Quaestiones scenicas ad choragiam pertinentes: Commentatio litteraria ...

41쪽

pertinent choragiam, asseremus. De his igitur tradit, clientem suum choragiae tragicae impendisse minas triginta, comicae συν τῆ τῆς σκευῆς ἀναθέσει' ' i sedecim. mnes hujus clientis liturgiae per novem annos ei constiterunt, si summam computamus, 36 minis, i. e. 28,62 florenorum'. Sed jure Mockhius ostendit, hunc Lysiae clientem debitum modum longe excessisse, sive laudis cupidine ductum, sive liberalitate. Etenim duodevicesimo anno choragus sponte jam factus erat, statim post probationem δοκιμασίαν), quod nequaquam sacere tenebatur; idem unius anni spatio plures ordinarias liturgias susceperat, idque per aliquot annos continuos, qua re per legem immunis erat tum praeter trierarchiam, quae ceteris omnibus liturgiis absolvebat, liturgiis ordinariis lanctus erat denique non iertio quoque anno, qua re legi satisfecisset, sed septem annos continuos trierarchus suerat duo accedit quod post trierarchiam per annum integrum omnibus liturgiis ei soluto esse licuerit: quocirca

orator rem nequaquam in majus auxisse putandus est, com

i De horum verborum significatione id infra. 2 CL Bocchh. l. l. p. 605.

42쪽

tendens, clientem suum secundum legem ne quartam quidem partem eorum, quae praestitisset, praestare debuisse. Si porro reputamus nobiscum, in novem hisce annis suisse annos gravissimi belli et pacis annos vel insau tiores suisse annis bello insestis, ita ut duobus extraordinariis tributis sisφορῶς opus suisset, quae singula ter millenis sero florenis constiterant, fortasse rem non exaggeramus statuentes, ordinariis temporibus novem annorum liturgias quatuor millium circitersuisse florenorum, h. e. paullo amplius quadragenis florenis annuis.

uui sumptus, si Boech hii, qui eos vel pluris quam Septingonis florenis annuis aestimat, ingeniosa computatione confidendum est, eodem redeunt, ac8i nostra aetate civis amplius duo millia florenorum a re publica dono acciperet, ratione habita magni in pecuniae pretio atque omni vitae ratione discriminis nobis cum antiquis intercedentis. Negari tamen non potest, liturgiis multorum ressamiliares pessumdatas suisse, si quando, quod saepius siebat, homines laudis cupidine duci multo plus praestarent, quam lex posceret aut res sua pateretur. Propterea multi in eas lamquam in publicam calami-

43쪽

tatem invehuntur, ut e g. Demosthenes j de choragis loquens dicit: Μο ἀνηλωκότες πολλάκις πάντα τὰ ινταευ τὰς λειτουργίας' . et Aeschines j v χορηγὸς, μελλων ἡ μαν τὴν ἐαυτου se os ala sc cives suos ἀναλωκειν.' Propterea multi aegre serebant ludorum magnificentiam, cogitantes, in eos divitias effundi, quae utilioribus et magis necessariis rebus cum multo majore reipublieae fructu impendi potuissent. Plutarchus hac in re haud absonum citat Laconis dictum, hunc abusum carpentis j γγιὲς ἀμαρτάνουσιν οἱ ἈλνMοι

μεγάλα, τὸ ν σπουδὴν εἰ παιχα καταναώσκοντες , του

τέ- με λιων ἀποστόλων δαπάνας καὶ στρατευμάτων ἐφιλα καταχορηγουντες εἰ τὸ θέατρον αν γὰρ ἐκλογιο τῶν δραμάτων καστον σον κατέσ6η, πλέον ἀνηλού- κως φανεῖται ὁ δῆμος εἰ Βάκχας καὶ Φοινωσας καὶ Οἰδιποδας καὶ Ἀντιγόνην καὶ τὰ Μήδείας κακα καὶ Ηλέκτρας, ων υπὲρ της ἡγεμονίας καὶ τῆς ἐλευθερίας πολεμ πρὸς τους βαρβάρους ἀναλωσεν , . . .

Non tamen est, quod haec res nos tantopere offendat reputantes quot opera immortalia debeamus Assim

44쪽

niensium huic scenicorum certaminum surori et quanto in artibus hegemonia, quam Athenienses prae omnibus Graecis sibi vindicarunt, anteponenda sit politicae illi, quam fortasse hanc ipsam ob causam amiserunt. Nihilominus quo tempore res publica maxime Frebat, neutrum horum, nec res bellica, neque artes neglectae sunt. Demosthenis vero aetate merito civibus levitas ac dementia objectae sunt, quibus civitatis libertato ludendo pessumdederint, quod ab ipso Demosthene factum videmus, ubi dicit 'in B IN es ποτε,

Plura erant, quibus Athenienses choragos suos inpediebant, quominus nimiae indulgerent parsimoniae. uui non satisfaciebat iis, quae lex poscebat, a magistratibus ad motum revocabatur in Fieri tamen inierat, ut quis legi quidem satisfaceret, non Verop0pulo, qui tali in causa iraeundiam satis manifesto

45쪽

prodere solebat Comici quoque, populo placere studentes, pervicacissimis j0cis tales choragos vexabant, qui oci, a p0pulo maximo cum applausu accepti, chorago praesenti gravissimae erant injuriae in Praeterea sumptibus parcentes choragi se ipsos victoriae in chororum certamine reportatae gloria et praemiis privabant, de quorum momento infra c0piosius agemus. Vidimus ergo de iis, quae chorago praestanda fuerint deque sumptibus, quos impendere debebat: quibus nobis probasse videmur, ea nequaquam levia fuisse uuibus commodis illa cura illique sumptus compensarentur, quaenam in agone choragi honorificae partes essent in sequenti nostra disquisitione exponere

In Libani hypothos ad idianam Demosthenis orationem choragi haec datur desinitio, eum suisse: τοντα ἀναλωματα παρέχοντα τα περὶ τον χορόν' ', et talem

Omnino hactenus eum cognovimus; sed haec definitio multum abest, ut omnia complectatur. Jam antiquitus choragia res erat, quam multi consequi

46쪽

studebant: νμωγάλην εδη τότε σπουδην καὶ φιλοτιμέαν

του ἀγωνος ἔχοντος' Plutarchus dicit, loquens saetate Themistoclis in et etiam serioribus liberae reipublicae temporibus idem studium obtinuisse, apparet ex exemplo supra laudat clientis illius Lysiae, qui

intra novem annorum patium tantam pecuniae summam in liturgiis impenderat, nec minus eorum, qui totum patrimonium obeundis liturgiis consumpserant. Unde explicandum hoc studium, cuius causa non satis apparet e superioribus, in quibus vix quicquam attigimus praeter curas et sumptus choragorum Supra jam commemoravimus, choragum, ut liturgum,

publicum munus obiisse et quasi magistratu lanctum osse, qui magistratus et jura daret in cives, e g. eos multis sive capiendo pignore cogendi. Sed praeterea, quod nomine a significari vidimus, dux erat

chori. Ut trierarchus praeerat naVi, quam arma rat, ita chorago moderamen mandabatur omnium, quae ad chorum ipsius eiusque certamen pertinerent Deinde, victoria reportata, magni honores choragum victorem manebant, non tantum ipso victoriae temp0re, sed per totius vitae spatium, quod insta ostendemus.

47쪽

Praeterea haec via erat aurae popularis captandae, quam homines gloriae ducti cupidine nequaquam negligere solebant Athenienses enim, ludorum amore eorrepti, Virum, a quo certamina scenica maxime illustrata essent, praeter victoriam omnibus in civitate honoribus remunerari solebant. Non vero omittendum est aliud quid, quod praeterea, quae jam commemoravimus, choragiam civibus a nopere commendabat. Si quaerimus, quam ob rem chorus sisteretur et maxima cura exerceretur, hoc erat, ut in orchestram prodire in honorem dei, sive Dionysi, sive alius, cujus sacra mare atque illustrare choris inprimis mandatum erat munus igitur tum choragi, tum hinreutarum non tantum liturgia erat, sed ad res sacras cultumque divinum quoque pertinebat, quasi sacerdotium, non vero perpetuum e temporarium, quo, quamdiu durabat dignitas, choragus sacer erat et

Demosthenes in idiana hujus rei exempla assuri maxime perspicua, Athenienses hoc modo alloquens in

48쪽

τους καὶ τούς μινους - θεῆ ποιεῖτε οὐ μονον κατα τους νόμιους τους περὶ των Διονυσέων, αλλὰ καὶ κατα τας χαντεἱας ἐν α δε απάσαις ἀνηρημένον ευρι σετε τῆ πόλει, ὀμοἱως εκ Δελφων καὶ ε Δωδωνης, χορούς ἱστάναι κατα τα πατρια

καὶ κνι ταν ἀγυιὰς καὶ στεφανηφορεῖν ' anifestum igitur, ita Demosthenes pergit, choros eorumque chOragos est die pro vobis i. e. ut vos, Athenienses, legibus atque oraculis obsequamini sacras coronas gestare. uicumque vero hominem sacra illa redimitum corona, sive choreuiam sive choragum injuria

assicit, atque hocquidem in ipso sesio atque in ipso

dei templo: m τουτον αλλο τι πλὴν α σεβεῖν φήσομεν; VAliud exemplum hoc est, quod ne chorago quidem licebat, peregrinum qui in chorum se introduxisset, ejicere choro, nisi soluta multa multoque minus ex permittebat peregrinum in orchestram inducere, quod

υβρίζη μηδεὶς ἐξεπιτηδες ' uuam rem deinde duobus illustrat exomplis in. E majus flagitium perpetrabat,

49쪽

qui injuria afficiebat choragum munere suo iungentem. Paullo insta in orator duos narrat choragos Tisiam, Iphicratis atrem, atque Chabriamin, quorum alter

alteri esset inimicissimus, sacri muneris reverentia ductos, quo tempore inter e certarent, nullo modoliano inimicitiam prodidisse. uuin etiam choragos in ossicio praestando injuste agere sinebant Athenienses, dummodo hoc spectarent, ut ludum illustriorem redderent in Tum demum rationibus reddendis erant obnoxii, quum munere de- iuncti essent in . Tunc vero victoria reportata multam, quam incurrerent, amplo compensabat, praesertim quum cives victori facile condonarent injustam rationem, qua Victoria parta esset. Praeterea tribus, quippe in cujus gratiam deliquisset, chorago suo vulgo non defuisse putanda est. Sed ipsius Demosthenis exemplo probatur, hanc choragi auctoritatem et sanctitatem non semper sus- fecisse, ut ab eo arcerent invidorum adversariorum

insidias empe inimicus ejus idias omnes iniit vias,

50쪽

ut ei munus difficillimum redderet atque . impediret,

quominus victoriam reportaret. Primo enim conatus os inter Dionysiorum curatores τούς ἐπιμεληταςὶ creari, deinde choreulas c0ntra eum instigare. uod postquam male ei cessit, ch0ri praeceptorem corrumpere conatus est duum etiam hic conatus irritus esset, ad vim manifestam progressus, nocte irrupit in opsicinam aurificis, qui ornatum coronasque chori labricabatur, et bonam partem horum ornamentorum delevit stilum nihilominus chorus, bene exercitatus, bene vestitus atque ornatus in theatrum prodiret, clavis januas oppegit, ut, quominus justo tempore in orchestram procederet, impediret. Denique eo furoris processit, ut choragum in ipso Dionysiorum est ante omnium spectatorum oculos in orchestra, ubi, ut suo offici langeretur, adesse debebat, manu seriret. Haec omnia saeta sunt, ut Demosthenes victoria rustraretur,

quod consilium tandem assecutus est, judicibus auro corruptis in Haec ob delicta, praejudici a populo incomitiis lato προβοM , condemnatus est. Demosthenes vero, cui praejudicium illud n0 satisfaciebat, novam