장음표시 사용
381쪽
observatur vistus satis modicus, facile digerendus, antiseptueus, et antiphlogisticus. Committitur corpus aeri puro et sa. Bo: motu commodo et non violento exercetur: sussiciente quimie et somno reficitur: excretiones sollicite conservantur, et animus hilaris redditur. Tandem levissime sauciatur curis, utplurimum in utroque humero: nonnunquam et in utraque sura: et praesto sint fit, menta lintea, pure Varioloso, bene a natura iam cocto, perse.cte imbuta, quae plagas immittantur, quibus splenia, unguem to digestivo instincta , imponuntur: mancta haec mox emplais stro quodam et fasciis firmantur. Prima deligatio per 48. horas sibi relinquendae tunc quotidie eum eodem digessivo per tot morbi dicursum plagaei obligantur.
Tunc quinto utplurimum die vulnusculorum labia pum his albis distinguuntur et iuxta labiorum longitudinem durities quaedam palpari potest, inflammationem contrahens et quae phaenomena in dies increscunt. Interea sexto utplurimum ab insitione die, variolandi sit venia verbo) eadem levia febrilia symptomata experiri incipiunt, quae benignissimis Variolis naturalibus sunt familiaria. Primis diebus copiose mingunt m ximam partem rusum lotium , album dein sedimentum deponens , certum nunc erupturorum Variolorum indicium, mi quippe tertio a febriculae exortu die, id est, octavo, nono, aut decimo a facta plaga die, prodire incipiunt. Primae maculae circa vulnuscula, dein in facie, tandem in reliquo corpore comparent. Hoc ipso tempore vulnuscula hiare, et pus adeo acre fundere solent, ut ipsam cutem erodat. Tempore Variolorum suppurationis vulnusculorum labia, hactenus indurata, iterum emolliuntur , vulnuscula in ulcuscula, sed ad adiposum panniculum usque iam profunda, et munium puris per totum morbi decursum fundentia, mutantur.
Sed febris adeo parva, ut pro nuda habenda.
382쪽
Nonnullis non nisi circa vulnuscula insitionis, quae in imbercula, multum quotidie puris fundentia, extumescunt, V rioli erumpunt, et tameta postea a Variolis liberi insantes perstant. Ab insitione semper discreti et nunquam Confluentes Vari si excitantur; nec acre, sed mite et sere nunquam cicatrices relinquens pus continent, praeter insitionis loca, quae cons Edata tandem, nunquam delebiles cicatrices relinquunt. Ex insitis Variolis haud facile quis moritur, sed interdum ex accidentibus, proprie cum Variolis nullam connexionem habentibus. Praestaret, si ii, quibus est saepe facultas Variolos inserendi, notarent, et cum publico communicarent, si qui insitorum moriuntur, ex quibus supervenientibus malis succubuerint, ut opprobriium , insitioni inde obmotum, certe a stero possiet. Provida igitur iliatio Variolos in illis, quibus est semes
variolosus, opportune excitat. Variolosum enim virus, per insitionis vulnuscula immediate humoribus immittitur, adeoque fomitem variolosum , quamvis adhuc crudum, eumque sive parcum, sive copiosum, excitat. Inspiratum vero contet gium non nisi somitem iam maturationi proximum excitat, non aequo crudum. Haud secus ac varia venena, non nisi per vulnus ham sanguini immediate mixta, nocent, non aeque extus adis spersa. Quin viperinum atrox Venenum, etiam deglutitum, . non nocuit per experimenta Florentina, sed exilissimo vulnus: Io, e. Cr. morsu COπmunicatum, deleterium st. Variolosum
igitur vim , methodica insitione immissum, opportune fomutem variolosum quemcunque excitat, et ad commodum seces.sum cogit prius, quam vel per se et lente, sed inopportune u DIurimum, maturescat, et saepe malignior fiat, vel perinta eam supervenientem epidemicam variolosam constitutionem l
383쪽
i Eadem methodica instione excitatus somitis variolosi stacemus, non niti paucos et benignos Variolos generat, relative ad quantitatem et qualitatem praeexistentis vari6josi somiti Blandi enim mitesque praevia corporis praeparatione redditi homores, per ulcera, in insitionum locis nata, plurimum lamitis variolosi, huc derivati, macuant. Si igitur praeexistens copiosus fomes variolosus sibi reliactus, aliquando naturales Variolos, cum maximo omnino vitae discrimine et exiguo artis praesidio, Confluxuros excitasset, nunc.
que insitionis methodi, infinite pauciores dabit variolos, longe lminori cum periculo, stadia sua decurrentes. 'icissim si praeexistens variolosus lames sibi relietus, sponte aliquando maturuisset, et tum vel ex nativa sua individuali indole, vel per malignam epidemicam constitutionem acerrimus et Cito gangraenosus futurus fuisseti insitiva hae methodo, Propter praeviam corporis praeparationem, mitescit et in benignos ariolos abiti l Et ut, si nimia quantitas fomitis variolosi, cum eiusdem ad malignitatem pronitate nativa, in uno eodemque subiecto lsaepe coniunctis , ineluctabile vitae periculum, ex naturabibus Confluxuris et in subitaneam gangraenam transituris variolis, l aliquando geminassent: ita per insitivam methodum, stupendo modo imminuta fomitis variolosi quantitate, et eiusdem perni- tiosa indole mitificata, laeta, commode ex atroci hoc morbo eluctandi spes etiam geminabitur. . Quodsi vero iam per se et minor quantitate et benignior 'qualitate praemistens variolosus fomes fuerit, ita ut et sibi re- Iictus, naturalibus discretis et benignis variolis sponte aliquaa- do destructus fuisset: idem per insitos Variolos adhuet benignior futurus erit, et praeterea quis insiti; a methodo tum facile ca- lTere potuisset: attamen, quia nemini de quantitate et qualitare fomitis variolosi vel sui ipsius. vel suorum, constat, et in ira
to variolosorum vitae discrimine semper tutissima et certissima
384쪽
curandi methodus eligenda est , semper praestat Variolos nondum expertis illos inserere, quam non inserere, siquidem insitiva methodus per se nil noxae affert, et ex benignis variolis benigniores, et respective benignissimos efficit. Tandem, cum per insitivam methodum, non solam numerus Variolorum maxime imminuatur, sed et ipsi Varioli admodum blandum pus tum gignant, laudata insitiva methoduphomines a cicatricibus ex Variolis relinquendis vindicat.
Ecce Tibi, celeberrime RoscALLI I meam , deditissimi Τω cultoris, ingenuam de insitione Variolorum sententiam. Tuo illam politissimo iudicio verecunde submitto. Da mihi hanc gratiam, et rescribo illud mihi: sancte Tibi spondeo; me Ueri tati agnitae ubique et promtissime obtemperaturum.' Pace Tua nervum omnis meast dissertatiunculae in summam adhuet redigam. 'i) Datis connatus somes vas Iosu& In homiuibus sere omniabus, aliquando citius, tardius, aut spontaneae corruptisne,
in Nationibus, quibus Vario i iam familiares, aut per susceptum contagium in Variolos degenerans.
29 A quantitate et qualitate huius variolosi somitiis, vari olorum erupturorum numerus discretus , confluens , benignitas et mali nitas, oritur-sI Per 45oo. annos a mundo condit ,. id est, ad Securim, post Christum natum,. sextum, ignoti inter homines fuerunt Va rioli, et tum endemii primum alicubi nati, ac ab Arabibus primum descripti et propagati fuerunt, ita ut,. ubi semel in populum quemdam saeviere, haereditariam ad eosdem dispositionem relinquant.
4 Contagium Variolosum , extra insit nem, non absistute et ubicunque, omnem variolosum fomitem inficit, sed matu rationi proximum, tumque citissime. .s Illo fomite vero, per ipsos Variolos perpesses semel destru Odo, is nunquam iteriun redit, Vel contagium variciosum, ipsa
385쪽
si insitione etiam applieatum, tune sectanda rice Variolos nollexcitat.
6 Contagium variolossim est sibi ubique simile, et ex pessimis
Variolis per insitionem communicatum, pro ratione quantitatis et qualitatis fomitis, cui applicatur, discreti et valde benigni Vati m excitari possunt, et contra. Per insitionem contagium variolossim communicatum iis, quibus nullus est variolosus somes, nihil damni inseri, mulos Variolos excitat.1 Iis vero per insitionem communicatum contagium, quissius est aliquis variolosus fomes, sive ille sit maturus, sive, et quod praecipuum, sit immaturus, hunc certo et opportune excitat, ut in Variolos abeat.' Praeparato ad insitionem corpore, purgatione a sordibus
primarum viarum; venaesectione ab exuberante sanguine; diaeta antiseptica , antiphlogistica, et diluente, contra humores ad putredinem aut ad instammationem vergentes, aut ad stases pronos , insitiva methodus excitatum et des mendum variolosum fomitem tutius et indicibili minore pericula corpus transire, et ex illo exire facit, quam non praepa
Io) Maxime vulnuscula, per quae insitio tacta fuit, nunc in
hanc ipsam in ulcera facile sanabilia mutata, ingentem fomitis variolosi excitati et excernendi quantitatem, alliciendo, Commodissime evacuant. Hinc procul dubio cum magno aegrotorum bono insitio per plura vulnuscula fieri posset, quod tum plurimum corrupti variolosii fomitis excerneretur, minimum vero in pustulas variolosas mutaretur, sicque discreti et nunquam confiuxuri Varioli sint nascituri. II) Quibuscunque est fomes variolosus, ii semper Variolis sunt obnoxii, et sorsan aliquando omnium maxime inopportuno, quin potius summe initusto. v. gr. menstruet uorus aut Pue
386쪽
t perii tempore, vel corpore alias male disposito, ex ilia
ta) Cum nemini constet, uti una ipsi sit fomes variolossis et qualis, nec ne, is utique vel sibi, vel suis prospicere tenetur, ut fomitem istum quam tutissime et citissime destruat,
is) Nulla hactenus tutiore methodo id fieri posse, quam insitu Va, cum ex praemissis liqueat, eadem omnibus serio suadenda. Vale et me amare perge. Scribeb. Francoctuti ad Moenum d. a. Iunii I 59.
Ioanni Philippo Bu gravis, Danisl milhelm Trillarus. .
- - - - - Tua sit sententia de famosa illa Vario larum insitione, sive Peste manu temeraria facta, scire ex Te. potissimum aVeo. Ego certe vehementer miror et ingemisico - - Wittebergae d. 24. Octobr. I 63.
I. P. Burg gravius. - ----- Quaeris tandem, quae mea sit sententia, de famosa illa Variolorum insitione Τ Vererer sane, spectatissime TRILLEREt illam proferre, quod Tibi illam minime probari, ex modo quaestionis subolfecerim. Cum vero probe sciam, quam generosus Tibi sit animus, qui modestum amici dissen- App.NAI.Ph .Med. T. II g sum
387쪽
sum humanissime ferre soles, verecunde et brevibus illamedisseram. Iam quatuor annorum spatium emuxit, ex quo Comes RoscΑLLi, inclutus ille Brixiani ordinis Medici Prior, epist Ia circulatoria, typis fusis exscripta, et ad plurimos per Europam Medicos, quin et ad me missa, publice postulavit, ut qui que libere, et cum rationibus pronunciet, an insitio illa, quam ipse reprobat, sit damnanda vel defendenda y Prolixe ipsi respondi ea, quae adhuc foveo animo; et fiaminatim nervos meorum argumentorum , Pace Tua, hic repetam, Tuaeque censurae submitto. I) Certo constat, non omnes homines experiri Variolos, quin morbum generi humano minime coaevum esse. Η AH Ni UMVariolos Graeciae potius intulime, idque eruditissime , nequaquam ex illa eruisse. Haud omnibus igitur hominibus inesse variolosum lamitem, quam satis, ut puto, ibidem evici. Illi, qui semel perpessi sunt veros Variolos, hi nunquam illis iterum tentantur, utique vero spuriis, qui novem circiter dierum decursu transeunt, et quod interdum etiam mali esse soleant, et cicatrices interdum relinquant, ab imperiti
vel incautis cum veris confunduntur.
s) Varioli in corpus illos iam perpellum insiti, non excitantur, ut Angli bene multa experimenta prodidere. Quin bis per
O Fomes variolosus, maxime inopportune saepe maturescit, aut contagio excitatur: utrobique vero inopportunitas sola Variolos nepe exitiosos reddit: ut recentissime , exeunte superiore mense, Viennae constitit. s) insitione, praevia ex praescripto praeparatione, et oppontunitate ex placito capta, fomes variolosus tuto solvitur, morbus ex voto decurrit, et nunquam recurrit. His argumentis motus, Variolorum insitioni faveo.
388쪽
Quod ab aliquot annis in Gallia Variolorum insitio tumes tuario ea negligenter a multis imperitis et medicae doctrinae ex. pertibus fuerit tentata, et ideo passim male successerit, totum negotium male ibidem audire coepit. Cupide expecto, quid supremus Regni Galliae Senatus , - - - - Scrib. Francolarii ad Moenum, d. 8. Decembr. icet ipsa epistola non erubescat, ut vulgo dici solet, tamen ipsum illius auctorem inter scribendum erubescere posse, iam quidem in me ipso experior, ad Tuas humanissimas litteras, dudum anno superiore exeunte, ad me perscriptas, sero nimis responsurus. Sed veniam spero, immo confido, dabis pro solita Tua mihique dudum cognita humanitate, homini seni, et simul occupatissimo, praesertim eo ipso tempore, quo suavisi - sma et doctissima Tua epistola ad me perlata fuit; quo scilicet arduo Rectoris ossicio ornatus, dicam an rectius oneratus, molestissimis negotiis publicis adeo usque immersus fui, ut ad privatas atque domesticas, aut litterarias curas descendere, mihi tum haud fuerit permissium. Intervenerunt deinde varia negotia domestica, imprimis vero pertinax oculorum morbus , qui et lucis et laboris impatiens, omnem mihi proh dolori legendi et imprimis scribendi facultatem eripuit, inde in hunc usque mensem Augustum dudum Tibi debitum respondendi ossicium, maximo meo quidem incommodo atque dolore, disserendum fuit. Nunc vero, missis ambagibus omnibus, protinus paucis respondebo ad prolata Tua, mecumque benigne
Communicata argumenta, quibus contra spem votumque no-
389쪽
strum, famosata illam Variolarum insitionem defendi iris eoae.
. mendari possie, persuasus es. IJ Igitur ais: Certo eooat non omnes homines experiri ybriolos. Immo ego adhuc dicam : non omnes Nationes integras, ut luculentissime constat certis exemplis, Cafrorum, Calmu corum, Tartarorum , Firoensium , Caraitariam, circassio.
rum, incolarum ultimae Siberiae, et novissime Groentandorum, aliarumque, quibus nempe gentibus omnibus, felici ' sima sane ignorantia, Variolae penitus ignotae fuerunt, do.
. nec per externa commercia, Cum aliis mercibus melioribus,
et haec ipsa pessima et pestifera merx ad ipsos delata esset. Ceterum vero hoc ipsum argumentum, tantum abest, ut imsitioni ullo modo saueat, ut eam potius penitus prosternat, et radicitus evertat. Forte enim inter eos ipsos, quibus applicatur fatalis illa insitio, quidam omnino eme possunt, qU-hus nunquam per Vitam metuendus erat morbus variolosus.
Quid autem, obsecro, tum opus erat, eos ipsos a Variolis: alias immunes futuros, in Certum tamen vitae periculum, , em veluti opera, coniicere et metu incerti adhuc morbi, vel venturi, vel non venturi, iisdem certum, periculosa dubiique eventus plenum morbum, per insitionem creare l. Profecto certum periculum inducere, ut incertum averta' tur, temerarium prorsus et ipsi sanae rationi plane contrarium videtur. Scio quidem, CONDAMINIUM, KIRRPATRIX, TIMaoTuM et alios insitionis patronos, hic quidem obiicere, isti, qui naturales olim non habiturus sit , ariolos, nec artificiales, per insitionem in serri posse. Sed hoc utique προπον est ψῶλο, petitio principii, et fallacia non caussae, ut caussae, uti iascholis loquuntur. Longe plures aliae enim tum subesse possunt caullae, a me iam alibi latius commemoratae, quam ibra quidem denegata ab ipsa natura facultas, variolosum virus, Te tendi, Vano tantum obtentui pleriumue sumta, uis Clar. Ω ΗΛΕN, contra Auct
390쪽
res plures ab ipso ibi laudati, item Acta Berotinensia, et . .' alia stripta pene innumera, Τibi haud dubie notissima. a) Illi, pergis, qui Dei veros Pariolas perpessi sunt, ii illis min-
quam uterum tent tur, utique vero spuriis. Sed hic Tibi, pace. Tua, ingentem testium peritissimorum et oculatissimorum , nubem in contrarium oppono, interque eos, me ipsum, minimae quidem auctoritatis, maximae vero contra sequentes pra . - stantissimos Medicos, Forsum , Lustinum, Femelium, De-
dem. Wies, Craamum, muli tum , Bartholinum , Elarichardum , , Helletium Murene , Bebrem, Meia, Scistichtium , Trem, Meribosium aliosque plures , quos numero 49. solus nuper roduxit Hideris. Cas . MEDICus, in Epistola de Variolarum exta patione ', quibus omnibus potissimum addendus de HAEM, qui tot exemplis et testimoniis allatis, ipsum tandem Tisso-
. . TUM, contrarium acerrime defendentem, eo adegit, ut m
victas veritati daret, quomodo et fecit ipse ROEDERE- s. vehementissimus alioquin contrariae sententiae pro-- pugnator, in postremis suis Tentaminibus de morbo vario. loso, ubi et ipse Clar. VOGEDus ad suam experientiam re- eentissimam provocat. Iam vero ego certissime sum persua- sus, Te, quia Te probe novi, aequiorem omnino ac modestiorem fore, quam Ut credere, aut affirmare possis, tot vii 'tantosque Medicos, qui millenas, et plusquam millenos aegrotos variolosos, in spatiosiis praesertim et seopulosis Hol. landiae, Angliae et Galliae urbibus, per suam vitam, tracta s et curandos habuerunt, ad unum omnes ita quidem deceptos, et occoecatos fuisse, ut differentiam tandem nescirent inter veras purulentas illas Variolas, et inter spurias, aut subventaneas, aquosas aut siliquosas, etc. Absit, ut aut Tu credas, aut ego ls Varioli, porro instas, in corpus iam perpessi , insiti, non ea ctiam tures quis bis per artem excitari nequeant. Hic vero Tibi