장음표시 사용
91쪽
corum noctu accedit ad eam Meridiani partem, quae Soli est opposita, nihil aliud esse quam restitutio nem illius aestus , qui duodecim horis antea in eodem loco praecessit, illumque etiam sore etiamsi nulla esset Luna.
CAP. XVIII. Unde fiat ut quotidie aestus maris 48 minutis
Unc veniamus ad illum motum quem selum Oceanus cum Luna habet communem, & explicemus causam quae efficit ut aestus maris singniis diebus totidem quod Luna momentis tardius accedat, minutis nempe 48ili seu quatuor sere quintis unius horae. Paucis expediam. Sex horis adfluunt maria sex item defluunt. Quia vero hoc motu peracto non desinit aqua moveri, sed idem motus necessario restitui debet, iterum sex horis accedit & totidem re- fluit. Horis itaque viginti quatuor bis reciprocant maria , si sola accessus & recessus tempora numeremus , & hoc pacto cursus marium cursui Solis seu verius Telluris est aequalis. Sed vero cum Sol sve Tellus semper progrediatur motu continuo & non interrupto, maria vero abseluto cursa quo ad littora seu ad finem motus sui tendunt, non statim re-
92쪽
fluant, sed per aliquod tempus absque sensibili mo-
. tu quasi suspensa maneant, uti in omni fit reciprocatione & ut ipsa motos necessitas exigit; clarum fit spatiis singulorum accessuum & recessuum maris, addi quoque debere spatium morae seu motus tardioxis , qui singulos accessus & recessus intercedit. Quamvis vero vel ipsis oculis interstitium hoc clare percipi possit , quia tamen sensus oculorum sepe
fallunt, & motus marium sepe detinentur aut accelerantur a ventis, ideo tutius ex quotidiana retardatione mensuram hanc colligere. Cum singulis I horis aestus retardetur minutis q8, manifestum fit spatio cujusque accessus addi. debere minuta seu sexagesimas I 2, & tantundem singulis recessibus, Patet itaque aestus retardationem non pendere a cursu Lunae, sed talem necessario esse ex natura motus a Sole acquisti. Unde vero fiat ut eadem temporis . mensura Lunae quoque motus retardetur, id nemo mirabitur cui notum fuerit orbem, quem Luna cursu sio describit, esse ellipticum , ac proinde neces sario evenire ut sidus hoc modo celerius, modo tardius moveri videatur; tardius quidem cum longius abest, celerius vero cum nobis vicinius sertur.
Quod siquis ulterius quaerat cui bono talis motus aut talis fiat retardatio , is nautas adeat & ob illis discat an parum ipsis utilitatis de solatii adserat habere
93쪽
habere se in coelo sdus quod multiformi sua iacie &motu, multiformes adeo aestuum vicissitudines tam constanter & fideliter ubique reptaesentet. Luna igiatur non movet maria, sed selum fgnat spatia & m menta motus,estq; non causa efficien sed velut index l&mensara aestuum qui passim in mari occurrunt. Nec tamen hanc solam utilitatem quantumvis magnam huic nostrae telluri praestat ista motuum Lunarium varietas, alia quoque commoda quae exinde humano accedant generi siquis scire aveat, is Astronomorum consulat libros, unde satis luculenter patebit. Lunam non regere vel maria vel terras, sed tantum istis ancillari , & ὲ summo opifice fabricatam , non ut si
causa , sed tantum ut sit signum & mensura temporum & tempeffatum anni, uti S. loquitur Scriptura. CAP. XIX. st nam sit ratio augmenti O decrementi aestuum Ausam nunc reddamus illius motus quem vulgo Menstruum vocant, cum potius Semi-menstruus
sit dicendus. Non enim uti Luna peracto mense, sed decimo quinto die totam abselvit periodum. Una hebdomade crescunt maria, una quoque decrescun quo spatio elapse prius recuperant libramentum. Non recte itaque illi loquuntur, qui dicunt aestus maris cum Luna crescere & decrescere, cum id saltem per - semis-
94쪽
semissem mensis verum sit. Nam alio semisse Luna
decrescente crescunt aestus. Verum quo magis adpareat non esse Lunam quae disparsis adeo in mari motus efficiat, veram augmenti & decrementi hujus rationem explicabimus. Sic itaque se res habet. Tellus tota illustratur 1 Sole horis et . Maria vero geminum cursum & recursiim non abselvunt nisi 8 minutis serius. Citius ergo Sol eidem puncto imminet , quam maria secundum recursum possint implere. Quapropter contrarius est aliquamdiu motus
Oceani isti motui quem Sol de novo inducit, unde non nihil retardatur. Perit quippe celeritatis pars fere septima. Quod si iterum 24 horae exspirent, &Sol eidem puncto immineat, jam maris ultimus recursus Soli contrarius erit per horam unam & min. 37 , itaque magis etiamnum tunc frangitur cursus
marium. Perit quippe motus si ve celeritatis pars plusquam quarta ' Tertio die elapsis amittit mare partem celeritatis dimidiam. Quinto die praetereunte superest tertia tanturea celeritatis pars, dc sic porro, ita ut quanto serius maris recessus contingit, tanto quoque fiat imbecillior, idque ad diem usque octavum, quo sistuntur cursus & recursus , propterea quod aequantur tempora, parque sit motus Oceani illi motui quem Sol indies renovat. Cum enim hoc die Sol denuo eidem puncto imminet, jam maris cursus totis, sex
95쪽
sex horis, hoc est toto recursu retardatus est. Quia itaque duo motus aequis viribus concurrere debent, contrarias contrarium Elidit & fit malacia. Elapse hoc die jam iterum fluere & refluere incipiunt maria , & quia motus maris selisequus nullo contrario aestu aut reciprocatione interpellatur , ideo de die in diem crescunt aestus, donec die decimo quinto ad fiammum culmen perveniant. Tum rursus eo quo diximus modo maria decrescere incipiunt. . Et haec quidem est vera ratio augmenti & decrementi aestuum, qui passim toto orbe conspiciuntur. Unde patet non esse novum motum telluri affingendum , aut ad occultas qualitates confugiendum, cum ipsa otus natura & necessatas hanc legem sta-xerit. Et sane s unus tantum cursus selisequus maria
moveret, aestus in immensum excurrerent. Caute itaque ne hoc fiat providit natura, & voluit ut contrarius motus conisarium reprimat, cujus beneficio aequalitas reducatur, & maria nimium excrescentia
denuo complanentur. Utique enim si vel ad paucos dies motus iste perseveraret, nulla esset tellus quae
non tota inundaretur. Ipsbs montium vertices aestu
obrutum iri , facile colligere possit , squis incrementorum maris rationem ineat. Quapropter miror inter eos qui de potentiis mechanicis scripsere, neminem fuisse qui de viribus reciprocationis ali- L . quam a
96쪽
si DE MOTU MARIUM quam, quod sciam, fecerit mentionem, cum tamen hujus beneficio immensa etiam pondera loco moveri possint, de quidem breviori si alio quam ulla serealia potentia. Exemplo sint campanae quantumvis magnae, & navigia etiam onerata, quae solis manibus pedibusve a pueris quoque celeriter moventur. Ipssectiam expertus sum apprehenso ramo vel potius alligato funiculo posse magnas & annosas arbores radicitus evelli, & quidem brevissimo tempore, dummodo reciprocationis momenta exacte observentur. Porro si quis motum hunc compositum & modo acceleratum, modo verbretardatum clarius aliquanto per exemplum aut similitudinem sibi exponi desideret, & huic quoque non difficulter ut Iuto satisfieri potest. Sit circulus erectus Io V, i qui gyrum conficiat horis 24. Habeat is punctum quoddam O quod virtute adventus sui, etiam absque contactu, moveat pendulum A K, quod ponamus adeo esse longum ut quadrantem circuli percurrat horis sex. Verum quia motus penduli non est uniformis, sed tardior est in fine adscensus & initio descensus quam in medio cursu, addamus singulis vibrationibus, hoc est singulis sex horis, minuta duodecim, secundum ea quae diximus. Fiet itaque ut interea dum pendulum quatuor vibrationes seu duas reciprocationes ab- sellata, circulus non tantum impleat ambitum, sed
97쪽
ET VENTORUM M& 48 sexagesimis anticipet motum penduli. Punetiam itaque movens quod est ad O , secundo die occurret pendulo ad B, quod amissa jam aliqua siti motus parte exspatiatur ad b . & peractis iterum quatuor vibrationibus occurret puncto moventi in C, quo excurret usque ad e. Postera luce punctum movens acce-L α det D,
98쪽
det D , de tum pendulum movebitur D adii, s quenti die ab E ad e& dein ab F ad . Septimo die promoto puncto illo quod movet ad G, jam pem duli excursus continebitur terminis' Gg. Iterum d in peractis quati or penduli motibus,die nempe octa--, punctiun Iriovens erit in quia aequa-
99쪽
tur potentia puncti' moventis & penduli , vel miniamus erit motus ab H videlicet ad b, vel potius nub lus, quiescente pendulo io medio nempe in perpendiculari. Et hactenus quidem motus penduli 'aliqua sui parte ab occursu puncti moventis mulcta tur. Hic jam contrarius nascitur Ordo. Uti in praecedentibus excursibus motus penduli magis, magisque quotidie retardantur pruret occursum puncti occurrentis, ita in sequentibus qui incipi t a die octavo , quanto longius a perpendiculari reeedet punctum movens, tanto magis incitantur & longiores fiunt penduli vibrationes. Ablato qui nimiucontrario, jam punctum hoc non amplius sequitiar , sed praeit motum penduli , & quot ante momenta singulis vibrationi ν abstuler j, . t 'ride nunc roponit Peracta desn quiete aut motui illo minimo
qui i perpendiculari bisecatur,& perg*nte puncto
quod movet adg , una quoque illuc truditur pendu- , .lum. - Illud vero m- secundo recursu rion obnititur , sed aequaliter aliquamdiu cum hoc evino incedens , non ut ante 48 sexagesimis multatur, sed totidem indies momentis ab eo promovetur. Itaque puncto movente constituto in I, jam pendulum usque adg excurrit. Pari dein lege adf, e, d c & b , pr cedit ad singula spatia intenden&cursum. Die IF dein cum pendulum attollitar & .promovetur ad a ,
100쪽
DE Mort)T MARIUM tum denique longissime excutrit o seriodum, tumque rursus secundum ea quae diximus minimi tur cursus & recursus penduli v Quamvis vero clarioris entempli gratia pendo tanhic deseripserimus quod per torum circuli quadra tem' moveatur, non est tamen ut aliquis propterea arbitretur , tale necessario spatium requiris itit sueusibi constet periodus cujustumue enim amensurae fuerit. pendulum,' Sc cujuscunque amplitudinis fuerint maria quae moventur', dummodo moveamur, eadem - semper- manebit reciprocationum ratio mensura ' . : i. , Porro non est ut quis existimet compositum hunc motum magis pendulis convenire quam fluidis de continuis corporibus. Si quis vas oblongum aqua impleat , & primo uniformem emtiat reciprocationem , dein 'aliuris quoque inducat Aotum, qui debito tempore & loco Istiorem consequatur aut praecedat , eatidem vi e testinem retardationis & accelerationis deprehendet , ' quod & ex oris 3c ex innatantibus corpusculis tanto clarius patebit, quanto vas longius fuerit. Et qnidem talis aquae motus aliquanto exactius repr esentabit aestum maris quod opus non sit ut causa movens migret de loco in licum. Cum enim aquae molas totum vas aut totum