Marci Antonii Nattae De principum doctrina libri novem cum aliis eiusdem generis ...

41쪽

naus alios Principes statuas ex ebore, Vel marmore ductas mirari,pr sertim

si velictae sint , quod maior illis arti si cho nobilitatis aura aspiret: alios et iam nobilium pictorum opera dele

ctant Cur non etiam clarissima scri piorum monum etainsi. CXerint qu--. bus non solum formae rerum , quae Vi dentur Ad laar, quae animis tantum

cernuntur, lanimiS Cruntur, mi Cirum in modusculpta depici aeq; sunt An oculis tantum ad spectandu Prin C cs , animo vero nullo modo utuntatur Nonne multiplex reru cognitio ad scriptorum tractatione trahere ii los deberet, quam nullae pictorum fictorumque Ossicinae praestare possunt. Quod si voluptas quaeri itur, an nolo no lumini, fulget elaborata oratio anno var1os habet illa gestus & colores qui b. illi rebus ineffigie corporuCon

templanda tantu capititur. Imitentur

sane ignobiles hos artifices, quos dilis sit. Illi enim tam perfectesmunu eo rum non obiret , nisi literas de illo artificio a superio rib.lyerscriptas tractauissent: similiter fiat Mayobis Princi

42쪽

is: Accedite ad literas has. quibus rC- impub moderatro, Mossiciorum o- sumptaescriptio cotinetur. Qui S. n. icere audeat Veteres la omines in-ξdi fingendiq; arte litoris thadidisse, :gedi vero populos nulla reliquisse: Iulia exstant reclara epigrammatat horum n0bilium artificu opera,VC-lti in Veneremu=ὰ ρ έbii Apolli , in Ιyronis buccula Nin Alexandrum

ysippi,in Doryphorum Polycleti, SC

ecaspud Graecos frequentissimu estilenire: Sint etiam Latina quaedamiiusmodi veluti illud de piscib. e

dis Martialem: .grtis Phidiaca toreum ciarum. se os cis,adde aquam,natabunt.

Item illud eiusdem dc lacerta:

Isserta P hiati Igentoris manuducta Lacerta viuit, stimetur argentum.

. rudo istos principes delectaretia carmina, quibus haec opera fidi astataq; ingeniose commendantur. uid si viderent ea scriptorti monu enta, quibus non corpofu sed ani oria exprimitur effigies , politissime ehuditissime cum omni sito decore pulcritudine i nonne multo magis

43쪽

UI B in 1. 33 se, cuius eXemplo formare mentes

ebuerunt,sunam sapiens sit. Si haec, tiae cernimus, aethereis in oris sidera arissimis flammis micantia,speciem uandam diuini simulacri ni6rtalib. chibere veteres' tauerunt, tum obicem,tum quod ab illis erga haec in Tiora profluunt magna quaedam de raeclara bona quato verius estigiem ei referunt Principes imperii luce figerites iussi ab eo non corporibusntum , sed animis quoq; hominum3tima quaeq; saltati fera dispensare. :d quomodo dispensare poterunt siaod optimum S si1littiferuest, noli

Ducrunt, mendaci specie bonorumipti atque delusitNempe mustitudiem imperitam conuenit ab uno regi portere, quotan ab imperito Ergonperitus imperitos ducet,quod tam,surdum est , qua si caecus caecis du-itum praebeat. Ostendent illi fors1-ιn se sine ulla literaru doctrina tan oneri ferendo idoneos Vtiriamidossint sed quicunque perspexerint mores eorum,qui regunt,&eorum, ut reguntur facile intelliget omnia

44쪽

3 PRINCI p. DOCTR. caeca nocte versari. De hoc et1Lia1 multa stini dicta accuratius adhuc aliquid disserendu venit. Constat namque R ei sub ad ni inittrandae ius tripliciter elle diuisum iniit enim populo competit , aut intimatibus . aut sol principi. Dicitur aute planius, iam OCidem tractetur, distinguatur numero,quod ternos scilicet respublicilia beant rectores. Nam aut eas regit omnis multitudo ciuiuii, , aut pars eo rum quaedali , siue secundum genus, siue opes, siue quemlibet alium modum: aut Vnus tantu, qui Graece Otiarcha, latine Rex nuncupatur. Nec refert utrum magna vel parua sit Rc1- publica rem enim spectam a nunc, non quantitatem , quemadmodum cum album consideratur, nihil refert quantum sit: nam paruuna tam album est, quam magnum sicut ne scapita erret naui genere dod mediocritate. At Dia qua harta rerumpublicarum

degendu, ii libera sit optio , quaeri solet sit coitat, quod in ea,qu C Optime gubernatur,nec sane dissicile est co-Snoscere,quae nam sit ea:na consensu omniviri

45쪽

,mnium censetur esse regia Rex autuam optime guberna Rem p. si molo verus rex: plures aut non tam beneiastinent timctionem. Hinc cum o-nniti sit optima regia administratio, Equitur ut huic opposita Tyrarmis o-nnium sit deterrima Pessim uigitur tib tyranno degere, sicut optimu subege. Nam ilia fecunda optimatiuic iublica, qest tertia. popularissa

us etsi improbe regantur, leuius tanen nocere solent ob potestatem in iures estucam. Disce pia . n. Vis mi- ius vehemcns , quam cogi obata: ne Cacile extremae improbitatis exempla dit multitudo. Cia igitur tantii inter ir, utruviatis ille moderator recte, an

ecus id agat, quantu interesse potiner pacatam tranquillaru plane foe-icem subditorii vita, clauic dissimiarm aliam tristem &iti quietam, nimium si cupiam cum, qui huic muneriolus,r sidet,virtuti omni excellere,nprimis'; doctrina omni abii hcsare, tuo facilius,quae ad cum attinet, per iciat , quod heri sane potest. Unus elim cantum instruendus cstri nam

46쪽

3 DE PRINCI P. DOCTR. Vbi optimates regiit, aut populus,stultumasset in omnibus tantam doctrinae facultatem exquirere eaq; ratione sit,Vt harum duarum rerumpublicarum administratio regie postponatur,propterea quod tacilius sit nuni omni virtute instructum reperirC, quam plures,deinde inter plures facile seditio concitatur quae uni ad sei psum esse non potest. Haec sunt,quib. arbitror Principem doctrina optimarum artium instructum ad regimen accedere oportere: δ plura alia suppetunt,sed teneo me,quia videris, Alberte, velle de latis aliquid proloqui. Num laaec forsitan conicionis, Mipsse aliud sentis

MARCI ANTONII NAT-

T PE ASTENSIS,

NIhil horum Marce. Quis enim

vel mediocri prudelia praeditus, haec possit contemnere, ac non recte

possit

47쪽

ossit existamare Ver tamen istitiincipes , quorum animus vel a desiit , vel libidine est corruptus, ubi

indiuerint te tam acriter in eo Sinuestum quod venationibus vacent, au-zupiis, d choreis,& amoribus, lu-iusmosi ' ruilibus voluptatibus, re pondo a forsitan irati , ut te ulciscantur. Quid ergo inquient nos facere

sportet Num suades eburnea sellamat bibliothecam transferre ibin; cum 'egali purpura ceptroque totos dies 1ocles it assideres S libris negotium acetarea modo hos modo illos vol-Ientes , more Sophistarum, quasi ni- 1il aliud nobis in vita gerendum s1t Tua haec se potius vita. Nos ceteris inperamus, necillis seruitutis vincu- is vivam nostra astringere debemus. Haec illi fortas dixerint irato animo. NOS autem, quibuS curae est veritas, ne quo quicquain animo di cytur inspicere oportet, sed num in sermo-

iis insit aliquid, quod discuti, examinari debeat diligenter Vt nunc accidit. Nam ex istorum sermone qui

48쪽

3 DE PRINCI P. DOCTR. duna putet, si Principes oportet magnarum artium doctrina esse instruictos, qiuod tempus illis relinquatur, non dico venandi, aut moribus suis

indulgendi, sed ipse regesad popu

los. Non enim magnae disciplinae sub ito perdisci potiunt, sed longo vitempore percipiuntur Tu autem principes vis omnes doctos doctrina omni superare: Id quam dilii cile sit,

te non latet. Sumnaa autem conclu

sionis huius laec est , quod explicandum tibi cst, quam doctrina,& quantam haurire eos velis. Si leuem diis Xeris facile errabunt, melius tunCfuerit se aliis scientibus committerer Sin magnam dongo opus fuerit exercitationes, Minfinito labore M vacuum tunc illis nullum relinquetur tempus, quo res respicere valeant pspulorum. Sic coniicitur, nulla Principes doctrina imbutos esse oportCre. Haec quomodo se habeant , dis cutienda sunt, ne ullus dubitationis scrupultis in caulsa relinquatur. ,NO -sti ex Rhetorum praeceptis, in omni

caussa diligetitius inspici eda esse, quae

49쪽

nocent,quam quae prosunt nam quae prosunt, facile occurrunt,inum autem , quod noceat nisi fuerit anim-1duersum diligenter repulsum,pem totan bene institutam saepius euertit. M A M. Eleganter tu quidem haec , ut omnia, Alberte , quibus rem, quae certa videbattu , videris nunc ipse in ambiguum deducere 4iscrimen Et virtute tuascia est victoria nutans Nam neque in regentibus leuem ioctrinam probas, nec si magna de-ideratur , vides , qukomodo isti eam Iercipero possint, simul publicis inperii curis vacare En labascitjam es, quae propemodiam confecta pu-

abatur.

Non deest tamen , quod respon-leam: habere me opinor aliquid,quo Ianc tuam rationem refellam , SCluod me tibi probaturum confido. igo non ita sapio,vi Velim regem tΟ-os dies in Bibliotheca sedere, cum, ophistis duntaxat in aliis literatis uris sine ulla intermistione vertari. Von itasentio: Non me latet necessi-

50쪽

o DE PRINCIPADOC Τ R. tas illa , qua astringitur regnator maximam temporis partem in agendo consumere. Nam, magistratus eum deligere oportet ciuibus optimos,& leges scribere, tum aequissi II1as, tum ad finiendas velociter controuersiaS, quantum fieri potest, potentissi 'as, legationes ad alios mittoro, aliorum ad se missas audire, multorum

ac pene omnium, qui ei subsunt, ingenia , mores , fortunaS, OpiaS, fa- Culiates nosse, quo his scienter in publicum regni commodum pro cuiuDque Capru tatur Saepe ipse quoq; ius dicere,omnia audire, videre laudarci industria,& bene de Repub. meriti Spraeinia decernere,& supplicia in malos iussa statuere, domum commCntari secum , cum suis diligenter, Ut cuncti qui eius parenti mperio,quam optime se habeant ad virtutem,rcet

que animo & corpore Valeant. Vt C-nim ubernatori cursus secudus,mC-

dico salus Imperatori victoriaci si Chuic moderatori Reip. beata ciuium Vita proposita est, quae talis futura est, si honesta fuerit, si locuples, si secura.