Marci Antonii Nattae De principum doctrina libri novem cum aliis eiusdem generis ...

31쪽

1 DE PRINCI P. DOCTR.

quae si in regno positus , vel qui mox

Rex futurus est: non mocio non tenebit, sed etiam negliget,quid est aliud, quam in artincto proprio negligens esse, O peccare velle Plutarchus , qui ob multimodam rerum cognitionem dictus est omniicius, scripsit plena ac

solerti manu, qua nota Verus amicus internoscatur a non vero:illam leuem ac futilem beluam, cui nomeu assen lator,alienis Colorib adornata id est sub aulici persona latetem ac fallente retexit quid porro principib hac te ectione magis necessariua qua caueret, ne inanib. amicitiς simulacri capereturiticu assentatorum vocibus in vicia inducerentur. Nam cum omnia pes.simis assentatoribus refert, tum aulae

praecipue Principum istis pestibus oneratae sunt, nec Vlla magis, qua publica,fluenta vitiari videmus , adulationum Venenis. Querimur de gladio rum, famis Λ morborum iniurialiu manum genus peruadetium , cum tu amen adulatorum lingua, qua aequita

tis norma principali fastigio inflexit, omnibus pestibus nocentior multori

32쪽

I B in L 1icrebilior sit. Cimus quod quo a res regi opes,eo plures insidiatoresunt, qui igitur modus,Vt se captannus auferant Principes, nisi Vt ocus doctrina assumetes cram amici 1m a simulata internoscant Z Quid storia ipsa, quam utilisZquam dulcis ξ

pictis ξSemim utile consilium, quia urium annorum usu multa docti dentur Historiavero innumerabi- secula complectens , longaeua aera i sum mortalibus affert hanc sit rorabit regnator , quavis etate InuI- .m procesicrit, puer semper habebit quod nihil sciat,nisi quae oculis vitrit, Scisnluctantum aetatis, eius:rbreuis facta tantum norit. Deniq;im verge erudita literq ad quaerenirn laudem pectus inflamment a de core retrahant: cu instruant scieni, arment eloquio quis' quo in alori fastigio psitus plurimoris com-

oda. utilitatem speculari necesse 1bet &tueri eo magis in illas incuere oporteret. Etenim rectum po-

33쪽

E DE PR INCI LIpulorum regime necesse constet, aucariC,aut natura, aut casu. At casu nemo dixerit constare rem, quae longoenaaximam desexactissima requiritiua pientiam,ac ne natura quide nam si Cquiuis recte regeret. Relinquit igitur, I tari constet, quam isti numqua di dicerunt,ne tenuerunt,ergo rectum ipsorum regimen non fuit nec erit. Quam stultu essEt, si Gubernator nauis nemine putet remige elle oportere', nisi qui antea remigare didicerit, credat aut se ipsum naue regere posse, nulla percepta scientiatAth C, iam egregie stultu est,facilitisti principes. Nam iteminem equis praeficiunt, nisi quem antea perspexerint equoru curam didicisse Nulli aegrota familiam committunt , nisiEi, qui inededi polleatastifici, Si aedificandum est aliquid , nemini id munus imponunt, nisi ei, quem norint aedificandi disciplinam issequutum. Ipsi aure existim ni recte se posse gubernare populos &tantam reru molem sustinere, cum quomodo id scri possit, nec ipsi per se inueneritat , nec ab aliis didicerint.

34쪽

HE At licet rudes ipsi Mignari, ad hi

igni tame sibi iii consilio delectos S ieraros viros , ad quos singulis de reb e ra uasi 'ro non isti sint, qui

horcitu odiatur,& in eo tanae, quod Osserunt, scientes sibi ipsis adhibereuros, atenter scientiam inRegib. ne :essariam. Cur igitur lianc non adipi cuiatur ipsi Θvitant scilicet labore stu libruns, discipli inaruio imitem, alie iis oculis, alienis etiana auribus Vtun ur,SIVeluti per interpretes hon)ini.,us41usdem linguae consortibus re pondent. At CXercentur equiS,Vena-ioneque dc aucupio delectantur Ec1onnunquam amatorii, leuitatibus lediti icium terunt, noctesque ani-ibus in fabellis, inter muliebros thoreas do vina in lucem producunt , tuae nemo regia duceret, sed partim militaria sunt nunera , partim nequam honainu affectus, vitiosorum. nemo corpus voluptatis studio

35쪽

i UE PRINCI P. UOCTR. exerceat, sed ob valetudinem tuen dam , vel augeiadum roburci quanto autem maΩἹS inominis animus h bera

tia purare in osticio elle pii incipem si montes lustrarit, ac sillus peragrarit venando si venabulo, canibus aque is feras insequutussoperit, Caeciderit, prostrari r quod cum audio dici,atq; adeo fieri ,etsi clemes elle cupio, subi Tascor tamen aliquando de exclanaare cogor, ut est apud Flaccum,

Quid enim foedius, quid inuersum

magis dici potest , quam hominena praestantissim uum aniniatium omni VIIa, quae natura genuisset, putare se

tunc aliquid feciste si bestiis mutis &

irrationalidus in uetus sit feritate ima ior at lite id magii tum putare in principe tanquam sysuis stabulisque terarum praepositus esset, ac non mode randis urbibus4 hominum moribus praesideret. Sit tanta in principe is, ut feras quassemque conficiat manu cominuS, Vel eminus sagittis Estne hoc quod

36쪽

sinime sed illud quoddam pr.est ansique praeclarum quod ad uerius h - 1ines debet luscinere ut scilicet do cos ipse superet docti ines, cperat OSonii nenia a Lascivae qui tale is erat os avnificentia , muli osque disertos Vertate copiaq; dicc di istud est cor amcn Vere principe dignum. Nanax mala manu beluarum coprimere erociam , vel astu rationis natiua Caundem circumuenire calliditatem,son ad modii magnu videtur. Si tu i ur mortales reliquos quibus forma

es virtute animi superarit dignisimus habebitur, qui cuctis imperet: in superarc feras contendat, Vi aT-nis, dolo,cone feroX es , Ilia impeium habet in beluas , ut ait Comi :us P certe non deo cur hominibus inperare debeat, cum homines qui Muslibet feris superiores hara ipse autem se ad virtutem ferarum deiece rit fidemus in urbibus , si1 qui sunt, qui corpora exerceant , sicuti fabri iunt, tignarii, nauicularii , agricolla milites, mercatores, his praefici eos,

37쪽

prudentia , quanto ingenio pollere is debeo, qui do sis quibuscunque, dprudentibus, ingeniosiique praesidet Enimuero summa rerum illi commi si est iudicat ille de omnibus, nemo de illo supremum tenet dignitatis apicem, quo nihil laumani oculi vident excelsius. Qu'modo igitur reserat

se ad exercitationem corpori , Cui rum , Voluptatem, neuecta animi Cura, iure supremum obtinebit fasti

gium, si infimis digna ordinibus tractat , ac non contendat, Ut principeri teneat in omni animi Virtute locum

Ita enim recte Gordine sube tint illi cuncta, si animo suo bene diui te excelso ca tera longe inferiora spectabit Sin aut aliter accidit; non illum imperii insignia OrnauCrint , sed ille imperii ornamentatur bauerit. Fuit in Nerone ingens Musicae attrigationisque studium auit in Commodo maxima sagittandi peritia, qua singulis ictibus, singulas fetras conficiebat fuit in Maximio im

38쪽

ipsis imperantibus profuerunt pro fiteriliat dico imo ridiculos se praesti terunt turpiter ViXerunt , foedo perierunt. Qu)d promisi et Mari, si diutius imperastet nam triduo an- tumi inperasse dicitur in Galliis)quod millius manus ad feriendum , vel ad

impellendum fuerunt validiores, ita ut in digitis non venas, sed nCruoSVideretur laabuisse mam&plaustra contra se venientia digito salutari repulisse dicitur χ fortissimos quosque uno digito sic amixisse , ut quasi ligni

vel ferri obtusioris ictu percusti dole TCntimulia hilam duorum digitorum collisione fertur continuisib. Prosunt 'VirC Corporis, Ut fortius pugnetur, a raonis melius imperetur. Recte autem existina arunt quidam oportere Cos , Ut rerum dominantur, tantum differrea reliquis mortalibus, quaturnolim clifferre visi sunt hi, qui ob excel-ICH viam virtutis vi praeclara in

39쪽

D PR1NCI P. DOCTR.ntum genus merita diiliabita sunt , vel heroes nuti cupati. Et in apum quidem examine tale quidni Nam Re ges longe Iorma corporiSalios antecedunt. Sed num inter homines isti tantum virtutis praestantiam de vena

tioneri aucupio assequi se posse considunt Reges quodcunque optimulam penes sui ditos vident de fortuna copiis, student in eo omnibus praestare.

ciis Hemii preciosissimis quibus cun queabudare,ita ut nemo sub altorum in talibi se illis aequare possit, sed longe sit inferior Cur non etialiudearat cunctis in sapientia studio antecello re, quo nullus illesaurus pretiosior, aut Deo gratior,aut ipsis etiam imperantibus utilior Alij autem quidam de principibus loquor egregia quaeque volumina variarum gentium linguarum ad multa millia num in locum diligentissime perquisita contulerunt, quae auro etiam S argento multo ornarunt. Non reprehendo,

quin laudo potius , fateor id fieri nobilita

40쪽

bilitate animi, magnitudine etiale cuniae Attamen Regium magis aca1obile dico libros intelligere, quam colligere, 6 paginarum senius, quam sensuum paginas tenere. tua enim libris precium facitZsententiae, qua ab ea parte,quae in nobis diuina est , erutae diuinum etiam quiddam recinui, non igitur beatus erit, qui studia multatorum parietibus incluserit, sed qui praeclara dogmata, propter quaestudiis accedit auctoritas , pectore suo collocarit. Gloria etiam 1 ibi fore ducunt Principes, ubi doctos nonnullos

cte id quidem, sed&illos doctrina pariter fulgere vellem. Nam illud quan tutum est sustentare opibus labenteni paupertate ingeniosum virutolinus imponii fera est Linfoecunda , nullos fructus edit, at vitem sustinet purpu

agriCola magis imum, quam Vitcm, laudabit,nec ulmi, scd VitlS repertori, diuini olim honores instretuli. Sic non

tam spectatur, quid in altero sustentes,quam quid ipse ferre possis. Vide-