장음표시 사용
151쪽
tu , evacuatis quaqua aquis. Sit pro exemplo historia
Honestissima virgo quadragenari , uteri ulcere hujusque frequentibus haemorrhagiis amicta , quam
per tres annos , saepe in Martigiorum noso comi cu-TAVeram tandem, ultima vice , in ascitem incidit, et brevi in hydropem universum , cui per Sex menses , in dicto nos ocomi , varias suppetias dedi. Citim autem , eo tempore, frequentiores fuerint uteri haemorrhagide, ut vix quid sanguinis rubri adhuc superesset, immense tumida fiebatur haec misera , OporOSA , et frigida, ut calidorum laterum applicationem Vix entiret. In tanta rerum angustia , quid , absque damno facerem , vix sciebam. De scarification thus ad malleolos cogitabam , sed gangrenosa ulcera metuebam. Tamen, ad id animum converti. Per duos menses fluxit ex scarificatis malleolis , quae nunquam nec infaminati, nec gangrenosi fuerunt , tanta Seri copia, ut lecti supellectiles inundarentur, necessumque fuiSSet, singulo horae quarto , lintea renovare Talis fuit autem hujus perennis Suvii eventus, ut aliquem motum in lecto , misera habere posset, ut redirent animi vires utque antea soporosa, tunc vigiliis adeo vexaretur
ut laudano liquido , in infuso aromatico, Somnum , alternis diebus , conciliare debuerim. Sic vixit, de
Salute Semper sperans , nostris consolationibus, an a
lepticis , calidis, corroborantibus , sustentata , Sque ad diem 1''. Februarii, anni praesentis, qua derepente aphona facta, et tamen mente conStanS, Orientium praeces, oculis et labiis, tacite cum Ministrante recitavit , et placide ivit ad Superos. An poplexi ab immedicabili schuria, et a suppreSS ulcere , ad telae cellularis vias referri debet Θequidem, repleta Vesica urinaria, potest per textum cellularem , ad caput vehi urinam : Sed etiam , tum iterum absorpta , tum non amplius Secretari nascitur
152쪽
ple thora, et apo plexia, a serosa colluvie. Eadem est ratio poplexiae , ab improspere clauso ulcere. Jam haec ulcera diutius manantia cachecticae corporis constitutionis indicia fuerant; si vero supprimitur genus hoc depurationis , brevi augetur cacochymica lethora
CXXV . At, ut mirabilior , ita et frequentior est raptus, a paSmis vasorum quae , id testante observatione , sicuti tubus intestinatis , queunt, contra circuitus leges , ad fontem primariam contenta reVΟ- care , pelagi fluxus et refluxus in corpore Vivo imaginem quamdam offerentes. Hujus habuisti exemplum ,
in animi pathematibus LXXV de insulti hysteri coci etiam locutus sum XXXIIJ. Sed , ut quod
fundamentum teneo artis medicae , sic omnes habeant
persuasum , de hoc hysterico paroxysmo, et de hypochondriaco, quaedam adhuc dicturus sum in his ergo , plerumque sunt primum frigus et horripilatio; in robustioribus boli ascendentis sensus pallor vultus et corporis visus deficiens titubatio, subinde ca-SuS Sensuum , motuumque absoluta privatiori palpebrae concidentes, os clausum meiendi desiderium et urina decolorata , quosa rej pirati , modo naturalis, modo elevatior pulsus, interea , senS1m sen-S1.nque deficiens , intermittens, vix sensibilis cor oppressum aliquoties artuum convulsae agitationes. Declinante paroxysmo pulsus SenSim , Sensimque minus intermittens, major , plenior eructationes PSus piria frequentiari pandiculationes aliquoties vomitus; urina coloratio mingitur et tanquam a profundo, sed
iti quieto somno , excitatus, Surrexit aeger , cum artu-
hu dolorosis, ut ictibus contusi fuissent; cum quidem multi, inchoante paroxysmo, hos constrictos sentiant. Similia observantur in multis epilepticis, chim plurima inter hos morbos communia sint. An non in his omnibus manifestatur, ab extus ad intra , motuum et humO-
153쪽
rum concentrati , tum iterum , illorum redux naturalis diffusio ΘSimilem , mehercle , videre est virium ad intus retractionem in febri intermittente poplecticari occidit enim in frigore diu protracto; et salvus est homo, si surrexit calor. Quare huic occurritur, in pyrexi a , emesi, si materia sit in ventriculo cortice , et aliis specificis, si causa spasmum determinans ignoratur quin imo , in ipso paroxysmo , spasmi et ros tactus , laudano , aliquoties praeripui, ut semper mihi feliciter successit, initio insultuum hystericorum , hypochon-driacorum , et quorumdam epilecticorum. Vix dubito quin similes prodromos non sentierint qui apoplexi a correpti sunt, absque ulla , ex anterioribus consideratis CCXX et seq. b evidenti causa ; multi
quidem , si fortis fuit, non recordantur , sani facti sed si levis, confusam , anteactorum, habent imaginem. Octogenariam mulierem , pistrinariam , OSc , macilentam , hilarem , tamen , in alieno dolore facilem , domus ossiciis strenue fungentem , menteque,
et corpore sanam, nisi in loquela dissicultatem haberet: haec , in biennio , tribus levis poplexis insultibus asilicia fuit , a quibus sponte se recolligit; primus quidem acutior fuit, nam levem hemiplexiam reliquerat, quae pedetenti in fugata est, si excipias hanc quam dixi, linguae dissicultatem. Cum illa autem, cum frequenter Sermonem contulerim , ob filium quem habet hypochondriacum, mihi narravit, primi insultus immemorem se esSe , sed distincte, quoad alios , recordari
quanquam , ut fulminis ictus , illam occupassent ,
praecessos fuisse aura frigida , et doloros arctante, quae a cruribus sursum ascendebat idque ab adstantibus mihi fuit confirmatum. Die O'. Martii, ann. Prae Sentis, Senex, 76 ann natus , hospes Martigiensisnoso comit, cum in parentis domo esset , poplectico insuli prima vice corripitur, et ii noso comium eis
154쪽
tur, sensu, motuque orbatus Naturae , es cardiaci Ope brevi se recollegit, absque ulla paralysi. Interrogavi illic , quid ante, et quid post sentiret respondit, de ant actis immemorem esse , quid dolorisci nunc ci capite in universum corpus se di n-dere : equidera , cum interea ad pulsum, manum haberem , hunc Vehementem , frequentem , et leVitercon Vulsum tangebam, aegerque emota mente Vag oculorum Obtutu , et altissima voce , ut si audiendi
sensu caruissem , mihi , singulis diebus , familiari, alloquebatur. XXVI. Omnium rationem reddere non facili quidem est, et sat esse deberet phaenomenorum obse vatio CXVI ; cum causarum tamen inquisitione egeat medicina, nunquamque minus tuta sit, quam tibi symptomatice, et empirice operatur , iuvat quaedam in medium proferre, de suspicatis spasmodicorum motuum causis. Primo loco , statuitur, materiam semper esse ad vicinias centrorum nerveorum , irritantem, primum, membranarum aSorumque, pasmum producentem, et sicut unda , in undis, se refectentem erit v. g. , calculus , arthritica materia , lenta et insuspicata phlogosis , vermis, bilis , indigestio , faex indurata , visceris vel glandulae fri
1qq. Debilitatam partem , etiamsi a materia irritante expedita sit, ideo , iterum spasmo frequenti assici, in
3'. Debilitatam partem nunquam esse, quin aliam oppositi situs partem , debilem etiam reddat; constricta enim prima, excedentes ad secundam mittit humores, que inde debilitatur fit ergo pars mandans, et pars accipiens. Haec fere semper videre licebit, in hypochondri , hypogastri , et epigastrii morbis : mox caput , mox pectus assiciuntur Preciproceque liberantur, sputis copiosis, alvo biliosa, mucosa, vel urinis
155쪽
turbidis. Haec videre est quoque in morbo articulari; debilitas articulorum spasmodicos suscitat refluxus , ad viscera nobiliora , quae liberantur, critica evacuatione ad articulos. Nil mirum , itaque , si tot calculosi, tot colicis, et hypocondriacis doloribus vexati, apoplexi a demum correpti fuere , sique, praeter illas cerebri
multae in pectore, et abdomine , repertae suntldiniones, ante mortem, inexspectatae lCXXVII. Denique , vasa rubra et lymphatica , rerum naturalium impressioni obediunt, ut et vi insitae. Frigido coarctantur ligna, lapides , metallari calore dilatantur Dan non etiam animalium vas i non etiam humores Θ Hinc sit ut, subitaneum frigus , corticis vasa constringendo , sanguinem et lympham interiora versiis propellat, congestionesque, et effusiones producat, in visceribus debilioribus, ut multa hujus attulimus exempla CLXVI ; eoque magis , ubi sanguis
magis incalescit. Calor non assuetus , vel solis, Vel hypocaustorum, vel thermarum , arefactione eximia quam in animalibus liquidis , fluidis elasticis caeterum commistis affert, vique propria excitante, plethoram subitaneam producit , ad Vasa , qua motus circulationis augetur , dilatanturque ad summum encephalica Vasa cumque, ob duram thecam , non hujusdem dilatationis capacia sint, ut illa aliorum Viscerum , et carnium, quas ru- here, et tumere tunc videmus, idcirco facilius in cerebro effusiones fiunt. Inde tam frequentes morbi, a mutata temperatura, et faciliores adhuc ex transitu ex
frigida in calidiorem, quam ex calida in frigidam.
Veris naturalis calor eadem movet in animalibus quam in plantis effervescunt humores , incitantur Vasari renoVantur amores sed quoque, cum his haemorrhagiae , praecipue pulmonis, si pars est haec debilis; et producuntur apoplexiae , si mortis semen sit in capite.
156쪽
Et tandem robserVavi, et experirnentum feci, deinpreyso barometr , flantibusque austris calidis, et humidis aerem , sicut cucurbitulam, in pulmones agere , hucque attrahi sanguinis et humorum maximam Opiam. Cumque , ex legibus physiologicis intimum,
et reciprocum sit commercium cerebri , et pulmonum, nil mirum aliquoties nasci posse apoplexiam. CXXVIII. Praemissis huc usque consideratis , nunc facilior erit investigatio, de noxia et utilitate praecipuorum auxiliorum , in cura poplexiae , celebrium ;de specie morbi, in qua conveniunt; et de tempore quo administrari debent. Prima oratio sit, de vena
Monuit Galentis lib. de curand ration Pervenc Sect x, non tantium ubi adest plenitudo, sive sit ea secundum vires, sive secundum vasa, mirifico juvare venae sectionem; verum etiam citra plenitudinem, initio phlegmonae, quae , aut propter ictum, aut propter dolorem, aut partium debilitatem provenit: quippe dolor sanguinem ad se trahit et saepe partium debilitas phlegmonem, absque corporis plenitudine , contrahit cum videlicet partes fortiores, per Venas, Seu per canales quosdam , propria excrementa Semper ad imbecilliores expellant, formaturque lethora juxta Vasa, etc. Ihferilis, declarat cerebrum , perinde ac glandulae, pulmones , et lien , vel etiam plus, excipiendo fluxu habile. Quamobrem , ad fluxuum hunc minuendum , utilem schola judicavit venae sectionem, in omni apoplexi , non excepta etiam plerumque Se- rosa , ut in praecedenti capite, vidimus; quod dixerint: Sanguinem semper cum crassis et pravis humoribus misceri; certe semper venae sectione , aliis auxiliis parari locum et tandem si non utilem , saltem noxiam non esse , ubi moderate tant ii extrahitur sanguis. Similem nostram quoque esse consecutionem , facile
157쪽
quis arbitraretur, cum dixerimus antecessam omnem apoplexiam, distentis cerebri vasis. Felicis forsan eventus non abs spe esset scholastica speculatio, si durante adhuc fluxu , ad praxim applicaretur; verum, cum fere unquam nisi facta jam congestione, medicus advocetur, intempestivam saltem plerumque esse , ex hoc concludere licet, quod raro, a tot seculis, quis apoplecticus, absque instituta Prius venae sectione, mortuus sit. Sed incongruam dico , et etiam lethalem, hanc operationem , ubi habita tantiam cerebri plenitudinis ratione instituitur. Animadvertere primo loco uvat phlegmonis , seu inflammationis , falsam Galenum tradidisse notionem, nihilque phlegmonis naturae a poplexiam habere, ut primus, et fere solus jam adnotaverat Schenckius C : aqq. quotidiana comprobari experientia, organorum congestiones particulares , circulationis legibus perraro obedire, et fere nunquam repetita quantum vis sanguinis eductione vinci, si ex plethora universali non participent; utque , in exemplis , non fusior sim,
peto , an unquam , hujus naturae, uteri, recti, vesicae urinariae, etc. congestione , Venae sectionibus penitus sanatae fueruntdmemini non occurrerunt curandae quaedam ophthalmiae , cum una ore , rubore ,
et dolore, quae , irritis generalibus, et localibus venae
sectionibus , pertinaciter in eodem Statu manent, optimeque se habent cum adstringentibus , et corroborantibus Θ Sic vidi haemoptyses in quinquagenariis
hominibus , facie rosea vitam quietam ducentibus, quae , pulsu acri et tardissimo sociabantur, venae sectionibus, temperantibus , et aliis , vivaci haemo-ptys , congruis , nihil quidquam immutatas adstringentibus, et excitantibus , potius cohibitas. Horum quae etiam in aliis partibus accidunt, rationem sibi reddere valebit, quisquis consideraverit, ob debilitatem , organum fluxionem recepisse, magis, magis-
158쪽
que adhuc debilitari, novis sanguinis missionibus; in
hujusque restituto vigore, ut alacrius , in impactura agant Vas , Tuniaque sua exerceant vasa lymphatica , vel capillaria , unicam salutis spem esse. Eamdem igitur, cerebro impacto , applicare theoriam , nullus dubitori et praeter poplex iam , cephalaeae numero Sis simae, debilitantis emortui auxilii , quotidiana OG-runt exempla. ' Occidere autem Venae sectionem , si
cum nostra cerebri haemorrhagiae contemplatione theoretica congruentem nuperrime legimus D. Lordat, medici Monspeliensis, opinionemri in eximio tractatu de Haemorrhagiis , quem , hoc anno I 8o , edidit OVide hujus excerptum in Diario ocul. ed Parisiens mens Mart. et Aprili'. Admittit scilicet hic auctor , haemorrhagiarum Octo genera quorum primum pendet a fluxione univerSali, et tertium afuκione locali , quae sunt, nostris , et priscorum ObSe Vatis , primariae Apoplexiae causae quanquam tamen, alia genera
non excludantur. Huic autem non assentio , erosionem vasorum ab acri ca- Cochymia, negant , cum in numero S , et artenta clinice contrarium Oh5erVetur neque CtaVum genus , sympathicae
Scilicet haemorrhagiae, distinctum existere arbitror , cum Sympathra abStrusum Verbum it, ejusque suppositi essectus, facile ad primum genus, ceu ad paSmOS, Te Vocentur. Fluxionem localem, sive sanguinis, in ViScerum paren-chymate , vel in capillaribus , congestionem posse esse absinque inflammatione , optime renovavit unde a novo fluxu inflammatio nasci potest, si resistunt vasa haemorrhagiaque , si debilia sunt, ut est a poplexiae casu , et quoque , ut dixi pulmonum indolentes congestiones, in quibus nascuntur haemorrhagiae , nullo praecesso inflammationis signo. Unde etiam , phlegmonis speciem habere poteSt, O Si mortem cerebrum , vel Pulmo , vel aliud viscus , ut teStatur ana romes pathologica , quanquam nullum illius, per vitam, indicium fuerit. Caeterum , quidquid de haemorrhagiis a recenti omibus scrip- tum est, jam a pri Scis cogitatum et observatum fuerat, ut comprobarum habemus in operibus Cassi Atireliani, morb.
chronic. lib. II, caput LX usque ad caput XIV. Unde generis
159쪽
non liberat, hic , cum Celso dicam: si quidem sanguis est pabulum Vitae, princeps excitantiumri et, etiam ubi miscetur cum pravis humoribus, illos temperat, adversusque illos, nerVis et carnibus, praesens
CXXIX. Alia ratio est, ubi cum morbo conjuncto
observatur, lethora sanguinea , uniVersari tum, me judice , si unquam, certissime indicatur venae sectio ;quae etiam , in aliis morbis , lethora sociatis, primum et magnum est auxilium. At, ut iuvet, quantum in arte humana est, opprobriosumque non fiat tantum praesidium , non ad unam
vultus colorationem quam fallacem saepe esse OCVΙet CXXI vidimus , attendendum est, sed Omnia plenitudinis signa consideranda sunt habitudinem
scilicet corporis aegrotantis si robustas habeat vires; si cibo et potu usus fuerit plurimum nutriente si de calore et dolore capitis , antea conquestus erat; si sint oculi tensi, rubri, scintillantes si suppressas habeat sanguinis solitas evacuationes; si vasa Innia dilatata sint, tumidaque collum et caput, in conspectum veniant. Pulsum : si Vehemens sit, plenuS, tensus, magnus. Respirationem : si magna sit et fragosa nam in apoplexi vere sanguinea, pulmones fere semper eodem tempore ac caput assiciuntur, dum in omnibus aliis poplexiis , respiratio, prima et secunda die fere eumdem ordinem servat , quem in statu sano. Regula ergo non contemnenda, Semper erit, ad venam scindendam, plus vel minus impedita respiratio. His igitur omnibus perpensis, ubi ad similem apo plecticum vocaberis, fidenter derepente Venam secato ,
humani monumenta pervolventi, conspicuum magis, magismque fit , antiquissimum mundum esse , et a Scioli tantum
Pro novis, accipi posse, quae talia hodierna praecipiti die celebranturi
160쪽
nulla aetatis habita ratione , cum, non tantum anno 'rum numero, quam corporis habitu, morbique magnitudini, animus intendendus sit, simque tum Verum attingas casum , in quo magis magisque ad cerebrum propellitur sanguis. Excipere suadeo poplexiam a frigore subitaneo cum enim , frigido corpore, OnStricta adhuc maneant culanea Vasa, illa relaxari decet, priusquam veniamus ad sanguinis eductionem. CXXX. Quaequae sit medicamentorum in morbo exquisita virtus , terminus est in quo nedum iuvare pollias laedere cernuntur. Id inprimis de venae sectione dictum sit, quae, ubi prima vel saltem secunda missione non iuvavit, iterata nocere ex eo Videtur, quod praecipites vadant aegrotantis res. Etiamque, ubi juvavit , terminus est quo nocet, Si repetatur , vel abundantior fiat, propter quod vigore sum cienti egeat
Omnibus in circumstantiis, machina animalis , ut impactos humores ulterius propellat : Vidique, neglecta
hac regula, fere resurrectos aegrotantes, viribus iterum prostrari, post repetitam venae Sectionem , quia bonum jam obtentum perficere, inepte crediderant medicantCS.Inertem et risum moventem animadvertere debuit
quisque judiciosus lector , in nostra poplexiae historia , fere omnium medicorum methodum, qui, post, ultra modum, debilitantem medicinam, erigere virestentant , perinde atque si , vitalia adminicula restituere , in nostra potestate esset Nimis saepe chirurgiae operibus aequiparatur medicina haec absque naturae ope unitas parte Separat, disJunctas conjungit, morbidam partem extrahit, aliam ad aliam accommodat ista vero, naturalibus auxiliis ubicumque eget illorum moribus studere debet; maximoque Judicio in omnibus versari. Unde chirurgiae semper anaxima laus erit, sed man quam perfectissimtis chirur gus sinceri medici liicii munus apte exsecuturu erit