De Romae veteris muris atque portis

121쪽

- 117 nestiua dicatur, dubitari potest, quippe apud quem obscurior est locorum significatio. Scribit autem ita Gotii. I, I9.:

Πελισαριος δέ τα ἐς τ= ν φυλακέ ν τῆς πολεως διεκουιειωδε. Πυλίδα /ιὲν αυτος τὴν IIιγκιανὴν καὶ Πυλην τρην ταυτ=ης ἐν δεξι ι ειλεν, ii Σαλαρδει ωνOlt ασται. κατά Tαυτης γαρ έΠίμαχος ο Περίβολος ρην και Ῥωμαίοις ἐξετητά ἐnι τους Πολεμιους ὀντα ἐet υγχανε. IIραινεστίναν δὲ Γίσσα εδωκε. και τὸ γ Φλα/Ωνία, ii IDγκιανῆς ἐπι θα- τερά ἐστι, Loνσταντiνον ἐπεσζησε, τάς τε Πυλας ἐπιθεις προτερον καὶ λίθων / εγάλων Οἰκοδο ' Ae ἐνδοθεν αυτάς άΠοτρ ίξας ιυς μαλιστα κ . z. λ. I ertium locum poStea addam. Iain vero quaeritur, quae Sint illae quinque portae, intra quas castra Gothi posuerint Z Nam a Flaminia ad Praenestinam, quae hodie putatur esse P. ma iure), non quinque numerau-tur sed septem: Flaminia, Pinciana, Salaria, di mentana, Clausa, Tiburtina, Praenestina; ac si omiseris Pincianam, inter

portas maiores nou numeratam, tamen una porta amplius eSt.

Nomentanam autem et Tiburtinam, quamquam a Procopio praeteritas , in illo quinque portarum numero ineSSe neceSSe eSt.

Postremo eo redit loci ambiguitas, ut dubium sit, utrum portam clausam ad castra numero illo complexus sit Pi 0copius, an eo iam tempore uulla suerit. Itaque in diversissimas uv. dd. abierunt sententias. Plerique portam S. Laurentii, unde hodie

Praenestinam esse dixerunt, ubi etiam nunc est viae Praenestinae caput. Contra Fabrettius 7 q), quum inter Nomentanam et Λsi uariam portam, ipsis exclusis, quatuor exii Sse dicerentur viae: Τiburtina, Collatina, Praenestina et Labicana, singulis singulas adsignavit portas ita, ut clausam ad castra pro Tiburtina; S. Laurentii pro Collatina haberet. Praenestinae autem viae, quae inter militares fuit, ineptissime concessit an-76 De aquis et aquaeduci. Grae v. the s. t. IV. p. 1766 Ssqq.

122쪽

gustum in muro exitum, non in portae sed ianuae stantibus ud perpendiculum postibus et liminis superioris recta linea factum. Postremo Labicanam eam statuit esse, quae Praenestina vulgopulatur P. maggiore). A quo ita dissentit Nibbyus, ut, quum duo si ut fornices portae Maioris, dextero Labicanam viam, sinistro Pranestinam exiisse statuat, Tiburtinam autem S. Laurentii esse. Huic portarum viarumque distributioni repugnare Visa sunt, quae Scribit Strabo V, 3. p. 237. EIrα

ει o ιGτ ε ού δ' ἀφ εi σ α καὶ ταυτην καὶ τ ὀ πεδίo ντο Ἐσκυλινον προεισιν ἐπὶ πλειους et ι ιν θ' καὶ κ' στα- δίλν, καὶ πλησιάσασα τρο παλαμ0 Λαβικω, κτι ιατι κατεσπασμόν , κει/tενω δ' ἐφ' et φους, τουτο μὲν καὶ το Toυοκουλον ἐν δεξιοῖς ἄπολείπει, τελευτα δὲ πρῖς τὼς ILκτὰς καὶ την Λατίννην. qui quum planissime dicat, Labicanam viam reliquisse ad laevam Praenestinam totumque campum Esquiliniun, apparet, ii in potuisse eam ab Esquilina ad eandem cum Praenestina pervenire portam. Itaque Pi alius 77ὶ in caeleris cum Fabi ellio consentiens Si aluit, Praenestinam portam antiquitus suisse portam S. Laurentii, porta Maiore exiisse viam Labicanam, porta clausa ad castra I iburtinam: Collatinam a Praenestina deflexisse. Λtque eam sententiam, adsentiente nun- senio, cupide amplexus est di i e b ii h r i u s 7'), unice veram praedicans. Additur argumento a Strabone pelilo auctoritas Anastasii, reserentis, Constantinum ecclesiae dono dedisso in nem a g r u in a p o P t a M a i o r e a d viam Praenestiri a ua; qui quidem ager nulluS es Se poterat, si ipsa Praenestina via sui vulgo putatur) eadem porta exibat. Deinde ineptissime facturos fuisse Romanos, si viam Τiburtinam, quae

Viminali porta sanie Λurelianum) exiret , inde ad portam S.

Laurentii direxissent, non ad portam clausam, contra Vimi-

77ὶ Pi alii dissertationes, quum liaec scriberem, mihi ad manus non erant nec magis editio Venuli, quam ille curavit; utendum erat iis, quae partim a me antea, parti in ab aliis notata suerant.

123쪽

na leni factam. Ita quidem illi; quorum argumenta, ne temere adsentiamur, diligentius ponderemus. Λc primum de Strabo uis verbis videndum est, opportuni S- Si me negantis, per campum Esquilinum directam fuisse viam Labicanam, quo cum Praenestina ad laevam relicto ad dextram ipsa deflexerit. Apparet autem de regione viae nihil certi constitui posse, nisi exploratum sit, qui usque paluerit compii SEsquilinus. Ac priscis quidem temporibus dubium non PSt, quin tota illa planities, quae a iugo Esquilino in agrum Vergeret, hoc nomine appellata sit. Eius latitudinem meridiem versus terminatam esse amphitheatri, Castrensi ipsis regionis Esqui-lmae sinibus testatum est y'i; a septem trione finem ibi fuisse credibile est, qua mons Esquilinus Viminali c0lli confinis est. Fuit is locus praecipue sepulturae destinatus, nou Solum Viliorum sed honestissimorum hominum, quod testantur sepulcra etiamnum ibi conspicua et omnium certissime verba Cicer O

nis Phil. IX, 7. Λt ibidem fuisse et illum locum, ubi ino

pum damnatorumque corpora aut Sepelirentur communiter aut inhumata proiicerentur, nullus est, quam quod demonstrari hic opus sit. Postquam tamen tam salubritali quam amoenitali Urbis consulens in ipsis his locis Maecenas magnificos paravit hortos Ilorat. Sat. 1, 8.), ab illa certe parte, quae sub aggere suit pr0piorque portae Esquilinae '') omnis eiusmodi usus exclusus suit. Aihilominus tamen non desiit campus Esquilinus tristia praebere ac foeda spectacula. Quei uad-79) Sequor liic vulgarem opinionem , amphitheatrum Castrense , at otitia in re iove V n0minatum, id ipsum csse, quod partem nunc muri facit. Uuamquam enim minime rem certam et exploratam habeo, immo suspectam admodum , tamen ea de re hic quidem quaerere non licet. Itaque fieri potest, ut suo loco de Labicana Praenestiua que viantiam etiam sententiam proreram; sed de portarum situ nihil imitius uilii I

mulabitur.

si aluit latius in dies exspatia ritibus urbis tectis exiguum postremo proxime portam Collinam relictum esse locum, qui eampus Esquilinus vocatus et in quo supplicia fieri solita sint. Cui sententiae adversantur, quae de solemni suppliciorum loco a me allata legis velorum scriptorum testimonia. quare longe altior institutis rationibus tollenda videtur dis ii cultas, quam de si uibus regionis Esquiliuae parat Notitia. Et hi terit fortasse tolli: verum haec ost maioris operis altiusque repetenda quaestio , neque obiter a me instituetur.

124쪽

modum enim priscis iam temporibus praecipuus hic suppliciorum locus suisse videtur, in quo servis crux sigeretur damnatique securi percuterentur, ita ad interitum usque imperii Romani, quin etiam post interitum in eodem loco supplicia fieri solita sunt. Testem habes primum Tacitum Ann. II, 32. in P.

Murcium consules extra portam Exquilinum, cum clasSicum canere iussissent, more prisco advertere. Eundem locum signiscat XV, i,0. Plautius Lateranus) Ruptus in locum serviliabus poenis sepositum manu Statii tribuni trucidatur. S u e t o n. Claud. 25. Cisitatem Romanum usurpantes in campo quilino securi percussit. Huc perlinent etiam, quae de capite Galbae contum otiose habito et abiecto narrantur. Tacit. II i st. I, 49. Galbae corpus diu n glectum et licentia tenebrarum plurimis ludibriis relatum dispensator Alfius, e prioribus Ser is, humili sopultura in prisatis eius hortis conteiit. put per lixas calonesque sv um laceratumque ante Patrobii tumulum clibertus is Neronis punitus a Galba fuerat postera demum dio repertum et cremato iam corpori admixtum est. Quod quo iure in campo Esquilino factum dicamelucebit e duobus aliorum scriptorum locis, Suet. Galli. 20. Ab his lixis calonibusque) Patrobii Neroniani libertus centum aureis redemtum eo loco, ubi iussu Galbae anima Dersum in patronum fuerat, obiecit. Plutarch. Galb. 28. ερριφα νὴ τους υπο τ ῶν Καισάρων κολαζομενους o ανατουGιν. O δὲ τοπ ος Ση στ ερτ ιον καλεiτ α ι. Hoc quid Sit nominis quaesitum est, affirmavitque Lipsius, sic dicium quia semitertio ab urbe utilliario suerit locus. In quo mirifice saltitur; nam ad quartum, ad Sextum, eae t. saepissime dici nemo

ignorat; ad sestertium lapidem) vero qui tandem dici poterat, quum in medio mille passuum Spalio nullus staret lapis 3N0s, qui sciamus locum, in quo damnati supplicio allicerentur, in campo Esquilino fuisse, ne minimum quidem dubitamuS , quin corruptum sit nomen et corrigendum ό δε et onoe Σεσσώριον καλεῖται. Eum enim locum suppliciis destinatum fuisse ab extremae aetatis scriptoribus discimus. Excerpta

Valesii e libris Chron. ad cute. Ammian. Marc. p. 310 Bip. Duque Theodorus, s lius Basilii, Odoin comes eiuS insidiabatur

125쪽

ei Τlieoderico). Dum haec cognovisset, in palatio, quod appellatur Sessorium, caput eius amputari praecepit. Schol. Crii l. ad Hor. Epod. 5,l00. Esquilinus mons Romae ex septem montibus. hinc Esquilina porta Romae dicitur ad Sessorium, ubi certus erat locus svulcrorum ad corpora pauperum aut Sceleratorum viliumque comburenda

aut canibus proiicienda. Id. ad Sat. I, 8, 1 l. in Esquiliis

publicis sepulti sunt extra portum, in qua est Sessor ium. Qui quamquam de aetate erravit portamque Esquilinam Servii

cum porta Λureliana commutavit, tamen locum Sepulturae Suppliciorumque ad Sessorium agnoscit. Quod ubi fuerit nemini ignotum est, qui mediocriter topographiae Romanae peritus sit. Constat enim ibi nunc esse Basilicam Sanctae Crucis. An astas. invita Silvestri p. 45 Blanch. : Eodem tempore fecit Constantinus Augustus basilicum in palatio Sessoriano, ubi etiam de ligno sanctae crucis domini nostri Iesu Christi posuit elc. Ea igitur basilica quum sit iuXla amphitheatrum Castrense, apparet , eo usque pertinuisse campum Esquilinum, siquidem ad Sessorium in campo Esquilino liebant supplicia. Iam vero intelligitur, eam viam, quae perveniret ad portam Maiorem, non habuisse a laeva campum Esquilinum, Sed ipsum secuis Se campum, quod de Labicana diserte negat Strabo. Itaque suspicari fortasse licebit viam a monumento Mariano Trosei di Mario ad portam directam esse veterem Praenestinam , Labicanam autem ea olim regione fuisse, qua hodie est Via di Saul a Croce. Eius in exitu hodie nulla est porta, quare credibile est, Aurelianum vel Honorium, quum muros sacerent, ne nimium augeretur portarum numerus, Labicanam viam ad eandem portam deductameSse, qua exiret Praenestiua, quae inter praecipuas fuit milita

Λ Strabone igitur nihil est impedimenti, quominus puriae Maiori vindicemus nomen Praenestinae, quo ab Anonymo planissime appellatur. Videamus iam Anastasius quid obloquatur, qui si vere tradidit, Cous lautinum aedibus S S. Petri et Marcellini dono dedisse agrum inter portam Ses Sori a nam et viam Praenestinam, seri nullo modo potest, uex ipsa illa porta haec via exierit. Λt vero hic graviter colu-

126쪽

pellandus est non Niebubrius, sed qui, quae ille Pialio consistis

schedis suis mandaverat, absque ullo eXamine typis excudenda curavit. Nam apud Λn astasium in vita Silvestri t. I. p. 19 Blanch.) ita legitur: omnem agrum a porta Fosorritanaria itineraria usque ad riam Latinam ad mont m Albium. Tres sunt levioris notae codices Parisienses notante Fabrottio), negius, Misarinus et Thuaneus unus, conspirantes ubique , ut unum potius sed trigeminum codicem dixerim, in quibus est:

OmneS GDOS a porta Sessoriana usquc ad Dium Praenestinam

i usque ad viam Latinam et usque ad montem Gabum. Idem Fabrottius in cod. Fre heri ita scriptum invenit: porta Sensuriana usque ad viam Praenestinam, a via Latina ad montem ἰabium. Praeter haec ex vetustissimis Italorum exemplaribus nihil ab Holstento et Schelesti alio varietatis notatum reperi S ;neque in codice Velseri de Praenestina via quidquam. Caelerum ne portae quidem numen certum est, quamquam tu Veis. quoque eSt Sessoriana, in Guan. II. Sororiana. Λd viam Latinam vero attinere donationem argumento est ipsum montis nomen, qui modo scribitur Albius, modo Gubus vel GaDux,

vel Golbius, vel denique Gabius. Enimvero dubitari vix potest, quin intelligendus sit mons Albanus, qui nunc dicitur Cavus M0nte Cavo); atque huic vicina via Lalina; remotissima Praenestina.

ides quam gravibus auctoribus portam Praenestinam de loco suo deiecerint, quam restitutam iam dicerem, nisi restaret quaedam de Tiburtina dubitatio. Incredibile enim visum est Niebulirio, viam Tiburtinam, quae exierit porta ximinali, directam suisse ad portam S. Laurentii, patente contra ipsam iminalem ad castra porta; itaque hanc Tiburtinam eSSe oportere. Postea demum, hostium metu numero portarum imminuto, Viam Tiburtinam per portam S. Laurentii quae eo usque Praenestina fuerit) ductam, Praenestinam autem viam eodem tempore ad portam Maiorem directam esse, quae porta Labicana prius dicta) exinde Praenestina vocari coeperit, priori Praenestinae S. Laurentii) Tiburtiuae nomine indito. In quo id ante omnia admiror, quid causae fuerit, ut mutata I iburtinae viae regione etiam Praenestiua via alio dirigeretur; quaSi non potuerint am-

127쪽

bae sociali foedere ex eadem exire porta. Nihilominus, si clausam ad castra portam pro Tiburtina habeas, quid de porta S. Laurentii, media inter eam et Maiorem, quam Praenestinam diximus, suturum sit, nescio. Nam Collatinae viae, haudquaquam memorabili lam insignem amplamque portam datam esse, nulla tibi suadela persuaderi patieris. Quod quum male me haberet, coepi quaerere, ubi landem scriptum esset, viam Tiburtinam antiquitus Viminali porta eXiisse, et quum nusquam quidquam significatum viderem, mirabar, de ipsa porta, ad quam

pervenerit frequentissimarum militariumque viarum una, lanium apud scriptores esse silentium, ut, nisi Strabo et Festus memoriam eius servassent, tolum nomen ignoraremus. Ilaque circumspicienti mihi, num quid de veleri Tiburtinae viae ductu signis calum esset, opportune se obtulit lepidissima illa tabula, quum libidines Roma Tibur secessisse et festivissima fraude in Urbem reducti esse narrantur. Liv. IX, 30. Tibicines, quia proh

biti a proximis censoribus erunt in aede Iovis rosci, quod traditum antiquitus eriat, aegre Passi, Tibur uno agmine abierunt i ad o ut nemo in Urbe esset, qui sacrificiis praecineret. Lius rei religio tenuit senatum, legatosquo Tibur miserunt ut durent oporum, ut hi homines Romanis restituerentur. TAburtini benigne polliciti primum accitos Hos in curiam hortati sunt, uti re orterentur Nomum e postquam perpelli nequibant, consilio haud abhorrente ab ingeniis hominum eos adgrediuntur. Die festo alii alios per speciem cel brundarum cantu epularum causa invitant et vino , cuius a idum ferme Venus est, oneratos sopiunt: atque ita in plaustra somno Pinctos coniiciunt ac Romam deportant. nec Prius Sensere, quam plauStris in Foro relictis plenos crapulae eos lux

oppressit. In his quidem nulla sit neque Viae, neque portae, perquam introierint, mentio, nisi quod Tiburtina via rediisse sponte intelligitur. Egregie igitur promeritus est Ovidius, qui, qua parte turba Urbem intraverit, nominatim scribit Fast.

VI, 677.

Iumque per Esquilias Romanam intra erat urbem, Et mane in me se plaustra tuere Foro. En libi Esquilinam portam, patentem Tiburte venientibuS, ii in

128쪽

Viminalem, quam propterea taceri a scriptoribus apparet, quod nulla insignior via inde exibat; atque hinc etiam factum videtur, ut quae in Λureliani moenibus contra eam eSSet sacta, clauderetur, quippe quae neceSSaria minus esset. Quod vero Au0nvmus ne clausam quidem commemorat, id cur omissum sit, nescimus; licet tamen SuSpicari, illo tempore aediliciorum aliquid praestructum fuisse quo tota tegeretur; neque enim turribus utrinque, ut caeterae, munita est. - Strabo autem quod Tiburtinae inter vias ex Esquilina porta eXeuntes mentionem noufecit, minime mirum. Scilicet non id agit, ut omnes enumeret vias, sed Latinam describens, quae huic iungantur enarrat: eae igitur sunt Labicana et Praenestina, quarum altera ad Pictas in Latinam exibat, altera Anagniae. Iam defunctus poteram videri omni dubitalione, nisi rursus in contentionem me vocaret Urlichsius, portae Praenestinae locum e ivarii situ deliniens. Nempe Vivarium, ubi alereu-lur bestiae in amphitheatro exhibendae, prope portam Praene- Slinam extra muros suisse narrat Pro copius Goth. I, 22.

p. 10 a Diud. 23. p. 111. Id vicinum fuisse amphitheatro Castrensi ad p0rtam Maiorem, Praenestinum) non inepte statuit

Nardinus, quem Seculi sunt Nibbyus et Canina hi).

Urliciis ius autem allirmat, per omne medium aevum ad finem uS-que saeculi X I eum locum, qui est post thermas Diocletiani inter aggerem et castra Praetoria, ivarii nomine appellatum esse sil ivariolo); qu0d testatum sit Scriptis publicis priorumque astygraphorum memoria ''. Λ quo primum erispecto, ut ipsa illa publicorum scriptorum monumenta proserat; qui toties deceptus nemini iam fidem habeam, nisi certos exhibeat testes. Deinde quum inter aggerem et castra l0cus Vivarii n0miue

di Roma. p. 357. Canina, Indicaz. tv r. p. 106. lli. 82) Beschr. d. St. Λ. III. B. p. 312. Ibidem scriptum est, portam S. Laurentii ab Aureliani inde aetate per omne aevum antiquum Pra nestinam esse vocatam: ,,l enn wenu gleicii das gange Alterilium se it Aurelian ii indureli die Porta S. Lorengo de ii Nainen Praenestina sit hi te, So neniit doch schon der Anonymus die Porta Ma giore so. Id velitum illi contingat sciro, apud quem veterem scriptorem, praeter Procopium, nou dico situs portae desiniatur, sed ipsum nomen legatur t

129쪽

- 125 appellatus dicatur, miror qui pertinuerit iste ad portam S. Laurentii quam pro Praenestina ille habet). Nam ad ipsam poriam fuisse illud, cuius Proco pius meminit, Vivarium, docent ipsius verba: d/ιτὶ Πυλην IΠραινεστίναν ἐπι Itois ιν et Ουπεριβολου, ἐν 'Pωμαιοι Πισύ0ιον καλουσι. quibuscum cs. p. ll2. ubi patefacta p0rta in prorumpentes e Vivario hostes

impetum facit Belisarius. Postremo quamquam scio Martianum et Pauvinium testari, illum inter aggerem et castra campum Vivarium sua aetate dici, ne ei quidem rei multum tribuendum puto; constat enim ante Panvinium vulgari opinione ipsa castra Praetoria pro Vivario habita et Vivarioli nomine appellata esse ''. - Ne vero quidquam praetermisisse videar, expendenda est etiam lapidis antiqui inscriptio 'μ), in qua dicuntur praesecti cohortium Praetor. cum custode Vivarii pro salute Gordiani posuisse Dianae statuam. Is lapis a Nibbyo dicitur repertus esse prope aggerem ; a Canina de amphitheatro Castrensi scribente , , in quelle vicinan Ze . Incertum igitur est, quo loco fuerit deae simulacrum; sed etiamsi ad ipsa

castra positum fuisset, minime mirarer, quandoquidem a praesectis cohorti. Praett. simul cum custode Vivarii dedicatum est. Praetorianorum vero militum fuisse Vivarium, et tamen

ad portam Maiorem potuisse esse, qui negent illi, quibus

ipsum amphitheatrum Castrense in eodem putatur esse loco 3 quae quum ita sint, nihil video esse causae, cur mulata portarum nomina Viarumque regiones credamus; sed iisdem potius nominibus utamur, quae relata sunt et testata ab

Λnonymo Einsistillensi: ut Tiburtina suerit porta S. Laurentii , Praenestina porta Maior. De Labicana porta nemo

unquam ante Fabi et liuin quidquam audivit. Ultima haec suit nobis in explorandis portarum locis aerumna: hinc facilis labor, reliquis portis aut etiamnum superantibus , aut scriptorum memoria testatis. Prima post Praenestinam , ubi transieris amphitheatrum , Castrense quod vocatur,

83) Lueto Fauno dolle anti hil ii di Boina. p. 16 h. Λ nil reas Fulvius, de Urb. antiquit. p. 25. 84) Λ line love en, Fast. p. 620. Nil, by ad Nard. t. II. p. 18. Canina, Ind. top. p. lil. Orelli, Inscr. n. 22.

130쪽

- 120 est Λ sinaria, nunc quidem clausa, sucta iuxta eam, sed paullo propius amphitheatro porta Lateranensi P. S. Giuvanui). Ei serie proxima fuit, quae Metro vi a appellatur ab Λnonymo, aliis Me tron is, vel Metro ni i 'β). Ibi hodie nulla est; nam fornicem illum , per quem in urbem influit nunc aqua Crabra Marrana), inconsultius a Nibbyo pro porta Metronis haberi, recte monuit

Bunsenius non negans tamen, circa eum locum ipsam suisse.

Ulterius progressi pervenimus ad portam Latinam nunc clausam, brevique spatio interiecto ad portam Λppiam hodie P.

S. Sebastiano. Post eam, paullo ante munimentum loci recentius factum Bastione di S. Gallo) conspicimus portae fornicem columnis ornatum, epistylio lapidis Λlbani superiniecto. Eam Λ1 dea linam portam fuisse verissime Λibbyus autumat. Sequitur denique ultima cis Tiberim porta Ostiensis P. S. Pauli,), ab Honorio, cuius inscriptum nomen vidit saeculo XV Poggius Flor. 'q), non facta quidem sed restituta. Meminit eius A nimiam Marcell. XVII, 4. Naeviae portae in vicem prolatis

moenibus Successi SSe apparet. Proxime eam muro iunctum est

sepulcrum C. Cestii in pyramidis speciem factum. Inde murus, ad Tiberim ubi pervenit, secundum ripam ad eum locum ductus suit, qua in dextra fluminis ripa murus a Ianiculo descendens fluvio commissus suit. Hodie in laeva ripa non pauca huius ductus supersunt vestigia, licet recentioris operis muri videan

Trans Tiberim autem non idem fuit, qui hodie murorum tractus, sed desinente circa vineam Caesari uianam Vigna Cesarini) citeriore muro, contra eum locum principium fuit ulterioris. Ibi non procul a Ilumine suit porta Portu ensis, XVII demum saeculo destructa. Inde ductu vestigiis quamvis exilibus testato adscendebat murus ad summa montis Ianiculi, ubi porta fuit Aurelia, nomen adepta a via Λurelia vetere,

hodie P. S. Pancragio, quo nomine Procopium iam usum eSSe. A non vinum autem vetere Aureliae, antea dixi. Λb eo loco rursus ad fluvium murus descendebat, desinens contra eum ad-85 V. Nibby, Mura di Roma. p. 365.86) Nil, by l. l. p. 287.

라틴어 텍스트