장음표시 사용
71쪽
ollis, 3 quaedam aspera, quaedam lentas, quaedam multa, 'uaedam pauca, quarta species quae est media inter omnes, est temperata, dura fricatio appellatur, quando cutis sortiter cum quadam violenta compressione fricas tur, cuius operati est indurare, coadunare, constringere, Cuius ratio est, quoniam a prin- cipio facit exhalare humiditatem, quae est iux a lac utina, deinde corrugare, ita retinet superflua, Metiam ratione coarctationis, M l compressionis constringit,in ita facit aqua ni mis calida, quoniam claudit poros, Si constringit corrugando, ita facit aqua calida nimis in principio balnei Mollis autem fricatio est fuauis e tractabilis talis relaxato mollisi cat, Sc rectificat, seu rarificat. Sed aspera sit, quando cutis tentatur fricatur cum panno aspero, aut cum manibus callosis, aut cum a pide spongiae,&talis fricatio trahit sanguinem ad sexteriorad superiora. Fricatio autem lenis fit per manus puella ruin, aut panni linei anti qui, habet aliquantulum trahere tonse uare. Est etiam fricatio multa, quando mul i tum continuatur, ista naturaliter resoluit,&dissoluit, consumit, parua autem habet
nodicum effectum ratione paruae continuationis. Temperata autem est media inter omnes,&imὀhabet carnem generare. Istae autem sunt species simplices. Sed compositae sunt quando dura componitur cum magna aut
72쪽
8 DE SECUNDA multa, 8 cum pauca, Se cum media sociam
leui 3c ita potest sociari aspera, similiter mol. lis, quando coniungitur cum multa 8 cum pauca, Se cum media Ic cum leui. Sed dura li mollis non habent societatem, nec aspera Sed
leuis, nec pauca Sc multa , nec temperata ab . solute coniungitur cum aliqua aliarum quae tunc non esset temperata,&tunc effectus pro ueniunt vari secundum diuerstatem compositionum. Videamus igitur nunc de secundo. De utilitatibus scilicet fricationis, nunc autem
diuersis fricationibus indigemus secundum diuersitatem habitudinis corporis, quoniam quidam habent habitudinem corporis muti tum raram, lassibilem,oc tales indigent fricatione dura, ut solidentur 3 pori constringantur. Sed quidam habent habitudinem spissam de solidam , S illi indigent fricatione molli e multa, Sc quidam habent habitudinem pinguem c repletam. tales indigenta sperat multa visiat attra istio, Mattracti multata resolutio. Et quidam habent habitudinem extenuatam 3 tales indigent fricatione tem perata ut nutriatur, quidam sunt delicatio: debiles,ac tales indigent leui, Sc suaui, Sciauca 3 ita sapiens medicus utetur diuersis, se cundum diuersitatem particularium Modo autem videamus de tertio, scilicet, de fricatione per comparationem ad exercitium. Quaedam enim est fricatio, quae debet fieri ante Scquaedam
73쪽
quaedam fieri post Cum aliquis vult exercitai tari, tunc competit fricatio dura Sc pauca, ut. solidentur musculii lacerti, cita praeparantur ad motum post exercitium, aut quod fortὸ exercitium fuitdsumit nimium,& consequen- lxia aliqui tumores, vel aggregatio aliquarum luperfluitatum, vel aliqui dolores, vel fatiga-xiones. similia, tunc non competunt aliud sabuit tunc competunt, O c. rfricationes molles leves. multae, ut superflua expellantur, in unistiones cum oleo amygd. ut 3 coriand competunt balnearu abstinentia, Se si milia, hoc tractabitur melius cum trai tabi mus de dispositione laboriosa. Quarto, vi deamus de loco modo. et in vis autem ubi fricandus est, debet e s. temperatus Sed si si mus in hyeme, calefiat domus, sicum fuerimus intestate, infrigidetur cum qua frigida Sit ergo locus nec nimis frigidus , nec ni in is calidus, ctunc patiens sit nudus, fricatores sint multi, incipiat a capite, deinde veniat ad collum Sc spatulas, 3 brachia, deinde
ad pectus, dorsum, ventrem, cOXas, ancha S,
tibias. pedes, tricetur totus simul a multis manibus, imo cum unguibus, modo cum palmis, modo cum pulpis digitorum, modo cum indone. Et hoc satin qualibet parte corporis bis aut ter, secundum quod delectabitur, ut secundum quod indiguerit. secundu in L0nuenientiam particularium aliorum Est etiam
74쪽
etiam 'uaedam specie nicationis, quae non competit sanis, quis in syncope, .doloribus interioribus, Uic quaedam fricatio debet incipere ab interioribus ad exteriora, .nunquam ab exterioribus ad interiora, Mest mollis&leuis. Sicut in dolore quaedam est fortis Sc dura, aspera, Sc multa , sicut in lethargia cisyncope, sed hoc non pertinet proprie huic capitulo.
C A P. X. Iste NATURAM ALNEORUM, quatitor sunt intelligenda Primum de Iuua mento Se nocumento in generali. Secundo, de iuvamento in particulari. Tertium est de loco&de modo. Quartum est de balneo auquae frigidae.Circa primum est intelligendum, quod iuvamentum primum balnei aquae diiucis calido est, quoniam remouet lassitudinem. Secundum est, quod abstergit ventrem Ter tium est, quoniam inducit somnum 3 imo cum aliquis appetit dormire post balneum, signum est, quod particularia bene conueni unt circa balneum. Quartum est, quonia in balneum abstergit ad attrahit, mundisicat, ε superflua expellit. Nocumentum autem balnei, cum sit quando non est opus,quoniam inducit
75쪽
AE E. Irinducit nauseam, vomitum, Feb. putridam, de postemata amo balneum corpori pse thorico minime conuenit, nec oppilatis, nec apo stematis, nec vulneratis, nec rheumaticis, nec minime post cibum. Secundo, veniamus ad uuamenta particularia, Balneum autem fit 3ropter tria, aut vi corpus impinguetur, aut
i maceretur, aut maturetur, aut in sanitate
conseruetur Balneum autem ad impinguandum debet fieri post cibum, cibo tamen dige sto in stomacho dc et ibi donec corpus incipiat torrefieri rubefieri, statim exire debet, 3 deinde immergatur in aqua tepida,
tandem inuoluatur in linteamine intincto in aqua frigida, ut nutrimentum attractum Coi eruetur, deinde inungendus est, Sc cauendum ne sudet. Si autem fiat ad macerandum, tunc fiat cibo digesto, superfluitatibus expulsis, Momacho vacuo,&post forte exercitium . quod diu stet in aere calido quod
fricetur fricationibus asperis, multis, quod toleret quantum erit possibile, post exitiunetiam sudet comedat parum Balneum autem quod fit in regimine sanitatis, debet fieri cum aliquis fuerit exercitatus, quiescat, dein de intret in balneum, Sc stet ibi donec incipiat calefieri, postea abluatur aqua calida, Scio stea exeat Tertio, videndum est de loco modo Locus autem ubi quis balneandus est, debet habere tres mansiones, quarum prima
76쪽
debet esse tepida, secunda debet se calor vicina, tertia calida. Nunc autem cum aliquis exercitatus est, debet quiescere in prima domo, de ibidem debet expoliari, despost ea intret secundam, Mibidem fricari, adem intret ter tiam, cibidem debet stare in aere calido, do nec corpus incipiat calefieri, quod postea abluatur cum multa aqua, frequenter, SCpostea exeat, Min exeundo debet sibi cauere, quod non exponat se aeri frigido, totissime caput, quod de facili incurret rheuma, A quod non accipiat aliqua electuaria, nec calida, nec
frigida, nec alia huiusmodi,' quod sub poena capitis non potet aquam frigidam quoniana
horribiliter viscera laederentur. tiario videamus de balneo a quae frigidae. Nullus debet balneari in aqua frigida , nisi qui habuerit aliquam aegritudinem , aut qui sit paratus ad eam, nec aliquis debilitatus propter fluxum aut vomitum, aut coitum, ct similibus nec puer ut dicit Galenus quod pueri non sunt balneandi in aqua fri id usque ad XXI annum, quoniam impe si et augmentum Senes
etiam no debent balneari in aqua frigida, nec opilati, sed iuuenes carnosi fortes qui fatigati
sunt in sole, aut invia propter caloremo laborem, in media aestate, si inuenerint flumen mundum,ac quod locus non sit ventosus, nec umbrosus 4 quod stomachus sit vacuus, Scquod aqua sit calida, vel tepida, tunc talis immersi
77쪽
mergi debet in fluinen Mnatare debet secundum Galenum, ut frigiditate quae nisi id et solum exteriora, sed Minteriora, quoni in Pori aperiuntur ratione motus, debet ii par in stare, sed ad hoc solum quod calor naturalis reuocetur,4 quod corpus temperaro modo induretur, c de hoc balineo facit i inentionem Galenusta de ingenio sanitatis: postea exeat 3 vitet laborem, riuus,
nisi stomachus si vacuus. Cognoscitur autem quod stomachus sit vacuus, cum non praecensit crapula. est longum tempus ab acceptio ne cibi quod exercitauit se, lalneauit se, quod appetit, tunc illico detur cibus, aliter stomachus putridis repletur humoribus, secundum Avicen. Et si ante tempus detur, est caussa febris, opilationum postematum, finitium Si igitur tempus nimis tardaverit, bonum erit sumere Oxymel Meuomere, aut succum malorum granatorum, Scri milia Cibus autem conueniens est panis detritico mundo collecto de anno fertis, no cor-
78쪽
rupto nec Epidem tali, quod sit de loco alto non imato, sesquod panis sit bene coibius, δίbene fermentatus, tum temperata quanti
tale salis, 3 quod sit de una die vc duabus. Vinum sit clarum, mundum, citrinum, bene inaturum, non nouum Aqua sit fontana, dulcis, munda clara. de loco mundo, quam sol possit de mane irradiare Carnes sint hcedulinae ac agni unius anni, aut vitulinae aes antis, aut exta porcorum, incolentium montes cnutritorum de iuglandibus glanilibus d vel sint pulli aut pullae gallinae , perdices, stiarni, a Pones, pla asiani, inanes aues campestres, suales, non tamen degentes in aquis, S potest exhiberi in temporibus suis cuniculuSiuuenis 3 ceruus iuuenis , capreolus iuuenis. Vtatur etiam piscibus squamosis de aquis mu-dis, istatur ovis sorbilibus Ista sunt quae competunt communiter c realiteri rationaliter. Vitet etiam omnes frui: tu fac omnia ole ras omnia lesumina, Momnem caseum, nisi ilialis vellet uti ecundum medicinam, sicut dicetur in loco suo. Solus autem ille est verus cubus, qui caret omni fortitudine, acredine Seponticitate, Mita de alijs sicut scribit Galenus supra Aphor. 4. Com. 3. Ad Helleboros qui non facile dcc Vitentur ergo in regimine sanitatis omnes cibi qui habent aliquid in excessu Nunc autem multa S diuersa sunt consi deranda circa cibi exhibisonem, quae per Or dinein
79쪽
dine in consequentur. Et primum incipia ,
rect o vult exhibere cibum in re imine sanitatis, oportet primo considerare com plexionem corporis . complexionem cibi, substantiam eius. Intelligendum eroo secundum quod potest elici ex doctrina Galeni de ingenio, capite sinati, Quod omnis com plexio, ut est temperata, aut distemperata Si temperata, semper debent dari sibi similia. Si sit distemperata, aut est sublatitudine sanitatis, aut sub aegritudine. Si sub latitudine sanitatis, semper debet reduci ad melius, Disi occupatio in vita necessaria impediat 'di autem fuerit in latitudine aegritudinis, tunc aut incipiat reducere complex lonem lapsam,
aut non,&si sic contraria debent dari com plexioni Sc morbo, Si autem non, dentur si in ilia complexioni, quod loco calidi naturalis radicas extat, Sc morbo dentur contraria. Susiacit enim tunc morbum reducere. tas autem, OmDlexio, aut consuetudo, si fuerit
temperata semper indigenti milibus, Sed regio tempus S aer cum distemperata sunt c6trarijs semper indigent sicut morbus. Iuxta i situ canonem praedictum. Si complexio fuerit lapsa, dentur ei cibaria sibi contraria, rifiterit lapsus in caliditate dentur frigida, vii
80쪽
in frigiditate dentur calida, cita de sccis, s- militer de humidis. Si autem accipiant cibaria
quae non conueniunt complexioni eorum ad
misceri debent contraria. Si ergo aliquis via tu lactucis,ac non competant ratione com plexionis accipiat eas cum cinnamomo a-ryophyllis Et si utatur piscibus, .non conueniant complexioni, tunc utatur salsa de sinapi, 3c addat nucem moschatam Sc piper longum, Mita de alijs Substantia enim cibi debet considerari, quod quidam cibus est grosius, Sc quidam habet romam substantiam, sicut sunt
caro vaccina, porcina drac carnes animalium
sylvestrium, inania indurata in sale, conchylia 3 pisces bestiales, ianis Tymus, vinum grossum carnes assae semicoctae, talia enim competunt stomacho cholerico, ubi virtus est fortis Sc calor multus. Sunt enim qui exercitant se in hyeme I sorti exercita tione S multum dormiunt, Sc talibus etiam competunt. Si autem calor esset debilis, Astomachus debilis, S cum hoc es et paruum exercitium, ista non competunt, imo sent multum nociva, Sed his dentur cibaria subtilia,sicut sunt pulli Sc pullae, Sc pisces petrosi oua sorbilia, spinachia, linum subtile, ianis bene fermentatus, 3c similia. Ista autem corrumperentur in stomacho forti calido, Scsi stomachus, virtus, 3 exercitium Sc tempus medio modo se habeant, diaetentur me diocri-