Bibliotheque Classique Latine ou Collection des Auteurs Classiques Latins

발행: 1831년

분량: 434페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

71쪽

47D M. T. CICERONIS 'quamquam' ' est populo necessarium λ Nec Vero eos,

qui ci muneri praefuerunt, universi juris expertes fuisse existimo; sed hoc civile quod vocant, eatenus

CXercuerunt, quoad populum praestare voluerunt*β. Id autem incognitum est δή, minusque in USU NeceSSarium.

22. Quamquam. Debemus Cantero quum codd. ad unum omnes, nostri

etiam , quam simplex habeant. Eodem modo Bremi, Fin. III, 2, 5, Pro quam

recte quamquam rescripsit. Lineolam scilicet, quae, ante saeculum XIII, Perscripta, quam duplicabat, scribae neglexerant, ut centios in codd. videre licet. Idem, eadem ex Carasa, solet etiam seri in qui nid, etc. G. Legendum Puto, qui consuluntur quum est ρvulo necessarium. TURN . a 3. Quoad populum Proestare νο- verunt. Quantum Populo ueCESSa. rium esse judicaverunt. In scripto

populum Proestare legitur, quod melius est; id est, de . quibus Populum

teneri et obligatum esse voluerunt. TonN.-Η c irato satis controverso.

primum videamus libros. Codd. Cr. W. Par. A. et B. habent putilo, et Itaed. Asc. I, 2, d. Paris. Hema g. Cratand. Car. Steph. Briri. Sturm. Commet in . Sed codd. Paris. C. et Μ.ρvulum , et cod. H. Pvum, sΠPrascripto o. Edendum tamen cum Turnebo visum est ργulum , quam ipsam lectionem vario inplicatam vides ab interpretibus. Schesserus, Turnebi interpretatione repudiata, hunn suam addit : Puto simpliciter Proestare Populum hic esse : multitudinem ante

edere, meliorem, peritiorein Da esse.

Ut sit sensus, nil quaesivisse nitra, quam ut plus aliquid scirent, quam populns ira commune. Ern. in Clave V. Premtare Primum explicat : inteli. tutum, a periculo In causis sorensibos, consilium , sormulas actionum dando, cavendo, etc. Deinde locum, repudiata Davisti interpretatione itemque, quam Brutus amplexus erat, Turnebiana , conjicit : quoad populo probare Platuerunt .. Wyt t. ad Ernesti partes inclinat. Sed recte nobis Goer. locum explicasse videtur dicens : i. e. jus

civile ea tantum ex Parte excoluerunt, qua populi i. e. eorum , quibus Causarum Patrono , etc. opus esset. Partes Causa Aque Suscipere possent; tantum

rensis desiderat. Proprie quidem Praestare aliquem in re pecunaria dicitur, sed deinde varimode voluit : multu modis s. multipliciteri ad similia transfertur. CL Schiit E. Lex. Cicer. t. III,

ris a curate exponentem ad Plinii Panegyr. 83, Pag. 425, . Sq. CR 24. Id autem incognitum est. Ita, probante Wytientiachio, Cum Goeriet schiilκio edidimus. In codd. G. M. Pariss . A. D. C. est ea lectio, quam

Grutoriis vulgutam dicit, ea inque re- Praesentant edd. veteres sero omnes,

nisi quod Paris. et Commel. exhibent:. id antem incognitam est in usu rie cessarium M. Cod. autem R. habet :. id e tenni est in visuis. Volebat, credo' id etenim , etc. In cod. M. est a minu' quam invisum nevin ν ἰin Copp. Vicit. h. ω incogniti de teupiest in . Graevius ad marg. ed. Comme-lin. ita : M in cognitions est, in US necessarium is : ita legendum putem e

72쪽

DE LEGIBUS, LIBER I, 4. 477

Quamobrem quo me vocas p aut quid hortaris p ut libellos conficiam de stillicidiorum 'β ac de parietum jure λ aut ut stipulationum *β et judiciorum *7 formulas componam quae et Scripta sunt a multis diligenter, et sunt humiliora, quam illa, quae a vobis '' exspectari

puto.

vetere, quae habet incogniti est. Ern. Praeter necessitatem legi vult illud pro

M. Quam vero Goer . Ut suam Emen dationem proposuit lectionem, quamque nos exhibuimus, eam sere schen serus excogitavit dicens : vi Varie tentant hunc locum. Ego non dubito, quin Cicero scripserit : Id autem ineo- itum est mistis, quam usu necras ritim. Sensus : Ius civile minus est incognitum, quam est ne emariumnsu. Poterat cum rasu rei publicae plus

ignorari. quia nimia illa notitia saeit

Quintus m. Ita sere, et bene quidem , Gcer. explicat : ius civile diligenti et subtilius excultum eSt, quam usus ipse desideret. Videtur autem Cic. his nimiam ἀκρίgitetv iureconsultorum tangere. Wagri. vocem id non ad propitis pertinere, sed ad jus civitatis monet , ut sit positum pro illud. Sed, si locum, uti supra factum est, explices, neque Ernesti emendatione, neqne Wagneri explicatione opus esse recte ait Goer. N R. 25. De stillicidiorum. Flaec a juris-eonsultis in servitutibus Praediorum

tractantur. TURN. 6. Ave ut st*ulationum. vi Stipu

latio, inquit Pomponius. Digg. lib.

XLV, tit. I. Leg. 5, est Verhorum neeptio , quibus is qui interroga tur, da urtim facturumve se id quoia interrogatus est, respondet m. PIantus in Poenulo : . P. Roga me viginti minas , Ut me essecturum tibi quod promisi, seias : Roga. c. obsecro hercle. P. Gestio promittere. C. Dabisne argenti mi hodie viginti minas p P. Daho,

molestus nunc iam tu ne sis mihi m. Stipulat IOnnm autem harum non Pauciores erant sormulae sere quam res de quibus concipiebantur. Eas in vena inlibus vendendis diligenter ManIlius iurisconsultus perscripserat. Varro , lib. II, de Re Rustica, cap. a , stiPN- lationis formulam ponit 2 in Emptor stipulatur prisca formula sic , Ilasce

oves, qua de re agitur, sanas recte esse, ut Pecus ovillum qnod recta fiantam est, extra tu Cam, Sardam, minam , id est, ventre glabro, noque de Pecore morboso ESse, habereque recte

licere: haec sic recte fieri spondes p. a . Iudiciorum formulas. Certas intelligit actionum formulas, ex quarum praescripto experiundum erat.

Pomponius, Digg. lib. I, tit. II, 6:ω Deinde ex his legibus eodem seretempore actiones Compositae fiunt , quibus inter se homines disceptarent, quas actiones ne populus, prout vellet,

institueret, et certas et fiolennen esse

voluerunt : et appellatur haec pars juris . legis actiones m. Eas Flavins Appii libertus publicavit. Quam autem variae essent stipulationum et judiciorum formulae ex Topicis intelligi potest , ubi scribitur : . At si stipitiationum et judiciorum formulas partiare, non est vitiosum in re ins ἰnita praetermittero aliquid . . TURN . 28. Quce a vobis. Re te Goer. reduxit vobis, quia Cie. haec de Attico

et Quinto, neque de aliis, diei voluit.

73쪽

478 M. T. CICERONIS

, I V. AH. Atqui, si quaeres, ego qUid eXSpectem: quoniam scriptum est a te de optimo reipublicae statu, consequens esse Videtur, uΓScribas tu idem de legibus Sic enim fecisse video Platonem' illum tuum, quem tu admiraris, quem Omnibus anteponis, quem maxime diligis. - ΜΑnC. Visne igitur, ut illo Crete cum Clinia et cum Lacedaemonio Megillo, pestivo, quemadmodum describit, die, in cupressetis Cnossiorum, et spatiis silvestribus', crebro insistens, interdum acquiescens, de institutis rerum publicarum- ac de optimis legi

Vobis est in codd. Parim. A. B. C. edd Asc. I, 2, Λld. Crat. 1 em. Car. Steph. Brul. et sturna. Idemque Placebat Ernesto, quia alal im Atticus de sua exspretatione dicit : u ego quid exsPectem . . Eadem est de hujus loci lectione Engethronueri sententia. M R. V. I. m optimo rejubliciae statu. Non eo in rinivemum optimo , quem idealem Vocant, qualemque

Plato in XII de politin libris euin-

. Terat, sed romanae reipublicae sorma ad illam optimi speciem adaptata et emendata. Eam dent enim auctor in istis de Republica libris rationem se quutus erat, quam in his de Legibus videmus : id quod tum ex fragmentis illorum. qnae etiamnunc supersunt, tum ex his ipsis, quos explicamus, libris passim cernitur. Vide nos ad

2. Platonem. Platonem maxime ad mirabatur Cicaero, adeo ut in quemdam

philosophorum deum is quodam loco vocet, de Nat. Deor. II, II. Atticus

autem Epicureus erat. Ita Drine exemis

plo Platonis de Legibus Cicero scribit:

quae tamen de lege disseret, ea esse stoica docebo paullo post multis elarisque argumentis. Iutelligo enim in

maximo errore nonnullos versari,

qui hane de lege disputationem Pla

tonicam esse censeant. TURN . - Ad

h. l. Engelbronnerus ita : PIatonem nullo iure reprehendit Athenaeus, lib. VI, P. So8, quod leges scripserit hominibus, non quales sint, Sed qua les finxisset ipse. Verum , haud scio, an hoc sariant. quae leguntur apud

Ciceronem de orat. III. 22 e in AemPer quacumque de arth aut facultate qua ratur. de absoluta et Persecta quaeri solere m. Vis enim et natura rei, nisi Persecta ante oculos ponatiar, qualis

et quanta sit, intelligi non Potest. Neque enim Arcadibus, CFrenaeis ae Thebanis, quamvis rogatus, leges ferre voluit Plato, qui honas leges a Cipere recusaretit. AElian. V. H. II, 4a; Diogen. Laert. III, 23. Platonem

quanti secerit Cicero qnum ex his I, 4, III, princ. tum ex reliquis philosophis libris et epistolis patet; v. ad Diri I, 9. Μ R.

3. Et spatiis siloestribus. Spatia silvestria sunt Iora arbossibus consita, Per quae ambulantes vadebant , insulam adituri, quae infra II, et describitor. vatia enim sunt, quae non cursui Solum, sed etiam ambulationi patent. G.

Lacedaemoniorum, verbi gratia. et Cretum : non enim hie rejtibi. sed rem . dicit. De duabus autem illia

74쪽

DE LEGIBUS, LIBER I, 5. 479

hus disputat: sic nos inter has procerissima S populos, in viridi opacaque ripa in ambulantes, i Um autem residentes, quaeramus iisdem de rebus aliquid uberius, quam forensis usus desiderat λ - ATT. Ego Vero ista is audire cupio β. - MARC. Quid ait Quintus 3- Q UiNT. Nulla de re magis. - ΜΑRC. Et recte quidem. Nam sic

habetote, nullo in genere disputandi magis honeste patefieri I, quid sit homini tributum natura'; quantam

Vim rerum optimarum mens hUInana contineat; cujus

muneris colendi efficiendique causa nati, et in lucem

rebvspnhl. multa disserit. Disserit etiam de generibus rerumpnblica n, regni , dominationis , Optimatum , Paucorum , Populi. TURN . s. Ac do optimis legibus. Quod monet Goer. vocabulum optimis non ad exibus modo, sed etiam ad institutis

referendum esse, in eo argutatur, ne qne rationem grammaticam respexit.

Hoc enim si voluit Cicero, dicere dein huit : α Institutis rerumpublicarumae legibris optimis n. Verba : . de institutis rerumpublicarum . sive idem volunt, quam ζ ae de instituenda rein publica is, quo id ipsum significatur, quod vir doctissimna turbata constru etione effici voluit, sive , ut Tumehus explicat, inde rebuspublicis, uti revera sunt institutae in , v. C. Laeedae moniorum et Cretensium. ΜR. 6. DIra retidire culo. Ista neseit Paris. nec orationi necessarium videtur id verbiam. DAU.

. Nullo in genere disputandi magis 4oneste patefert. A nonnullis libris abest miagis; quapropter illorum du-

binus reponunt, nullo in genere di putationis sic patefert, ac ita Pro Varia lectione dat Car. Stephani vetus. Quum tamen plurimi eodd. eam vo Caem retineant,' ae dent, in nullo tu genere disputandi liber S. Victoris et Vietorius diwutan in magis honeste,

vel honesta, Patefieri in; legerim. . nam sie habetote D nullo in genere dispu- tandi magis Potest patefieriis. Μutatio quidem Perexigua est, at sensui laeti satis. I AT.- Magis honeste patefert. Plerique libri et scripti et editi exhi-hent honesta. Lectionem honeste Praebent modo codd. Pariss. Α. et Q in

to placet honestia. Scheneros legi vult

honesto. Ernest. ad h. l. ita : ae Honeste

quid h. l. sit, nemo dicat s dixit tamen Goer. i. e. honorifer, in laudem hominis et honoremi; estque sine du-hio vitiosum. Dav. coniecit potest; non satis placet et cur non potius posse ρ Sed nee hoc satisfacit. Mihi prae ceteris probatur Wyttenbachii

Conjectura, cui item mendosus videtur locris. Forte, ait, transponendum

est, ut ita legatur 2 ae nullo in genere , dis pntandi illud honestum magis Pate fieri , quod sit homini tributum natura . . Illud etiam tenendum est, honestum idem esse, quod pulchrum morale, quod quasi sontem omnis juris

continet. M R.

argumentum est omnium libb. de Leg. etiam eorum qui amissi sunt. TURI .

75쪽

48o M. T. CICERONIS

, oditi simus; quod sit conjunctio hominum, quae naturalis societas inter ipsos. His enim explicatis, fons le-1 gum et juris inveniri poteSt.-ATT. Non ergo a praetoris edicto', ut plerique nunc, neque a XII Tabulis Q, ut

Superiores, Sed penitus ex intima philosophia hauriendam juris disciplinam putas. - MARC. Non enim id

quaerimus δ' hoc sermone, Pona Poni, quemadmodum

s. A praetoris edicto. Engelbr. ad h. l. ita : praetorum edicta sunt juris honorarii , non civilis. Praetores, si

Pomponio credam ras In L. a , π. deor. Iur. creari coeperunt, quum CDu-sules, Lellis finitimis, avocari coepis ent, neque esset in civitate, qui jus redderet, unde praetores urbani dicti

sunt. Sed haec vera causa non eSt. Recolor tantum , quo usi sunt patricii ad sallendum simplicis plebis ingenium.

Itaque recto nachius observat, Pomponinm saepe tantum Praetextas, non eras, Causas memorare. Praetura enim primum instituta est eo tempore, quo consulatus Cum Plebe communicabatur. Nam, ut Livius observat, lib. VII, initio : in Privturam et aedilitatem patricii excogitarunt, novos in civitate romana honores. Pro concesso plebi altero eonsuin tu .. CL Baeh. Histor. Jur. II, cap. II, 3, 4, 5. Ex horum edictis, quum multa . moribus usuque sequentium Praetorum , vim iuriseerti atque Perpetui obtinerent, inde suo jam temporc Atticus Plerosque

iuris diseiplinam haurire dixit, quum antea ex XII Tahb. ruris disciplina

peteretur. Postremo illud observemus, hic non in contemptum romani iuris disputare Atticum, quum dicit ex Praetorum edictis iuris disciplinam hanriri se nolle; nam neque Charondae, neque Zaleuci, neque Solonis leges, neque cujusquam gentis alius seita hoc sermone desiderantui; sed juris et legum sontes aperiundi sunt, atqrio inde leges quum populis, tum singulis. accommodandae, v. lib. I, CAP. 10, et Α.Goveanus in Argum. libb. de Legg. Pag. 497, 498. Ad rem cons. etiam Ueidelbergg. Iahrbb. I 819, Dr. 43, p. 6 8; cens. Dahelowii Histor. Rom.

Rom. L. V. S. III , cap. 6. Pho edicto in cod. W. cst edictio. M R. I . Neque a XII Tabtilis. De Iis vid. Liu. lib. III, cap. 3I. et seqq. ib. Init. Eugelbr. l. c. p. I 8 r Et XII quidem Iahh. a primis inde temPoribus quasi certatim commentariis illiastrare solebant Romani. Hinc Sexti AElii

Tripertita Iuris Civilis v. L. a. S36, et . de o. I. hinc L. AElii scripta in XII Tabh. Ciceroni laudata de Legg. II,

Cap. 23. Luc. etiam Acilius commentarios in XII scripsisse ibidem nos docet Tullius; et Antisti uin Labeonem in hunc censum venire Gellius docet, Nocti. Att. I, ia. Tandem nobilIssimus ICtos Gaias libros sex ad legem XII Iabb. scripsisse dicitur e quibus multae in Digestis sunt reliquiae. Vid. Schubart. de Fat. Iurisprud. Ex 2 . P. 255. Bach. l. c. I, 2, II, et III, 2,

34. Sed Gaii quidem scripta et laudes egregie nuper explieriit G. G. Clissordin Diss. inaug. Leidae I 8O2. CR. II. M. Non enim id gucerimus. Nomen Marci omisit cod. Par. A. Post enim eum Emest.Wa . Grer. et schutκio reduximns id, quod imme-

76쪽

DE LEGIBUS, LIBER I, 5. 48i

caveamus in jure ', aut quid de quaque consultatione x V respondeamus. Sit ista res magna, sicut est; quae quondam a multis claris viris 4, nu sic ab uno

summa auctoritate β, et scientia sustinetur : sed nobis

τἰto exsulare in erat Dav. Eam vocem exhἱhetit omne, nostet lihri Μss ot edd. Pro quoerimus autem eod. Par. C. et edd. sturm. et Commel. qturris. Loctim nostrum laudat GrerenE. ad Aradd. l. e. Eumque re te ita explieat, ut die tam sit pro : . Non : non enim id quaerimus, etc. M R. L . Quem admodusn ea amtis injuine. moere die;tus iure confinitus, quuin auo consilio. quod e nsultori dat, ei ι damnum avert; t. Erat enim triplex itireeonsul Orum munus , re Nondere. scribere, caνere. Vid. Bach. l. c. P. I, a, s 8-I I. et Io. Tayl. in Elem. Leg. Civ. p. 22O. W. -

Neramus. Demus operam De Consultores nostri apnd praetorem ab adversa. xiis saltantur ea pian utque; nam id jus hie si iseat i ut pro Muraena, - Quando ego te in inre eonspicio a. Ius enim Ioeus est tibi jus dieitur. Cavete est j Iseonsultorum Pro. prium. Cieem in Topicis, in Quum tu

mihi meimtia multa cavisses n. Cavet iuriaeci ultus in iure, quum praeat Oest clienii suci apud praetorem , eum que nae capiatur et fallatur ab adve sario a triat. De eonsultationibus etiam domi aut in soro interrogatus. eapondet. Atque haec iuriseo altorum omela sunt. TU .r3. constiteratione. Quaestio est de qua rotiaulitur j seo ultus. The ..in titie Domino explicat in partit IODibus, ut hypothesin causam vocat. inconsuetudinem Rumanorum ista tra. ducena, quum juriacon/ulti jus expendant utii versum. oratores aingulorum causas agant. TU .

. Cic. para tertia. a 4. A mnitis elaris miris. supra aummos voravit, et ut puto. AElium Coruncanium, qui primus jus civitapalam doeuit; v. L. I, s 35-38 . m. d. D. I. et P. seaevolam alἱosque Scaea voltis intelligit. Eua. -crarias mi, apud Romanos dieebatur, qui inclaruisset summis honoribus gerendis. i. e. qui

praetura et consulatu lanetus esset. . i5. Ntinc as uno summa vitie rLeiate. Post haec viro addunt codd. Par. X. et B. hie vero supra lineam. Idem voeabulum addunt edd. Aae. I, a. Crat. et Herm. Erat autem ille tinns semius Sulpieius Rusus , quem tintim omnibus anteponere Cicero oo ebat.

Brnt. 4r et de quo viro Deilius ait initium di tim invenire-quam exitia'. Nam quamquam eius scripta , ad ius eivile pertinentia. Perierunt omnia In Basiliuis enim quae fiati eius no mine seruntur si agmenta . In D;gesti nostris Alfeno Varo , servii discipulo, tribuuntur), stili latuen .eqncilibus suis universi juris Otudio praeeipuna ad

veram ejus in elligoni iam Anx et avi.

π. de D. I. nimirum quod obiurgatae et a Q. Maein Aeaevola Ignorantia eius iuris ei illa; nainque dixerat is, turpe esae patricio et nobili, et eausas Oxanta, ius, In quo versaretur. ignorare : ex qua objurgatione emorsit summa Servii in iure scientia. Rem tamen in dubium vorat Augustinus ad lib. de Νυiu. prope. Panit t. p. a mes Oito praes. ad Thes. Iuri tom. I. Seripta ejus multa su utit olivi. inter

77쪽

48α M. Τ. CICERONIS

ita eomplectenda β iri hac disputatione tota causa univolai juris est ac legum, ut hoc, civile quod dicimus,

tu parvum . quem darii, et unguStum locum concludatur 7 naturae. Natura enim juris explicanda est nobis,

eaque ab hominis repetenda natura; copsiderandae leges, quibus civitates regi debeant; tum haec tractanda quae composita sunt et descripta ', jura et jussa s p

qtim libri II ad ediettim ad Brutum; . leg. I, 9 44, π. de D. I. quorumpriitium laudari putat Baeh;us in Leg. 5. 3 i. m de Imi. Aet. v. BaCh. II, 2,

44. Quare non multum errare nos erediderim, si servitim praeeipuum ptileherrimae inrisprudentiae romanae auetorem dieamus, cuius laudis gloriam plerumque Triboniano tribuere solemus . aut eerte Gaio concedimus . quum vero1Imilli vivi sit 'iuris ei vilia in formam urtis redigendi inventorem suisse Stilpicium. Vid. Cie. in Bruto, eap. 4I. 4:,; ungo Lehrh. d. Grach. d.

genium ejus animumque noscendum, es. Epp. ad Divers. II, 5. Ereci. De voee anetor tris operae prelinm est legere rati. Clavia Cic. p. 34,-35 . Na. 16. μὰ nobis Da eo Deteri . diees exhibent, in sed moris istaeo leetenda . : unde Lumbinus reis seelptum viatili, vi sed 'non quam cis ista: complectenda , etc. . Sed vera Proratis est ea ratio, quam Panilua Naniatins primus reperit, quamque

mos exhibemiis. DAU. I . Angusitim locum eonesti trir. Vocem naιtirae eodd. . MSs. nostri omnes itemque edd. ex epta sitirmia na, exhibent. Eam vero post Da vis etiam reprobarunt Grerendi. et Seh.

dem eam vocem relinent post Ernest. lnt semannos et wagneres , neque lamen firmis rationibus dnetl. Reet locum Goereng. ita explicat: Equidem

universnm ius, ete. sic comprehendam , ut id ius, qtiod vulgo civile

dieitur, exiguam modo partem Universi illlus compleetatur. Quom igitur ne subaudirἱ quidem possit vocabulum illud. Herimus eum Davia. et sch. ne que solum, ut G r. uneinis inelu ἱ-mus. Wyii. ad h. l. lia : Egregia rithaec deseriptio, ita aeeipienda : inristitii versi et naturalis , tanta est ma grai indo et maiestas, ut lotam Terram naturam complectatur et nostrum ius civile . cum illo comparatum, nonnisi Parvum quemdam et angustum obtineat locum. Na. - Ilio tamen vox

naturae sumi potest pro Dris nae pagis. Certe illam sie intelloeiam servavit interpres gallicus Carolus de Remnsae; proponunt alii materiae. t g. composita stine ee deseripta. lare vulgo dicuntur sera positisa , quae opponuntur iuri nn mii. quia eonscripta et saneita sunt. Ins etymologiee oritur a verbo iubere, unde et h. l. D ri et iussa coni ungunt Dr. . Is . Iura et jussa. Intexuerat etiam molia de institutis aliartim ei vitatum:

et ex remo lib. III. se Ae jure populi romani diei urum polliretur. quo ius

civile . quod privatum est, etiam ronistinetur. Tunae. -IO. Canneg. in Obas.

78쪽

DE LEGIBUS, LIBER I, 6. 483pulorum, in quibus ne nostri. quidem populi latebunt,

quae Vocantur, jura civilia. VI. Qui NT. Alle Vero, et, ut O Portet, a Capite, fra- 18

ter. repetis quod quaerimus; et qui aliter jus civile . tradunt , non tam justitiae, quam litigandi ' tradunt vias. - MAAC. Nou Pst ita, Quirite, ac potius ignoratio juris litigiosa est, quam Scientia. Sed haec posterius: nunc juris principia videamus. Igitur doctissimis viris' proficisci placuit a lego: haud scio an recte, si modo L ut iidem definiunt. lex

Niseeli. cap. r. p. 3 x, hune locumcid aper;endam voenbtili iuris originem adhibens ira exponit : ω Iuga autem die bant vetustiores Romani ), non jura, quoniam olim litoram r nonhtitiebant, quam demum Appius Clati. ditis inven; t, uti est in leg. a. S 36. D. Orig. Ino. Egregie Corniseius Rho- orie. ad Herennium, lib. II, Eap. 13:ia lege, inquit , jus est, id quod populi

sessia sancitum est in Livius, lib. VII , cap. I : u quodcumque postremum populus jussisset, id itis ratum ine e sei: Dsstim populi et Ausrragia esse vi. Adde enmdem lib. IX . eap. 33 et 34. Tum idem laudat nos ruiti lorum

.i ex iisdem Tullii librἱa hos : I, t aet 26. II, 4. III. r, additquis: is Itis iraque quum nihil aliud sit, qnam

jnastis, voluntas ore aut stFlo expressa

Mutilum non est, quin optimo iure adtestatorem possit transferri M. Quae elimn proselerea h. l. ad sui . quia Io. napi. Vieci, homo ceteroqui haud Invenustos. de inris eirmo in Irisea excogitavit. quum conjectat Da ariti-quitus rasUrpalum esse de adipe hostiarum. qme rite Ioxi eaederentur; uui dens Iotis appellat na sIt; utidh. t epetita stier;t et forma Mois et ver

etiam juris, quandoquidem ipsius j os primigenii pars potior in illis ad

u. Litigandi. Via Ilai ndi est m. thodus in soro prosedendi apud iudicem , et verbum litigare die; toe In

honam et malam Partem. ΜR. a

mos viros, ait Engelar. intelligit pbἱ-Iosophos graeeos ), ut de Or. lih. III.

usum notavit I. M. Heusingeri Plat philosophos ei iam τι- ὀρθῶ,ς ikt μα- θεὰ vocat; quod item notavit Writ. ad Plat. Phaulon. p. III. M R. 4. Si modo. Si modo, ait Wnt. pro prie est dubitant Ia, i, e loeo est ammmantis . et qbidem ironi . Ma. s. Lear est riatio summa. . . progibetisqtie eontraria. Noster, Philipp. XI. P. II : ω Est enim lex n il aliud uisi reeia et a numine deorum tracta ratici imΡerans honesta, prohibenseontra a M. Idem apud Lahiati ἱum.

79쪽

484 Μ. T. CICERONIS

eΝt ratiis summa, tristia tu natura', quae jubet ea, quae iacienda sunt, prohibetque contraria. Eadem ratio quiam est in holminis mente confirmata I et co D secta lex est. Itaque arbitrantur. Prudentiam esse' legem

quidem vera lex, recta ratio. Datum cisngruens, dissusa in omnes. Conltans, Rempite a. quae vocet ud Osficium jubendo; vetando a fraude deterreatis. Eodem recidant et ea quae leguntur ejusdem libri cap. 29. Pari sensu stoici volunt vομου τουδαitv givae tλο ου ορθὸv οπια, προτακτα0v μ. v Tωvποπrraeo, απα)ορε-Mv δε τωv οὐ

s. Insita in natura. Ad verba

ω insita in natura . Wytt. In scholis r in e lex dicitur esse in natura tamquam mens natorae. Si quidem dens,sErrandum veteres philosophos. est anima mundi. Natura autem dici ne tota niveinitas corporum et ingenio-mm, ejusque vis animans. Taylorus in Elem. Leg. Civ. P. I Ο4 . Perperam ita distinguit : - Lex est ratio ἔ summa insita in natura . . Alii, ait Tom. in primo Comm. legunt a natura. Cod.

Insita in natura. In illa retain Parento matura universi gubernatric , atqUE .ndPo' In summo et Praepotente

Deo. Stoicis enim Deus et natura idem

sunt. I inque, lib. II , in ejusdem legis

finitione in naturae locum Denm substituet, sic seribens, cap. 4 : . Ita

principem illam legem et ultimam,

mentem esse dicebant omnia ratione

m . . .

aut cogentis, aut vetantis Del in. Dentiaque Fatum, Natura, Deus, Providentia Stoicis idem sunt. Cn. 6. In hominis mente con mala. Gulielmio non recte Placuit con mmata. ide sis infra ea P. 9, sin . et Iib. II, cap. b. DA . -- COUrmata eteon em. Ita edendum censuimus. quamquam Engelbr. I. e. P. 27, Iol. e. Gililiolmiἰ rationem Praeserat, laudans Erra. Clav. Civ. vv. confirmatio et conformatis. Or. Pro Arch. Poeta , cap. 7, ubi Ern. Cum Graevio conia formatio doctrinae edidit. Sed μῆ velis sunt Tnmebi et Wyttentia ellii interpretationes hujus loci. sicut ficin . to eum non habet ista emendatio, quam cum Davisio respuit Sehittgius in summario lib. de Legg. P. 2 , Bdv cato eodem , Oem Da v. laudat, loco.

ubi est : in natura . . . Confirmat iΡsa Perse rationem et Perficit in. ΜR. - n-

mata et consevia. Ratio enim in homine inchoata est et infirma, rectique et iniqni in hominthus intelligentia non natis est enodata, nec satia firma et Persecta e sed confrinata est et consecta in mente sapientIs ratio eaque lex est. Nam inter deos et homines interest, quod in diis sponte natum abs Iuta ratio est. ln hominibus infirmior est e convalescit u utern doctrina, Praeceptione, institutione, usu etiam sine Praeceptione. Infra enim aeribit in ipsam per se naturam

longius progredi, quae etiam nullo docente profecta ab iis, quiarum exprima inchoatu intelligentia generumgnovit, confirmat ipsa per se petii-

eitque rationem m. TURN .

8. Prudentiam esse legem. Ad verba Predentiam ... legem Wyt . ita : Nam ratio persecta et confirmata in homine

est prudentia. Ex qnainoe partihus, in

quas Veteres virtutem universe distribuebant , mradentiam , iustitiam , fortitudinem , temperantiam, Prudentia

latissime Pater et .est veluti sundamen-

80쪽

DE LEGIBUS, LIBER I, 6. 485

cujus ea vis sit, ut recto sacere jubeat, votet doli δε- cluere : eamque rem illi g co putarit nomine p. a suum cuique tribuendo, appellatam; ego nostro, a legendo '. Num ut illi aequitatis sic nos delectus vim in lege ponimus; et proprium tameri utrumquo .legis est. Quod si ita recte dicitur, ut mihi quidem plerumque videri solet, a lege ducendum est juris exor

dium. Ea est enim naturae vis; ea mens, ratioquo

rum. M .

s. Eamqua rem illia graeco putaria nomine. Lambitios edidit, eamque - . tui, etc. m. ita illi viro non

Alii potant quod legenda e gnoscen daque populo proponeretur. Quo modia I. Bapt. Vieo libro supra lanis dato, pag. I 43, Iegis e mon item a legere . i. q. eolligere, adeoque a silvestri vita victuque antiqui immmam hominum ae proindo a legendis

glanditi leguminibus ) repeterear eat. h. i. Exponere et longum eat nee neces . Contra a verbo Iegaine repeti mavult I. Canoegister. in Obas miseell. cap. I, pag. 3 3 sqq. laudatia

et Ulpiant iit. αε, S a r . Legialtim dieitur. qtiod legia modo. Id est, imis

Pera ive testamen O relinquitur M. Et

addens : . Id, si dicamus Ipsum legis vorabulam inde des ni re

em navique at milli uium rase videtur,

in casu olim primo die tuti, stiisse Ieis ges vel logis, Mees vel ducis, reges . et regis, quorum loeo nune diei alea, dia, . rex. . stoicos quoque . aliosque philosophos partim sollieitos

fuisse de vera voenm origine. inulta declarant. Quare nee ipsum staceria-nem mirDr. nee ipsum etiam Varronem, quantum vἰa Ciceronis iudieio Rcimanorum diaetissimum : quorum

Ille de Legg. I, 6, Iouem a legendo Oh id dieram serihil, quod in ea inai vis delevius; hie uero de L. L. lih. IV. p. 23 . Ios, quod lueti publice ,

quo na opera coauialioquct uteretur regre magiatra ua.. Omitici alios.

Uqica verum prodidit Wyti. v. legem a graeeo λtratu ducens. Nox aeriplum

v. plerumqne mit. in actolia : ἐ. E. non semper. sed maximam quidem partem; nam lieet In hoe iuria prime pio explieando fit leos sequitur. tamen universe in tota philosophia Cicero sequebatur Academicos, qui bus si bat pro rerum ob euritate ni o hoe . modo aliud. aiat aere et quam rationem expileat Cic. de OIL

ra. En est. verba . Ea est... Iagula in

SEARCH

MENU NAVIGATION