut suae, pecuniae praestare.
COMMENTARI LIΠρωτον -- hκεῖν. J Primum praeceptum, quo reges imitari debeant Tyranni , est de vectigalibus ac tributis publicis& pecunia seu aerario publico: quemadmodum his uti debeat Ty1aauius. Nam multis exemplis doceri potest, ex abusu huius rei grauissimos motus extitisse. Plebs enim grauissime nimia vectigalia vel tributa serre solet, Omniaq, alia sere facilius, quam tributa: maxime si videat, pecuniam public. una cum tributis in turpes usus & luxum conuerti. Ne
probat. que id absque ratione. Quid enim est grauius, quam quae
quis quotidiana opera ac labore suum defraudans genium, it ait Terentiis , parserit: ea collationibus ac tributis sibi adimantur a Rege aut Principe aut Repub.& continuo inluxum & turpes,Vel etiamnum in non necessarios usus prosundantur. Quare de his merito praecipiendum putauit Aristoteles. Cuius praecepti haec summa est; ut in pecunia public. se gerat Tyrannus, non tanquam Dominum, sed administrum & vesut quaestorem siue oeconomum ac procuratore,& ut ipse aliud spectet, nempe ut hac pecunia public. & Voluptates quaerat, & ciues exhauriat & deprimat, & stipendium suis custodibus alendis habeat. Vtut igitur haec spectet, simulet tame ac fingat bonum dispensatorem, Quiq; ea pecunia utatur ad haec duo tantum, ad familiam suam tuendam& ad bella. Haec igi tur praecepti est sum in a. Singui atim dei n- de videndu esse monet, ne pecuniam public. largitionibus &donis turpibus in meretrices, in peregrinos hoipites, in histriones, citharoedos, & id genus alios artifices profundant. Quod interdu Reges & Principes facere solent magno cum ciuium dolore. Exemplum extat apud Plutarchum de Re se Macedoniae Demetrio. Qui cum multa petulanter & la-1ciue faceret Athenis: nulla tamen re grauior ciuibus fuit, quam hoc yno facto, quod extorta a ciuibus, & ijs imperata abo. talenta continuo Lamiae, alijsq, meretricibus in frictionem faciei iusserit dari. Sic enim ait Plut. inmita Demetro, db si δων τῆ πόλει,&c. Hoc igitur primum, pecuniam public. in turpes usus non esse conuertendam. Alte
736쪽
irrum, Ut Tyrannus populo etiam rationes acceptorum & expensorum reddat. Quod ait Aristoteles Tyrannos aliquot
iam factitasse. A , . 9. J Alterum de pecunia pubi. praeceptum singulare; quo Tyrannus populo reddere rationes accepti & expensi iubetur ut hac simulatione vulgo habeatur, ut bonus paterfamilias,non ut Tyrannus, qui bona pub. ad suas voluptates conuertere ac dilapidare velit. Ait autem Aristoteles,
quos lam Tyrannos id iam factitasse. De quibus amplius
o. Ex priore praecepto de rationibus
reddendis & ad populum reserendis tacite intelligitur, non debereTyrannos mayos pecuniae aceruos congerere seu accumulare, &0 thςsauros reponere: sed tantum pecuniae duntaxat colligere, quantum sit satis tuendae rei familiari &Imperio suo administrando. Id quod hic clarius & latius explicatur, allata eius rei utilitate, & cum quadam velut occupatione. Nam occurri poterat; si ita ad calculum vocanda sit pecunia pub. facile fore,ut Tyrannus pecuniae inopia pre matur, ut omni in simius neceuarios & quotidianos expendenda, nullo sibi ipsi reliquo thesauro. Verum nihil est, inquit Aristoteles , ut sibi metuat Tyrannus , ne quando prematur inopia. Nam totius ciuitatis ipse unus cum sit Dominus, & imperium teneat; facile ipsi erit, cum volet aut cum usus postulabit, quantamlibet pecuniam ciuibus imperare Sc conficere. Eundem metum plane eadem ratione, Octauiano Augusto Imperatori apud Dionem lib. sa. adimit Mecoenas his verbis: μή si &c. N e metuas, inquit, ne vel pecunia, vel alia,quibus bene meritos remunereris,le deficiant. Nam multo magis ego metuo, ne pauciores illis sint ptaemhs digni, cur tu tatae terrae & mari imperes. Vtilitatem autem exponit Aristoteles his verbis; γε - m Acm, &c. Quibus docet Aristoteles , utile esse Tyrannis, maxime peregrinatibus,nullos domi thesauros pecuniae relinquere. Nam periculum alioqui silminum
ab ipsis eius corporis custodibus & praesidiarijs militibus Tyranno futurum, qui spe praedae & potiundi thes iuri facile ad
res nouas moliendas & cum ciuibus faciendam ac suscipiendam conspirationem Tyranno absente allici ac permoveri possint. Quare prudenter ait Aristoteles, hos custodes mer
737쪽
cenarios&domi in praesidio remanentes Tyranno per t. A 'Nitiρ nauti magis est e metuendos, quam ipsos ciues: eo quod o- δε me μον ues multi Tyrannum comitari &vna peregrinari vel sponi p vel coacti soleant, cu illi necessario pius ih causa sint relin griu-- 0 quenili. Idem hoc periculum Tyrannorum a custodibus,
maxime propter spem prete lae vel praemi, ad Tyrannu necan-rcbέHimc dum propositi comemorat & Tyrannus Hiero apud Xenoph. ce'- -' ιι έετυυννοι /αιοί, φυλακας εχουσrν dcc. Vbi hos Ratiq- mercede conductos stipatores eleganter vocat ' ιςας siue I sim messores;& difficiliam factu est esse, eos reperiri fideles: in xi me si pecuniae causa adsunt asseritandae: vinde liceat ijs exi guo tempore lonSe maiorem, Tyranno interfecto , capere, quam accepturi sint ab ipso Tyranno, quantumuis longissimo tempore eius maneant custodes. Huc pertinet locus ille Ethicus de pecunia siue di iiiiijs ; eas esse,ut Poeta inquit,irria tameta maloru. Vnde Sc Poeta Sili de paupertate sic atris. u. Et deforme malum ac sceleri noctivis egestas. Qua de re dictum nonnihil supra lib.α.cap. η ο ε πινία, Scio, hoc bbr. cap. a.
'imbia: εισφογος. J Tertia cautio de tributis, quae &ipsia 3. Cautio. ad pecuniam publica pertinent, hic exponitur, quemadmodum tributis uti debeat Tyrannus. Nam ita versuadum hac in re Tyranno monet Aristoteles, primum ut ea iniperare dcx, προς- cogere tantum ad usus necessarios familiae & imperij tuendi videatur,no more Tyrannorum ad Voluptates fruendas non largitiones ac munera turpia danda, vel in aleam aut alium a. φα- luxum. Deinde,Vt Videatur hs ad usus belli usurus, si opus ea
Ratio. rit. Has igitur duas duntaxat causas simulare debet Tyran nus, ut iustas & populo non odiosas aut molestas. Sic . n. fiet, ut ea tributa priuati facilius ferant & conserant. Ad eundem modum & Mecoenas apud Dionem tib sa. praeclare dispia tans de tributis & vcctigalibus ab Imperatore seu principe populo imperandis, & Octauiano Imperatori eadem seredans praecepta,ciues ait tributa eo libentius collatutos, quo
principem in sua re familiari viderint diligentiorem & minus sumtuosum & in pecunia pubi. parcillimum TEXTUS.
Et videri non dissicilem,sed grauem: talem praeterea, ut adeuntes non metuansi sed potius verea
738쪽
tur. Quanquam difficile est, hoc assequi eum, qui
sit contemtus. Quare debet, etiamsi aliarum virtutum curam non gerat, saltem politicae gerere, dc talem de se opinionem praebere.
COMMENTARII. . Tm φωνεοχ ριη χαλεπὸν. J Aliud praeceptum de comitate i. 'ac pia seu humanit & facilitate, quo iubetur Tyrannus no diffi-simulatio
cilem, more Tyranorum, sed facilem more Regu se praebere η Uran ad se adeuntib. Ita tamen ut ne in contemtu in incidat ex hac sacilitate. Quare prudenter monet Aristotcl es, Ut σεμνος siue grauis esse velit, non superbus, inhumanus ac dissicilis. Eliasi autem difficile est fael hi,ut qui humaniorem se praebet, no in contemtum veniat, maxime ii 1ha sponte quis iit contemtiis& no magnae authoritatis: Vt quia ex infimo genere,stolidus, ebriosus, ullis virtutibus aut sapientia praeditus: Haec enim contemtu afferunti tamen hac grauitate se tueri debebit Tyranus,& ut nulli alij virtuti linore Tyrannoru, qui & ipsi sunt improbi,& probos odisse solet: huic tame virtuti,qua Vocant humanitate cum grauitate quada coniuncta lea,ni fallor,hic dicitur politica, ut ad imperandu & regendia idonea &cum alijs agendu, unde & in Ethic. b. ψ. όμιλι ιη diciturin ut igitur nulli alij , huic tamen virtuti studere debet, aut saltem ita se gereret, ut Vulgo talis habeatur, & ea de ipso sit opinio, q. hac virtute sipditus, & aduersus ciues come ac humanu se prae---beat. Est .a. insignis h. loc' de principii &magistraxuu super' nitas. O bia & humanitate sue comitate & grauitate. Qua de re ita e- ω,. bi legantisi Plut in b. - , , ad imperitu in gistratu :α- νοῦν tam ε ως,&c ubi elegantem Ues & magi- suum 1iratus stultos& impetu lentes statuaria indocti Sellictoribus L . hi, i comparat. Nam ut hi signa si quam maxime divarieata, & hianti ore α specie horrenda fecerint, putant eo videri maiora &splendidiora: ita & illi vocis grauitate, Vultus&Ocu-
lorum torvitate, morum asperitate& solitudine conuictus,
maiestatem S speciem imperi j videtur imitari.Non sane, in- quit illis signis Colossicis longe dissimiles, quae cum extrin- 'secus heroicam & Deo conuenientem habeant formam: interius plena sinit terra, lapide& plumbo. Sic & Lis . libr. et ., a. His
L Tyrannis Siciliae, illaronc, eiusq; filio Hicroiaemo quom hic
739쪽
tot annos Hieronem, filiumq; eius Gelonem non vestisti bitu, nec alio ullo insigni disterentes a caeteris ciuibus vidis sent, conspexere purpuram ac diadema ac satellites arma tos, quadrigisq; etiam equorum alborum interdum ex regia procedentem more Dion7sj tyranni. Hunc tam superbu paratu, habitum m conuenientes sequebantur mores, contemtus omnium hominum, superbae aures, contumeliosa dicta, aditus non alienis modo, sed tutoribus etiam dissicilis, libidines nouae, inhumana crudelitas. Itaque tantus omnes
terror inuasit,&c. r. quoque Nicocli hoc dat praeceptum; Vt ijs tantu,qui delinquant, sermidabilem se praebeat, alijs non itent; &ne asperitate,
nimbsque supplichs, sed sapientia prauit, ac superiorem streliquis esse ostendat. Vbi & iubet Regem esse comem seu facetum & grauem tamen. Hoc qnim,inquit, imperio conuenit, illud cogressibus & colloquijs Ex Imperatoribus Ro- manis valde laudatur Traiani comitas, de qua Eutrop. multa lib. s. Epitom. his. Roman. Huc pertinet quod Plato Dionem reprehendit, Vt inhumaniorem, adiuncta ele antissima clausiada infine episeoia, δυσκολία τίω ἐρημία ξι-οιηθνει- να , id est, solitudinem inhumanitati esse contubernalem. Laudant quoque VeteresPhilippi Macedonis humanitatem,& Alexandri superbiam reprehendunt, ut est apud Cic. lib. a. 6s. De Philippo tamen notum est illud ex EEliano ; cum a muliercula adiretur, & otium sibi audiendae aut cognoscendae eius causae esse negaret, ac muliercula ei responderet, non debere ergo & imperandi esse ipsi otium , continuo rebus alijs relictis se & huius mulierculae & aliorum caussis cognoscendis totum diem dedisse. Idem laudat & Cicero in Pompeio pro I Manin Iam vero, inquit, ita faciles aditus ad eum priuatorum, ita liberae querimoniae de aliorum inm Hs esse dicuntur, ut is qui dignitate principib. excellit, facilitate par infimis esse videatur. De Cyro Rege scribit Xenoph. lib. 7. de Vi insit. Dignitatis & grauitatis atque authotitatis regiae tuendae causa cum alia tum hoc quoque cepisse consilium,ut rarius progrederetur, seque populo conspiciendum praeberet. Quod idem institutum veteres Francorum Reges tenuisse,qui laquam statuae domi inclusi remanserint, & quot-
740쪽
annis semel tantum populo seostetiderint, grauitatis scilicet
causa, exstat an historiis Francorum Pauli Emit .
Tmi γένειν. J Dissicile factu esse ait,ut cuni facilitateucauitatena ac dignitatem nihiloininus retineat , ex , . facilitate non veniat in contemptionem; maxime ii is litiqvk iis toriis.
sua sponte facile contemni pollit; ut quia stolidus, ex familia sordida,&c. De hac dissicultate mouet & IC. Castis ot M ,his am l. obseruandum. F de ossic. praesidi obseruandum est,inquit, . ius reddenti, ut in adeundo quidem facilem se praebeat, sed conterritii non patiatur Vnde mandatis adijcitur, ne praesides prouinciam in ulteriorem familiaritatem prouinciales admittant. Nam ex conuersatione aequali contemtio digni- mi tatis nascitur,dcc Cic. quoq; si. de P. in princ, hanc h00 λ i gae.m,1 nitatis & grauitatis coniunctione dissiciliinam esse ait, quam tamen Attico suo eo loco tribuli,& alio inqoco M. Bruto. Et x tarch ex Pompei j vultu & oculis gratiam quadam & ve-' 'ne ,regia tamen dignitate & maiestate iuncta, reluxisse ait: Δiο HG, ιν / ἡ N. Quia graue& dissicile factu est, ita facilem este, ut non contemnaris ; monet Aristotel es, ut Tyrannus huic virtuti imprimis studeat, & ita se comparet, ut saltem talis habear bac de se Opin: onem praebeat Vulgo Iacilitatis & humanitatis. Hanc enim ciuilem siue poli-t.cam vocare viaetur. Nisi sone quis putet intelligi grauitatem siue σε υτ, b, eo quod Isocrates eam dicat Tyrannidi Qtianam Qi a nimirum propter vitandunt contenarum ijs, h. Ldieatur qui praesunt,esi opus,va iam docuimus ex Cal strato. Quida θιὰ verbum non de virtute , sed de hac i psa scientia politica sue ciuili intelligi int; quasi Tyrannus huius scientiae i Opi . maxime stiadiosus esse debeat. Quibus non assentior , tum a Opin. quia hic de virtutibus agatur, & maxime de grauitate ac fa- RUutatio. cilitate: tum quia absurdum videatur, Tyrannum in huius Argum. scientiae studium in i me incumbere debere: cum Tiranni Argum. ab eius praeceptis longissime discedant.
Praeterea non ipse solum in quenquam ciuium, siue adolescente liue puellam, ted ne eorum quidem, qui circa se sunt, ullus alius contumeliam se uiuiuriam cd c videri debet. Uxores quoque