장음표시 사용
71쪽
apertoque violenter ore , ut quid jusculi calidi, cum vino mixti, interdum haurire facerent, imperavi. Ita
cessit haec curatio , ut post tres vel quatuor hora , sensus redierint, quaedam obscura loqueretur , et pulsus surrexerit, inaequalis tamen. At, per aliam noc tem cum verisimiliter ministrantes aegrum excalfacere desierint, pulsus iterum bivit, et cum steriore , apo
plecticus, die secunda, obiit, qui famulorum diligentiori opera servari potuisset. Die 51. Februarii, ann. 18O8, perierunt a frigore duo homines, alius robustus, ex vico dicto Cha-teauneias, alius, debilis , achecticus , ex pago m- Tignane Vocato , ambo , mugil cephalos frigore stupefacto , in superficiem stagni Berra, captantes. Prinius cum aquam intrasset, puero auxiliaturuS , a dentesque idcirco vestes haberet, ad illas mutandas domum , semihora circiter distantem , magna diligentia quaesivit. At vix subuculatus erat , cum poplecticus cecidit, facie rubra , et obiit Alter , debilis, as-phyxiatus, sic ut pisces quos captabat, ad littora stagni
cecidit, et ad pagum delatus, etiam interiit XXXIII .
LXVIII. Quanquam autem poplexiam a calore
minus Observaverim , nullus etiam dubito , ex tot doctorum Virorum consensu , a calore intenso inprimissi magno frigori extemplo succedat, rapi posse anguinem ad caput. Sic narrat uretus Quaestorem quemdam cum in sole ambulasset , indeque liquatus
Sanguis , per Venam ruptam, in cerebro esset diffusus, derepente poplecticum interiisse : et , memor Sum, dum in castris medicinam exercerem , regnasSe aliquo ties , aestatis tempore , febres perniciosissimas , quae
caput, adeo illico obsidebant, ut ad humum aegri prosternerentur quod praecipue ferventi aeri tribuebatur. Undo, ut artis dogma denuntiare non haereo, frigus repentinum calori succedaneum, et calorem intensum frigus derepente excipientem , ut vernali tem-
72쪽
pore, inter apoplexiae causas occasionales, locum distinctum habere. His addere potes animi affectus , iram
inprimis , ac terrorem immoderatum oestrum Venereumri capitis imprudentes lotiones , dein aeri frigido expositionem, monentibus timuliero, et Amato Lusitano tum aliae XIX expositae Pquas tamen superioribus , ex coeli inclementia , invenies minus
LXIX. Convenire tamen oportet sublimiorum influxum universalem esse, omniaque animalia, Ventorum , caloris , frigidi, sicci et humidi, actioni patere,chm tamen pauci tantum inter homines , poplectica morte interficiantur e tum , ex plurimis hominibus, ejusdem ferme aetatis, coeli intemperiei expositis, aliquem tantum pati evenit, dum alii incolumes evadunt. Deinde non nova lucescit haec coeli inclementiari nulla in mundi systemate facta est revolutio, ut credula plebs animo facile fingit constat enim ex scriptis et traditione , ab omni tempore eamdem circiterfuisse , regionis qua scribo, temperiem, quanquam minus frequentes observarentur insultus apoplectici. Neminem fugit, pene omnes auctoreS temporum instabilitatem variorum morborum coargui non respondet tamen huic tam frequenti, ab initio mundi, causae suppositae, numerus apoplecticorum morborum populariter grassantium: si enim excipias exempla su
perius allata, et quaedam forsan mihi nunc ignota , ubinam de frequentissima poplexi sermo instituitur 3 nullum invenies in constitutionibus descriptis a Sy-denham , a Rama ino, a variis auctoribus quorum observationes collectae reperiuntur in operibus dicti Syrinhami , nullum , in ephemeridibus ann. 776, 3777, 778 et 779, magno observatore tolltraditis , in quibus , verumtamen , eaedem constitutiones temporum, iidem morbis praeter apoplexiam x, quos nos annis proxime elapsis, observavimus, des-
73쪽
eribuntur pectus , abdomen , frequenter feriuntura febres exanthematicae, catarrhos morbi , communes sunt; at apud illos auctores et in hoc , ut in aliis laudetur divina Providentia Lyde poplexia, vix nisi de accidente, mentio inspicitur. Dispositio ergo, sine qua non antecedens debet esse , cui impromptu favent coeli intemperies, aliaeque
LXX. Docuerat jam , alicubi divus Senex, non derepente morbos hominibus accedere, sed quae sensim collecta sunt , affatim , magnoque insultu Sese prodere, ac proferre. Et Theophilus Bordem, medicus quondam summi ingenii hujus dispositionis necessitatem quoque agnoverat expresse enim profitetur, repentinam poplexiam, vel paralysim, signum esse has , a multo tempore , radices habuisse , insultumque nihil aliud esse , quam ultimum conatum , vel uutimam febrim , aliae insensibili, succedaneam ideo,
incertum admodum esse , an talem raptum , Venae sec
tio prevenire potuisset Recherches furtis maladies. chronique , P. 25. LXXI. Quaenam est haec dispositi, an haereditaria labes Dan habitus ad summum lethoricus , cum magno capite , colloque brevi deficiente vertebra , atque amplo Lessicientes equidem sunt hae causae, sed
confiteri est non respondere hosce casus , numero apo- plecticorum , certis temporibus. An mutata corporis constitutio , in aliquo vitae tempore , ut in senectute pLXXII. Verum equidem est plures senes poplexia corripi; verum etiam quod Hippocrates Caphor. 3 1lfeci. 3 inter senectutis morbos , Vertigines et apOplexias numeraverit. At plures iuvenes etiam hoc morbo assiciuntur, et ipse Hippocrates Paphor. 57, ecl. 6
subjungit apoplecticos maxime fieri, aetate , a quadragesimo anno, usque ad sexagesimum. Exas autem haec nondum constituit senectutem An in senio, de-
74쪽
biliora vasa encephali , unde frequentior apoplexia , sicut quidam arbitrantur λ an ob id , schemate altiori
dormire teneantur Senes, dum e contra pueri et juvenes, absque pulvinari jacere praeferant, ut scriptum
alicubi inveni, Sed anatome similia non confirmat,
ut e contra duriora, firmiora vasa , et saepe ossea reperias Tum anevrismaticae dilatationes frequentiores sunt in juvenibus quam in senibus. Deinde, exaequatur resistentia actioni , quae minor est in senectute.
Dicendum quoque , haemorrhagia cerebri tanti im convenire hanc hypothesim , non aliis poplexiis. Tandem, generalis haec causa, generalem effectum haberet, quod feliciter abest videmus enim singulis diebus, vegetos octogenarios , viride se gerentes, in bello, in consiliis, in litteris, in arte medica, in agricultura, in re domestica, in amicisci qui absque insultu apoplectico , longam vitam tandem cum morte commutant. Infra dicebitur, non apud omnes genteSCOmmunem esse poplexiam , quod , in supposito , aliter esse deberet. Quoad schema iacendi, multi senes humili situ obdormire malunt quique contrario utuntur , id non ob apoplexiae timorem , sed ad liberiorem respirationem. Non ergo senectus, procli Vitas nocessaria est ad apoplexiam. LXXIII. In stupenda rerum humanarum universali ratione, quaerendam arbitror hanc dispositionem, pro- habiliorem quoque et frequentiorem occasionalem
Si enim in universi generis humani, vitam, anitatem , et morbos, eruditum animum conjicimus, Videmus ignotam apoplexiam esse gentibus agrestibus , ut
et omnium, qua nerveas Vocamus , aegritudinum sylvam. Evidens mihi , et cuique est , haec propositio attente legenti egregium compendium historiae generalis peregrinationum , a celebri La Harpe, ejusque continuatoribus , institutum.
75쪽
Vix notus erat hic morbus in caris Sabaudire patrici alpibus; neque notum inveni in alpibus maritimis
quarum univeriam statisticam Descriptionem quondam feci, pagum per pagum. Nunquam milites poplexi exstinctos observavi per septem annos quibus in castris, Bellonaeque no- socomiis , artem exercui Rarissimus hic morbus est etiam ubi quasi populariter grassat, apud agricolas,
victus unicam spem ponentes, in fructus terrae constantiores quam spes opificum, mercatorum , navigatorum.
Tandem in urbibus frequentior est quam rure. Ex his concludimus, civilis humanae consociationis effectum esse poplexiam , fierique in nobis per totam vitam ad hunc morbum dispositionem , quae major est apud cultos quam apud rudes , apud illos in quibus eminet sensibilis facultas , quam apud homines quos modice tangunt vitae socialis eventus. Cum praesentem revolvo imaginem quorumdam quos apoplexia exstinctos cognovi , illos, dum viverent, pietate facito affici, et in commoventibus , facile lacrymasse
LXXIV. Et quidem, iam alius est modus sentiendi, vivendi, valendi , aegrotandi, et fere dicam, moriendi,
civitatum incolarum quam rusticorum Plantarum instar fere est agrestium populorum veges Vitas legumque naturalium, in functionum statera , Vix unquam turbatur mirabilis ordo mos autem, plus in phantasia vivimus , quam in rebus fit continuus ex cerebro in viscera, ex visceribus in cerebrum , reciprocus fluxus pathematum tumultu agitati, et tamen necessaria dissimulatione, anguste illa in pectore constringere coarctati , hypochondriorum vires pedetentim attenuantur ;fiunt lentae congestiones in hepate liene, pancreate , mesentherio , iis urinariis , quae hypochondriacos halitus ad cerebrum mittunt, et ipsi cerebri vires sym pathice minuuntur , unde in poplecticorum .ecticina
76쪽
anatomica, fere nunquam non labes antiqua in visceribus reperitur, ut in Capite tertio compertum lectori fuit. Frumnarum iusti , nefariorumque felicium , perpetua imago, sensim ad sensus internos trahit omnium Organorum vires , et tandem minima de causa, rumpitur aequilibrium , his vitae annis quibus homo ad senium vergit. Quibus in voluptates minus evagatus, de injustis , et ingratis magis conqueritur. In his ergo, meo iudicio , quaerenda est ratio illorum raptuum , miseris , macilentis , exercitatis, sobriis, sapientibus
praeter omnem manifestatam occasionem , eve
nientium; quos raptus multo frequentiores vidi quam apud homines hujus habitudinis poplactica dictae, semper Baccho et Veneri indulgentes , pro-gnosimque medicorum , iunga vita, plerumque irridentes.
LXXV De ascendentibus spasmodicis motibus jam sermonem fecimus II, quaedam nunc dicendum de
refluentibus viribus , scilicet arteriarum motu , et Sanguinis circuitu, ab extus ad intra Hujus animalis oeconomiae proprietatis, quotidianam aeque ac sinceram
offerunt imaginem animi pathemata, heu i saepe nimis apoplexiam inducentia. Metu-ne quis percellitur λ pallent omnia corporis
externa , Sanguine represso centrum Versus Sensuum externorum, et musculorum , Summa et prompta nas
citur debilitas tremunt membra alvus frequentissime officio fungitur variaque sensuum et motuurn incommoda inde oriuntur , et etiam pilepsia , in debilibus. Dum homo subita corripitur ira , comprimit animum, moxque in minas, et verbera erumpit quot autem miseriae, si prudentia jubente , coarctatur procella i quanta suspiria in amictis observantur, quibus conantur levare quam circa praecordia percipiunt anxietatem l quam brevis, et anhela respiratio in subito
77쪽
S ieiten , pueri a severis objurgantur magistris, cessat per aliquot momenta , respirati , mox incipit rubore perfundi tota facies, distrahuntur musculi facie , tremunt manus , balbutit lingua neque cessant hae turbae , nisi erumpentibus lacrymis, cum suspiriis creberrimis, et ploratibus magnis inde libera fit respiratio , dilatatur cor, et omnia in aequilibrium
Quid simile videre est in apoplexi levi , ubi solvitur : non liberatur homo nisi a febrili motu su Derveniente, ex quo manat largus Sudor, universalis calidus , unde vires vitales in stateram restituuntur. LXXVI. Non arduum haberem ostendere, si singula recensere cunctantiu non esset, frequentiorem semper fuisse poplex iam in urbes senatorias, apud litigiosos , in argentaria , et mercatoria fora , in aulis principum. Neque dissicilius est oculis subjicere maιν-nas generis humani calamitates, hoc morbo fere semper comitatas , ut umbra corpuS. Non satis est-ne Barbarorum memoria , Imperii
Romani rudera infestantium , ad expingenda seculi sexti CLXo infortuni ad Hujus seculi , stragibus stupris , incendiisque conspicui, quibus Italiam et vicinia , vastarunt, Gothi, Burgundi Franci, militesque Justiniani imperatoris, inter se ad imperium famina, ferro , insidiis, belligerantes Seculum XVI, cui addere potes initium seculi XUIΡ,
celebritate , in genus humanum , heu nimis operosa clarum' seculum fuit, ut notum est omnibus, Caroli Quinti Leonis X, Francisci I, Henrici VIII, Lutheris Calvini, Concilii Tridentini. Hoc durante,
Ecclesiae perturbationes, Austriacorum , Anglorum et Gallorum divisiones , Summorum Pontificum vacillationes , Neapolitani regni armis occupatio, factionum et sectarum multiplicitas , fame, bello , luctu , desperatione, Europam universam , usque ad initium se-
78쪽
culi XVIIJ impleverunt. His miseriis partem quoque adscribere non dubitat Baptivus , tot poplecticorum
Imorborui IN SUO tempore grassantium , prae illas , quas diximus , insuetas annorum constitutione , atque terrae motus si Tot etenim , exclamat magnus laic, medicus, urbium vastationes, et incendi , tot ho- , minum caesa millia, impedita prorsus commercia
s pacis aditus fere praeclusi, cui, quaeso , horrorem v mortis , im morteria ipsam non afferrent i Finiente seculo XVII ', et ineunte seculo XVIIl', regnabat Ludov1cusat V. Suhstitutio schedarum nummariarum , pro metallicis nummis , unde multis domesticarum rerum naufragia hellum diuturnum pro successione Hispanica, cujus tota Europa particeps fuit 'ella civica, aliaque, quae tamdiu regnarunt :quid non morborum omnium catervae originem prae-
here potuerunt, inprimis in hac jucunda , et ideo toties misera Italia
Nimis omnibus notum est, ut ad littora redeamus, quam magnis et diuturnis calamitatibus comitata fuerit in Gallia, rerum politicarum commutatio : Quot luctus quae fortunarum subversione i quis aestus terroris et spei l quae animori m et sensuum excitatio, et
quis collapsus quot splendore t quot virtutest quae sagitta l. . . Et dedisset Deus his quoque sinem , Et
rebus nosmet Serxaremus Secundis , si bellorum diuturnitas qHae artium pacis , negotiorumque exercitia cohibet, plerosque, praecipue locorum maritimorum incolas in angustum magisque non poneret.
LXXVlI. At locum habere vix potuerunt tot agitationes, quin caput offenderetur. Jam in Americana commutatione politica, Philadelphiae , multi cives apoplexi extincti fuerant, inter quos, in ipsa sessione, Feyton-Ram dolPh, senatus praesul. Bellum anni 743, numerosissimos quoque, in Scotia , similes insultus fecerat. Propterea ergo, multis iii Galliae civitatibus ,
79쪽
ultimis hisce temporibus, frequentes fuerunt mortes subitaneae. Quibusdam praecani facti sunt capilli ceciderunt hi in aliis, ut et supercilia Caecitates, surdiatates, odontalgiae, convulsiones , communes fuerunt. In multis , extincta fuit memoria Augebatur maniacorum numerus , saltem in his meridionali hus regionibus , ut Actis nos oconati insanorum Massiliensis, anili compertum fuit Praeter autem insanias et apo-plexias , vix ulla erat acuta febris , absque delirio quod diu adhuc , etiam morbo linito , persistebat vide egregiam M. A. Petit orationem , de in sanitate publica , Gallicarum commotionum influxu Lugduni 18o6 . Notandum tamen volo minori numero fuisse poplex ias , durante supradicta commotione, quam post Ferventibus , enim , animi affectibus, et factionibus, intendebatur cerebrum, vigoreque maximo fruebatur unde potius, maniae , phrenitidi, delirio locus erat quae , relaxatis, et fractis omnibus , debilitatis morbis, poplexia, inprimis , suppleta fuere.
LXXVIII. Non improbabile igitur concludimus
ex his toties repetitis concussionibus, nasci potuisse in cerebro multorum hominum quandam proclivitatem ad paroxysmos poplecticos, praeteritos , et futuros forsanque indicia hujus proclivitatis fuisse, et esse, vel cavernas has, pedetenti in cerebri substantia excavatas, quae in Sectione cadaVerum multoties obser
vatae sunt LII), vel hydatides , et turgida lymphatica LIIIJ, vel cerebralis substantiae nimiam laxitatem , ut passim , in capite tertio multa habes exempla. Posito autem hoc germine, et morbida etiam viscerum compage, evidens fit minima de causa turgida reddi posse vasa cerebri , pople licamque mortem Orituram , ex effuso sanguine vel sero , a debilibus vasis , languentibus etiam ipsis viribus absumpturis.
LXXIX. Quoad haereditariam proclivitatem , si ab illis quos vidi XVIII , de caeteris judicium ferre
80쪽
liceret, sanguineam semper futuram talem apoplexiam, libenter praedicerem eorum etenim qui meum implorarunt consilium , caput est amplum , cum venis distentis, capillis nigris, et crispis , oculis scintillantibus dolet praeterea saepissime sinciputri tinniuntque aures et sunt hi vertiginosi Quae symptomata nasi haemorrhagia sedantur. Pulsus est fortis , vibrans et frequens vivaci ingenio pollent, avideque cibos ap-Petunt. Timendum est propterea ne inaequalis continuo fiat sanguinis ad cerebrum distributi, vide nostram Physiol. n. Ioa IQ, unde hujus olim vasa rumpantur, impulso sanguine , ab alia, vel alia , ex numerosis externis causis occasionalibus quas in hoc capite recensuimus.