Nova acta physico-medica

321쪽

Obstriatio LIV.

Plures adhuc egregios cicutae effectus brevi me exhibitu. rum spero, ut iis, qui divinum hoc remedium aspernantur, errorem demonstrem. Verum est, cicutam quidem non infallibile remedium esse, celeb. STOFRR enim ipse fatetur: interdum eain nihil proseu me. Quamquam haud pauci, ut medicus anglic nus ANDRER, aliique Cicutam repudient, affirmare tamen a

sim, me nunquam sinistros effectus ab ea deprehendisse.

Ortire binoea ni eiusque sale methodo Gare a

m parare.

Quot ac quanta damna innumerabilis illa exoticorum remediorum copia attulerit, quibus superstitio, inscitia, atque pruritus quaelluosus mercatorum, materiam medicam reis PleVerunt, patriae, salutisque publicae amans Medicus facile Perspiciet. Ad haec emenda, quae pecuniae summa e prori Uis evehatur, si animo reputaverit, omnem adhibebit operam, ut medicamenta, in patria abunde nata inveniat, quorum vires inquirat, ac exoticorum remediorum farragini modum termunosque ponere studeat, Investigara iam non ast animus, an quodvis solum rem dia, incolarum morbis opposita, producat 3 Id autem demo strare conabor, Americam non solam esse, ubi medium febrisiugum optimum nascatur, sed etiam nemora nostra, nostrasquarenas qssicacissimum inismodi remedium proferre. Non n lavit nobis benigna natura contra morbos domesticos rem ia indigena. Desunt nobis tantum, ut ego quidem arbitror, mi rae scrutatores, qui vegetabilium virtutes perscrutentur,

322쪽

De Cortice hippocastatri eiusque sale methodo ete. 26s

eoriamque naturam diligentius examinent. Groentandia, cuius incolae scorbulo frequenter adficiuntur, cochleariam herbam sponte producit, quae nostra multo efficacius est antiscor-buticum. Calidae regiones, ardentibus putridisque febribus saepius obnoxiae , acidorum fructuum ut citrorum , tamarin-dorum, cassiae fistulae et huius generis aliorum, sunt patria. Quare natale nostrum solum remedio febrisugo careret 7 Tanti vero venduntur remedia, quae ab exteris regionibus adserri solent, ut ab eorum usu merito deterreantur, qui praeterea sciunt, ea malo dolo saepius adulterari. Rarissime enim myrrha, opopanax, sagapenum , balsamus de Mecha, opobalsamum aliaque integra atque incorrupta apud nos reperiuntur. Quam vulgaris sit corticis perutiani seu chinae-chinae usus, et quantum pecuniae ex eius transmissione ad exteros redeat, paucis ignotum autumo. Remedium ergo apud nos progenitum, quod exotico substitui possit, si quis quaerat, operae erit pretium, ossiciumque medici prudentis, ut tale quicquam

invenire conetur.

Gratissimum ergo mihi accidebat, cum amantissimi mei, celeberrimi BALDINGERi, Prosessoris medicinae ordinarii apud Ienenses, benevolentia, Henrici Guille mi PEIPERi dissertationem de cortice hippocastant, Duisburgi 63. habitam, acciperem.

Legebam ibi, corticem huncce contra febres intermittentes a celeberrimo LEIDENrROsTio multis aegrotis cum successu propinatum misse. Feci itaque et ego huius rei periculum et huius corticis pollinem in siibstantia, si ita loqui liceat, quibusdam sebre tertiana laborantibus praebui, cuius vero vidi nullum successum. Infusum huius corticis hippocastani parum profuit. Extractum Vero, quum parum e cortice redit, nimis pretiosum est. Sal igitur e cortice isto, methodo Garrayana parandum, penes me statui uberius evolvere. Qui vero, quae partes i. ni Constituentes huius corticis aeel. o ἰ-stigatae, scire cupiant, eos ad

ipsam

323쪽

:66 obseruatio LM.

1psam &mmopere laudandam dissertationem delego. Breviter

vero adhuc monendum puto, auctorem iam nominatum , ut vim remedii huius anti plicam demonstraret, duce PRINGLio, multa tentasse, quibuscum ea, quae ipse tentavi, benevolus lector comparare Velit. Bubulae carnis sum sit ille vir celeb. duas drachmas, quas m decoctum corticis hippocastant duariam unciarum pondo iniecit, tantundemque bubulae in duas uncias saturati insuli corticis peruviani. Tum pari carnis portioni parem aquae puris. simae quantitatem adfudit. Insulionibus his ad eum caloris gradum admotis, qui centesimum i hermometri FAHRENHEITII gradum non sui eraret, circiter sedecim post horas caro, cui aqua sola adsuta erat, putredinis odorem spargere incepit, paulo post vehementiorem. In reliquis infusionibus post quatuor dies nullum eius vestigium a 'paruit. Caro autem, Cui in modo memorato experimento sola aqua adsuis, ut a pure

dinis odore liberaretur, in recenti aqua lota, duas in partes divisa, hisque decocti corticis peruviani et corticis hippocast, ni aequalis portio superfusa, cumque denuo repetitum esset,

res eo perducta est, ut caro putredinis odorem amitteret, diesque multos sine ullo eius vestigio conservaretur. Ut vero de virtute cortioes huius antiseptica atque febr fuga etiam iudicare posset Celeb. LEIDEN FRosT, eius pulVerem viginti minimum febre tertiana aegrotantibus praebuit, dati que aut una aut altera uncia, eos febre liberavit. Cuius viri auctori as rem extra dubitationis aleam ponit. ,

Corticem in substantia rarissime adhibui, cum perpauci febre tertiana laborantes mihi sese obtulerint, atque ut dicam, quid autumem, pars corticis lignosa in hoc medicamento iners et superflua, ventriculoque valde molesta mihi videtur. Meditabar ergo, quemadmodum id, quod in cortice hoc emcax sit, vimque habeat praecipuam, inde separarem, idque in sale eius, methodo, Garrayana elaborato, invenisse mihi gratulabar:. n

324쪽

De Cortice hippoca1lani eiusque sale methodo etc. 267

que cum in virgine viginti annorum optimos eius effectus viderim , spes me sesellit. I aborabat enim ipsa febre tertiana. Praemisssa evacuatione primarum viarum, per medicamentum ex ipe acuantia, rhabarbaro, cremore tartari et pulpa tamarin-dorum conflato, propinavi medicamentum antis brile ex drach ma una semis salis corticis hippocasiani, et uncia una aquae cinnamomi sine vino. Cuius vix dimidia parte, tempore apyre-xiae, consumta, labris evanuit, neque alia incommoda damnaque , nisi pedes tumentes, languores, et quae sunt eiusmodi, reliquit. Inde vero elucet, quodammodo salem huius corticis parvis dolibus exhibitum maiora multo citius efficere Posse, quam magna ipsius corticis copia, quam aegrotantium plurimi abhorrebunt.

Nunc necesse esse duco, de anti septica istiusmodi salis

virtute quaedam adiicere, quae sane eminens, atque virtutianti septicae salis corticis peruviani fere aequalis est. Probent id experimenta, a me instituta, quae sequuntur. Die a I. Ianuarii I 69. sumsi bubulae macrae drachmas sex, divisas postea in tres partes aequales, ut earum quaeque ponderaret duas drachmas, quas deinde tribus parvis phialis indidi. Primam phialam quatuor aquae unciis implevi, addita drachma semis salis corticis hippocastant, secundae tantumdem aquae insudi, addita vero salis corticis peruviani drachma semis, tertia phiala totidem uncias aquae simplicis habuit. Singulae tres, charta emporetica leviter tectae, sornaci adeo imponebantur, ut aequalem caloris gradum haberent. Sedecim horis elapsis, phialae salibus instructae ne minimum quidem odoris alieni reddebant; tertiam vero, quae his Carebat, multa iam putredinis vestigia exhibere, eiusque diei vespere, si est 4. horis elapsis, odorem carnis putrescentis magis magisque spargere sensi. I ertio die phiala, quae carnem cum sale Coristicis peruviani continebat, Veterem serinam oluit, quae pamvum corruptionis gradum passa esset. Quae vero camem ha-

325쪽

bebat phiala cum sale corticis hippocastant, artillam alienum od rem Factenus sparsit. Tertia denique phiala, quae Carnem continebat cum sola aqua adfusa, tertio die mane tam horrendum foetorem exhalavit, ut non sine periculo naribus admoveri posset; aqua colorem suscum nacta; caro autem rubro e lare destituta, putredine distbluta, superficiei aquae innatavit. Aqua admodum foetente effusa, caro aliquoties recenti semper aqua abluta, et per dimidiam horam frigida recentique aqua immersa, et quamvis ei quatuor aquae unciae cum dimidia drachma salis corticis hippo stani adfunderentur, per aliquot tamen horas post infusionem odorem Cadaverosum retinuit. Quem cum post decem horas, per quas fornaci iterum imposita fuerat, a sale corticis hippocastant victum arbitrarer, summopere erravi, sed idem manserat foetor detestabilis et secum dum PRINGIIuM periculosissimus, quia exinde quam facillime dysenteria atque febres putridae exoriri possint. Tanta erat, earnis putredo, ut a sale corticis hippocastani superari haud posset. Plus igitur eius salis in carnem istam corruptam prodis re, superfluum putans, rem Omnem abieci. Quarto die, infusio cum sale corticis hippocinani tam, nec odorem, nec carnis substantiam mutaverat. Infusionis cum sale corticis peruviani eadem ratio. Quinto die, nulla adhue mutatio, nec sequentibus u que ad duodecimum , cum insulto cum sale corticis hippocastani non cadaveris quidem, sed mucidae tamen atque aquae Corruptae odorem exhalaret. Autera infusio cum corticis chinae sale odorem incorruptum tum batur. Prior infusio autem die decimo qua to mucore obducta fuit. Quum aquam sale corticis hippocastani praegna am, iamque corruptam profudissem, atque Carnem perscrutarer eam, quoad texturam, ne minimam mutationem passam, fibrasque integras soli lasque adhuc habere, inveni, quae, si caro putredine est soluta, solidae esse desinunt. Carnem recenti Mullimam, dignam putari, cui quatuor aquae uncias, quibuS drac,

326쪽

De Corfice hippotastini eiusque sale methodo ere. 269

drachma semis salis corticis hippocastani soluta esstet, iterum ad funderem ; quam infusionem adeo collocavi, ut ordinarium, qui in conclavi, isto tempore eme solet, calorem haberet, quod etiam eodem tempore , infusioni Cum sale corticis peruviani contigit, quae vigesimo die aquae corruptae odorem prodebat, adhuc tamen exiguum S phiala contra, qua sal corticis hippo-

castani continebatur, hono atque incorrupto odore conservato, ad decimum octavum diem mensis Februarii, adeoque prope integrum mensem propter salem admixtum, nullam putredionem admisit.

Sin vero de virtute plantae cuiusdam sebrisuga, ex eius vi antiseptica , cum celeberrimo PRINGLIo, Passimque etiam clarissimo MACRARiDE, nec non auctore libri Fo sur milibire de la putrefaction par se tra Iem des I sons de ebmie de m. SAAN etc. a Paris cheg Didot i 66. iudicare liceat; salem cori. hippocastani magna labrifuga Vi pollere, tutissime concludo. Plura tentamina cum substantiis animalibus, quae anti- septicam virtutem huius salis probent, iam proserre, minime necessarium autumo. Si vero vim salis huius corticis hip pocastgni ulterius in febribus intermittentibus experiri licuerit, occasione data, fideliter merroriae tradam. Coronidis loco adhuc monendum puto, quod hoc sal corticis hippocastani id peculiare habet, quodsi eius minima portio in magna copia aquae limpidae solvatur, solutio colorem eleganter coeruleum

inde aequirat.

Ominiis Halam missa mense Augusti.

327쪽

OBSERVATIO LV.

Mola sngularis, adnata , prola a, necans, in

uetula. Animalium propagatio, in tot eorundem speciebus, non una fit, prorsusque eadem, lege, neque una eademque est uteri in omni regno animali Conformatio, vel iuncti o. Neque. si solum uterum humanum spectes, semper una est ei iusdem cies, ut potius nullum corporis humani viscus sit, quod tantas,

tamque varias, mutationes, in statu sano et morboso, subeat. Eas autem nunc ampliori sermone non recenseam, Cum, si tantum ova muliebria consideremus, eorum constitutio varia

iam amplissimum observationum campum sistat, quem olim ' .eontemplandum mihi sumit. Uberius ibidem demonstravi, qua nam sit, et quam varia, molarum sic distarum ratio, quae, verae sunt, ova, vel foecundata sunt , et foetu , vario modo deformato, gaudent, ut simul ipsum ovum iniquo modo nutritum sit, vel sunt similis, eaque itidem suo modo ovario soluta, et in uterum delata, ibique ad tempus enutrita. Si vero spurinsunt, alias et diversas concretiones sistunt. Nunc autem excretionem molarum talium missam facio, et singularem mo Iae letiferae historiam referam. Vidua quaedam euiarca, LVIII. annorum, binis siccessis , viris matrimonio iuncta, in eodem plures partu ediderat liberos. Diu iam oedemate, et Varicibus, laborarat, ita, ut isterdum gangraenae metus adesset, per congrua medicamina tamen profligatae. Hemiplectica quoque symptomata, post mor- , bum diuturnum secundi mariti, quem tandem apoplexia iusti

observ. de ovis muliebribus foecundis et sterilibus. c. fig. Erunt. 3763. Beobachiungen unu Unter chungen , tvelche das Geshνι

328쪽

Mola gularis, adnata, prolapsa, neca s, in vetuis. I I

lit, experta est, e quibus tamen quoque erasit. Dum varia rum aegritudinum medelam a me rogaret, reserebat simul, se adhuc interdum fluxu mensium gaudere, qui saepiuscule ad haemorrha am uteri usque incresceret, mox autem per duorum , trium mensium spatium quiesceret. Fluentium quoque haemorrhoidum signa interdum adfuisse. In primis autem in ossis sacri, pubisque, regione dolores accusebat, et frequentem ad urinam, cum ardore et stranguria, emittendam stimulum. Habitum obesum, et diaetam non adeo tenuem, Considerans, primo intuitu ad plethoram, et haemorrhagicum negotium, respiciebam, praecipue cum calculi forte suspicio non satis evicta esset. Venae sectionem, suo tempore instituendam, temperantia, et lenia tonica , suadebam, quibus, per annum fere, satis bene valuit. Tum autem subito mihi nunciari iubet, correptam esse stingulari tenesmo, et dum alvum deponere Conatur , prolapsum e vaginae esse Dullum Carnosum, ovum anserinum magnitudine superans, cum haemorrhagia quadam. Statim obstetricem accersere iubeo, quae, re inspecta, reseri, uterum, ut dicunt, eme prolaysum. Quanquam nunc non adeo credulus similibus relationibus sim, tamen, quae et manuum opera, a renda, in quocumque casu, essent, praecepi, et externa appropriata fomenta, cum internis, ordinavi. Tentata

saepiuscule, sed frustra, est repositio quaedam. Ino visa fuit inversito uteri, propterea, quoniam uteri orificium, per quod in dextro latere digitus adigi poterat, prolapsam partem cingere animadvertebatur. Ex ipso autem frusto, cum impetu, sisquis pro liliebat, ut inde lipothymiae graviores sequerentur,

quibus, quantum poteramus, obviam itum est. Verum hae morrhagia saepius remidescebat, et sust ma debilitari et cada verosus foetor, quotidie increvit, ut aegrota undecimo die animam, omnibus incassium adhib)tis, emaret Sectione c.idaveris impetrata, statim ad eam nos acciniagebamus. Atque nunc conserita Peregrinum corpus quod-

329쪽

dam, magnitudine neonati caput superans, intra semora, e v gina pendens, sese nobis offerebat, substantiae spongiosae, duriusculae, coloris ex livido nigricantis. Inferiora versus b, sin quandam formabat, quae in petiolum satis crassum, binos pollices aequantem, superius adhaerentem, terminabatur. Imtamim autem primo relinquebamus hoc corpus, et prius a domen, copionssima pinguedine resertum, aperiebamus, Emius viscera ceteroquin sana reperiebantur, ut tamen vesica urbnaria admodum ampla, sed, sicuti et renes, sine calculo, fuerit. Uterus autem exsanguis, et, e diuturniori distensione, et Lbrarum, nunc magis stipatarum , indole '), fere meminam. Ceus, apparebat. Eius magnitudo tantum saltem a naturali, in non gravidis, differebat, ut duplo maior esset. Ambitus inaequalis erat, et in postica, et externa, facie fere sulcatus, et tuberculo steatomatoso obsitus, qualia quoque minora in ov. rio sinistro obveniebant. Nunc ut commodius cunetii rustrari possent, genitalia externa cum utero, vesica, et recto intesti. no, provide exscidimus, et in mensa explanavimus. Tum s cile observavimus, in vagina nihil praeternaturalis subesse, neque sarcoma forte adesse, sed corpus prolapsum firmiter peti lo suo crassiori cum uteri collo, et orificii interni siniso I tere , cohaerere, ita ut ipsum orificium semiiunarem tantum. figuram exhiberet, altera scilicet facie deleta, et cum petiolo intertexta, et concreta. Prolapsum corpus dissemim porro eandem fere substantiam, cellulosam scilicet et vasculosam, referebat, qualem chorion habere solet, at longe Crassiorem. Imterne cavitate quadam, fere triangulari, laevi membrana ter minata, gaudebat, quae vero laetus cuiusdam ne vestigium quidem continebat. in ipso uteri cavo bina, cum parietibus ut ri concreta, tubercula , fabae magnitudine , reperiebantur,

fere eiusdem, cum prolapsa parte substantiae, sed petiolo, non

adeo evidenter gaudentibus. I

2 v. Diff. de uteis Dbrica controversa. Erlang. 3763. l. 6.

330쪽

Mola fmgularis, adnota, prolaps, hecaris, in vetula. 273

Iam vix dubii haeremus, quin si ustum hoc maius pro-lasum pro ovo deformato, sterili, reputemus, in molam tandem hanc lingularem tranSformatum. Quando vero ovum hoc per tubam in uterum delatum, et quamdiu in eo gestatum, sit, haud adeo tacite determinandum est; sicuti quoque, utrum bina alia dicta tubercula ovis originem debeant, an aliae morbo sae excrescentiae fuerint. Illud tamen haud dissiculter coniicimus, fluxum mensitim praeter aetatis rationem, saepe, et interdum cum haemorrhagia , recrudescentem , fluxum abortivum ') eise dicendum, qui vero maioris molae abortus in nostra penitus absolvi, propter firmiorem petioli cum utero nexum, non poterat. Haemorrhagia vero ex molae vasis letalis demum evalit. Quanquam forte quoque videatur, ae si haec

mola deligatione et amputatione exstirpari potuisset, tamen partim, in his tenebris, ea operatio non statim indicabatur, partim, si et sedulo peracta fuisset, an felicissimum inde eventum tuto poteramus hariolari ' Er ga Amrimbeam milJa d. I s. Februarii I 7o.)

Mira intesini Ieiuni complicatio, cum Metastasi

dubia. i quae unquam dubia, summisque pressa dissicultatibus morbo rum Diagnosis illa certe est, quae morb Is partium internarum ) Sicuti haemorritagia uteri eo magis, in graviditatis flatii, pericillosa habenda est, quando, in interclum fieri solet, cliorion non stando ineri, sed prope cervicem, ubi vasa matbra praesto sunt nilirascitur, et interdum ibi separatur, unde ante partum saepe mali ominis haei imorrhagia. .