장음표시 사용
161쪽
CXXXI. Post cognitam sanguinis circulationem inutilem multi iudicarunt, loci mittendi sanguinis electionemri indiscriminatimque, jugularium, pedis, Vel
brachii, venae sectionem celebrarunt, modo , magno rivo, flueret sanguis. Id quidem verum , si de VaSCUndique pleno , sermo fieret, sed falsum , si de a fluente perpetuo humore, ad partem debilitatam Hisseratur. Multi tamen ex recentioribus, sectionem Jugularium , alias antecedere debere, docuerunt , bcelerius , ut presumunt, vacuefactum caput. At in utilem dico hanc sectionem caeterum dissicilis et operosa si de plenitudine capitis tantum agatur CXXVII et noxiam , si pergit adhuc fluxus,
cum vacuum factum , ad fluendum invitet. Sed in his, observationibus certare licet , non ratiociniis. Ego quidem , viginti ab hinc annis , cum tempore caniculari, apud juvenem rusticum vocare , qui, lignei trunci instar, absque sensu et motu, solio iacebat, largam e jugularibus sanguinis missionem praescripsi, qua operata, derepente sensus et motus redierunt , brevique aeger, summa omnium admiratione sanus evasit. Tam felici motus eventu, omnes inde qui in meam incidebant praxim apoplecticos , per VR-rios annos , iugularium sectione primo loco instituta liberare tentabam : at non aequus Succedebat eventus. Quare ad veterum medicorum praxim et ad illam soceris mei CXXIIJ , animum convertens, congruentius mihi visum fuit, avenis cubiti initium facere, et si iterare juvat, deinde crurum venas scindere clidicique , in arte nostra, non a sol casu fortunato, regulas depromptas esse debere, sed ab his quos frequentius utiles fuisse noscimuS. Non una Vice , sectae saphenae, in febribus , cum cerebro affecto , revellentem felicissimum exitum expertus sum hanc summis laudibus extollit Petrus
Castro, in libro de febre maligna , qui cum opere
162쪽
Torti , auro pretiosus mihi fuit, cum in d;tione Mantuana, militarem medicinam exercerem narratque
ille , hoc auxilio , infinitos postmodum evasisse, inconstitutione epidemica, anno I 629 , urbem Venetam depopulant , in qua , ut fieri solet, maligni succi ad caput, et partes principes , raptu ferebantur, acu tas phrenitides, et horrenda deliri excitantes Evasit et ipse Galenus , suo tempore, a bre pestilenti, per Asiam immaniter grassante , sanguine ad binas libras
CXXXII. An , cucurbitularum applicatio, priscis
et recentioribus CVI adeo celebrata, scarificata cute, venas cerebri e directo vacuare potest, nunquamque nocet, praemissis aliis venae sectionibus , jam debilitato aegro, etiam tum in usum vocata λIracimt Rhasis l. 3, aphorismorum , se regem Hamech filium Hali, poplecticum iam desperatum, et ab aliis magistris , odoriferis medicatum , VentoSacollo apposita, velociter ab illa aegritudine sanasse. Legimus in vita Hieronymi Fracastorii, illum apo-plexi a correptum , et amisso penitus sermonis Sin, manu saepius in verticem exporrecta, iis qui aderant innuere voluisse , ut celeriter cucurbitulari affecto et laboranti cerebro subvenirent , qua ille monacham olim curaverat; qua re , nequaquam intellecta , leni, ter sub noctem exspiravit. Repetitam hanc historiam lego apud sere omnes autores; sed notandum poplecticos sere omnes desperatos, qui certe cucurbitularum et nomen , et usum ignorant, manum in verticem , aut aliam capiti partem saepius exporrigere VID, unde timendum ne automaticum motum, pro scientifico , ut non raro evenit, adstantes habuerint. Quidquid sit, cucurbitulis scarificatis saepe usus sum , et bona fide profiteor, me nunquam exspectatum, ab his, in occipitio , collove appositis , eventum Observasse quinimo, sit a
163쪽
noVa evacuatione , nova debilitas , sit a motu et aetatione , labor impar, sterio ros magis fiebant aegrotaiates, in pejusque ruebant. De hirudinibus eadent dicta sint mecumque discant juvenes tirones , illa quae in libris sanant, non semper in actu sanare ab unoque, ad universum, ut jam diximus , absurdum
Cucurbitulae siccae , plurimo igne calefactae , et variis locis a capite remotis appositae , ut nunquam
nocent, Suam e contra habere queunt utilitatem , ob Vim qua pollent , excitantem , et attrahentem.
CXXXIII. Utilia semper judicata sunt alvum ducentia, in morbis capitis est enim in Hippocratis
sententiis, et quotidie observatur , alvi fluxum solvere delirium, tinnitus aurium, et surditatem, quae superveniunt in morbis acutis. Id etiam peculiare praeter evacuantem vim habent purgantia, ut irritationem quam in intestinis adducunt, illam quae in capite potest esse , retrahere quodammodo valeant optimo itaque cum aegro agitur, libera deglutitione , purgans medicamentum ministrando. Vehementia antiquorum erant purgantia, et etiam Arabum videmus enim Avicennam euphorbium similiaque acria praescripsisse, ab initio omnis insultus poplectici etiam tum inchoante seculo proxime elapso , in potione purgativa unciarum sex, vini metici uncias quatuor, medici addebant, vulgari observatione moti, dissicile , in soporosis affectibus , digestionis viscera excitari. Juvare quidem aliquoties potuit audax haec medicinari sed debuit quoque non semper desiderata tuta conditione donari, cum illam damnaverint medici
audiciosi, et non infima famae CVIII, etc0.
Ill Bordeta, quanquam purganti drastica, et emetica quandoque utilia fuisse profiteretur , illa tamen timebat , quod saepius motos humores ad cerebrum propellant, illudque magis ac magis impediant. Ego au-
164쪽
tem , drastica timeo , in cura , non solum sanguineae apoplexiae, sed etiam in illa a serosa colluvie , ob colli quationem et collapsum , frequenter nimiam alvi evacuationem prosequentes. Quapropter , omnibus aliis , purgantia ex salibus mediis antepono , quae absque perturbatione, abunde alvum ducunt, his, quoties a frigida serosa causa, poplexi coniectatur, Sennam addendo. Eadem caeterum sit regula in haceVacuatione, quam in vende sectione , scilicet, ne ultro nimis alvus solvatur , cum inde quoque viderim hemiplecticam affectionem renΟVari. Utiles alvum cientes in poplexi , a qualibet ple- thora, minus tuti videntur quoties a quarumdam abdominis partium spasmis, suscitatam, conjectare poS- Sumus poplexiam suspecta inprimis habere decet drastica, quae nonnisi spasmos concitando, operantur. CXXXIV. Minus caute agendum est cum clysteribus, quorum materia, cum nonnisi crassa intestina Subeat, minores perturbationes producit Clysmata quidem, teste experientia , saep magis prosunt quam purgantia, semperque minus laedunt. Duobus modis
agere videntur I ' evacuando intestina crassa , unde aliorum intestinorum contenta attrahuntur a M'. punctum irritationis determinando, quod essicacius eo operatur, quo magis a capite distat; et, neque infrequens
est consensus haemorrhoidum cum cerebro. Cum fructu ergo semper, injiciuntur clysmata, leviter alvum sollicitantia , acria, anti-spasmodica , nervina , pro natura morbi, et symptomatum ratione. Multi prisci , ut dictum est, ante Venae sectionem clysterem injiciebant; arbitramur autem, ubi necessaria, iudicatur sanguinis eductio , eam omnibus anteponendam esse , inde clysterem injiciendum Lin omni vero alia poplexia, ubi de venae sectione sermo non est, quam cito a clystere , curam incipere , optimum iudico.
CXXXV. Melancholicis et inaniacis, Hippocra-
165쪽
tes, helleborum ad vomendum praescribebat de diarii l. i. in defluxionibus, quae nares, aureS, os occupabant in lassitudinibus , Cedematiis, hydrope leuclophlegmatia , phthisi , cholera morbo , etiam Cri morb. l. idem. l. 5 , et de intem. affeci. . At nulli bi legitur in apoplexi illum emetica praescripsisse. Primus Aretatis, de vomitu locutus est, at cum prudentia inde Archigenesi LXXXIII, et LXXXV D, raraque fit emesis mentio apud Dogmaticos , usque ad seculum XVI. Observantes dein verisimiliter medici, in affectibus cerebri fere semper nauseam et vomitum suscitari hemicraniam , Variasque cephalalgias , saepissime in stomacho causam proximam habere vomituque repetito curari: poplexiam quoque in qua non rari sunt vomendi conatus, emetico medicari posse iudicarunt. Habuit inde , ut vidimus , haec methodus
CXJ. Secundos exitus, alii narrarunt, alii adversos et praeterea, perturbantes motus , humorum majorem ad cerebri appulsum, aegrumque Vomitum adjuvare imparem esse, ultimi timuerunt. Si consideretur equidem emeticorum modus agendi, metum a primo visu incutiet, ne cerebrum ab hoc patiatur. Narrem quae ipse expertus sum : primo levis animi defectus; sensus turbatus; pallida facies pirem et labium spasmodice agunt omnia , ab extus ad intus motu convulsivo contractis musculis abdominis , pectoris, diaphragmatis . ventriculi , tandem vomitus
cietur at tunc , inflatur collum tument et rubent oculi, aures, vultus .matae poplexiae, instante vomitu , sunt exempla, unde caute agendum SSe cumplethoricis , et collum breve habentibus, monent Om
166쪽
Unde-ne , ergo, a gravibus viris , adeo commemdatur vomitus λ In hoc, male actum est, quod de Ap plexiae specie non locuti sint, quod nullam dederint
morbi et aegrotantium descriptionem , vagisque tantum verbis, utilem in apoplexi fuisse vomitum , plerique posteros docuerint. Non quidem certe unquamna sanguinea utilis fuit; sed juvare potuit quoties crapula vel indigestis , plenus erat ventriculus vel in his hominibus phlegmaticis, pituitosis , catarrhΟSis, qui , singula mane , frigida glutinosaque per multas
horas Xpuunt, et quae suppressa, poplecticum quemdam morbum producere queunt. In illis , emetica
non solum viscidae, catarrhosaeque materiae, Uacuationi favent, sed etiam absorbentium vires adaugent, unde si quid seri effusum est, reassumitur tum quoque, Sudorem excitant, quo saepe similes poplexiae judicantur. Ad confirmandam emeticorum virtutem , comatum puerorum Riverius asser exemplum , quae vomitivis
Optime sanantur. Ego quidem felici experientia ductus, omnibus pueris, sensu motuque derepente orbatis , et saeph cum convulsi vis motubus , solutionem tartari tibiati, in aqua aromatica, cum Sirupo, audacter propino cochleatim , usque dum Omant, et vomitu liberentur. At sciendum, ' in pueris facilius vomitum suscitari quam in adultis a M'. horum comatum causam fere semper esse viscida , glutinosa, indigeSta , vermes , etc. , in ventriculo, et intestinis contenta, unde non mirum si emeticis tollatur 3'. facillus excitari vomitum, min6remque esse timorem ne propellatur sanguis ad cerebrum, ubi materia est in ventriculo , quam ubi est vacuitas unde adeo vacuitatem timebat Schola Gnidia, ut nunquam, nisi post cibum , vomitivum Hippocrates ministraret, ut ex omnibus suis operibus elucescit et non facile invenitur ratio, quare opposita consuetudo invaluerit.
167쪽
Nocua igitur declarare posse emetica credimus I ' in plethora sanguine , suis signis plane manifestata a ' in poplexi a pasmo , quae macilentis, sobriis , irritabilibusque hominibus succedit, et in quibus spasmos augeret vomitus nisi tamen in ventriculo haerere materiam evacuandam , dubitetur '. quotiescumque aeger sui non adeo compos est, ut emetici
actionem adjuvare possit, frequenti tepidae haustu tunc enim nimis irritatus ventriculus, facile ad inflammationem, et gangraenam transit. Convenire autem possunt emetica ' in apΟ-plexi post crapulam , vel indigestionem, dummodo cito ministrentur, praemissa tamen venae sectione , Si plethorae sint indicia; a ' in poplexi a venenis ingestis cum iisdem cautionibus ac in crapulari ' in apoplexi quam praecesserunt et comitantur indiciam burrae biliosae , vel mucosae , regnantibus inprimis populariter febribus astricis , vel cararrho-gastricisci 4'. in apoplexia, suis signis manifestata pendere illam
colluvie seros , mucosa , cacochymica , et ubi praeceSSerunt copiosae eXscreationes suppressae. Sub his tantii in ergo conditionibus, utilem spero vomitum . alias , non motus a vomendi conatibus, cum, recthadnotante celeb TisSot a morbo , non a materia , hi excitentur.
Vehementiora autem emetica administrare, inutile et noxium est cum si, sussicienti dos tartari stibiati, vel radicis Brasiliensis, vomitus non cieatur , vitriΟ-lum et helleborum pariter impotentia iudicare liceat ego quidem pecacuanam ad grana viginti, cum emetici granis duobus , mixtam , in quibuslibet soporosis affectibus , essicacem expertus fui , quoties materia
vacuanda ventriculum occupabat.
CXXXVI. Ut copiosius lectori compertum fecimus, nullus a remotissimis temporibus fuit, qui, exutoriorum usum, in poplexi neglexerit nullus Or-
168쪽
bus in quo crudelius cum aegro actum sit Cauteria Selacea , sinapismi, vesicantia, ipsae lamina ferreae ignitae , plantae pedum, vel cranii suturis admotae, aliaque similia, celebrantur a fere omnibus practicisci arbitrantibus nimirum, nihil esse nimis, in coacta ac repentina teterrimi morbi curatione. Quanquam tamen de generali exutorionim utilitate, in curandis morbis soporosis consentiamus , fateri debemus irritam saepissime esse illorum applicationem, aliquotiesque nocuam, neque indifferentem esse electionis locum, ad istam medicationem Exutoria itaque considerabimus tanquam excitantia , tanquam Vacuantia, et tanquam anti-spasmodica indeque de eligendo eorum admotionis loco , sermo erit. Excitantia esse omnia exutoria, nemo est qui dubitet praesertimque, ob hanc virtutem , in morbis soporosis apponuntur cordi enim et arteriis, stimulum addunt, sanguinemque celeritas quam antea, in circuitum agunt. In poplexi ergo a plethora sanguinea, impetum , et morbum idcirco adaugent , unde
quaeque sint, illa ab hujus poplexiae curatione, X- cludi debere, censeo Pet sic quoque judicat D. D V. Is auter tractat de exutor deleci.'. At, eximiae utilitatis esse possunt; ' in lethora cacochymia, dummodo illa non sit scorbuticari hoc
enim in casu, gangraenam saepe producunt con Vul-SOSque provocant motus crederem, idcirco noxia
fuisse Vesicantia, in poplexi is de quibus Baptivus CCII , vel si vis, propter quod in lethora Sanguinea indiscriminatim apponerentur. 1'. In affectibus soporosis, a serosa colluvie. q. In poplexia ab acri materia repulsa , ut a materia erysipelacea , variolosa herpetica, scabiosa ulcerosa. Duo hujusmodi felicia exempla refert D. I uter popuscit. S. 193'. 4'. In poplexia a frigore. q. In apo plexi a motibus spasmodicis.
169쪽
Donari vesicantia virtute anti- spasmodica , vix dubitare possum, cum saepissime illa viderim abdomini apposita, colicae spasmodicae motus et dolores sedare,
et suris applicata, in hypochondriacis , et epilepticis,
ascendentem quam sentiebant auram , progreSsu ar
Discernere autem oportet , an tantum excitante vi opus habeamus, an quoque Vacuante. In primo casu, cUm properare debeamus, exutoria eligenda sunt cito operantia , inter quae non sunt vesicantia cum cantharidibus. Expertus sum multo citius agere sinapismos confectos ex semine recenti sinapi, allio , fermento, et aceto , variisque corporis partibus continenter admotos. Si tardius agunt, etiam vesicae aqua bullienti plenae, in usum vocari possent. Interea , congruentibus locis apponuntur vesicantia, ut continuo stimulo,
sopitae animales actiones, e cerebro revocentur.
Ignis applicationem, variis in corporis locis, minus laudo, quod plagas crudelissimas faciat, quae revera in minimis ponerentur, si hoc auxilio, absque dubio,
aegri ad vivos revocarentur sed usu exploravi ignem etiam fere semper in perfecta motus et sensus abolitione, impotentem esse Mihi enim , a quindecim et amplius annis succedit in nosocomiis , pilepticos milites explorare, an morbum non fingant, missionem habendi gratia; atqui vocatus , instante parOXysm , cartam accensam, carbones ignitos , aliaque similia comburentia , dorso, manu , aliisque nudis corporis partibus appon , comburereque ineo, ut multi diuturnas plagas habuerint nullus tamen motus, nullus sensus suscitatur, si sincera sit aegritudo , usque dum paroxysmus terminetur. Sed levis , ut diximus , et temporaria , poplexia est, morbus comitialis : felicius-ne
in apoplexi forti operabitur ignis , inanis in leviori λVesicas equidem producunt sinapismi, et alia exutorix, at, adeo durabilis non est inde sequens suppu-
170쪽
ratio , quam illa a cantharidibus quamobrem, quoties necessaria judicatur seri diuturnior evacuatio , ad vesi- Cantia est confugiendum , quibus, ut promptius , et acutilis agant, euphorbi pulverem adjicimus. Quoad appositus locum , eligendus mihi videtur , pro poplextae specie. Prope ipsum cerebrum , vel in tota calvariae parte capillata , derasa, vel in nucha , applicare docuerunt vesicantia , ferus, Syden-
nus, aliique, non modo stimus cerebro communicandi gratia , verum etiam ad derivandam materiam morbificam , per futuras, et foramina cranii Culien, ut vidimus haemorrhagiam cerebri, sistendi gratia, ad caput vesicantia apponebat. Utinam doctae speculationi semper eventus pares essent at nedum essicacius operentur vesicantia ad capitis vicinia apposita quin e contra in delicatioribus saepe traumaticos motus producant : ego quidem, saepissime, nimis, absque fructu, cucupham epis pasticam capiti raso applicavi et collatione facta utilitatis vesicantium calvariae, et nuchae appositorum , cum illa de vesicantibus suris admotis, frequentius longe haec ultima utilia visa fuisse, candidus asserere possum. Illius auxilii, statim,
ab initio , adhibiti, non satis multoties virtutem demirari debui, in fel ribus cum capite affecto. Eximius chirurgus Desauit, Coeuptes chirury. - . partie. Dies de a De postquam cranii terebr
tionem, in magia Parisiensi nosocomi , ut noxiam, exclusisset, cucuphae Vesicatoriae , capiti appositae , et stibiatarum potionum , loco repani in capitis vulneribus curandis , usum eligerat: bonos quosdam Lfectus a vesicantibus primum obtinuerat, sed caducos, cum in soporem , aegri mox relaberentur; quapropter,
ab illis descivit, et ultimis vitae annis, evacuantibus stibiatis tantummodo fidebat , vulneratumque caput, emollienti uno cataplasmate, tantum Obducebatur. Si ,