장음표시 사용
41쪽
sui mos dicebatur prostravisse. maeo res non mirum est quod commemorabatur ab iis qu0que p0etis qu08 lautus secutus est: dubitandum vero is num hi ipse et poetatores haec verba intellexerint. Neque sero ab ho deo segregare possumus Sibyllam, quam in uno s. v. 25: Has se
litteras quidem pol credo, nisi Sibylla legerit, interpretari
notis esse ilium meminem commemoratam sine dubio 'Graeco exemplari traduetam esse Loren contendit neeesse hoc e8Se nemo concedet, reputaverit, inde a arquinii
Superbi regis aetate in quant honore Sibyllae fuerint apud
De Latona quae eum multis aliis dis in Bacch. v. 893 invocatur e0nser quod Livius in libro . 1 ad annum 396 a Chr. es Liv. 25. 12 tradit: Duumviri sacris adiundis ieetisternio tunc primum in urbe Romana laeto per et . dies Apollinem Latonamque et Dianam . . lassavere . ZOSimus quoque II 5 in Aventin ei saerifieatum esse testatur ' θυουσι δε θεοῖς νι καὶ ρα καὶ AmroLλωνι καὶ Ληταὶ καὶ Ἀρτεμιδι - . ad quod autem tempus hae Verba referenda sint nescimus. In Plauto de Graeeis eam sumptameSSe non necesse est statuamus. Quod ad Dianam attinet, quae in Bacch. v. 307 312 et in Mil. l. v. I apparet, satis est Ussingi verba legisse, qui in commentario suo de rebus hue pertinentibus uberrime disputavit. Neque vero reeteonspaehio De Bacch. Plaut retractat Aeaen. Bonnae 18824. 16 versus 3 12 314 Baeeh. C. non lautini videntur esse; esse dubium, dicit, num iam tum templum Dianae Ephesiae Romanis ita fuerit notum, ut statim intellegere possent quod poeta disteret. Nam nullo modo putare possumus anno 189 a Chr. n. quo Bacchides in eaena produeeretur templum Ephesiae Dianae Romanis ign0tum fuisse, qui his ipsis anni 192 189 cum Antiocho in Asia bellum geSSerant. ConVertamus nunc quidem animos ad sidera eorumque eultum videamusque, num haec omnia dii vel deae habita
42쪽
apud Romanos divinorum honorum fuerint participes Siderum autem eterorum mnium unus Noeturnus e0dem modo cultus esse videtur. Nam Plautus in Amph. v. 271 28 Sosiam et Mercurium ita loquentes seeit: .: Cei te edepol si quie-quamst aliud quod eredam aut eri seiam Credo ego haenoetu Nocturnum obdormivisse ebrium. Nam neque se Reptentriones quoquam in eaelo ominoVent Neque se Luna quoquam mutat atque uti exortast semel, eo iugulae ne vesperugo ne Vergiliae geldunt. Ita statim stant signa nequeno quoquam coneedit die . . . Credo edepol equidem dormire Solem atque adpotum probe, Mira sunt nisi invitavit
sese in ena luseulum. Merci: Ain tu Vero verbero γDeos esse tui similes putas P Η0 igitur versu 0lem et Noeturnum stellas esse deos poeta aperte dieit.' Neque vero de eteris stellis lauti aetate R0manos idem sensisse putaverim; nam ieero eum in libro de deor nat. II 16 44
6s. 15 42 Lucilium interi leut0rem distentem facit: esse igitur deos se sidera ita perspieuum est ut id qui neget
vix eum sanae mentis Xistumem , nonne Sententiam nec antiquam Deo antea pro recta habitam Videtur proponere γ
es. v. sast. III. 112). Hauserat autem ex Cleanthe et Posidonio qui stellas divini honoribus afficiendas esse dixerant Luna et Sol a Plaut di appellantur in Baech. v. 255 Volcanus Luna S0Philes di quatuor Scelestioromi CL Plut quaest Hom. cap. 74 τῶν ρατῶν θεων βασιλευουσιν ηλιος καὶ σεληνης de ceteris stellis nihil addit. - elcher gr. Gotteri. I. 400 Nihil in natura tantam potestatem habere ab omnibussere populis putabatur quam Sol et Luna. - cf. Grimm . 17.' Accedit quod apud Mart. Cap. p. 17 23 18, 24 ubi Juppiter deorum concilium convocat qui de Mercurii et Philologiae nuptiis consulantur Nocturnus quoque bis commemoratur qui nescio qua causa ab Eyssenti ardi 17. 28 e textu deletus est. Totus locus Varrone videtur esse sublatus os isse l. i. p. 184; et vide Hengen- Orolli III, p. 167. . Mirum videtur id quod Caesar nobis narrat Beli. gall. 6, 213, a Gerulanis hos dro tantum deos esse habitos deorum numero
43쪽
nullum inluxere alteium. Quod autem Diem ' ipsum. ride etiam Capt. v. 464 deum esse dicit non est eur miremur; nam ab eadem radice tu derivandus est a qua Iovis η, ita ut inter Diespiter quoque et Iovispater revela. diserimen non sit. di Plauto ter tantum Capti oen. 3. 4. 31, 4 2 47 Huppiter Diespiter nominatur meo vero dubito Noctem quoque deam Romanis indieare, eum inmere prol. V. 12 sq. legatur: Non ego item saei ut alios in omoediis Vi vidi amoris adere, qui aut Noeti aut Dii
ut Soli aut Lunae miserias narrant suas quae dea cum et apud Graecos, Iliad. V. 14, 259 261. - et apud maiores nostros, Grimm p. 714 - nobis occurrat nescio cur Ro- manis demisse eam putemus. Fortasse huc pertinent Amph. quoque Uss. 276 277 4Perge Nox ut coepisti gere patri .. morem meo: Optum Optume optumam operam das, datam
pulcre loeas es. 46). Solem in quadriga sedentem in eaelo currere et Romani et Graeei putabant es relle p. 288), quare in Amph. V. - 422 Mercurius a Sosia quod signum in cistula esset interrogatus respondet: Cum quadrigi Sol exoriens. Cuius dei filia Circe quae in Epid. v. 604 apparet: hAbi modo intro atque hane adserva Circam Solis filiam rae Graecis sumpta est; os te de deor nat. III. 19 48, Tibulli arm. IV. 1. 6I Odyss. X. 136-138 Hes theog. 57. Ceteris locis quibus Sol vel Luna commemorantur eos ut deos intellegamus non necesse est praeter Mil. l. v. 803: Non potuit reperire, si ipsi Soli quaerundas dares, Lepidiores duas ad hanc rem quam ego habeo. Martem ut constat in Italia rebus bellies praesuisse, si rapud Plautum ipsum hi deus omnium bellatorum est oditissimus, quemadmodum Artotrogus de milite glorioso laeta
44쪽
tore illo ridiculo per iocum dioit in vers 11: Tam bellatorem Mars se haud ausit dieere; itaque in ruo. 15Stratophanes miles de se ipso: Mars peregre adveniens salutat Nerienem uxorem suam. Neque ergo mirum videtur, qu0d bellatores qui in omoedia in scaenam prodeunt per hunc deum iurant, ut est in il glor. V. 1414 ubi y Sopolinteos dicit: Iuro per Iovem et MaVortem me noditurum nemini praeterea Baeeh. v. 84 ubi Cleomachus miles: Nam neque Bellona mihi unquam eo Mars creduat, Ni illum exanimalem saxo. Bellona in Amph. quoque prologiversu, cum Marte coniuncta est, cum D Trud Versu S. S.
Nerio uxor eius appelletur, quam ho nomine a Sabinis cultam 8se scimus, fortasse etiam ab Umbris, qui ut tabulae Iguvinae docent radicem huius oeis ner es. νηρ in lingua sua exhibent. Huo pertinet urbis quoque Narniae nomen in Umbria sitae. Quod autem Mars eum Venere eoniungitur in Mil. glor. V. 1384, ubi puer qui Pyrgopoliniuem maxime a duobus dis curari eontenderat, ab hoc quinam hi duo di essent interrogatus respondet: Mars et Venus, haec coniunctio ea de causa laeta est, quod ut Mars Pyrg0polinicem in militia, si in amore Venus tutatur sane Thebis hos deos eximio honore insignes fuisse scimus, cum urbem et civitatem et condidisse et semper defendere putarentur. Sed ut iam dixi hue versus 1384 non est referendus. In Italia autem Marti lupus saee erat, unde intellegimus iocum in Strabaeis verbis Τrue. 654): Fuit edepol Mars meo periratus patri, Nam ovis illius hau longe absunt a lupis; similisque est versus oen. 3. 3. 31, ubi advoeatus: Hune oblamydatum, quem vides, ei Mars iratust; hae verba enim pertinent ad Lyei personam, cuius nomen qu0 Lupi simile est ioci illius causa fit e v. 33. Cum autem Mars summus belli dux sit et imperator, R0manos in omnibus bellieis rebus defendere et tueri debet, ut est in Asin versu 15: Ut vos alias, pariter uno Mars adiuvet. μΑd Venerem transeamus, quae Hea Romano habitu amisso plane in Graeeam Ἀφροδίτην mutata est iu eomoe-
45쪽
34 di quidem. Nam ubi est de herbarum, Vitium, Veris eiusque gaudiorum, qualis maxime antea Romanis esse ridebatur Contra in comoedia est de amoris, libidinis, Venustatis, corporis pulchritudinis; quod non mirabimur si Oogita verimus in Graedia illis quidem temporibus hane deae naturam praevaluisse et ita per comicos deseriptam esse. Quo fit ut imprimis amantes, os as ΙΙΙ. 4 27 Poen. . . 66, 166; Rud. 21 sq. Mere 38 Trin. 658 Mil. 12 28 Men. 371Stioli. 742 Curc. 123, 208 - et meretrices eam Venerentur, ut est in oen. v. 4. 2. 27: Nam meret de nostrae primis hostiis Venerem plastavere extemplo. Venusta porro est illa scaena ruo. 21 sq. qua cum omnes labores et dolores amatorum optime deseribantur, Venerem dicit Diniarehus
sequam penes amantum Summa Summarum redeat, ipsam amatorum rationem nunquam ediseere. Hoc sane iocatur; reVera omnes res amatorias maxime Venerem eurare putabat lautus quare Peripleuomenum in nutrieatu Venerio 'educatum esse alaestrio dieit Mil. v. 656 et miles gloriosus se ab hae de amari et ei et profitetur vers. 985, 1227, 257 quin etiam per iocum ieriplecomen et a mone Venereus nepotulus nominatur Vide vers 1413 et 1421. Neque alia est in rue. v. 22-58, 141 142 eum Astaphium dieat: An tu te Veneris publieum aut moris alia lege Habere posse postulas quin otiosus fias; es Cist. 2.1. 1 et Pers. v. 5 et in Baech. V. 217: Ni nanctus Venerem essem, hane Iun0nem dueerem. In totam autem Trueulentum bene quadrant verba in ne tabulae: Veneris eausa plaudite eius haec in tutelas fabula. Huic deae e0nveniunt epitheta quae leguntur in Most. V. 161 Venusta, in Cure. V. 196 Doctu vigila, in Stieli V. 742 amoena, in Cas. 4. 4. 18 multi
potens atque hue pertinent Veneria vadimonia in Cure. V. 162. Sequi et comitari Venerem solent Amor et Cupido. Apud poetam nostrum Cupido et Venus eandem sero signi ificationem exhibent quare eoniunguntur ut in Cur . V. 3:
, Quo Venus Cupidoque imperant' eo). Quod autem diserimen inter Cupidinem et Amorem statuit Nonius p. 421 M. :
46쪽
hCupido inconsideratae est neeessitatis, amor iudieiii)μ hoo a Plauto observatum esse videbimus, ea sei licet condidione uteoniuneti sint. Nam ubi vel Cupido vel Amor solus nominatus est, o diserimen servari neque necessarium est neo semper potuit. Primum conseras Persae versum 24 ἡ audius
laetus sum in Veneris proelio Sagitta eo Cupido meum transfixit et sin. v. 156: Fixus hic apud nos est animus tuos clavo Cupidinis quae verba ad Nonii interpretationem illustrandam non nihil asserunt. Deinde lautus regiissime dicit in Cure. V. 3: Qu Venus Cupidoque imperant suadetque Amor: nam dicendo imperant violentiam ostendit, suadet addendo moderationem significat, ut bene explicat Servius ad Aen. l. 4. 194. Venerem autem et Cupidinem idem sere esse, sin quoque versus 803 ostendit: Tum sic0ronas serta unguenta iusserit neillam Veneri deferre aut Cupidini . .; es Catulli arm. 36 3 13. 12 hune autem Cupidinem esse inconsideratae necessitatis illustrat perbene Versus Melo. 854: O Cupido quantus es. Nam tu quemvis eonfidentem facile tuis saetis facis Eundem ex eonfidente adiutum diffidentem denuo. Apud Roman0s vero Amori et Cupidinit antiquitus divini honores non sunt tribu ti, sed mor cum Graecorum Ερωτι et Cupido eum hiερψ Vel Πόθεν congruont, qui in mythologia comoedia tragoedia
Most. v. 163 morem et Cupidinem foetavit nec Venus ipsa procul abest, id quod ea de causa sine dubio fecit ut totam amoris et libidinis vim et potentiam signifiearet. Rudentis fabulae versum 704: Venerem ex oneha natam esse
3 Cf. Afranium in Omine amabit sapiens, cupisnt ceteri; cf. Ritschel. p. ΙΙ, p. 327 q. - Bene dicitur Cupido a Catuu in carm. 68. 133 Εllisi hinc illinc circumcur8ans, amatam mulierem. Vide tamen speculum in C. I. L. I. 58 p. 26 Obi servatum:
CUPIDO VENOS VITORΙΑ. RIT. . . quod post primum bellum
Ρunicum certe non factum est. 3.
47쪽
autumant ad Graecorum tabulas reserendum esse apparet non secus ad Men. V. 14 sq.: Dio mihi, en umquam tu
vidisti tabulam pictam in pariete, Ubi aquila Catameitum
raperet aut ubi Venus Adoneum. Mi Quomodo autem fieri potuerit ut Venus coniungeretur cum Volcano in Rud. v. 761 vide infra ad Volcanum. Notissima vero et antiquissima Romae erat Venus Cloacina uius templum a T. Tatio et Romulo, priusquam bello atrouissimo finito inter se paeli. essent, votum esse dicebatur; hue pertinet versus Cure. 471: Qui mendacem et gloriosum eonvenire volt), apud Cl0aetnae aerum conveniet). - Nune quidem de pervigiliis
Veneris quantum ex laut doeeamur, pauca adnotemus.
Magna enim erat dissensi inter I 0beekium Aglaoph. p.
651 et Bottigerum Arehaol agi de Malerei p. 205 vigilia
sive pervigilia num omnino Romae nota fuissent; sed satis multa argumenta esse puto, quae demonstrent illum qui Romae quoque ea celebrata fuisse eontendi reete iudicasse. Sane testimonia lautina non exstant; nam primum locus omittendus est oen. 1. 2. 105-110, qu loe Anterastilis, quae nimiam se socordiam hodie tenuisse dixerat, ab Adet phasio quanam ex causa hoc laetum esset interrogata re spondet: Quia non iam dudum ante lueem ad aedem Veneris venimus Primae ut inferremus ignem in aram. ::ἡAh non saetos opus: Quae habent nocturna ora noctu sacrificatum ire Oecupant. Priusquam Venus expergiscatur, prius deproperant sedul Saeriscare; nam vigilante Venere si veniant eae, Ita sunt turpes red0 eastor Venerem ipsam e sano ut sugent; nam hos versus nemo est qui videat i0eulariter compositos esse, ut mulierum illarum deformitas cognoscatur. Neque Ver per iocum scriptus esse Videtur Cure. V. 18 quo
Hoc verbum Brixius in adnot. non satis recte dixit Plautum ipsum formasse immo apud ipsos Graecos invenitur vide gramma iticum Behheri p. 346.1 IJωνιος Φερεκράτης ειπεν αντὶ του 'Aδώνι- ως λεγε δε α ιατικην ὀνυδωνιον Ουτω δε καὶ Πλάτων καὶ Κρατῖνος αλλὰ καὶ Ἀριστοφάνης καὶ τεροι λεγουσι δὲ καὶ Ado νιν αυτὸν πολλακις. Utraque igitur forma in usu erat.
48쪽
Palinurus Phaedromum interrogat: Quid tu Venori pervigilaret vovisti Phaedrome Nam hoc qui deni clepol haud multo post nee lucebit, similiterque intellego Rud prol. v. 60: Ait sese Veneri velle Votum solvere, quam quani hostvotum sine dubio ad aliam quoque rem quam ad pervigilia referri potest. Sed cum Plautus in fabulis suis de pervigiliis ut de more alius populi bene diuere posset, etiam si Romae in usu non erant, his oeis Plautinis Lobeekii sententia non
firmatur. Restat Asin. V. 904: Iaee pater talos, ut porro nos adiamus.':: Maxume Te, Philenium, mihi atque uxori mortem hoc Veneriumst. Quatuor tali si omnes laeti alius
alium numerum habebat, apud Graeeos et Romanos hie laetus Venerius volabatur; vide Ciceron de div. I. 13, 23 et II 21. 48. Sequitur ut de Cerere disseramus quae inde ab antiquissimis temporibus in Italia culta imprimis dea frumenti esse putabatur; quare lautus in Rud. v. 144- 14 Soeparnionem ad Plesidippum recte distentem fecit: Nullumst periclum te hine ire inpransum domum Cererem te meliust
quam Venerem sectarier; mori hae curat, tritico curat Ceres. Cereris vero vigilia quae commemorantur in ulul.
v. 36 et 794: Ego me, inquit Lyeonides, iniuriam fecisses liae sate0 tuae Cereris vigiliis per vinum atque impul8uaduleseentiae, quaeritur utrum ad Thesmophoria an ad ipsa Eleusinia reseramus. Nam illis quoque licuisse Viri inte esse non plane impr0babile est selioliis ad Lucianum primum editis ab rW Rhode in mus rhen. Vol. 25 pag. 48-560; vide praeterea Schoemann l. i. p. 483. In huius deae esto die qui Cereris nuptiae vocabatur Vinum adhibitum non esse docent ut Vers. 3b4-356 St.: Cererin, Strobile, hi sunt facturi nuptias γ' tr. : Qui γ' St.: Quia temeti nihil allatum intellego, quibus cum verbis Catonis oetrina cohaeret sacra quaedam Cereris Οινα suisse de hae re uberrime Ussingius in commentario suo disputavit. Apud Graecos quoque a multis saerifieiis usus in alienus erat sed de Cerere nihil seimus; es Hermann l. i. p. 148 adn
49쪽
20 Sehoemann I. 230. Tum huc periinet cerealis cena in Men. v. 101 de qua vide Brixium. Ut Ceres ita Liber quoque antequam cum Dionyso commixtus est in Italia in magno honore erat. Praeerat enim maxime vino id quod nonnullis loeis Plautinis comprobari videmus. In Stichi v. 704 Stiehus Sagarinum interrogat: Utrumne Fontinet an Libero Imperium te inhibere mavis 2 et Sag. respondet: Nimio liquid Libero. Quos ut vinum poeta dicat esse florem Liberi vel leporem ut in Cure. v. 98: Salve, anime, mi lepos Liberi ut veteris Vini sum eupida; Cist. 1. 2. 8: me complevi flore Liberi; μos Cas. 3. 5. 15; et Liber ipse vini pollens est in Cure. v. 114. Iam a Livio Andronico vinum flos Liberi nominatum erat ut se docent apud Bibb. p. 4: Florem anculabant Liberi ex archesiis. Ex aliis quoque scriptoribus similes locos ueniger in editi0ne sua p. 87 congessit. Sed non solum vini Liber deus erat sed etiam libertatis Liber enim est ut ait Servius ad Aen. l. IV. 58 apte urbibus libertatis deus; unde iocum intellegemus in Capt. v. 75-578 Τymdarus dieit: Servos es, liber fuisti: et ego me confido fore, Si huius hue reeonciliasso in libertatem filium. Arist. :ἡQuid ais furcifer Τun memoras gnatum te esse liberum 3μΤynd. : Non equidem me Liberum, sed Philocratem esse aio. Neque mittendum est apud Graeco Λιονυσεν cognomina suisse Ἐλευθερον, Ἐλευθεριον, ne Θερεα os reller
Contemplemur nunc quidem Ortem mortuorum quos
Romani vivis hominibus auxilio esse putabant eorumque rebu8 omnibus providere atque consulere. 0mines simulae vita decesserunt in Acheruntem veniunt in communem locum ut est in Cas. prol. V. 19 os 2 8. 2 Mero. 606; oen. 1. 3. 22.), quod nomen tartari apud tru8co quoque usitatum vide uellerum II. 26 mature ut videtur Italis per
hFonti' non fonti scribendum est; nam Fons aquarum deus erat sique Romae in multis aris sacrificabatur. Ρ
50쪽
Graedos nosum factum est Hio ab omnibus de tota vita ratio exigitur 4 Aequo mendicus atque ille opulentissimus Censetur ensu ad Acheruntem mortuos is est in Trin. V. 493 sq. et apud meretrices ut Acherunt ratio edepti eri-
bitur. Τrue 749. Quod eum ita se habeat in vita homo
enixe iperam dare debet ut iussis criminibus eommissis post mortem dignia iudicetur qui deorum vitam adipiseatur . Fadito ergo ut cherunti elueas gloria' dicit in Capt. v. 689 Hegio, ad quae verba Tyndarus 4 qui per Virtutem. perierit, D0 interit. Nam status post mortem est aeternus et quo die Orcus ab Acherunte mortuos amiserit J. e. nunquam dicit delphasium in oen. 1. 2. 131 se cum Agorastocle caput et corpus copulaturam esse.' Omnino autem Aelieruntis nomen si audimus, metu et terrore implemur, quemadm0dum Pistoelerus in Baech 198 ut summum dolorem pati se malle exprimat quam impetrati m non aeddere: Regi0nes, inquit, colere maVellem Adherutitieas.' inue Ost. quoque Versu. 508 pertinet: Guttam laud 'labe0- sanguinis, Vivom me adgersunt Acheruntem ni ortui et Ani phitruonis ad Bromiam Amph. 1078 sq. verba: Timeo totus, ita me increpuit Iuppiter. Non secus est quasi si ab Aeherunte Veniam. Quin etiam terra in qua Acheruiitis ostium
esse putabatur omnibus animantibus insalubris et inhabitabilis erat, id quod optime describitur in Trin vers. 523-552. es relle myth. Gr. I. 672. Acheruns modo malorum domicilium modo bonorum i significat; hoc in Capi Versu S. S. videmus, illud praeter rin. v. bl etiam in Capt. v. 998ἡVidi ego multa aepe pieta quae Acherunt fierent Cruciat omnium mortuorum domicilium est Acheruns in Oen. . . 2. Sede bonorum tantum hominum sunt insulae fortunatorum Trin. 49 de quibus cum Romani nil statuissent, de Graecis certe hi versus repetiti sunt his enim omnibus inde ab Hesiodi temporibus de hac sede bonorum mortuorum persuasum erat; cf. AriSt. Ran. v. 85 et Tibulli carm. 1. 3. 159-167. Ostremo conferendus est Trin. v. 291: Quin prius me ad pluris penetravi γ de quo Brix. in adn. loquitur.