장음표시 사용
211쪽
Sel terrae, mel rerum naturae halitu nutritur universias . Sic Apulsus lib II. Metam. Isidem. Deu in Matrem , Μinervam , Venerem. Dianam, Proserpinam, Cererem, Junonem, Bellonam , Hecaten , Rhamussiam unam & eamdem esse docet.
eujus numen unicum multiformi specie , ritu Sario, nomine multia jugo totus Generatur Orbis. Etenim tot numinum attributa in hoc Simulacro conjuncta repraesentantur e muralis nempe
Phrygiae Cybeles corona, noctilucae Isidis velum , Cancer Lunae, Ephesiae Dianae Victoriae & mammae, ejusdem Siculae Cervi & Apes, Magnae Matris Leones, Cereris Eleusimae Boves & Dracones, Minervae Sphinx, Telluris denique glans & fructus. Vir praeclari nominis, doctrinaque praestantissimus Jo. Petrus Bellorius quondam Claudii Menetreji cet. meliothecae Barberinae Praefecti de Symbolica Dianae Ephesiae statua librum in lucem restituit, suisque eruditissimis notis illustravit, & adauxit, quem consulere poterit, qui ulteriorem hujus simulacri expositionem desiderabit.
SImilem Dianae Luciferae imaginem exhibuimus inter
gemmas, & explicavimus . Haec ab illa tantummodo differt, quod Orbi insistat, quem lumine suo tamquam a denti face conspicuum, lucidumque reddit. Scribit Firmicus Mathes 2 & . eamdem terrae imperium ex vicinitate sortitam cuncta animantia corpora concepta procreare, & generata dissolvere, ideoque omnem corporis humani substantiam ad potestatem lunaris numinis spectare. Dicta consimmat D. Ambrosius in ψ. Hexam. docens Lunam id in se induere ministerium, in quod & frater ejus, ut illuminet tenebras . foveat semina , augeat fructus . Haec Dea partubus quoque mulierum favere credebatur. In partu inquit Tertullianus lib. de Anima cap. 3 9. Lucina o Diame effulatur. Ea de causa teste Macrobio lib. I. Saturn. cap. I 6. Quia proprium ejus munus es distendere rimas corporis, o meatibus viam dare , quod accelerando partui salutare es . Unde dux nascentium , mortalium corporum auctor. & conditrix vocatur ab e dem Macrobio lib. I. in somn. Scip. cap. II. Audiendus etiam
212쪽
Sectio IL Deorum Simulacra, M. 6 s
Porphyrius apud Eusebium lib. I. praep. Ev. cap. 3. de illa sic
na praeest, quod novilunio etis quaedam infit, pariendi facultitem a erat. Ideoque facem ardentem manu gerit; qua veteres novilunii virtutem significabant, teste eodem Eusebio loco citato. De Velo disseruimus Sect. I.
Ρ Etrus Abbas Seguinus in selectis suis numismatibus numismum aereum Philippi junioris ab Antiochensibus percussum protulit, in cujus aversa parte stantes eXhibentur tres figurae muliebres obversiis tergis junctae, modiis capitibus impositis, huic nostrae imagini nunc munificentia Benedicti XIV. in Musto Capitolino sere similes ι etenim illarum media facem utraque manu gerit; deXterior Serpentem dextra, laeva clavem antiquae formae ; sinisterior vero dextra stimulum, vel gladium, laeva flagellum pedibus illarum ab utraque parte Canis assistit . Vir eruditissimus insolitum hunc typum ad Furias putavit referendum, quibus divini honores a Romanis, Graecisque tributi fuere, ut narrant Pa sanias in Arcad. & Corinth. & Cicero lib. de natura Deorum, qui eas Fanum Athenis, Romae Lucum habuisse scribit. Spanhemius in lib. de Caes. Imp. Iul. sol s . Gordiani Pii nummum aereum maximi Μοduli in Thesauro Regio asse vatum describit, cujus aversa pars similem typum exhibet, quem & ipse doctrina praestantissimus ad Furias credit pertNnere. Summis viris in re antiquaria facile Principibus vix audeo refragari a sed quia in obscuris versamur, quorum imterpretationes possimi diversimodε conjectari, mihi quoque licebit aliquam de hac imagine sententiam proferre. Hoc igitur simulacrum ad Hecaten referendum censeo , quam Μ, nutius Felix Triviam nominat trinis eapitibus, & multis manibus horrificam. Quid autem horribiIius tedis, funibus, Serpentibus, & stimulist Quid proprius infernorum Deae Canes ipsi in Seguini nummo expressi Hecatae immolabantur, quam vetereS Equum, Taurum, Leaenam, & Canem Toni. I. I n.
213쪽
nominabant: auctor est Porphyr. lib. . de abstin. Εκ λυον et εὐρον n λευγαν κύνα. Luna, Diana, Hecate idem crede-hatur numen, si fides Phornutos unde harum trium figurarum prima Lunae crescenti veluti diademate coronata exhibetur, cui persea imposita est, Isidi . quae eadem cum Luna habebatur, consecrata, ut docet Plutarchus in lib. de Is &Os Facem ardentem utraque manu gerit, qua novilunii virtus significabatur.
S Ecunda caput habet corona radiata ornatum, Reginae Μanium Insigni, virtutem Solarem frugum productioni necessariam fbrsan indicante r dextra gladium sive stimulum tenet, laeva Serpentem. Pausanias in Arcad. describit simulacrum Dianae, altera manu lampadem , altera duos Dracones gestantis, fortasse quia Proserpina, quae eadem &Diana, pro segetibus accipiebatur, segetes autem Ventis agitatae Serpentum meatus imitantur ι forsan etiam Dracones isti ad iter Lunae fluxuoium iisdem meatibus simile reseruntur, ut & ad viperea flagra, quae Prudentius ad Hecaten pertinere docet.
. mina Sipereo superis inducere flagro. Audiamus, quid de stimulo, & Dracone sentiat Eusebius
Ceres quidem peperit, puella Sero educatur: rursum ecce tibi casus Pupiter cum Pherephatra, quam ipsie genuerat, pos Cererem ma Irem congreditur execrandi flagitii prioris oblitus; o congreditur
Draconis forma rectus, sic tamen, ut qui sub ea laret, manis o
214쪽
Sectio II. Deorum Simulacra, M. 6 7
postmodum teneatur a Enim vero Sabariorum utique inferiorum iis, qui sacris initiantur, Ombolum es, Deus Dum pervadens e Deus autem se Draco es, qui per medium eorum, quos solemni ria tu initiant, sinum trahitur, certum plane impotentis Fotis libidinis argumentum. Parit en ran Pherephattafilium Taurina jecie ,
nimirum ut Idolorum cultor Poeta cecinit, Taurus Draconem genuit , π Taurum Traco, In monte occultum Bubulcus simulum.
Bubulci enim hacchico furore correpti arcana haec sacra ducentes pastoralem stimulum celebrabant.
TErtia clavim antiquae Drmae dextra gerit,sinistra funes.
Iano clavis tribuebatur,quem a multis eumdem credutum fuisse atque Apollinem,&Dianam,refertΜacrobius lib. I. Saturn.cap.9.lia nos inquit) Panum omnibus praeesse januis nomen Uendit,squod es fimili λυρα ἰου Νam o eum claOi,ac Uirga figuratur,quasi omnium ci portarum custos,o rector ClarumIPronunciamuNigidius Apollinem Panum esse,Dianamque Panam apposita D liti ra, quae saepe I litterae causa decoris apponitur. Pausanias vero in El. I.describit simulacra Plutonis, Proserpinae, & Nympharum duarum, quarum altera pilam tenet, altera clavem, quae Plutonis insigne dicitur ea ratione , quod ab eo infer rum sedes ita clausa sit, ut inde nemini reditus pateat; sieque innuere videturHecates clavem gestans inferorum portas ab ea reserari. Funes etiam ad poenas infernaleS referuntur, clavemque optime comitantur, siquidem quod ligatum est &clausum, essugere haud iacile potest. Virgilius lib.6. AEneid. . . Facilis descensus Aeterni. Noctes atque dies patet atri Janua Ditis: Sed reSocare gradum , super que evadere ad auras, me opus, hie labor es. Laurus autem , qua coronatum est hoc Simulacrum, convenit Hecatae, sive Lunae, teste Eusebio lib. I. cap. 3. quoniam
215쪽
68 Romanum Mileum. TABULA XXIII.
MIthras hic exhibetur indumento Persico amictus , tiaraque redimitus, ut describitur a Luciano in Concilio Deorum. Genu tauro innititur, altera manu rostrum bovinum prehendens, altera cultrum ejus tergo infigens . Mithram Persae existimabant esse Solem, teste Suida in voce
Mίθρου. Sic etiam Strabo lib. I s. Πψσαι-5 e Ηλω, s. Perse inquit colunt Solem, quem Mithram Socant. Et Hesychius. - Ο Ηλu ς-Εumdem & Apollinem, & Titanem, & Osirim esse docet Statius lib. I. Thebaid. Phoebe parens, orc. & deinde Ad s δ memor ho pitii, si noniaque arSa. Dexter ames, seu te roseum Titana Socari
Gentis Achemeniae ritu, seu praestat Osirim Frugiferum, seu Persei sub rupibus antri
Indignata 1equi torquentem cornua Mithram.
Bos prostratus symoolum est terrae; Mithras est Sol calore suo foecundans terram, eamque in signo Tauri cultro, idest,
vi sua penetrans , genitalemque humorem eliciens, ac semina foras protrudens ad rerum omnium procreationem, num trimentumque animalium, quae per Canem guttas sanguinis defluentes lambentem indicantur: Canis etiam ut astrum
Tauro proximum hic ponitur. Cauda Bovis in spicas desinens terrae faecunditatem in hoc signo innuit ; etenim mense Aprili spica e foliculo primum erumpit. Scribit Macrobius lib. I. Satura. cap. 2I. Cancrum aliquo gressii Solis iter numquam rectum , sed meatibus plenum ostendere , & maxime in illo signo Solem a cursu supero incipere obliquum inferiora petere, sicque Virtus Solaris in Tauro invalescens incipit deficere in Cancro, virtusque genitalis paulatim in illo comprimitur . AEgyptii Serpentis naturae quamdam inesse divinitatem putabant, teste Eusebio lib. I. cap. I.& lib. 3. cap. 3. eumque spiritalissimum omnium animal, & igneum , proindeque foecunditatis symbolum, unde per Serpentes & -- cunditatem , & in formarum productione varietatem designari docet eruditissimus Κircherius lib. s. Obel. Pamphil. Aquila propter altissimam volatus velocitatem altitudinem
216쪽
Sectio II. Deorum Simulacra, &c. ε ρ
Solis ostendens in summo posita est: illa etiam ob maximam pernicitatem Mithrae consecrata fuit, ut & Corvus, & Accipiter, de quibus Porphyrius lib. 4. de Abstin. Decretum' apud primos habetur de animarum in diversa corpora tran muratione , id quod etiam in Mithrae miseriis Cidentur significare. Ut
enim communionem nobis esse cum caeteris animalibus innuant, per animalium nomina consuetaerunt nos interstinguere; adeo ut, qui
jam initiati participes sunt eorumdem sacrorum, Leones Tocenι. mulieres lenas ; famulantes autem Coretos. Itidem in partibus, Aquilae enim, o Accipitres hi appellantur; o qui leonina assumit, circumponit sibi omnigenas animalium formas. Vuorum causamn ferens Pallas in iis , quae de Mithra tradit, communem hominum opinionem esse inquit, ut ad Zodiaci orbis naturam haec reserenda judicentur.
Ρ Raeclarum aEsculapii signum exhibemus modium gestantis in capite, baculo, cui Serpens involutus , innixi. Mus imaginem describit Albricus his verbis. AFFculapius Deus medicinae putatur cum barba Calde prolixa, indutus habitu Medici, cujus manus baculum cum serpente gestabat tutorio. Modium foecunditatis, & abundantiae typum habet in capite, dignum sane hujus Dei symbolum, sit quidem absque bona.& persecta valetudine nil jucundum , nil pretiosum s at cum Optima salute ipsemet pauper dives, & felix habetur. Alsculapium a quibusdam eumdem cum Osiride creditum fuisse scribit Tacit. lib. 4. Hist. cap. 8 . unde non mirum habetur, si modium imponitur capiti. Eidem baculum quasi aegrotantium sustentaculum tribui alibi diximus a Serpens vero additur baculo circumvolutusduxta Theodoreti mentem serm. . quod morborum malignitatem deserant aegrotantes ope Medici, ut suam Teterem pellem Serpentes. De hoc simulacro sic Statius Papinius.
Auxiliator ades. or sesinantia sistens
217쪽
ro Romanum Μuseum. TABULA XXV.
SAlus Dea hic repraesentatur dextra pateram gerens, cui cibus impositus est, laeva Serpentem. De Salute, quae eadem est atque Hygaei, plurima diximus in gemmis. Illa ferebatur Aisculapii filia, amboque precabantur, ut morbos
depellerent, & adesse vellent aegrotantibus. Sic apud Terentium in Hecyra act. 3. sc. 2. Male metuo, ne 'Philumenae magis morbus adgravescat: Quod te, Dculapi, te, Salus , nequid fit hujus . oro. Serpens huic Deae tribuitur, tum quia revalescentes renovantur , ut Serpentes, & quasi senectutem exuunt, tum quia Serpenti multa insunt remedia saluti & acquirendae, & conservandae opportuna, teste Plinio lib. 29. cap. 2 . Patera vero , cui cibus impositus est , sive quod Salus medicamentis acquiratur,sive quod sola Deorum ope & adipiscatur,& conservetur . Aidem Salutis C. Iunius Bubulcus , quam Cos hello Samnitum voverat, Censor locavit, Dictator dicavit ;haec a Fabio pictore depicta fuit. P.Victor Templum Salutis in sexta Urbis regione constituit. Salutarem portam, quod prope aedem Salutis esset, Romae appellatam scribit Festus
VUlcanus hic exhibetur pileatus, malleum dextra tenens ad similitudi rem fabri deformis , & claudi, ut depingitur ab Arnobio lib.6. advers. Gent. & Albrico de Deorum Imag. cui forceps additur in sinistra, & sic in nummo gentis Aureliae visitur caput Vulcani barbatum cum pileo, & so cipe pone cervicem. Hunc Deum Iovis, & Iunonis filium quidam asserunt f Lucianus vero lib. I. de Sacrific. illum so
218쪽
Sectio II. Deorum Simulacra, &C. pr
edidissee Vulcanum, eum non valde fortunatum, sed fornacarium, o fabrum aerarium, ignipotentem, o in sumo perpetuo visentem , oscintillis oppletum. utpote qui circa caminos ter satur: tum etiamne pedibus quidem initarum, eum enim claudicare a casu, ex quo a PoῬe de caelo deturbatus es. Ille artem fabrilem in Lemno instituit ι Iovi fecit fulgura a uxores duxit Venerem, & Gratiarum unam, teste Homero , Gratiam proprio nomine appellatam . Ponitur aliquando hic Deus pro ipso igne ι hinc Mercurius Sosiam alloquens ait apud Plautum in Amphit.
uuo ambulas tu , qui Vulcanum in cornu conchisium geris. Templum habuit Athenis supra Ceramicum , & Porticum , in quo positum erat signum Minervae, ut refert Pausanias in Attic. dicebatur enim cooperator Μinervae, quod haec Dea sit artium etiam illarum, in quibus usus est manuum: ille vero Deus instrumentorum, sine quibus hae artes non possunt exerceri , unde Plutarchus in opust. de Aq. & Ιg. compar.
ποιουσι. Ignis reperit omnes, cor confierUat artes ; itaque etiam cavum Principem , ac Ducem artium faciunt
FOrtuna duplex suit apud veteres; una caeca, quae malos fovere, & extollere credebatur ι altera videns, quae Isis erat. bonis omnibus salutaris, eorumque praemiatrix ι sic apud Apulsum lib. II. Metam. Sacerdos Isidis eumdem Apulsum sacris hujus Deae initiaturum alloquens. In rutelam inquit receptus es Fortunae sed videntis, quae Dae lucis plendore caeteros etiam Deos illuminat. Eadem haec Dea hic exhibetur dextra gubernaculum, sinistra cornucopiae gerens : capitis ejus ornamentum describitur ab ApuIdo libro citato his verbis. Corona multiformis Cariis floribus sublimem distrinxerat verticem, cujus media quidem super frontem plana rotunditas in modum speculi, Cel imo argumentum Lunae candidum lumen em cabat . dextra , lavaque sustis insurgentium Viperarum cohibita. Ideoque vocatur a Valerio Flacco lib. q. Argonaut. 6pide cincta comas. Isidem creditam suisse , & Lunam, & Cererem
219쪽
nemo nescit; unde isti viperarum sulci referri possunt ad iter Lunae fluxuosum meatibus Serpentum simile, ut & ad Cer rem , quae Draconibus currui alligatis caelum , ut ita dicam . sulcavit. Ovidius lib. g. Fast. de Cerere. uuo simul ac Cenit, fraenatos curribus Angues
Funxit, o aequoreas Aca pererrat aquas.
Globus Aspidibus circumdatus numinis Solaris vim foecum dativam, seu spiritum quemdam igneum universum permeantem significabat apud Phoenices, &A:gyptios, qui, teste husebio lib. I. cap. I. Draconis , & Serpentis naturam putabant divinam; ut & ipse Taautes apud eumdem Eustis hium Serpentem spiritalissimum omnium animal, & igneum esse tradens: temperamento autem caloris hujusmodi, & hinmoris provenientis ex Luna roris largissima justa oritur conjunctio calidi, & humidi, in qua consistit omnis generatio . De cornucopiae, & gubernaculo in sequentibus.
B Upalus Sculptor primus omnium statuam Fortunae
Smyrnaeis fecit Polum capite sustinentis , manuque Amaltheae cornu ad declarandum illius bona: clavus eidem tribuitur vel ad significandam illius firmitatem . vel ad exprimendam vim , & potentiam necessitatis, quae Fortunam saepissimh comitatur juxta hos versus Horatii lib. I. Carm. Od. 33. ad eamdem. Te semper anteit fama necessitas,
Claίos trabaleis, ct cuneos mauu Gesans aena.
Fortunam d fortuitis nomen habere dicunt inquit Isidorus lib. 8.
Orig. cap. ult. quo Deam quamdam res humanas variis casibus. o fortuitis illudentem: unde o caecam appellant, eo quodpassim in quoslibet incurrens fine ullo examine meritorum o ad bonos, o ad malos Cenit. Fortunam duplicem fuisse diximus videntem.& caecam, seu bonam, & malam: prima invocabatur , ut propitia esset; altera, ut mala imminentia averruncaret sutraque Templa, & aras habuit Romae . Plinius lib. 2. cap. .
vesanos Fortunae cultores irridens haec de illa refert, Toto quipis
220쪽
Sectio II. Deorum Simulacra, &C. 73
uippe mundo . o locis omnibus , omnibusique horis, omnium Soc Dus Fortuna sola inUocatur a una nominatur; una accusetur 3 una agitur rea; una cogitatur ι sola laudatur a sola arguitur, o cum convitiis colitur ι Solubilis, d plerisque Sero ρο caeca etiam exis ara , vaga, inconstans, incerta, Saria, indignorum fautrix. Unde non mirum, si Iuvenalis Sat. 6. illam vocat improbam. sat Fortuna improba noctu Arridens nudis infantibus. Scribit Plutarchus in atrii. Fortunam metuere sortes, ignavos premere. Sic. Ovidius lib. 8. Metam. Ignavis precibus Fortuna repugnat. Lacedaemones eam admota manu invocabant, & forte claVΟ,
quem tenet, innuitur vim illi afferendam esse, ut fixa, stabilisque reddatur. Existimabant veteres hanc Deam hoc Universum gubernare, Fortunamque reducem in numismatibus saepe cum clavo depingebant.
S Equitur aliud Fortunae simulacrum modium habentis in
capite abundantiae symbolum, dextra navis gubernaculum , cui Delphinus, & Serpens superpositi lanti sinistra
cornucopiae sustinentis. De Fortuna, ejusque attributis linquentem audias Lactantium lib. de fal. Reh cap. 29. Is, inquam , plane Sulgi, imperitiorum opinionibus credidit, qui Fortunam putat ese, quae hominibus tribuat bona, o mala ; nam fmulacrum ejus cum cornucopia , o gubemaculo fingunt, ramquam haec o opes tribuat, ct humanarum rerum regimen obtineat: cui opinioni o Virgilius assentit . qui Fortunam omnipotentem Tocat ; o insoricus, qui ait: Sed profecto Fortuna in omni re dom natur . uuid ergo caeteris Diis hei superes t Cur non aut ipsa regna
re dicitur, si plus potes , aut fla colitur, fi omnia i Vel f rantum
mala immittit, aliquid cause proferant, cur , si Dea fit, hominibus
invideat, eosque perditos cupiat, cum H iis religio se colatur: cur aequior fit malis , iniquior autem bonis r cur insidietur, affligat, δε- eipiat , o exterminet: quis illam generis hominum Sexatricem perpetuam consituerit: cur denique tam malam fortita fit potestatem, ut res cunctas ex libidine magis , quam ex vero celebret, obscure Tom. I. Κ que.