장음표시 사용
231쪽
morentui. Habet aliquam cum hac cognationem captiosa illa,& reciproca at-gumctatio a Graecis αντι ρυφον appella-ra,cuius exemplum refert Aulus Gellius
Contentionis nomine Cicero & con- tio. . minationem & confutationem. com prehendit :. nec est in utraque argumentorum ac elocutioni, diuersa ratio , nisi quod confutatio plures in defendendo, transferendo, atque excusando crimine in habet flexus, & affectus aliquanto mi- tiores. Quod in causa fuisse Quintilia- nus putat, Vt accusationibus mediocres
in dicendo suffecerint: defensor bonus nemo, nisi qui eloquentissimus fuerit. Principio igitur videndum , possit ne . quod obiicitur, aut negari, aut alio ap- pel Iari nomine,aut iure defendi,aut tras ἰferri.Nam deprecationem apud iudices secundum leges sententiae dictionem habituros,periculosam esse diximus. In-I uis ficiatio tutissima semper fuerit, quemad- tmii ima modum periculosissima confestio. Haee confesta si non detur, proximum erit a definitio- periculone praesidium quaerere, Quet negari, aut
232쪽
E R AT I O .E L OQV END Ialio definiri nomine non possunt defendenda aut transferenda uxunx, h est , vel in aetatis aut temporis , aut qua' inuis aliam causam regere ida; ζXemplo s Ciceronis qui prostitutam Caeli, iuue: tutem, atque omnibus libidinibus a fluentem partim temporis , partim adolescentiae, cuius erumpentes Voluptate'. faciliorem veniam metentu fuisse dicit: aut in similem. aliquam aduersarii re plebensionem remouenda . Eiusmodi sunt quinque illae criminationes , siue αντικαγηγορίαi apud Cicer-pro Q liga irio aduersus Tuberonς s. Est autem lτικατηγρρἰα mutua recriminatio, cuius. αexemplum habes apud Papinianum lib. ,
soluto mattimo. H I S O M N l B V S succedunt duae illae non tam firmae , ua Criminis interim necessatiae rationes: Criminis, --- apertius sit quam Vt negari,& tur-e r trans pius quam defendi possit, eleuandi : αἰsitio. ab eo, cuius non facilis sit defensio , in
locum aliquem communem transferen,
di. Vsus iis Cicero pro Roscio atq; D
.iotaro. Deliberandum etiam cun ip causae utilitate, simulne cuncta inuade- si
233쪽
AC DI SsER2NDI. 99 effusa illa militum eruptio victoriar saepe fuit, ita ipsa turba nonnunquam Obruimur , quae tamen sngula dissicilius .ctierat resoluere. Quae palam falsa, aliena contraria , aut stulta erunt, vel ideγnullius est. artis refellere, quod ab aduersario non probentur. Non enim
psephismata testium esse, sed fremitus
quosdam furiosos egςntium, calumniam torum, & temerarios motus asseverabimmus. Erunt autem honestiora vestibula, illustiioresque ad cauta commeardationem aditus , si prima aggressione
firmum aliquod argumentum ac vehemens occupemus caetera. sicilὸ infirmaturi. Cuius rei unum aliquod praeceptum dari non potest , varia enim di artificiosa tractatione iudicis animus erit subeundus. Quaedam proponenda, allata quare id ita sit ratio De : quaedam dissimulanteri reliquenda, ne iactata , suspiciones excitent, qua in re plurimum valet αποδιωέis. O .culenda interim argumentorum puncta, ne vel superstitiosius obseruari, vel numero excipi possint, it a tamen ut re diis: sincta, verbis consuta esse videantur. Omnindque agendum, ne vel artem iudex intelligat, vel reium pertuibetus
234쪽
DE RATIO. ELOQUENDI Coiee- confusione. Reliqua suos habent locos tura sint communζS Nam aut coniectura, au
nitione, aut qualitate excutiunt . T stimonia proudicis, & exempla si con
trouersa stat,nugatoria: si yer , dimini lia esse affirmabim'. quς dura sunt, m0Iliemus, eritque artis inuenire in aduersarii actione, qui inter se repugnat. Pu
gantia esse Cicem ostendit, en qnu Clo
metum erat: & stupri comercium a tereos intercessisse, pecuniamque mutuum datam, quod amoris erat indicium. I dela Valerium Flaccum repetundarum .
reum, testim criminationibus excipit, per locum repugnantium. Non est,. In- t quit,verisimile Decianum a Flacco esse vcorruptum, et quod ait Luceius L.Flac-
cum sibi dare eJpisse, ut fide se abduce
ret , sestertium vices. Et eum tuaccula ' iauaritiet , quem dicis sestertium vicies
voluisse perdere i Torquato quoque a m 3ti absurditatem vitiumque oratoris criminose obiicit, tanquam secum pugnanti Nihil est,inquit,tam alienum ab l. eo, qui alterum coniurationis accuser, I lquam videri coluratorum poenam mor- i
temque lugere. S E D PI D E I quoq; conducit de causa optimὸ sentire, qu
235쪽
isse R E N D I. I res quantum patrocinij habeat, Vel ex Ciceronis orationibus cognosti potest: Neque dissicilis esse potest rcfutatio ei; qui causae circii stantias, & quibus argu-
mentis aduersarius nitatur ; animo te- Aduersaneat: obseruabiturque hic ordo, ut actu- ΠJ a P ri nostra primum confirmemus,quod & menta a- natura praescribit : actum , quae nostris η-ot obstant refellamus.. Defensuri contra- nenia, 'dictiones ante probationem nostra refutemus. Vides huc modum peculiarem fuisse Ciceroni. cuius exemplum ubi- que sibi proponet iuuentus. Sed hunc locum uniuersuro nemo recte consequetur, nisi qui ea, quae iureconsulti de exceptionib' & replicationibus tradui, ad cognitionem usumque referat. His omnibus succedit altercatio, quae Graecis διαδικασία appellatur siquidem iudicium tanquam sanguis in corpore κριπι humano circa omnes orationis partes V Itatus . Ea hon raro patroni fidem commendat,& plerisque an causis ad virctoriam po parum affert momenti. Expila tur autem ipartim natura , partim i praeceptis. Na in eleuandis aut contemne lis ijs quae E contrario dictitur,opus est celeri naturae motu, ingenio mobili,& animo multo rerum usu subacto.
236쪽
Et artis est , causae quaestione non familiariter modo didicisse verum etiam per 'sonarum, teporum, locorum, signora,in
strumetorumque plenissima babere cognitione. P R AE C I P V E aute patro p cinij fides comendatur animi modestia: pq rq ' quare videndii ne bonus orator affecti si bus depulsus, in rixam atque iracudiani labatur. Na est res praeduri oris, & fro 'tis perfrictae,& improbae propemodum, quod probationu fide obtineri debeat,
ingenti clamore confundere atque perturbarelN EC ALIUD est aequeturbulentum, aeque concisium , ac concita, Damna denique affectibus laceratu, atque mens ira percita. Fertur enim extra timen u. x xionem, nec minorem causae quam M ,
amicitiae, cuius comunitate omnia hu- aene
signc tum stabile ad memoriae diuturnitate quam animus ex iniuria & Oppres- ιsione aegrotans t. cum ipsa ctiam benesi eia vita excidant,ac oblivione intermo .
riantur: Cotumeliae η ero ac conuitij do- t ,
tor semel animo inustus vix Vuquam cui
ipsa vita obliteratur. Traducenaa igitur hic conuertenda altercatio ad aliquam fmoderationem. ut eius asse eritas diceri
237쪽
etis humanitate, rem i ssio vero grauitatet condiatur e vi quae prosint,in iis immoremur , in iis mentem orationemque defigamus, ibi habitemus, ibi haerea- mus : referamusque ab iis , quae offendunt , celerrimὰ pedem : vana etiam spe aduersarium lactatum, in errorem εο fraudem abducamus. Quae Velie me-tius premunt, sic erunt permittenda, ut nihil de victoria concessisse videamur.
Peroratio postremum vincendi prae- Perora sidium habet,ut iudex inconsilia iturus tio.
non ratione solum aut tu dicio, sed im- . Pota etiam animi inflammatus in cauta . nostrae com mcdationematotus propendeat. Eius vis est in rerum enumeratio- ne, quam ανακεφαλαιώm Graeci vocant, i. M aTectibus. E numeratio rerum personarumque argumenta per totam orationem sparsa atque d irras a unum in cu- mullim cogit, Sc veluti sub iu dicis au pe ctum subiicit, ur quae singula minus mouerint, turba valeant. Haec breuis di concisa e sse debet , & variis cumententiis,tum figuris illustrata:nee sen
238쪽
' E RAT o. E L O QE L N D L. sed leni quadam actione, significadi luet
facilitate in hoc adhibita, ut langu*zem studicis animum ipsa admonitione exclutet, & memoriam reficiat rerum repetitione. Cadendum enim formula, ct cala mitosissimi hominis sors inisera subeu
d a reo , nisi hac in parte, quae sola superest, iudicis animum atque sensiis sibomni alia cogitatione curaque auersos Trasice in causae norirae commendationem acre stadisi fauorem traducamus. Quae autem is
animos uorem, inuidiam, misericordiam M o-.b omni dium concilient, ex causarum person alia regia rumque adiunctis sunt eruenda. Nam ratiine & re' dignitate animi,honestissimis stu atque eu- diis, officiis in usum publicum collatis D Zd fide, diligentia, gratia, atque existim Oufeno. tione nominis commendatur : interitns fa- etiam futurae utilitatis exurgentisque sonenia virtutis spes faciliorem praebet veniam. Cicero M. Foleium cum propter gene ris claritatem , tum proptζr eius innoce tiam,& summam in re militari virtute ας felicitatem pere egere,permultis videlicet bellorum ducibus amissis, videbatur, suis reddena qdum esse amicis contendit. Et aduersa, 'rij actio in odium 8 inuidiae motus tra- ρ
hςnda erit, t atrox, cupida, illiberalis,
239쪽
AC DIssERENDI. iniusta ac impia denique videatur. MI- mi-SERICORDI AM cu graues hu- fericordi manarum miseriarum casus,tum afflicta excitent. atque superbe prostrata innocentia mo- uere solet. Eius loci praecipue sunt, su- scepta pro Reig. libertate pericula , la- , chrymae,sexus,aetas, parentu liberorum- ' . que solitudo,locus,tepus, conditio: quae ' ipsa veluti futurae vitae imagine in va-.4 rios affectus iudicem rapiunt.
Crescunt l, catque incitantur ampli- sicationibus, & fictis phsonarum ora- rionibus,quibus summus ille oratot M. Tullius latam concitasse videtur &cO- miserationc de indignationem , quatam
nulla mens humana cocipere possit. Ex-
tant passim illius exempla. Rectὰ aute Qui ij praecipitur, ut primum ipsi eos animoru moueni affectus nobis induamus,quos iudici si- esecti iis adbis ituri: hoc est, ut iudicis mentu obserua - omni a Tectuum inflammatione, ac ve- diam. Iuti facibus incesseri prius ipsi ardeam ardentisque animi atque doloris signa
verbis, sentctiis, vultu, pronunciatione, deoru Eominumque imploratione , denique collachrymatione demus: quod partim ex ipsius orationis, quae mouedis affectibus accommodatur, vi ac natura
QIstquemur: partim etia ipsa illa solici-
240쪽
tudine,ossicio,diligentia obtinebim'. Quae omnia optimus qUis que & de nominis sui existimatione, in tanto hominu cocursu,& grauissimis micorum periculis maxim E anxius si imponere debet. Deinde ut animo & cgitatione ad ea nos conuertamus, quib' iudex ad causet cociliationem vel ei OD sensionem permovetur: qui si integer sit ac quietus,comouendus: si silaipse spo te permotionem animi ostedat, incitan dus erit, Postremb ne incenssis illos affectus frigescere patiamur: aut longum alienis in malis moerore speremus, qua-do lachrymae, ut ait Apollonius RE ditis, citissime inarescant. ἐ
Sunt autem affectus duplices, et θρυ ι - τοι m. in his operis huius spiritus, lac veluti anima consistit, quando priora 'illa mediocris oratoris videri possunt: haec non nisi magnis ingeniis ac maiore
quo da numine affatis contingunt , ora j ρος vehemens, concitatus,incetus & tra' igicus est affectus:aptus non latum ada - nimorum perturbationem ,iram, odiurn, 'linuidiam,miserationem, iniurias exag-
gerandas, sed aliquanto magis ad eripiendas causas, conuertendum iudicerii, aduersarios de statu omni deiiciendos.. .