장음표시 사용
41쪽
D. Augustinus lib. I. de Civit. Dei cap. 24. Tympanis in sacris hujus Deae Sacerdotes utebantur. Ovidius lib. . Fastor. Combala pro galeis , pro scutis tympana pulsant.
Haec Dea Leonibus quehitur inquit Macrobius Saturn. lib. I. cap. 21.) Calidis impetu, atque se ore animalibus, quae natura eupli es, cujus ambitu aer continetur, qui Sehit terram. Scribit vero D. Augustinus loco cit. Leonem adjungi solutum, ac mansuetum, ad indicandum nullum se genus terrae tam remorum , ac VehemenIer serum, quod non subui, colique comeniat. In summo positus est Sol omnia calore suo vivificans, ex adverso Luna nocturno suo humore Solis calorem temperans, unde justa oritur conjunctio calidi, & humidi, terrae foecunditas , rerumque omnium procreatio. Carthaginenses Iunonem Tyriam a Leone vectam colebant, illamque Deam coelestem vocabant.
A Pollo repraesentatur in hae gemma laureatus, columnae
inniXuS arcum tenens, ad cujus pedes lyra. Illius simulacrum huic fere simile describitur a Luciano in opust. de Gymn. Solonem sic Anacharsi respondentem introducente .
Locus ille, Anacharsi d nobis Cocatur G mnasium, o es Locii φοι linis Templum : cujus Sides fimulacrum, eum, qui es super columna reclinatus, qui quidem manu finis arcum tenet: cujus Cero dextra super capite refiexa, Deum tamquam ex longo labore qui flentem ostendit. Arcus, & sagittae Solis radiorum jactus in-nuunt . Lauream Apollini, & Libero sacratam esse scribit Tertullianus lib. de Corona Milit. cap, I 2. Illi ut Deo Telorum , huic ut Deo Triumphorum. Lyra vero chordarum septem tot coelestium sphaerarum motus designat.
HAEc praeclara sculptura in achate, extans in Musto nostro, Solem exhibet stantem in curru, dextra scuticam, laeva
42쪽
Sectio I. Gemmae antiquae . a s
laeva Quadrigarum velocissime currentium habenas tenentem : circa marginem disposita sunt duodecim signa coele- ilia, quae Zodiacum constituunt. De Sole . illiusque Quadrigis haec scribit Fulgentius lib. I. Μythol. Sol dicitur, aut ex eo quo olus sit, aut quod solite per dies jurgat, o occidat: huic quoque uuadrigam ascribunt illam ob causam, quod aut quadripartia
1is temporum Carietatibus anni circulum peragat, aut quod quais
fido limite diei metiatur spatium, unde o ipsius equis eondigna sic nomina posuerunt, id es, Eritreus, Amon, Lampos, Philogaeus.
Erureus Graece rubens dicitur , quod a matutino Sol lumine rubiacundus exurgat: Amon si endens dicitur, quod tertiae hora momenistis vehemens insistetur, lucidior subeate Lampos vero cum ad umbilicum diei centratum conficenderit circulum: Philogaeus Graece terram amans dicitur, quod hora nona proclisior Sergens occasibus
pronus iucumbat. Quadrigas convenire Soli docet Tertullianus lib. de Spectaculis cap. 9. Dejugo vero Quadrigas Soli, BAgas Lunasanxerunt. Sic etiam Prudentius lib. I. contra Sym
Hoc fidus currum, rapidasque agitare Quadrigas
Commenti, o capitis radios Serbera dextrae .
Macrobius in somnium Scip. lib. 2. cap. IO. Zodiacum Vocat Viam Solis, hujusque nominis etymologiam sic explicat lib. I.
cap. 2I . Et quia Mna Graeco nomine ια nuncupantur, circum
ipsum, Zodiacum, quo igniferum, Cocarunt. De signorum ZOdiaci ordine, & cur illa diversorum numinum assignata sint potestati, diffuse scribit idem Maerobius loco citato. Haetrara, & erudita gemma videtur fuisse amuletum cujusdam Priscillianae haeresis sectatoris ; obscoenus enim, & impius ille Priscillianus superstitiosa de signis coelestibus doctrina imbutus, homines inter se quodam fatalium stellarum nexu colligari ausus fuit asserere, ipsumque corpus humanum secundum duodecim Zodiaci signa compositum esse, singula singulis corporis partibus, necnon eadem duodecim Patria charum nominibus attribuens: cujus haeresis singula capita Leo Μagnus epistola ad B. Turibium Astoricensem Episcopum confutavit. Damnati fuere Priscillianistarum errores in multis Conciliis, & maxime in Bracharensi secundo sub Joanne III. anno reparatae salutis DLXIII. hortatu Theodo- Tom. L D m,
43쪽
miri, seu Ariam iri Suevorum Regis ab errore, & impietate Ariana ad fidem Catholicam conversi anno tertio ejus regni celebrato, cujus canonem decimum, in quantum ad praesentem gemmam facit, hic refero . Si qui duodecim signa, quae Mathematici obser reflent, per fingula animae, Sel corporis membra disposita credunt, o nominibus Patriarcharum adpripta dia eunt , ficut Pri cillianus dixit, anathema fu . Virtutes hujus typi in lapide scalpti refert Camillus Leonardus lib. 3. de La. pidib. cap. I 2. his verbis. Solis figura diversmiae reperitur, o c. st ab equis quadrigis vehatur, o aliquando circa currum fini signa Zodiaei: Cirtus hujus figurae, si in aliquo lapide inmutatur, estge-santem reddere potentem, ac imperantem, o Tenationibus dei ctantem : subsantiam quoque acquirere facit.
AD Canonem ejusdem Concilii nonum videtur referri sequens gemma, quae septem Planetas eXhibet, fuitque& illa cujusdam Priscilliani sectatoris amuletum , Omnia stellarum potestati, &influxibus subjicientis . Uerba Concilii haec sunt. Si quis animas, o corpora humana 1atalibus sessis credit ad ingi, ficut Pagani, o Pristillianus dixerunt, anathe
D Iana Lucifera sic dicta est, quod splendorem suum
emittat, & circumfusum aerem suo lumine quodammodo illustret, maxime in plenilunio e facem accensam tenet , ad cujus exemplar mulieres in hujus Deae sacris, quae Artemia vocabantur, in luco Aricino Idibus Augusti celebrari solitis faces gestabant ardentes, ut de sua Cynthia canit Propertius lib. 2. el. 32. Cum Cidet accensis deSotam currere tedis In nemus, o Trimia lumina ferre Deae. Inflatum habet velum ob celerem illius motum, & Velocitatem , quippe quae viginti octo prope diebus totius Zodiaci ambitum conficit. Narrat Pausanias in Attic. extitisse apud Phlyenses , & Myrrhinusios Dianae Luciferae aras .
44쪽
Secto I. Gemmae antiquae. xyTABULA XL.
V Eneris Verticordae simulacrum in hac gemma emctum
putamus. Veneris Hericinae Templum extra portam Collinam magna mole constructum ferunt Urbis Topographi, cum Porticu insigni, quod devicta Sicilia Marcellus tundasse dicitur, ne libido invalesceret: Utque IuXuria e matribus familias abesset procul, ideo ab Urbe semotum eXtra Pomaerium locavere. Ad hanc Aidem si quando Circus Ma-Ximus Tyberis alluvione inundaret, ludos Apollinares saepe celebratos comperimus ι in quam Virgines aetate adolescente Veneri pupas. velut puerilia rudimenta offerre tradunt . In ea quoque intereursu temporum Veneris Verticodidae simulacrum, quod homines ab effusa libidine averteret, dedicatum fuit. In nostra Gemma Venus Amorem filium cogit ad comburenda arma humano generi propemodum imnoxia , ideo Veneri Verticordae ad tribuimus .
V Enus Pelagia, seu marina e scopulo surgens, ignem in
gemma nostra potius abhorret, quam ambiat Lemnii eum Vulcanum colant, quod apud eos enutritus foret, V nerem , quod Marti se miscuisset, velut adulteram adeo contempserunt, ut nemo illi sacrum faceret. Veneri Pelagia nomen inditum apparet ex Inscriptione XCIII. Classis I. apud Rehinesium, quam vir doctissimus Anadu omenen interpret tur 3 quamquam Artemidorus lib' 2. eap. 2. dissertis verbis Venerem Πελαγίω, & Αναδεο distinguat,illamque scribat in somnis Visam naucleris , gubernatoribus, & Omnibus navigantibus , itemque peregrinari volentibus bonam esse; hanc vero navigantibus multam tempestatem , & naufragium λgnificare , sed nihilominus servare, καὶ ισψ- τῶνμ, των perficere . mrinam Venerem celebrat Horatius, quod
recte simplex epithetum Deae mari ortae eruditi faciunt, qui
etiam arbitrantur Graecos eam Pelagiam, & Pontiam P Pterea appellare. SEOIΣ. ΣΥNNOIΣ. ΚΑΙ . ΣΥMBIMOIΣ. Ita
enim legendum esse recte monuit eruditissimus Sponius, in vetusto lapide ad Venerem Pelagiam pertinentem. Tom. I. D 2 TA
45쪽
Omani Venerem victricem summa religione colebant,6 cujus aedem Onuphrius Pan vinius fuisse ait in nona ur- his regione. Caesar omnes suas victorias Veneri sui generis auctori acceptas referens in campis Pharsalicis Venerem victricem pro tessera militibus suis dedit, ut narrat Appianus de Bello civ. lib.2. Pompejus vero Herculem invictum. Haec Dea scuto innititur , cujus serebatur inventrix, teste Colutho de raptu Helenae Venerem scutorum Reginam appellante slaeva hastam gerit, deXtra vero Martis gladium tamquam ejus victrix ; hanc etiam ob causam Cupido galeam matri porrigit, etenim scutum, hasta, gladius, & galea solita Ma tis insignia sunt, & cum illis Venus victrix in nummis saepissime repraesentatur. Illa autem nuda, or aperta dipingitur sinquit Arnobius lib. 6.) ae si dicas illam publicare, ac divendere meritorii corporis formam. Sive sui ait Fulgentius lib. 2. Μythol. quod nudos fibi assectatores dimittat; me quod libidinis crimen numquam caelatum fit a me quod numquam nisi nudis conSeniat . Pulcherrimum Veneris Cnidiae Praxitelis simulacrum, ut in hac gemma, nudum describit Lucianus in Amor.
Dea posita es, ex Pario marmore, opus sane pulcherrimum , o diis ducto ore paulum subridens. Tota autem ejus pulchritudo detecta , nulla veste ipsam tegente, nuda conspicitur , n quod oblita sui ait ra manu pudenda abscondit. Et deinde) Ηιν, λωι, - - Φων
EGregia haec sculptura in calcedonio jam extans peneSΜarcum Antonium Sabatinum Venerem marinam exhibet a Tritone Vectam dextra clypeum tenentem, in quo
46쪽
Gorgona. Haec Dea ex maris spuma genita perhibetur, quod spumosa sint animantium semina, teste Clemente AleXandr. lib. I. Paedag. Illius enim beneficio animantia propagantur,
unde Lucretius in principio poematis philosophici sic eam
alloquitur. AEneadum genitrix, inminum, Divumque Soluptas, Alma Venus, per te quoniam genus omne animantum Concipitur, Cilisque exortum lumina Solis. Phornutus haec de illa scribit. Vocatur o coelestis, o Sulgaris, o omnium cause, quod nempe Veneris potentia, or mis , or in coelo. o in mari cernatur. De illius ortu mentionem facit Ausonius
epig. 3 3. Orta salo, suscepta solo, patre edita Cetto ,
aneadum genitrix, hic habito alma Venus .
Audiamus etiam Arnobium de hac Voluptatis Dea sic loquentem. Numquid 2 nobis dicitur ex pelagi juma, o ex Caeli genitalibus amputatis Cotherea Veneris concretum coaluis e candorem. AnadyOmene vocatur a Plinio lib. I S. cap. IO. tabulam Ueneris exeuntis e mari ab Augusto in Templo D Julii dicatam describente . Venerem exeuntem e mari Divus Augusus dedicazirin delubro patris C aris , quae Anad omene Tocatur. Pelagia ,&Aphrodite ab antiquis etiam dicta est, ut & maris domina . Mustus de Herone, & Leandro
Ignoras quod Venus nata es e mari, Et dominatur ponto.
Unde non mirum, si a Tritone super fluctus marinos Vehitur , siquidem Triton Neptuni, & Salaciae Nymphae marinae filius est, & inter Deos humidi elementi numeratur, OVbdius lib. 2. Μetam. Caeruleos habet unda Deos, Tritona cauorum . Sed quid Veneri cum Gorgona, non bene video ι clypeum forsan gerit, quod illa clypeos cudere docuerit, ut canit H merus hymn. ad Vener. & Gorgona in eo sculpta est ornumenti tantum causa, vel potius ad indicandam ejus nativitatem ex Phorco,& Ceto marina bellua, vel denique tamquam favorabile amuletum. TA
47쪽
B A echus in hac gemma repraesentatur seminuduS. Juveo
nili vultu, dexra thyrsum gestans, sedenS in curru , quem vehunt Centauri duo mas, & foemina. ille duplicem inflans fistulam, haec cymbala utraque manu collidens in s cris Liberi usurpari solita, teste Ovidio hujus Dei festa describente lib. 3. Metam. Liber ades , festque fremunt ululatibus agri. Turba ruunt a misaeque viris matresque, nurusique , Vulgusque , Procer que ignota ad sacra seruntur. Quis furor, anguigenae, proles metortia, Sobas
Attonuit mentes t Pentheus ait. Abane tantumine repulsa lena i Et adunco tibia cornu. Erant enim cymbala aerea, & cava, ansas in extima conve-Xitate habentia, quibus apprehendebantur. & insimul comcussa tinnitum edebant. Idem Ovidius lib. 3. de arte am. Disce etiam duplici genialia nallia palma
Quo versu indicat utraque manu ad cymbala opus esse. Ea labiis assimilat Fulgentius lib. I. Mythol. Tuo labia Selut cmbala Cerborum commoda modulantia, lingua ut plectrum. Varia symphoniacorum instrumenta recenset Petrus Chrysologus serm. 93. inter quae & fistulas, & cymbala. Organi planctus dat clamorem , citharam per suspiria longa modulatur, gemitus aptat in Pulam, o dum peritiis ipsam conscientiam arguens sepepercutit, facit placitura Deo cymbala personare. Centauri Liberi patris currui subjunguntur, sive quod insignes vini potat res fuerint, & ad bacchicum furorem maximε proclives, sive ad significandum, quod efferatae mentes vino facith mulcem tur , ut docet Fulgentius lib. 2. Μythol. unde Bacchus dictus est Lyaeus, quasi lenitatem praestans. Quare autem nudus Vulgo pingatur, rationem reddit Phornutus his verbis. Sia mulacra Bacchi nuda flebant, ut mini naturam ostenderent, qua se creta revelat. De thyrso infra.
48쪽
Sectio I. Gemmae antiquae. 3IT ABI LA XLV.
MUlier in bigis exhibetur in hoc cameo, serte illa Beli.
stiche foemina e maritima Macedoniae ora, quae bigarum palmam tulit Olympiade cxxviIi. Si fides Pausaniae in Eliac. pr. Veteres bigas Lunae consecrarunt teste Tertulli no lib. de Spectaculis cap. 9. Tibullus vero lib. 2. el. I. cum rum , & bigas nocti tribuit. Ludite: jam mox jungit equos, eurrumque sequuntur Matris L ereo fidera su a choro. Raeclarum , & eruditum amuletum visitur in hac gemma , caput videlicet Palladis, seu Μinervae galeatum corpori noctuae impositum, cum scuto, & hasta, ad cujus
pedes ramus olivae, cui videtur insistere Gorgonam concul-Cans : retro columna cum pharetra ad illam appensa , vase eidem columnae superpcsito . Minerva consideratur ut Dea
sapientiae , cui noctuam ea de causa dicatam scribit Fulgentius lib. 2. Μythol. quod sapientia etiam in tenebris proprium fulgorem possideat . Galeata est. inquit Georgius
. Propterea quod sapientia culmen sub aspectum non cadit. Clypeo innuitur omnes insidias sapientia repelli. Hasta ei tribuitur ad significandam ejus ortitudinem, similiter &pharetra cum sagittis, quod sapientia verbo percutiat. OleasIVe ob naturae puritatem, sive quia pacis tempore studia ,& artes florent . Gorgona propter mentis celeritatem , Vel tamquam favorabile amuletum, cui credebant Veteres inesse vim aliquam abigendi pericula, & praestandae securitatis, ut narrat Lucianus in dialogo , qui inscribitur ΦΙΛΟΠΑTPIΣ. Columna indicat hujus Deae constantiam, vel potius constantia sapientiam acquiri . Sed quid de vase columnae superposito dicendum i fateor me prorsus ignorare : nisi conjectare liceat hoc amuletum pro consequendo in P0eticis , aliisve ludis , & certaminibus praemio gestatum ,
49쪽
etenim Pallas ingeniis praeesse credebatur , Ovidius Fast. lib. Pallada nunc pueri, teneraeque ornate puella, iam bene placuerit Pallada, doctus erit.
OPtime sociatur Mercurius cum Fortuna, siquidem ille marsupium gestans praeses habetur mercatUrae, cujus eventus pendet e fortuna: pingitur enim haec Dea cum cornucopiae, & gubernaculo, quasi opes ipsa tribuat, & h manarum rerum regimen obtineat, ut scribit Lactantius lib. 3. cap.29. Caduceus Mercurio tribuitur pacis causa, cum illa mercibus acquirendis maxime opportuna sit et caducei meminit Fulgentius lib. I. Mythol. his verbis . Virgam Sero serpentibus nexam ob hoc aliciunt, quod Mercatoribus det aliquando regnum ut sceptrum: ct mutnus ut serpentium. De utriusque numinis attributis diffusius Sectione ΙΙ.
S Equitur idem Μercurius dextra caduceum gestans, sinistra Minervam amplexam tenens . Ille praeesse crede-hatur eloquentiae, haec doctrinae, unde apud Veteres commune utrique sacrum fiebat. Saepius etiam utrumque numen conjunctum repraesentabatur, quod Graeci vocabant, de quo signo haec scribit Tuli. ad T. Pomponium Atticum lib. I. ep. Quod ad me de Hermathena scribis , mihi pergratum es orna entum Academiae proprium mea : quod o Hermes commune omnium, o MinerCa singulare es ejus Gomnasii. Quare velim, ut scribis , cateris quoque rebus quamplurimis
IN hac eximia sculptura Hercules dextra pateram tenens super aram ignitam, sinistra extensa globum, cui victoriola imposita est ι pellem leoninam brachio sustinetiad ejus pedes
50쪽
Sectio I. Gemmae antiquae. 3 3
pedes Victima, praefericulum . & clava. De Ieonino He culis indumento haec resert Albricus . Secunda mictoria Herculis notabilis fuit, quia ipse pugnasse cum Leone, ipsumque clava mactasse , is interempto pellem abstulisse dicitur , quo deinde spolio incessit semper indutus, fignum mictoriae percepta et in quo etiam
ostentatur animi fortitudo, contra quam nulla vis corporea pravalet, quae semper spolium Leonis, ides , Cim Cirtutis defert.
FIcus ruminalis, Lupa Romuli, & Remi nutrix, Roma , &Faustulus in hac gemma repraesentantur. Infantes lupino lacte nutritos fuisse ea de causa existimabant veteres ι teste D. Augustino lib. 28. de Civit. Dei cap. 2I. quod hoc genus helluae ad Martem putabatur pertinere ;ideoque Lupa credebatur admovisse ubera parvulis , quia filios domini sui Martis agnoverat: alii vero eosdem Accae Faustuli uxoris mamillas s isse putant, quae propter rapa citatem , & nimiam libidinem Lupa vocabatur. De Faustinio loquitur ovidius Fastor. litat.
Npn ego te, tanta nutrix Larrentia gentis, Nec taceam Sestras, Fausule pauper, opes . Ficus Ruminalis meminit idem Ovidius Fast. lib. 2. Arbor erat, remanent Soligia, quaeque Vocatur Rumina nunc ficus, Romula ficus erat. Haec arbor in Comitio Romae colebatur lacra fulguribus ibi conditis, Ruminalis 1 ruminando dicta, vel quod sub ea pecudes aestivo tempore nimium caloris ardorem fugientes, umbramque captantes herbas ruminare consueverint, Vel quod sub ea Romulus, & Remus Lupae rumen, idest, mam mam sugentes inventi sint, ut ait Plinius lib. II. cap. I 8. &Plutarchus in Romulo. Ην δὲ χλησὼν , A P.
λας αἰνην. Erat juxta ficus , quam 'Ruminalem dicebant Ad pueros ibi jacentes Lupam tradunt lactantem cursum flexisse . Romuli, & Remi originem narrat Livius lib. I. Dec. I. Tenet smma , inquit, cum fluitantem alaeum , quo expositi erant pueri, tenuis inscco aqua desiluisset, Lupam furentem ex montibus, qui Tom. I. E circa