장음표시 사용
121쪽
prodidere. Sane Ruterus testis minime mendax in regno Gualatae ad flumen Aureum, ut vocant, idem .& sibi & secto evenisse & utroque sensu 'pene se mu
Nec est quod quis existimet regulam hanc ex eo infirmari, quod in hoc ipse Africae litore haud in . foecunda Coiugi & Angolae occurrant regna , quodque illi ipst quos paulo ante nominavimus tractus plurimis in locis temperatissimi & cultui sint aptis simi, ipsa enim. haec exceptio id quod dicimus
confirmat. Si enim Nasti intercedant montes qui ventum istum Orientalem sive terrestrem obvia quaecunque excurrentem terminent 3 necessarium est ut celsante caiisa, desimant quoque effectus. Constat vero in omnibus praedictis oris . eas tantummodo temperatas habitabiles esse , quae crebris montium jugis. crebra emittentibus flumina ab. Oriente praecinguntur: Praeter nominata regna tales quoque sunt tractus ad Promuntorium viride , ad Theon
Ochema seu Sterta Liona, ad sinum S. Annae, &
Ut hujus rei clarius exhibeamus exemplum,tran-leamus in Americam. Diximus, ω notum est omnibus , oras Brasiliae propter ventos marinos benigna & temperata admodum,frui aeris constitutione, ita ut regio haec perpetuo Oceani rore humecteturi . . Hoc
122쪽
evadere. Ratio itaque exigit & experientia testatur , partes mediterraneas m Brasiliae & consequen- . tiunt terrarum esse siccissimas , & quidem tanto magis quanto longius ab Oceano recedunt. . Hoc posi-
to, aridissima & inhabitabilis Pertiviana fuerit regio, utpote quae nulla ab occasu admittit refrigeria, praecipueque ventis ab Oriente avectis, debeat per- Lri. i Atqui id alitet sese habet', reperiri ex stimo cui notum sit Peruviae nomen. , cui non etiam soli c eliqtie ejus notast felicitas. Tanta discrepantia non potest aliunde provenire quam ab immensis montibus qui regnum hoc 1 reliqua inustralis. Americae parte dist minant. . Montes isti 4 Borea in Meridiem porrecti , ab iuquinoctiali adi sum usque fretum pertingunt erpetuoque jugo ad octingentas leucas Vrmanicas excurrunt. Qui ad illos vertices qui ditum admittant & unde prospectus in Orientem patet e luctantur , cernunt omnia illic aestu. Solis & ventorum Orientalium aduri. At vero si conversi in Occidentem oculos refiganu, mia ram ibi oeserv ni temperiem. Perniciosi flatus pera .petuo istoc vallo Ea excluduntur , , ut in tota Chislmsi Peruviana provincia, aeque Subsolani ac Te.
123쪽
gu adducunt. Cum terrestrae gruunt venti ,, tum demum magna adveniunt frigora ,'. observatumque
aepim est stumina nostra m l. adstringi dantibus Austii , quam Borea marinu . pio exploret uter apud nas. vestim hyeme frigidior sit Euronotus, an vero Z in abuteas ,. rutique ris rim frigidiorem teste limemet. ι sis dicimis inteL -
124쪽
ligi solum debent de locis ma*j- Napa. gionibus. longe i ai .plit niam qui illuc pertingunt venti de filo calore tam . eis, terrestres & frigidi fiunt. . Hinc Mut plerique . . tractus Eur ae , - sabjecti Climati , longius ab Oceano rasito frigidi inta :
Caeterum hae . ratio non tantum obtinet in locis '
mari vicinis, verum multo magis in insulis, quae temni peratiori rei num coeso fruuntur qua ae copiinentis, cum terrestres--noihac ipsin, & uia ..que tepido Oceani adfiatu mulceam f
' intondi stigura, qμ 3 - - Gor Pylai do: in , Issa dia te perviora esse hiberna mpora quam in . Lapponia, mutitiam 2 or vagi, G At Yci Q sae 'pidi epsi Europa Menseario .onoM- ε-eneas orsi Ton Temperatae eoam, omnia'. illic conixariae deprehendet. - micellu&maris non: recta sed o lique tantum. litora ist impetat: hinc ffitiatetiam venti quos macium clysus cunndent, sed potius transeant aut lebiter taurum gant universum hoc Americae latus. Non rari inh- tum sed & ignoti pene, ut superius diximus,1 sunt venti Orinta aut, marini, ino omnibus illic Europπις, . colonii
125쪽
coloniisPh Florida. delicet, Virginia: Novo Belgio &Noua FHhcic Soli propemodum terrestres ibi spirant venti , iique hiberno tempore adeo frigidi,
ut mirum videatur in tanta Solis vicinia tantas posse ostalistere hyemes. In Provo Bolgla unica nocte tam intense gelia constringuntur flumina, ut etiam tutum' 'praebeant transitum. Nivium. Vero adeo .immensa decidit copia , ut vix quarto aut quinto mense i-
Quod siquis etiam aliud postulet documentum unde id ipsum firmiter adstrui possit, ut taceam de . Australis hemisphaerii locis , in promtu quoque est Simici seu potius Serici; regni pars Septentrionalis. Diximus vel nullos vel rarissimos illuc adpellere ven-itos i mari seu ab o lente spirantes , & solos ibi τ
gnare unios terrestres Tanta vero illuc occurrunt frigcta in provincia Pechili seu Pequini quae ipsa quoque ea Australior Hispania, partes quippe
ejus Borealiissimae vix ad 4i latitudinis gradum pertingunt, ut per quatuor integros menses , tam sta lida glacie pleraque adstringantΗr flumina, ut non equos tantum,' sed & plaustra quantunisis onusta imp
Hinc adparet eandem esse rationem orae' Sinicae, ac sit praedictae or* Americanae Eutopaeis litoribus . oppositae. Quod siquis ad Occidentalia litora Borealis
126쪽
realis Americae sese conferat , eandem illic aeris& ventorum cognoscet conditionem,ac sit illa, quam in Europaeis litoribus exposuimus. Jam vero si ad Anticlithqnas & Australis hemisphaerii regiones nos conseramus, ubique eadem occurret lex,ut nempe litora & terrae quae motum Ocea ni ab Occidente excipiunt, longe sint temperatiores di minus frigori obnoxiae ; quam sint opposita litora quae Solem orientem aspiciunt. In insalis minutis inobservabilis est haec differentia ; sed vero continen- tes aut majores insulae pro ratione magnitudinis, certum quoque & determinatum temperiei suae modum satis manifeste declarant, idque non tantum in litoribus, sed magis etiamnum in Mediterraneis partibus , quae tanto sunt frigidiores, quanto longius amari ablunt, quantoque minus humore Oceani aut
aliorum marium humectantur. OCAP. XXVII. Unde fatum enii marini semidisint in zona Torrida,es iidem calidi in Temperatis zonis. OUamvis mirum possit videri maria intra Tropi- cos calida ac pene servida, & tamen illic frigus efficere, eadem vero multo frigidiora in Tonis Temperatis, & tamen in istis calorem adflare; siquis ni- nilominus memor sit eorum quae paulo ante monui-Ρ mus
127쪽
mus ubi de ventorum tetaestrium origine egimus, utique nullam supersore causam existimo , quamobrem id pro absurdo debeat haberi. Cum tellus Zonae Torridae subjecta plus incalescat,Dam mare, non mirum est hanc ab illo refrigerari. At vero cum ea ferra, quae longe a Tona Torrida abest, non multum a Sole incalescat, nec etiam incalescere possita contactu telluris tam longe dissitae, cum tellus corpus sit selidum & stabile, non mirum est regiones multum a Zona media remotas esse frigidissimas. At v ro cum mare sit corpus fluidum & in gyrum perpetuo revolvatur, motusq; ejus quaquaversum , etiam ad summum pertingant Septentrionem , fieri aliter non potest , quin maria quantumvis remota adfi- Ciantur quoque a calore marium quae sunt in Zona Torrida. Patet itaque causa quamobrem venti marini intra Tropicos frigidiores sint ventis terrestribus, in regionibus vero frigidis calidiores.. CAP XXVIII. Unde fui ut tempore AEquinoctiorum mLimus observetis marium 9 ventorum motus.
Emper quidem est Oceani tumox sub AEquino- ctiali, cum ille circulus sit omnium maximus, &perpetuo illuc convergant fluctus ex necessaria lubramenti lege, . ut superius monuimus, longε tamen
128쪽
maximus tunc est, quando Sol huic imminet. Tum praecipue concitatur motus Oceani & quaquaversum sese exporrigens, efficit ut tumoris hujus effectum remotissima etiam sentiant maria. Non est itaq; mirum AEquinoctiorum potissimum tempore maxime commoveri aequora & suscitari cum alias, tum praecipue diras istas tempestates quas Oracanos & Ecnephias nominant. Quamvis autem communis fere si opinio tempestates has esse fortuitas P nec posse earum certam dari rationem, tamen cum statis locis & temporibus ut plurimum recurrant, utique non debet liarum natura pro occulta haberi. Q nimo ut caeteri motus qui in mari & aere contingunt, certis lNibus& .terminis continentur, ita quoque harum tempestatum tempora & momenta praesciri & determinari
Si quis igitur sedulo & diligenter tempus inquia 'rat, quo istae pelagi & ventorum seditiones coortu tur , inveniet illud maxime incidere circa finem aestatis, quando nempe a Solstitiis ad AEquinoctia Sol properat. Tunc quippe fit conversio motus annui, quo maria ab Austro in Boream & a Borea vicissim
in Austrum commoventur, ut diximus. Cum vero omnis converso seu reciprocatio inaequalitatem libramenti inducat, fieri aliter non potest, quin illo tempore quo maria cursum mutant, & ab Austio
129쪽
DE MOTU MARIUM in Boream, veta Borea ad Austrum refluunt, magnae sant tempestates. Quia tamen non ubique eadem est harum ratio, &alia loca aliis magis inquietantur, operae pretium fuerit nonnulla annotare unde conjecturam de caeteris sumere liceat. Ne vero multa tempestatum genera misceamus, de sblis agemus Oracanis, utpote qui ex omnibus maxime sint impetuosi. Quales vero illi sint minhne opus fuerit exponere, cum passim horum exempla & historiae occurrant. Notum est eos praecognosci ex praevia tranquillitate, ex pluviis falsis & aliis indiciis. Hoc quoque notum, illis adventantibus maria contorqueri in gyrum. Sed neque hoc nautas peritiores latet, illos non in medio Oceano , sed tantum in vicinis terrae tractibus provenire ; & quidem quanto terrae viciniores, tanto magis saevire. Itaque prudentiores naucleri quibus servandarum navium adest cura, illi relictis portibus & litoribus ut periculum evadant in altum vela dirigunt. Quod autem semper eos ab aliis tempestatibus distinguunt, ab Exhydriis inquam, &istis quos Travados vocant, id non recte fieri existi mo. Qui in medio seu centro hujus tempestatis versantur, ubi aliquanto minus est periculi, illi Exhγ-driam, at vero qui aliquanto remotius abstant, isti oracanum adpellant. Sed&hoc quoq; notandum, uti nobis qui in Boreali vivimus
130쪽
vivimus hemisphaerio, disparia sunt anni tempora atque illis qui in Australi nemisphaerio degunt, si-
militer quoque differre tempora quibus Oracani sentiuntur. Sub AEquatore quidem par est ratio utrius, que AEquinoctii. At vero cum in hoc hemissphaerio .contingant Oracani Sole remeante a Tropico Caneri ad ,quinoctialem,contra in opposito nemisphaerio maxime observantur Sole a Tropico Capricorni - . ad aequatorem redeunte.' Jam vero posito eo quod monuimus, oracanos provenire ex conversione motus Paris annui, dico
non difficulter colligi posse, quibus in locis nun- quam, quibus item sistissime &fere semper praedictis
temporious istae adveniant tempestates. Iri omnibus Europae litoribus , atque etiam in ea Africae parte, quae usque ad Promuntorium Viride extenditur, licet venti vehementes & Holenti admodum e mari saepissime spirent, nulli tamen unquam quod sciam observati fuere oracant,aut certe quam rarissimi. Nimirum in praedictis oris non occurrunt vicissitudines istae annui motus, aut si occurrant, sunt insensibies omnino. In plerisque Europae litoribus, unus tantummodo observatur generalis motus, quo maria ab Occidente in in tum feruntur, ut jam aliquoties monuimus. At vero quanto quis longius ab Europae litoribus in Occidentem contendit, tanto magiS mo-