De vsuris libri tres, per Conradum Paulum Bruinsuicensem, i.v.d. Iam recens in lucem editi. Adiecta est consultatio de excommunicatione, eiusdem. Cum praefatione Philippi Melanthonis, ad autorem

191쪽

pecuniae recipit, ut eam alio loco pendat, tum si inibi minus ualeret ea pecunia,quae restituenda uenit, quam loco quo data suerat, non iniqua ratione id campsori lucrocedit. Insuper cum ea in re suam mPeram prestet,ut transportandi M. riculu evitetur. ae institores aliosis: ministros in eum usum Guete ac alere necelle habeat. ideo & ea ratione tuite aliquid ab eo accipK, ultrΠummam depoptam,pmide Tut doctores.Ita tame ne leaitimus excedatur modus, quem pro qu. litate rei loci,temporis,personar uiarum longinquarum , aliarum circumstantiarum, ac boni uiri arobitrio moderari debentiQuapro,pter perperam ac peruerse agunt auari mercatores, qui cambη nostmine plus aequo,&uel tres uti eti-

192쪽

am quin v aureos a centum, prsci-Pue a miseris scholaribus studio optimarum artium operam dantibus in longinquis partibus,accis piunt.

De socie ute. Cop. IX. Aeterum&contractum Socie tatis lieitum esse, & acquiren/dς rei aptissimum,nemo est qui ambigat,ut tot Ciro ocio.dumodo in eo aequalitas seruetur, tam iri lucro quam in damno com=murticando in I sin insuerint . . Vnde si pactu fuerit, ut unus clamis num,alius uero lucrum sentiat,nullo iure subsistit. sed leoninam ae iniquissimam eo societatem esse Aristo ri seri, Cassium reprehen dens, ut d. l.sinon fuerint. Hinc subsequenter apparet, nec il-

193쪽

Iud pactum,ut unus sociorum duisas partes lucri ferat, δc tertia damni oc econtra, ut unus duas partes damni & tertiam lucri sentiat licitum,sed usurarium esse, cum lucrunon intelligatur,nisi deductio damno,ut est textus in L pro P.Sie nec illud ferendum, ut unus tres, & alius quartam lucri partem reportet, ac periculu capitale sit comune, cum lucru cum ma tori parte, & sortis damnu tantum pro di, midia sentiretur. Merito igitur tale pactu tanquam usurariu reprobatur,ut est glo in I. cum duob. flagiar Pupinianus.feo. Semper enim insistendit regulae ut squalitas serue Hinc decisum extat ut si nihil dicta sit de parte dant uel econtra. intelliguntur tales esse factas quales sunt

lucri partes, dc ecotra, ut i, HLAE.

194쪽

Sanὸ illud constat,si unus socios vina pecuniam solum, alter uero operam uel industria praestet, licita esse pactum, tam iure ciuili quam Can .ut IL G.proso.et Lud eoauiri pauperior,ut inquit Vlpianus,pl xun ip opera suppleat, quantum ei Per coparationem patrimonii de rit, probatur in taper vestras.denam iter vir. . uxo.sed quid si conuentu fuerit,ut unus duas partes lucri ac damni sentiat,alius uero teristia tantum, num & hoc pactum si citum site Et constat esse,si ille plus sperans lucri etia plus societati, uel Pqcuniae , vel operae industriaeue contulerit,uid ibi noluerint .m prim

trio enim boni uiri aestimabitur Oiud , quod plus societati collatum fuerit,ucinti propositae . .

195쪽

Sed rursus , num ponenti pecuniam cum altero praestante, opera 'pacisci liceat,ut summa capitalis sit sibi salua, lucrum uero diuidatur. 'Et constat licere, ut 6c glo. inplariis doceri Bald.iηLLC.proso. 'ix. & ibi etiam per Sali. At contra/rium docet Hosti. iii summa de usu.hocq pactum non ualere iure soν cietatis,sed potius ui pactuinsuperre male acta iniquum foret, hune operam, oleum perdere,illum uero qui pecuniam tantum collocastrat,indemnem seruari. Quare amplius hae in re deliberandum so-ret,nisi rursus dicatur si summa caρpitalis casu deperdita esset, tunc etiam in illum, qui pecuniam cotulit, solum damnum redundare, ut est

sto. in visi non fuerint. proso.

ti est doctrina Bar.in I.i.cia eod. Et hoc

196쪽

hoc casu , quia par utriusq; condiistio,superior sententia defendi posesset. Sed quid si pecuniam coserat ea conditione, ut summa salua sit, dc lucru ad discretionem socη cum mittature Et putant quidam ualere paetum,& hoe per textum in c.guis ea uallis.ext.de iureis. Sed quia sub ilato praetextu uariae usurarum hau des exerceri possunt,& miserimercatores uel artifices ab hs, qui pecuniam conferunt , etiam ad iniqua lucra urgeri, cum summam repe/tant, ideo glo. in c. pleris. hoc paρctum improbare uidetur,& Bald. Silicetusq; inda.LC pros)Mi cunt hunc fucum foeterei siἶ ad astra.

197쪽

DE USURIS LIBER

illius quod interest, uariae usurarum fraudes exerceantur, reliquu est videre, an ne illius nomine, illaesis

conscientia accedere sorti quid possit Et sciendu est , si cui uel pietatis

ductu, uel amicitiae causa' a frude, pecunia,uel alia qua uis res mutuo data fuerit, ea etiam promptu tudine ac fide restitui debere, non. minus Iuris ratio, quam di summa Pietas admonet, cum alienum sit etiam a diuinis praeceptis, alterum cum alterius iactura locupletari,ut Non furtum facies. Item, Non cupisces rem proximi tui. Hinc Psalmia

198쪽

psalmista inquit: Mutuatur impiistis,& non soluet, Iustus aut miseretur & retribuet. Si itaq; debitor ad monitus,ues per diei dicts Iapsum,

tacite uel expresse interpellatus, reconcreditam uel mutuo data resti . tuere malitiose differat: tum etiam illud,quod uere creditori ob mora intersit, etiam in conscientiae foro

praestari debere putandum,ut LLIianus . , idem mponius. δε actio. e Ii C. desen . quae de eo quodlate, profis xj, 7 V csquis de cleri. Sed non modica est difficultas, qua ratione id iniri debeat. Et pro explicatione illius difficulta tis,non

alienum foret a nostro instituto, hoc aliquando altius repetere. Sed quia hac de re integri extant tractatus illorum , qui ingen i sui m

199쪽

numenta posteris resiquerul, ideo operaeprecium non est, illa omnia ad amussim discutere, sed ea tan' tum, quae ad nostrum institutum maxime pertinere uidentur,obiter

attingere, & quid Interesse appetiletur,Quotuplex sit, Et quomodo illius aestimatio ineunda, quasi in

summa explicare.

H T inprimis, quantum ad uoea buli significationem attinet,ALciatus docui ueteres Interesse, no mine substantivo usos non fuisse, sed id quod interest dixisse. Verum illius doctrinam nonulli improba runt,per i quod me UZj. de comtra. ωρ. 8c in t debitor dec e . II r.Dicimus enim,tuum scire,&, ut Persius ait, nostrum illud uiuere triste. -

200쪽

triste.Ei, Velle suum cuicy esst, nec

uoto uiuitur uno. Cur no etiam dicendum, tuum interesse. Esi Α, compositum ex in & re, & esst quasi in

re est: dicimus enim,mea interest, hoc est , mea in re id est, utilitate est, utputa cum res mutuo data n5 restituatur,ex re mea est, uel lucrune amittam,uel quod damnum patiar.

Quod uero ad rem attinet, Aeocursius dupliciter definiuiti uno modo, ut sit singulare rei precium: altero,ut sit damnum emergens,&lucru cessitas :&hanc probarunt Marti. Iacob.Bu. Bal. Et ex antis quis maior pars, Bariolus uero in quit, Interesse appellari cum non lucru cessat,sed damnum,& e comverso lucrum emergiti Dynus autem in quantitate damni sitimatio S