Nomologia, qua eloquendi ac disserendi ratio ad vsum forensem ciuiliumque causarum procurationem, pergrata studiorum omnium vtilitate, accomodatur Iacobo Omphalio iuris. authore. A P. Iusto Gaillardo in senatu aduocato recognita, & scholiis cum praef

201쪽

AC DISSERENDI. OOlis nos offerre,ac pro patri et libertate vitam profuit dere debemus . Passim iuuetus similitudines ex bonis authoribus decerpat. N os etia aliquot insignes indicaturi eramus, nisi hanc diligentiae atque industilae laudem nobis praeripui se , set, felix illud atque auspicatu ςtatis no' Erasm:.strae decus Erasmus Rote. Afferunt aute smilitua1naximam rebus obscuris luce,& praeter nes. quam quod mouedis affectibus sunt accommodatae , rudes etiam auditorum animos Usa rerum imagine captatos, ac veluti stupidos in quamlibet perIrahunt

opinionem. Plus tamen consensionis apud sequacem auditorem merentur,qua

et fidei, et probatio is apud renitente. SimitudiNam infirmae saepe sunt ad probandum, nes ad s- cum nulli' adeo rei similitudo alteri per badum momnia conueniat, & occupatos animos firmae saepe fallui. Quare iis iudicium adhibe gum,ne similitudinis facie decepti cum risu colandamur, exemplo Aspasiae Xenophontis uxoris a Socrate per similituditae circunuentae.Neq; enim ut rectis eam laudaueris,quae rerum suaIU comunitatem cunctis benigne deseri,ita & ea laudari potest, quae corporis formaeque comunione c*eris facit. Par iubationis fides a dissimilib' ducitur. Cic. in oratio e

202쪽

ad Quar. post reditum : A tqui in ossicio i .

in vin

p ersoluendo dissimilis ratio pecRniae de- bitae est: propterea quod pecuniam qui retinet, non dissoluit: qui reddidit no habet: Gratiam & qui retulit habet: & qui habet dissoluit. Refert eandem lsententiam , commutatis tantum ver bis, lib. ossi c. a. Ad hunc locum referri, si cui videbitur, loci illi possunt, quos re . . centiores iureconsulti in topicis suis tradunt,non enim in eam curam cogitationemque incumbo , ut legalia topica tradam, ted certum alique in forensibus causis tractandis rhetorices declarem usum.

Repugnantia sunt, quae in eodem sim uantia. mul eXistere non possunt. Horum usus frequentissimus est in amplificadis illu- πὸ is stiandisque causis. Nam collatione con- fis via; xx riorium omnia fiunt & ampliora ερ illuminatiora. Sic enim virtus vitiorum, bellum pacis, cotinentia libidinnm col- r,. Iatione sub aspectum magis sese offert. Diuiduntur autem in opposita & diffe- 'g''μ rentia. Opposita certam &natura sua destin tam habent repugnantiam. Horum sp cies quatuor facit Aristoteles et con-

203쪽

traria, relativa, priuantia, contradicen

Contraria eiu si nodi sunt qualitates, Corraria quae in eodem simul existere non possunt, in diuersis subiectis possunt, ut calidum & frigidum: huimidum & siccum:

fides,perfidia: dies, nox. Haec Verba. T. de verb. signific. Sic frugalitas virtus est, vitium igitur luxuria . cognito enim ex contrariis uno , contrarium quoque cognoscam' oportet. l. ex duobus, cum sequente. T. de vulg. substit. l. i.T de iis qui sui vel alieni. Vulgus iurisconsultorum vocat argumentum a contrario sensu, cuius Bald. meminit in J. Conventicu- lanx Co. de episco.& cleric. argumento. ς l. i. g .lauius rei si de officio eius cui ma-

Relativa Aristoteles mζος τι appellat, . . quor sine collatione esse non possunt, ut seruus & dominus, pater & filius, pars 2' ct totum: ut Commodus est filius Mara 'p' p i, non ergo pater. Trahuntur relatio- ηυ Dς ex superioribus locis sex substantia, pq ut pater & filius: ex qualitate, ut aegrum, sanum, ius scriptum, ius non scriptum, ius humanum, ius diuinum : ex quantitatς, fundus paruus fundus magnus : ex ' '' . namesis, par impaz: ex Iolutatus actio-

204쪽

D E RATI O. 1 L o chy EN D Inibus, emptio venditio,iocatio,condu- ctio. Omnia enim nomina,quae in su- hi l

periores classes cogi nequeunt, huc referuntur. Propria eius natura est, vi r lationi respondeat suum correlativum, idque etiam probatur l. Si cum die . , . et penult. is de arbitris. l. Iulianus .f. Si a procurator. T. actio. empti. Et quod in

correlativorum altero cauetur, in utroque cautum esse videatur: Bart.in.l.fi. E. de accept.l. I. Co. de cupressi. lib. II. l. 2.&.

l. culpa. Co. de males & mathem. quod enim turpe vel docere,idem & illicitum pexdiscere. rmatia Privantia eum habitum abesse indi-- cant,quem natura adesse voluit, ut mutus est, non igitur loquitur: caecus est, Contra ς gQ nihil cernit. dictis iis Couxx diςentia nunquam simul, aut verae aut falsie propositiones esse posi sunt, ut si vera sit propositio, Caesarem clementem esse, falsa sit oportet. Caesarem non esse clementem. Sic Paulus ad Rom. Euagelium est virtus Dei in talutem omni credenti,ergo in perditionem omni non credenti. Extant Euius argu- meti.l 1.T. de vino & trit.& oleo legati Disserantia non sibiex opposito repu

gnat, sed substatiis inter se sunt dimota. i

rentia.

205쪽

υ quidam medij colores, flavus, caeruleus,ruber, viridis: ut item saporti sipe

cies,aut virtutum, ut temperantia, r-titudo &c. Monent Dialectici differens de ide dici aut genere aut specie, aut nu' mero:& hoc postremum rursus quatuor modis dici,nomine videlicer,finitione, proprio & accidente. exempla non sunt obscura. . . . His,si quis volet,adiungat disparata, ut platanus arbor est, non est igitur la- p is. Rhetorica bene dicendi ars est, non igitur' temeraria ac incerta loquendi profluentia. Huius generis sunt testamentum & codicillus. l. Si idem. Co. . de codicillis : emptio locatio.l.I. E. to eati. Fabius Quintilianus argumentum ab asseveratione ducit,quod certὰ apud iureconsultos infirmum est. l. Neque professio. Co .de testam.& Bart. , Porro ut parui fortasse sit beneficii, foecundum habere agrum, nisi illum

eolendi diligentia ad omnes fructus

producendos exerceamus: ita facultatis erit non magnae, paratam aliquam to corum copiam numersimque habere, nisi ita in mente & cogitatione eos tq- j neamus defixos,ut non modo in foren

sibus disceptationibns, sed omnino in

i ii

206쪽

DE RATI O. ELO QV E D Iomni dicendi genere, quicquid de rerum natura ac proprietate dicendum sit', pronyptum expeditumque & veluti ad manum positum habeam'. 't quemadmodum palaestritae nunc capsim, nunc punctim aduersarium petunt:& ieiuni varia excipiunt arte, feri sintque grauius

incautum : sic in altercatione aduersarij nos obiectionem multiplici argumen

tatione dissolvemus. instantem acumine confodiemus, caederem viribus pro

sternemuS. Hunc rerum usum propositae iεκφρασεις, aut themata aliquot , qualia apud Quintilianum sunt permulta , in quibus explicandis, iuuentus suas peri- clitetur vires, erunt propon eda S ratur

hinc cum multarum rerum cognitio copia,ac veluti thesaur', tum vel maxi- '

iudicium atque elocutio, quae rebus

haeret.

D E EXEMPLIS.

Tertia artificialis probationis pars est,quq Graecia εχυα, Latinis e e plum dicitur, utilis quaedam vel ad vitα nimitatione, vel persuasionem rei gestae vel vigestae comemoratio. Mira habet li

ia omni vita ciuili bene ac feliciter co-

207쪽

stituenda, nedum forensibus causis, cum gratiam tum dignitate exempla. Nam& copiosam quandam ad informandos mores suppellectilem praebet,ceu imagines & speculum humanitatis , undet documenta petantur,quibus & Rei p. dignitas conseruetur,& publicis priuatis que rationibus recti uimE consulatur. Nec hoc solum praestant, ut in omni humani officis actione animos nostros

atque mentem excellentium virorum

praeclarE factis ac dictis ad omnem honestatem conformemus, sed alieno ut iudicio dubiis in rebus fruamur: alieno etiam vel periculo vel consilio, quod foedum inceptu , foedum exitu sit,deuitem'. Horum usum his verbis declarae Cice. lib. 2. accusat. in Verrem: Expectant,inquit,ij qui audiunt, exempla ex vetere memoria & monimentis ac literis. plena dignitatis,plena antiquitatis. Haec plurimum solent & auctoritatis habere ad probandum : & iucunditatis ad audien j um. Sumuntur autem omnia aut a simili, ut iure occisus M. Manilius ob regnu assectatum,sicut Spurius Melius. A dissimili, Marius & Sylla in ciuili dissidio per senatus populique inermis viscera sunt grassati, C aesar sui. om- , I ii,

208쪽

nibus pepercit. A contrario, Marcellus ornamenta Syracusanis hostibus resti

ata .

initi Verres eadem sociis abstulit. A ma tori, Si ob proditam libertatem Brutu

proprios occidit liberos,debet puniit

transfuga. A minori. Achiui ob unius' i

3 ian, He. raptum Helenae Troiam euerterunt,quigitur satis magna poena Romanis ora pium Sabinarum esse potest 3 Erunt autem exempla tractanda pro causae , tilitate aut decoro. Huc etiaria pertinet E sopi ac poeticae fabulae, M&αι, απο φριγματα, γνώμα κ πῆροιμια, & si qua sunt alia: quae inter pronunciata referre maluimus.

Orationis vi scera ac veluti nerui sunt

ne me' Vincendi persuadendique vis consisti toricae. Harum species varias effingunt artium

scriptores: nobis potiores persequi vi sum est, vi quoniam de argumentorum

. - mateIia, quae frequentissima videbam tur, praeceperimus: nunc etiam argum&

tationum sormas aliquot cxplicemus. Et quamuis sepia iudicauerim' cogna

209쪽

AC. DIs SERENDI. o Stionem quam inter se habent artes omnes , Eic tamen obiter signandum erit, quem argumentandi morem rhetor,que

item dialecticus sectetur. Na hie studet in schpla philosophorum vera colligore veris, de sola probationis fide solici- .vus, Omnis Verborum curae expers. Ille

apud circunfusam populi affluentiam,& imperitam plerunque plebe, ex pro' obabilibus fidem quaerit, non mapis ex apsis reru probationibu quam ingςHij d M.Aia fama propen ens. Hic certas quaidam stilogismi formas, ac veluti naturalem ingenuamque rei substantiam , nullo a- lieno dultu vestitam, proponit spectandam. Ille etiam rerum pulchritudini suu addit ornamentum. Hic rerum vim ac

naturam non liquido orationis filo,non fuso, non profluenti, sed exili,arido,co 'ciso atque minu O demonstrat. Ille po- .pulari, locupleti, ac specioso eloquen-: tiar lumine omnia in astrat. Hic in enun- . . clandis exornan di sique argumentis mu- ius,in iudicandis loquax est. Ille audie-tium mentes admirabili benedicendi v- b ertate permotas in sui rapit admiratio-

nem:& argum etationes omni orationis copia, omni venere ac grati complet, ,

210쪽

Tres Dis Placuit autem summis artium scripto lacticie ribus tres esse Dialectices potes, inuen- tidit . tionem, iudicium,& argumentatione Inuentione locorum ordinem , iudici, praedicabiles voces & κατκ ἰ- expli t cari. Nos de utraque parte diximus via

quandam munuasse contenti, no vico

rationibus , causam adeo non conam

aniunt, ut ipsa etiam rerum argumentorumque dissoluta confusione vehementer obscurent' ac destruant. Cum et in

ipsa elementorum rerumque Universi- tas, nisi suis compacta neruis, state diu

in non possit. Sunt enim argumentationes causarum nerui, quibus omissis, vel disse i i solutis, uniuersum eloquentiae corpus .' conei sum ac infirmum sit oportet. Vre- . nim corporis pulchritudo, nisi apta co- t. sentientique membrorum compositio: ii ne sit contexta,aliorum in se oculos co-i a