장음표시 사용
221쪽
VIII. Est animadversum ab legionariis, qui dexteram
Partem operis administrabant, ex crebris hostium eruptior bus, magno tibi esse praesidio posse, si pro castello aereceptaculo turrim ex latere sub muro fecissent quam Primo ad repentinos incursus humilem parvamque fecerant. Huc se referebant hinc, si qua major oppresserat vis propugnabant hinc ad repellendum et prosequendum hostem procurrebant. Patebat haec quoqHoveris Pedes xxx sed parietum crassitudo pedes v. Postea vero, ut est Terum omnium magister usus, hominum adhibit solertia, inventum est, magno esse usui posse, si haec esset in altitudinem turris elata Id hac ratione perfectum est.
I Ubi uri is altitudo perducta est ad contabulatio
nem eam in parietes instruxerunt ita, ut capita agnorum extrem parietum structura tegerentur; nequad emineret, ubi ignis hostium inhaeresceret. Hanc insuper contig itionem quanta m tectum Plute ac vinearum .issum est, laterculo adstruxerunt supraque eum locum duo tigalia transversa injecerunt non longe ab extremis parietibus, quibus suspenderent eam contignationem quae turri tegmmento esset futura supraque ea tigna directo transversas trabes injecerunt, easque axibus religaverunt Has trabes Pauli longiores atque eminentiores, quam extremi Parim te erant, effecerunt ut esset ubi tegumenta praependere
possent, ad defendendos ictus ac repellendos, dum inter
eam contignationem parietes exstruerentur: eamque contabulationem summam lateribus lutoque constraverunt; ne quid ignis hostium nocere posset centonesque insuperinjecerunt; ne aut tela tormentis missa tabulationem per Dirigerent, aut saxa ex catapultis latericium discuterent. citoreas autem ex funibus anchorariis tres in longitudinem Parietum turris latas. iv pedes secerunt easque ex It Par tibus, quae ad hostes vergebant, eminentibus trabibus cireum turrem praependentes religaverunt, quod unum e Irus tegumenti aliis locis erant experti nullo telo neque tormento transiici posse. Ubi vero ea pars turris, quα erat perse ita tecta atque munita est ab omni ictu hostium; pluteos ad alia opera kbduxerunt e turris tectum per se ipsum prehensionibus ex contignatione prima suspendere ac tollere coeperunt; ubi, quantum storearum demissio patiebatur, latitum elevabant antra haec tegumenta abditi
222쪽
atque muniti parietes lateribus exstruebant rursusque alia prehensione ad aedificandum, ibi locum expediebant. Ubi
tempus alterius contabulationis videbatur, tigna item ni primo tecta extremis lateribus exstruebant, exque ea conis tignatione rursus summam contabulationem storeasque elevabant. Ita tuto, ac sine ullo vulnere ac periculo vitabulata exstraxerunt fenestrasque, quibus in locis nsum est, ad tormenta mittenda instruendo reliquerunt X. Ubi ex ea turri, quae circum essent, opera tueri stposse confisi sunt musculum pedum LX longum ex materia spedali, quem a tui ri latericia ad hostium turrem, murumque perducerent facere instituerunt: cujus mucculi haec erat forma Duae primum trabcs in solo sequel gari distantes inter se pedes iv c illocantur inque eis columellae pedum in altitudinem v defiguntur. Has hieris apreo. molli fastigio conjungunt ubi tigna, qua musculi tegendi causa ponan , collocentur. Eo ui per tigna bipedalia injiciunt eaque lammis clavisque religant.
Ad extremum musculi tectum, trabesque extremas, quadratas regulas iv patentes digitos defigunt quae lateres, qui super musculo struantur, contineant. Ita fastigiato atque ordinatim structo, ut trahes erant in capreolis collois catae, lateribus latoque musculus, ut ab igne, qui ex umrojaceretur, tutu esset, contegitur supra lateres coria inducuntura ne canalibus aqua immissa lateres diluere posset Coria autem, ne rursus igni ac lapidibus corrumpantur, centonibus conteguntur. Hoc opus omne ieetum vineis ad ipsam turrim perficiunt, sul itoque anopinantibus hostibus, machinatione navali, phalangis subjectis, ad turrim hostium admovent, ut aedificio jungatur. XI. Quo malo perterriti subito oppidam saxa quam
maxima possunt, vectibus promovent, praecipitataque muro in mustulum devolvunt Ictum firmitas materiae sustinet;
et, quidquid incidit, fastigio musculi elabitur id ubi
vident, mutant cohsilium et cupas taeda ac pice refertas incendunt easque de muro in musculum devolvunt. Involutae labuntur delapsae ab lateribus, longuriis furcinque ab opere removentur. Interim sub musculo milites vectibus infima saxa turris hostium, quibus fundamentaeontinebantur, convellunt. Musculus ex turri lateritia a
Rostris telis tormentisque defenditur hostesque ex muro
223쪽
ae turribus submoventuri Non datur libera muri desendendi saeuitas. Compluribus jam lapidibus ex ea, quae
suberat turri subductis, repenticia ruina pars ejus rris concidit. Pars reliqua consequens proseumbebat. XII. Tum hostes turris repentina ruina commoti, inopinato malo turbati, Deorum iε perculsi, urbis Greptione Perterriti, inermes cum infulis sese porta foras universi Proripiunt, ad legatos atque exercitum supplices manus tendunt. Qua nova re hiata, omnis administratio belli consistit militesque aversi a proelio ad studium audiendi et cognoscendi feruntur. Ubi hostes ad legatos exercitum. que pervenerunt, universi se ad pedes projiciunt: orant, ut adventus Caesaris exspectetur captam usitan urbem videre, opera persecta, turrem subrutam; itaque a defensione desistere et nullam exoriri moram posse, quo minus quum venisset, si imperata non facerent, ad nutum e vestigio diriperentur. Docent, si omnino turris concidisset, non posse j lites contineri, quin spe praedae in urbem irrumperent, urbemque delerent. Haec atque ejusdem generis complura, ut ab hominibus doctis, magna'eum misericordia fletuque pronuntiantur. - XIII. Quibus rebus commoti legati, milites ex opere deducunt, oppugnatione desistunt, operibus custodia re linquunt. Induciarum quodam gener. miserieqrdia saeto,
adventus Caesaris exspectatur. Nullum ex muro, nullum a nostris mittitur telum. Ut re conse , omnes curam et diligentiam remittunt. Caesar enim per literas Trebonio magnopere mandaverat, ne per ἴm oppidum expugnari Pateretur; ne gravius permoti milites, et defectionis odio, et contemptione sui, et diutino labore, omnes puberes in terficerent quod se sadiuros minabanture aegreque tunc sunt retenti, quin oppidum irrumperent graviterquet' eam rem tulerunt, quod stetisse per Trebonium, quo ruiqnus oppido potirentur, videbatur.
XIV. At hostes sine fide tempus atque oecasionem se ad dis ac doli quaerunt interiectuque aliquot diebus, nostri, languentibus, atque animo remissis, subito, meridiano tem pore, quum alius discessisset, alius ex diutino labore in ipsis operibus quieti se dedisset arma vero omnia reposita contectaque essent portis se foras erumpunt secundom Suoque vent ignem operibus inseruat. Huae sie dis
224쪽
tulit ventus, uti uno tempore agger, plutei, testudo, tu ris tormentaque flammam conciperent, et prius haec omnia consumerecturi quam, quemadmodum accidisset, animad-
vesti posset. Nostri repentina fortuna permoti arma, quae possunt, arripiunt. Alii ex castris sese incitant. Fit in hos te impetus sed e muro, sagittis tormentisque fugientes persequi prohibentur. Illi sub murum se recipiunt; ibique musculum turrimque lateritiam libere incendunt. I ita multorum mensium labor, hostium perfidia, et vi tempestatis, puncto tem ris interiit. Tentaverunt hoc idem Massilienses postero die, eandem nacti tempestatem; majori eum fidueia ad alteram turrem aggeremque eruptione pugnaVerunt; multumque ignem intulerunt. Sed ut superioris temporis contentionem nostr omnem remiserant ita proximi die eas admoniti omnia ad defensionem paraverant. Itaque multis interfectis, reliquos insecta re in oppidum repulerunt. XV. Trebonius ea, quae sunt amita, esto maiore studio militum administrare et reficet instituit. Nam ubi tantos suos labores et apparatus male cecidisse viderunt, induciisque per scelus violatis suam virtutem irrisui fore perdoluerunt; quod, unde agger omnino comportari ponset, nillil erat reliquum, omnibus arboribus longe lateque in finibus classiliensium excisis et convectis aggerem novi generis atque inauditum ex lateritiis duobus muris, senum pedum crassitudine, atque eorum murorum conti nationem facere instituerunt, aequa fere latitudine atque ille congestus ἡx materia fuerat agger. Ubi autem spatium inter muros, aut imbecillitas materiae postulare videretur, pilae interponuntur, transversaria tigna injiciuntur, quae firmamento esse possint et quicquid est contignatum, cratrisbus e sternitur, cratesque luto integuntur. Sub tecto miles dextera ac sinistra muro tectus, adversus plutei objec αta, operi quaecunque usui sunt, sine periculo supportat. Celeriter res administratur diuturni laboris detrimenturia sollertia et virtute militum brevi reconcinnatur. Portae, quibus locis videtur, eruptionis causa in muro relinquuntur.
XVI. Quod ubi hostes viderunt, ea, quae diu longoque
spatio refici non posse sperassent, paucorum dierum operae et labore ita refecta ut nullus perfidiae neque eruptiona
locus csset: ncque quidquam maia relinqvrietur, qu
225쪽
aut vi militibus, aut igni operibus noceri posset; eodemque exemplo sentiunt totam urbem, qua sit aditus, ab ter-Ta, muro turribusque circumiri posse sic, ut ipsis consistendi in suis munitionibus locus non esset, quum Paene inaedificata in muris ab exercitu nostro moenia viderentur;
ac tela manu conjicerentur suorumque tormentor.m
sum, quibus ipsi magna speravis ni spatio propinquitatis interires parique conditione e muro ac turribus beIIandi data, virtute se nostris adsequare non posse inteΙIugunt, ad easdem deditionis conditiones recurrunt.
XVII. M. Varro in ulterioτ Hisbania initio cognitis Ξis rebus, quae sunt in Italia gestae, dissidens Pompeianis
Tebus, amicissime de Caesare loquebatur: raeocCupatum sese legatione ab Cn. Pompeio teneri obstrictum fide necessitudinem quidem sibi nihilo minorem cum Caesare in. tercederer , neque se ignorare, quod esset ossicivm legati, qui fiduciariam operam obtineret, quae vires suae, Mise Vo. Iunias erga C larem totius provinciae. Haec omnibus serebat sermonibus neque se in iliam partem movebat. Postea vero, quum Caesarem ad Massiliam distineri cognovit copias Petreii cum exercitu Afranii esse conjunctas, magna auxilia invenisse, magna esse in spe atque exspeetatione, et consentire omniam citeriorem provinciain, quinque postea acciderant, de angustiis ad iterdam rei fru-m ntaria accepit atque haec ad eum latius atque infla-tths Afranius perscribebat, se quoque ad motum fortunae
XVIII. Delectum habuit tota provineia, legionibus com-Pletis ii cohortes circiter xxx alarias addidit frumenti magnum numerum coegit, quod Massiliensibus, itent quod Afranio Petreioque mitteret naves longas x Gaditanis, ut facerent, imperavit; complures praeterea Hispali faeibandas curavit pecuniam omnem omniaque ornamenta
ex fano Herculis in oppidum Gades contulit. Eo ut in hortes, praesidii causa, ex provincia misit Caiumque Gal- Ionium, equitem Romanum, familiarem Domitii, qui eo Proeurandae hereditatis causa venerat, missus a Domitio, oppido Gadibus praefecit arma omnia privata et Publica in domum Gallonii eontulit. Ipse habuit graves in Caesarem conciones. 8aepe ex tribunali praedieavit adversa
Κηλxm p lia seciae, magnum umerum ab eo mili
226쪽
tum ad Afranium perfugisse. Haec se certis nunetis, eriatis auctoribus, comperisse. Quibus rebus perterritos cives Romanos ejus provinciae sibi ad Rempublicam adminintrindam HS cxc, et argenti pondo xx millia, tritici modios xx millia polsiecti cogit. Quas Caesari esse amicas civitates arbitrabatur, iis grav4ora onera injungebat qui verba atque orationem adversus Rempublicam habuistent, eorum bona in publicum addicebat praesidiaque eo deducebat et judicia in privatos reddebat provinciam omnem in sua et Ρompeii verba per jusjurandum adigebat. Cognitis iis rebus, irae sunt gestae in citeriore Hispania, parabat bellum. Ratio autem haec erat bellii ut se/cum et egionibus Gadis conferret, naves frumentumque omne ibi eontineret Provinciam enim omnem Caesaris rebus favere cognoverat. In insula, frumento alavibusque comparatis, bellum due non dissicile existimabat. Caesar, etsi multis necessariisque rebus in Italiam revocabatum tamen constituerat nullani partem belli in Hispaniis relinquerer quod magna esse Pompeii beneficia, et magnas clientelas in citeriore provincia sciebat.
XIX. Itaque duabus legionibus missis in ulteriorem His
parriam cum Q. Cassio tribuno plebis ipse cum equitibus. Dc magnis itineribus progreditur edictumque praemittit: id quam diem magistratus principesque omnium civit tum sibi esse praesto Cordubae vellet. Quo edicto ita provincia pervulgato, nulla fuit civitas, quin ad id tempus partem Senatus Cordubam mitteret nullusve civia Romanus paullo notior, qui ad diem conveniret simul ipse Cordubae conventus per se portas arroni clausit cuntodias vigiliasque in muro turribusque disposuit Co Nies is, quae Colonicae appellabantur, quum eo casu venissent tuendi oppidi causa apud se retinuit. Iisdem diebus
carmone es, quae est l0nge firmissima totius provinciae civitas, deductis iii in arcem oppidi cohortibus a Varronα Praesidio, per se cohortes ejecit portasque praeclusit. XX. Hoc vero magis properare Varro, ut eum legionia
hus quamprimum Gadis contenderet ne itinere gans.jectu intercluderetur. Tanta ac tam secunda in Cru. 'voluntate provinciae progress ei paullo longius literae Gadibus redduntur; simul atque cognitum sit de edicto Caesaris, consensisse Gaditanos principes cum tribunis co- i his b, OO'urtiumo
227쪽
hortium, quae essent ibi in m aesidio, ut Gallonium ex oppido expellerent, urbem insulamque Caesari servarent. Hoe inito consilio, denunciavisse Gallonio, ut sua sponte, dum sine periculo liceret, reederet Gadibus si id abnfecisset, sibi consilium apturos. Hoc timore adductum Gallonium Gadibus excessisse. Hi eognitis rebus, alterae ii legionibus, quae Vernacula appellabatur, ex eastris Varronis, adstante et inspe fiante ipso, signa sustulit, seseque Hispalim recepit, atque in soro et porticibus sine muleficio consedit. Quod factum adeo eius onventus cives Romani comprobaverunt, ut domum ad se quisque hospitio cupidissime reciperet. Quibus rebus perterritus Vari
'xo, quum itinere conversm sese Italicam venturum pro .
misisset, certior a suis faAus est, praeelusas esse portas. T.m ero, omni interclusus itinere, ad Caesarem mittit, paratum se esse legionem, cui jusserit, transdere. Ille ad eum Sext. Caesarem mittit, atque huic transdi jubet. Transdita legione Varro Cordubam ad Caesarem venit: Telatis ad eum publicis rationibus, eum fide, quod penes eum est pecuniae, transdd; et, quod ubique habeat frument; ac navium, ostendit. XXI. Caesar, habita concione Cordubae, omnibus gen ratim gratias agit civibus Romanis, quod oppidum in
sua potestate studuissent habere Hispanis, quod praesidia
expulissent Gaditanis, quod conatus adversariorum infregissent, seseque in libertatem vindicassent; tribunis m, Iitum centurionimusque, qui eo praesidii causa venerant, quod eorum consilia sua virtute confirmassent pecunias, quas erant in publicum Varroni cives Romani polliciti, remittit bona restituit iis, quos liberius locutos hanc se ziam tulisse cognoverat, tributis quibusdam publicis privatisque praemiis, reliquos in posterum bona spe complet; hiduumque Cordubae commoratus Gades proficiscitur; pricunias monumentaque, quae ex fano Herculis collata exant in privatam dqmum, referri in templum jubet pro- Umeiae in Cassium praeficit. Huic iv legiones attribuit: ipse iis navibus , quas M. Varro, quasque Gaditani jussu
Varronis fecerant, Tarraconem paucis diebus pervenit. I-hi totius fere iterioris provinciae legationes Caesaris ad ventum exspectabant. Eadem ratione privatim ac publice
quibusdam civitatibus habitis honoribus, Tarracolle disi cedit:
228쪽
cedit pedibusque Narbonem, atque de Massiliam pervenit. Ibi legem de dictatore latam, seseque dictatorem
dictum a M. Lepido praetore cognoscit. XXII. Μassilienses omnibus defessi malis, rei istimen .etari se ad summam inopiam adducti, bis proelio navali su- Perati, crebris eruptionibus fusi, gravi etiam pestilet tia
conflictati, ex diutina conclusione, et mutatione victui panico enim vetere atque hordeo corrupto omnes alebantur; quod ad hujusmodi casus antiquitus paratum iri publicum contulerant, dejeista turri labefacta magnala re muri, auxiliis provinciarum et exercituum desperatis, quos in Caesaris potestatem venisse cognovetant, sese de .clere me fraude constituunt. Sed paucis ante diebus L. Domitius, cognita assiliensium voluntate, navibus iaComparatis, ex quibus ii familiaribus suis attribuerat.1 nam ipse conscenderat, iactus turbidam tempestatem. est pronetus. Hunc conspicatae naves, quae jussu Bruta Consuetudine quotidiana ad .portum excubabhnt, sublaticanchoris sequi coeperunt. Ex iis unum ipsius navigiu contendit, et fugere perseveravit, auxilioque tempestatiae conspeetu abiit; duo perterrita concursu nostrarum na' tum sese in portum receperunt. assilienses arma toris mentaque ex oppido, ut em imperatum, proferunt naves ex portu navalibusque educunt pecuniam ex Publicis..txansdunt. Quibus rebus consectis, Caesar magis eos pro nomine et vetustate, quam pro meritis in se civitatis, o
servans, cibi legiones piaesidi relinquitu cetera ha It nam mittit ipse ad urbem proficiscitur. XXIII. Iisdem te oribus C. Curio, in Africam Pro sedius ex Sicilia, et jam ab initio copiast. Attii vari despiciens, ii legiones ex V, quas a Caesare acceperat, et mequites transportabat biduoque et noctibus Hi navigatione consumptis, appellit ad ei, io m qui appellatur Aquilarra. Hic locus abest a Clupeis passuum x D milli habetque non incommodam aestate stationem, et duobus
eminentibus promontoriis continetur. Hujus adventum
L. Caesar filius cum x longis navibus ad Clupeam Praesto lans, quas naves, Uticae ex praedonum helio bductas,de. Attius reficiendas hujus belli causa curaverat, veritus navium multitudinem, ex alto refugerat; appuliaquema
229쪽
edibus Adrumetum profugerat. Id oppulum C. Consitas L insus nina legionis praesidio tuebatur. Reliquae iam naves ejus fuga Adrumetum se meperunt. Hunc secutus M. Rufus quaestor navibus ii, quas praesidio On Tariis navibus Curio ex stellia eduxerat, postquam reli eam in litore navem conspexit, hane remulco abstraxit risse ad Curionem eum classe redit. XXIV. Curio Mareum Uticam navibus praemittit ipse eodem cum exercitu proficiscitur biduique iter progressus, ad flumen Bagradam pervenit ibi C. Caninium Re-hilum legatum eum legionibus relinquit ipse cum equutatu antecedit ad eastra exproranda Corneliana quod is Iocus peridoneus castris habebatur. Id autem est jugum
directum, eminens an mare, utraque ex Parte Praeruptum
utque asperum, sed paullo tamen leniore fastigio ab ea Parte, quae ad Uticam vergit. best directo itinere ab
Utica paullo amplius passuum mine. Se ioe itinere est fons, quo mare succedit. Longe lateque is locus restagnat quem si quis virare voluerit, vi millium circvitu in Fidum perveniet.
XXV. Hoc explorato loco, cisio eastra Vari conspicit,
umo oppidoque conjuncta ad porrum, quae aspellatur Belgica admodum munita natur Ioci una ex parte ipso op-yido Utica, altera theatro, quod est aut oppidum, substructionibus ejus operis maximis, aditu ad eastra dissicisi in angusto. Simul animadvertit, multa undique portari atque agi plenissimis viis, quae repentini tumultus timore
ex agris in urbem conserebantur. Huc equitatum mittit, ut diriperet atque haberet loco praedae, eodemque tam retis rebus subsidio De equites Numidae ex oppido peditecque D mittuntur a Varo quo auxilii causa rex Iuba Paneis diebus ante Urieam miserat . Huic et paternum hoc vitium eum Pompeio, et simulias cum Curione interce- dehant; quod tribunus plebis legem promulgaverat, qua me regnin Iubae publieaverat. Concurrum equites inter se. Neque vero primum impetum nostrorum Numidae ferre Potuerunt sed interfectis circiter xx, reliqui se in castraod oppidum receperunt. Interim adventu longar um n --um Curio pronunciari onerariis navibus jubet quae sta- arant ad Utieam numero circiter c, se in hostium habi
turumisco, qui ais maesto ad castra coralliana ve-
230쪽
ia rexissetis a pronuneiatione facta temporis Puneisto, sublatis melioris, omnes Uticam relinquunt, et quo imperatum est, transeunt. Quae res omnium rerum co-Pia complevit exercitum.
AXVI. His rebus gestis, Curio se in eastra ad Bagradam vecepit, atque universi exercisus conclamatione imis
Pexator appellatur. Postero die Uticam exercitum ducit, et Prope oppidum castra prinit. Nondum opere castrorum Perfecto, equites ex Ratione nunciam, magna auxilia equitum peditumque ab rege missa Uticam venire, eodemque tempore vis magna pulveris emebatur; et vestigio temporis primum agmen erat in conspeetu. Novitatere Curio ponu-s praemiriit equites, qui primum imp tisin seriae rixae morentur. Ipse celeriter ab opere de--δaritis lamnibus aciem instruit. Equites committunt Prieliuni et prius quam plane legiones explicari et Oonii re possent, tota auxilia regis impedita ac perturbata, quod nullo ordine et sue timore iter fecerant, in fugam conjiciunt equitatuque omni fere incolumi, quod se per litora celeriter in oppidum recepit, magnum peditum
numerum interficiunt. xXVII. Proxima nocte centuriones arsi i ex astris Curionis cum manipularibus suis xxii ad Attium Varum perfugiunt. Ii, seu Vere, quam habuerant, opinionem. perferunt, sive etiam auribus Vari serviunt nam quae volumus, et credimu libenter; et, quae sentimus ipsi, rei quos sentire speramus), eonfirmant quidem certe totius exercitus animos ali nos esse a Curione, maxime opus esse in conspectum exercitum venire; et colIoquendi dare facultatem in opinione adductus Varus postero die niane legiones ex castris educit. Facit idem Curior alis ue una valle non magna interjeeta, suas uterque copias instruit.
NXVm. Erat in exercitu Vari Sextus Quinctilius Ua- sua quem fuisse Corfinii supra demonstratum est. Hie de missos a Caesare in Africar venerat legionesque eas
transluxerat Curio, quas superioribus temporibus Corfinio receperat Caesar adeo ut Paucis mutatis centurionu us, iidem ordines manipulique constarent. Hanc nactus rappellationis causam Quinetilios circumire aetem Curio-