De baptismo et Ps.-Cypriani De rebaptismate recensio nova

21쪽

PROLEGOMENA. 150ditionum conliguntur, neque integer neque Vitiorum XperSest maXime autem dolendum est, quod Hartelio neque Routhii edition neque codicibia manuscriptis uti contigit.

Equidem praeter editioneS, quae UeuSque in lucem prodierunt, etiam conlationem duorum codiCum Vatissanorum, quam liber baro an von Oden, vir eruditissimia et de S. Cypriani Scripti Optime merituS, pro sua singulari humanitate ac benevolentia mihi OneeSSit, in Sum meum Onvertere potui. Multos etiam loco teXtu male traditi propria coniectura emendare conatu Sum Variante lectione editionum ut Rigalli 0 Balugii et Harioli omnes, codicum autem manu Scriptorum memorabiliore in adparatu adnotaVi.

22쪽

TERTULLIANI DE BAPTISMO .

1 Feli Sacramentum aquae OStrae, quia ablutis seliciis pristina caecitatis in visam aeternam liberamur Non eritolio sum digestum istud instruens clam MOS, qui eum ma-5Xime formantur δ, quam et illos, qui Simplieiter credidiSS contenti, non Xplorati rationibu traditionum, intemptatam probabil0m dum se imperitiam portant ε. atque adeo nuper conversata isti quaedarii de Gaiana haeresi vipera Venenatissimi doctrina rava plerosque rapuit, inprimis iaptismum

10 destruens Plane Secundum naturam: nam fere Vipera et

aspides ipSique reguli SerpenteS arida et inaquoSa Sectantur. Sed nos pisciculi Seeundum dχθυυ nostrum Iesurii Christum

Variantes lectionses editionis principis omnes a me hoc loco adnotantur. 10 m ae . haec dissertatio. - quam maxime seu praecipue Aliis locis locutio cum maxime apud Tert significat: hoc ipso tempore i. e. tum maXime); X. . aen. 6, 1 Sed praecipue noviciolis istis imminet, qui cum maxime incipiunt divini sermonibus aures rigare. - informantur, inStruuntur. - i. e. Qui rationeS, cur credant, non inquirunt, fidem bonam quidem a simplicem neque templationibus Satis probalam habent. - Haec ecla erat nosticorumantinomistica Tert de praeser. 33, 10: Sunt et nunc alii Nicolaitae: Gaiana haeresis dicitur . Hieron. p. 69, 1 ad Oceanum Et consurgit mihi Caina haeresis atque olim emortua vipera confritum aput levat, quae non e parte, ut ante consueverat, Sed totum Christi subruit sacramentum dicit enim esse aliqua peccata, quae Christus non possit purgare Sanguine Suo. - nostrum

Basilis en . - hoc 'loco sit sex epitaphio Abercti, ubi Christus χθυς uiro TVs' Vocatur, patet aequationem Christus - χ06 iam circa annum 200 in ecclesia notam fuisse de origine eius et de adrostichide lχθυς 'l'Io0ς pi- τος εο υioc, curri optime egit Doloer, lχθυς Das Fiselisymbo in frutichrist-listher ei I, Roma 19l0 Rom. Quartat selirist, Supplementband 7ὶ 848. Etiam Tertullianus aerostichidem noverat, id quod inde elucet, quod pro piscem scripsit χθυv.

23쪽

in aqua naScimur neque aliter quam in aqua permanendo salvi sumus. Itaque illa monStro Si S Sima, Cui ne integre quidem docendi tu erat, Optime norat piSciculo necare de aqua

2. Sed enim quanta vi est perversitati ad idem labo iiactandam vel in totum non recipiendam, ut e his eam impugnet, e quibuS constat Nihil la deo is quod obdursit. monte hominum quam Simplicita divinorum operum, quae in actu Videtur, et magnificentia. quae in effectu repromittitur, ut hinc quoque, quoniam tanta Simplicitate, Sine pompa, Sine 10 apparatu OVO aliquo, denique Sine Sumptu homo in aqua hdemiSSUS et inter pavea verba tinctu non multo vel nihil mundior reSurgit, eo incredibilis existimetur conSecutio aeternitatis 2 Mentior, Si non e contrario dolorum sollemnia Vel arcana de SuggeStu' et apparatu deque Sumptu fidem et auctoritatem 15 sibi extruunt. Pro misera incredulita S, quae denega de proprietate Suas Simplicitatem et potestate nil Quid ergo norinse

nascanii r B. - ita Quintilla Gel. - intestra Reiff. cum unio. - est quod tam Reiff. um Ursino. Adeo . . . quam etiam legitur De Virg. vel 5: Ade Separatum est nomen a prophetia quam edd. quantum et ab ipsa persona ita Hartel). - ridentur Urs Oehi. - 10 hic Gel. Reiff. - 11 aquam Reiff. cum unio est . c. 7 in qua mergimur. - 15 de quo B.

Pro itaquo illa apud Gelonium legitur ita Quintilla', quod probat Barden-hewer Geseli de althirehi Lit. II 412 not. 1). Quintillam, quae erat e secta Montani et de qua agit Epiphanius haer. 49, a Tertulliano monstruosisSimam adpellatam Sse equidem non credo. - i. e. Ne recte quidem docendi ei mulieri ius erat, quod e 1 Or. 14 34 solis viris competit vide infra c. 17. De adverbi integre D. Apol. 46, 7 necessario adpetunt et integre praestant; 48, 13 qui non integre ad deum; es carn. 51 p. 113 7 et intregre intelleges Ux. II quodsi integre sapis. - i. e. ad non credendum. - SenSus est: ut hinc quoque, i. e. etiam hae de causa, eo ineredibilior existimetur consecutio aeternitatis'. Pro inersedibilior scripsit Tert pro more suo incredibilis' est Hoppe, Synta u. Sti Tertullians, Lipsiae 1903, 102ὶ Test. n. 5 p. 40, 15ὶ Haec testimonia animae quanto vera tanto simplicia, quanto implicia tanto vulgaria. - Saepe apud Tertullianum in c. nec et in c. bl. inter se permutantur Hoppe l. l. 40 . . - de ornatu.

Rau Setien, Florilegium XI. 2

24쪽

miratidum et lavacro dilui mortem Atquin e magi credendum. Si quia mirandum est, idcirco non creditur Qualia μenim decet 0SA Opera divina, ni Si Super omnem admirationem PNos quoque ipsi miramur, Sed quia credimuS. Ceterum in credulitas miratur, non credit miratur enim Simplicia quasi Vana, dignifica quaSi impos Sibilia sint Sit plane ut putas, Satis ad utrumque divina pronuntiatio praecucurrit. Stulta mundi elegit eu S, ut confundat sapientiam eius , et praedissicilia unus homines in ilia penes deum. Nam si deus 10 et Sapiens et poten S, quod etiam praetereunte eum non negant, miserit in adversarii Sapientiae polantiaeque, id est in tu itia et inpossibilitato, materias operationis suae cinStituit quOniam Virtus omni se hi muSam accipit, a quibu prOVOCritur.3 Huius memores pronuntiationi. tamquam iraeScrip-15tionis , nihilominu quam stultum et impossibile aqua reformari tractamus. Quid utique ista materia tanta dignationis meruerit Oiscium, ut Opinor, auctoritas liquidi elementi exigenda est. Atquin plurima Suppetit et quidem a primordio.

Nam unum e hi est, quae ante omnem mundi Sugge Stum Φ20 impolita adhuc Specie penes deum quieScebant. In primordio, inquit, fecit deus caelum et terram. Terra autem erat

ita ego, Atquin eo magis credendum est qualiam, Atquin eo magis credendum, si, quia mirandum est, idcirco non creditur. Qualia elit. Reiff.

i in possibilitate B. - 14 seristionis qua B. - 16 tantae et ante B. - 1 ita ariet officii ' ut ehi. Reiff. - alimenti B. - 20 quiescebat B. Si se num eis. Hoppe p. 73. Unum exemplum Se invenisse dicit Hoppe, ubi eri interrogationem, quae dicitur, directam incipiat a particula si Bes. earn 29, p. 66, 18 et ait ad me: Fili hominis, si vivent ossa ista γ); quidem alterum Xemptuni adferre possum, simillimum loco De bapt. 2 Pud. I, p. 270 1 Si quia dixerit dominus Petro . . . idcirco praesumis et ad te

derivasse γὶ - Quod scripsere editores: Atquin eo magis credendum, Si, quia mirandum est, idcirco non creditum sensu caret, nisi pro credendum' emendetur mirandum . - Cor. 1, 27. - nostrum Vorschrist, GrundSalg. - cultum vel Ornatum.

25쪽

invisibilis et incomposita et tenebrae erant Super abyssum et Spiritu domini Super aqua ferebatur. Habus homo inprimi aetatem Venerari quarum, quod antiqua substantia dehinc dignationem quod divini Spiritu sedes,

gratior ei licet ceteris tunc elementis. Nam et tenebrae Olae adhuc sine ultu Siderum informes et tri Stis abySSus et terra inparata et caelum rude Solu liquor, Semper materia perfecta, laeta, SimpleX, de Suo pura, dignum Vectaculum deo

subiciebat a Quid quod exinde dispositio mundi modulatri

cibus quodammodo aquis constitit Nam ut firmamentum lucaeleSte SuSpenderet in medietate, distinctis aquis fecit ut terram aridam SVS penderes, Segregati aquis Xpediit. 1 Ordinato dehinc per elementa mundo eum incolae darentur, primi Sa Illi praeceptum Si anima proferre primu liquor quod viveret didit, ne mirum Sit in baptismo, Si quae animare ibnOVeIUnt. Non enim pSius quoque homini sigurandi opus sociantibus aquis ab Solutum Si De terra materia Con Venit, non tamen habili nisi humecta et sucida, quam Scilicet ante quartum diem'. Segregatae aquae in Stationem Suam SuperStile humore limo temperarant. 20 Si Xinde univerSa vel hira prosequar, quae de elementiiStila auctoritale Commemorem, quanta Vi eiu aut gratia, quot ingenia', quot officia, quantum in Strumentum mundo ferat, Vereor, ne laude aquae potius quam baptismi rationes Videar CongregaSSe, licet e plenius docerem non esSe dubi 25tandum, Si ' materiam, quam in omnibuM rebus et operibu Si suspenderet et B. - VOX con enit fortasse delenda est, de qua Gagneius in margine adnotat alibi deest. - 20 temperant B selit.

Gen. 1, 1-2. - ' Vitam supernaturalem dare. - corpus hominis.

ε die tertio creationis divinae. - dativus finalis et Lehmὶ male vertit Kelliter mi Sehlamm. roymann qui Quaest. Tertuli. p. 4 voces habili et limo ut glossas delet, totum hunc locum mal intollexit. - artificia; Apol. 22, 2 Quid ergo de pleris ingeniis vel etiam viribus fallaciae spiritalis edisseram auxilium. num Hoppe p. 73).

26쪽

suis seu di Sposuit etiam in SacIamentis proprii parere fecit, Si, quae vitam terrenam gubernat, et in Caelesti procurat. 4. Sed a satis erit praecerpsiSSe in quibus et ratio baptismi recognoscitur prima illa. quae iam tunc etiam ipsod habitu praenotabatur ad baptiSin figuram, dei spiritum, qui ab initio supervectabatur Super aqua S, in tinet remoraturum μ. Sanctum autem utique Super Sanctum ferebatur aut ab eo, quod suppri0robatur, id quod ferebat sanctitatem mutuabatur, quoniam Subiecta quaeque materia eiuS. quae deSuper imminet,l0 qualitatem rapiat neceSSe Si maXime Corporali Spiritalem et penetrare et insidere facilem per substantia sua facilitatem. Ita de Sanei Sanctifieata na1ura aquarum et 19Sasanctificare concepit. Nem dices: Numquid ipsis enim aquis tingimur, quae tunc in primordio fuerunt Non utique ipsis

1: ni Si X ea parte, qua genu quidem Unum, Specie Ver Complure S. Quod autem generi adtributum est, etiam in speciem redundat. 5 Ideoque nulla distinctio, mari qui an Stagno, sumino an fonte lacu an alveo diluatur, ne quicquam resertinter OS, quo Iohannes in Iordane et quos Potrus in Tiburi 20 tinXii Nisi et illo spado quem Philippus inter vias fortuita aqua tinXit, tu Saluti aut minia retulit . Igitur omneSaquae de pristina Originis praerogativa Sacramentum Sanctificationi consequunturi invocat, deo. Supervenit inim alim

aeternam praenotabantur Kroymann - recvnoscitur pri ιm illa, qua iam tunc etiam ipso habitu praenotabunt ad baptismi Durum dei viritum, qui Reiff. ,6 superrectatatur si per aquas, si per aquas Reiff. - ita Kroymania, intinctorem oraturum B, intinctorum moraturum Oehi. Reiff. 7 aut et Reiff. cum unio. numquid B. - 14 ipsi B. - 15 ita Reiff., specie . - 1 inter Iordanem B. - 23 ideo B. i. e. materia. - Accusativus cum infinitivo dei spiritum . . . remoraturum pendet a verbo pi aecerpsisse ideo correctionibus huius sententiae, quas adhibuit Reifferscheid, opus non est. - Aut hoc loco significat oder

27쪽

spiritus de caeli et qui Supere Si Sanctifican ea de semetipso, et ita Sanctificatae Vim Sanctificandi combibunt. 5 Quamquam ad Simplicem actum competat Similitudo, ut quoniam vice sordium delictis inquinamur, qui abluamur. Sed delicta, sicut non in carne comparent, quia nemo Super cutem portat maculari idololatriae aut stupri aut fraudis, ita eiusmodi 2 in Spiritu sordent, qui St auctor delicti Spiritu enim ominatur,

caro famulatur Tamen utrumque inter Se communicant rea

tum, Spiritu Ob imperium, caro ob ministerium. Igitur medicatis quodammodo aquis per angeli interventum et spiritus in 10 aquis corporaliter diluitur et caro in isdem spiritaliter

5. Sed enim nationes extraneae ab Omni intellectu spiri talium potestatum eandem efficaciam idoli sui subministrant.

combibunt, i e Sordium aquis abluantur. Quaniquam . - 14 ita Hartet, potestastim ea iei, efficacia B Oelit. qui supplet aquas , potestatem eadem emcacia Gel. Reiff. - subministravit . Consecratio igitur aquae baptismati iam Xeunte Saeculo Secundo in US erat et necessaria SSe putabatur. Cfr Cypr. p. 70, 1 oportet vero mundati et sanctificari aquam prius a Sacerdote, ut possit baptismo suo peccata hominis qui baptigatur abluere; et p. 24 5 Peccata enim purgare et hominem Sanctificare aqua sola non potest, nisi habeat et Spiritum sanctum.

28쪽

S0 viduis aquis sibi mentiuntur. Nam et aeris quibusdam per lavacrum initiantur. Si dis alicuius aut Mithra0β ipsos etiam duos suos lavationibus egerunt Cotorum villas domos templa totasque urbe 'Spergine circumlatae aquae eXpiant passim. Certe ludis Apollinaribus i et Eleusiniis linguuntur

idque se in regenerationem et impunitatem periuriorum Suorum agere praeSumunt. Item pene Vetere quisque se homicidio iniecerat, purgatrices aquas Xplorabat. Hgitur Si de Sola matura aquae. quod propria materia sit abluendi in 10 auspicia mundationis blandiuntur', quanto id prius aquae praestabunt per dei auctoritatem, a quo omni natura earum

constituto si Si religione aquam medicari putant, quae potior religio quam dei vivi , Quo agnito hic quoque studium diaboli 0 ognoscimus re dei aemulantis. Cum it pS bap-iotismum in suis MX0reet uid limite 3 immundus aemundat,

finalis. - De Magna Matre deorum ita Ovidius fast. IV 136): tota lavanda dea est et t. l. 337): Est locus in Tiborim qua ibridus influit Almo i et

nomen magno perdit in amne minor illic purpurea canu cum Veste sacerdoSi Almonis dominam aeraque lavit aquis. - Rona a celebrabantur ludi Apollinare quotannis .-13. Iul. - i. e. qui silvis Hoppe, De Sermone Tertuli. p. 45 .). - 1 r. X. I 2: Numquid, inquam, de illo capitulo sibi blandiuntur primae ad Corinthios γ

29쪽

perditor liberat, damnatu absolvit. Suam videlicet peram destrite diluens delicta, quae inSpirat ipS0. Haec quidem intestimonium posita sunt repellentibu sidem, Si minime credant rebus dei, quarum adiectationibus in apud aemulum dei credunt. Annon et alias Sine ullo Sacramento immundi Spiritas aquis incubans adsuetantes illam in primordio divini spiritu gestationem Sciunt opaci quique sonios et avi quique rivi tin balneis piscina et euripi in domibus vel cisternae et putei qui rapere dicuntur, Scilicet per Vim Spiritus OeentiS Nympholeptos et lymphaticos et hydrophobo Vocant, quo loaquae neca Verrint aut amentia Vel formidine Xercuerunt uorsum Sta retulimum ne qui durius credat angeliam dei sanctum aquis in Salutem homini temperandi adeSSe, cum angelii mali profanuS commercium eiu Sdem elementi in

perniciem hominis frequentat. angelium aquis intervenire S 155 aquis B. - Nympholeptos ita eliter, nam et sietos B Reiff.,

profanet in Urs. Oelit. Reiff. imitationibus. Infra c. seiunt Pilati manus et Apol. 5, 1 Scit M. Aemilius de deo suo Alburno. - euripus, i. e. fretum. - Haec coniec-lura Oehiseri pro nam et sietos editionis principis Optima est. VOX, quae hoc loco desideratur, eos significare debel, qui miro quodam modo vel qui Sabrepti mortem Oppellere vel per aquas mente apti sunt hi vero a Graeci SuUsaφοληπτο dicebantur. Varro, De lingua lat. VII ST: In Graecia commota mente quo VUM porri πτους adpellant, ab eo lympha lymphati eos dixerunt nostri γ' estus S. v. lymphae: Lymphae dictae a nymphis Vulgo autem memoriae proditum est, quicumque speeiem quandam e fonte, id est effigiem nymphae. Viderunt, furendi non fecisse finem'. Nymphae etiam quo amabant in flumina vel lacus detrahere dicebantur; D. Sil. lal , Punic. V 14SS. Quod coniecit missowa: nam ξεστηκοτας vel nam Tai ictos', inprobandum St. - VeXaverunt. - incredibilius putet. - Locutio Angelus mali profantis Obposita est locutioni antecedenti: angelum dei sanctum. Nam malus a Tertulliano usurpatur pro diabolus': D. Culi sem. I 5 Christianus a malo illo adiuvabitur in aliquo Idol. 16 p. 50 2ὶ sed quoniam ita malus circumdedit aequium idololatria: l p. b. 4ὶ per quem te malu Squ.

30쪽

nOVum Videtur, Xemplum futuri praecucurrit Pi seinam Bethsaidam angelu inteo eniens commovebat observabant qui valetudinem querebantur; nam i qui praevenerat de Scendere' illuc, queri post laVacrum deSinebat. Figura Sta medicinao corporalis Spiritalem medicinam canebat, ea forma, qua Semper carnalia in siguram Spiritalium antecedunt e Proficiente itaque in hominibus gratia de plus qui et angelo acceSSit qui vitia corpori remediabant, nunc Spiritum medentur; qui temporalem Operabantur Salutem, mi aeternam reformant; qui 10 unum Semel anno liberabant' nunc quotidie populo QOnSer-Vant deleta morte per ablutionem delictorum. Exemplo Scilicet reatu Ximitur et poena. Ita restituetur homo deo ad simili

tudinem eius, qui retro ad imaginem dei fuerat imago ineffigie similitudo in aeternitalo sensetur Recipit nim illum 15 dei spiritum, quem tunc de adflatu eius acceperat, Sed OStamiserat per delictum. 6. Non pio in aquis Spiritum Sanetum On Sequam Ur, sed in aqua mund ait Sub angelo Spiritu Sancto praeparamur. Hic quoque figura praecessit: iste ut enim Iohanne S ante-20 praecurSO domini fuit praeparans vias eius, ita et angelus

sigi ram Reiff. - ita ita nominibus . - spiritu B. - 14 es figiem . - 1 spiritu B. - 19 sicut ita roym an uaest. Tert. p. 75ὶ,

sic ceteri.

Ioli. 5, 2 sq. Infinitivus finalis, qui saepe legitur post verba movendi Hoppe p. 24. . - Singulis igitur annis semel tantum angelum in piscinam Bethsaidam descendissse sententia est Tertulliani. - Loeum Gen. 3, 26 Tertullianus ita intellegit, ut homo natura sit imago dei gratia autem Supernaturali fiat similitudo dei. 5 Angelus baptismi csr. Orat. 12 angelus Orationis etiam Bapt. c. 4 et 5 commemoratur. In c. 4 et 5 legitur aquas quodammodo medicari per angeli interventum in c. in aqua emundati sub angelo et ita et angelus baptismi arbiter superventuro spiritui sancto vias dirigit ablutione deliciorum . Hise locis Tertullianus angelo idem tribuit, quod alibi aquae invocatione s. trinitatis sanetificatae adscribit. Angelus igitur baptismi contrarius est malo angelo, qui commercium eiusdem elementi in perniciem hominis frequentat' e. i.