Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

121쪽

tus isto liquor calescit, cum glacie vero coniUnctus liquoriS, in thermometro contenti, descensum esticit. Idem liquor in vas vitreum, patulum , figurae conicae, immissus post aliquot horas in auram abit, guttasque aliquot phlegmatis aciduli, aceto destillato similis, relinquit. Liquor aethereu S accensus sumat et colorem chartae album in nigrum vertit. Sub antlia pneumatica disquisitus, quam primum aer e trahitur, bullulas aliquas emittit, omni autem aere extracto, nihil ultra obseruatur. Pulveris pyrii aliquot granulis supersusus aether vitriolicus et accensus post consumtionem puluerem istum accendit, ipse autem Ope ignis electrici accenditur. Cum oleo tartari per deliquium mixtus post aliquot menses veri tartari vitriolati crystallos, sed singularis figurae, exhibe: Cuncta haec experimenta atque ea etiam, quae ad disiungendas liquoris aetherei partes constitutivas instituta sunt, probant, liquorem aeth et eum nihil nisi spiritum vini summe rectificatum esse, Omnemque disterentiam in gradu tantum concentrationis partium spirituosarum inflammabiliumque consistere. His experimentis iunguntur demum alia, quae Varios liquoris aetherei, cum variis corporibus mixti, eflectus probant, et in primis ostendunt, eum non nisi ad certa quaedam corpora, praecipue oleosa, soluenda et ad extinguendas vestimentorum maculas oleosas idoneum esse. Quartus liquor, qui in destit p. I 8 I. latione una cum aethere exit, phlegma acidulum

est, quod pro acido vitriolico volatili, valde debili,

habetur. Quintus liquor acidum sulphureum vola- P. I 86. tile exhibet, ex quo crystalli salinae obtinentur, quae, superfuso acido vitriolico, vaporem leuem salis marini emittunt. Sextum et septimum productum oleum p. 2OS . duplex largitur, quorum alterum citius ascendit nec adeo sulphureum est; ambo tamen oleo essentiali similia sunt nec ullam in metallis mutationem, si ab

omni sulphureo liberantur, pr0serunt, hine pro eL

H sentiali

122쪽

sentiali tantum oleo vini habentur. Quodsi autem oleum quoddam essentiale adhibitum fuerit, hoc semper odorem plantae specificum retinet. eumque etiam cum liquore aethereo communicat ideoque ab oleo P. 2I6. vini essentiali differt. Octauum productum acidum volatile sulphureum sistit, de quo inter alia notandum, aeri liberiori istud expositum et volatili sulphureo liberatum, odorem acidi salis marini exhibere. p. 222. Non una productum verum oleuin vitrioli dicitur, hocque omnia praestat, quod alia S oleum vitrioli, p. 22 . nunqUam usurpatum, praestare solet. Decimum productum sublimatum exhibet, communiter pro sulphure habitum, secundum experimenta vero ΡΟ p. 2 27. tius pro sale volatili acido habendum. Undecimum productum speciem bituminis, secundum Nostri sententiam, pro vero bitumine non habendi praebet. Hoc examinatum et destillatum acidum dat sulphureum, quod steri libero expositum odorem sulphureum amittit aliumque, acido marino similem, ostendit. Massa dura, nigra, post destillationem in re

torta remanens si calci natur, colorem coeruleum

obtinet et cum acidis effervescit. Si in aqua eadem soluitur et fili ratur, lixivium oritur, quod cum acidis et aceto inprimis mixtum praecipitatum exhibet, hepati sulphuris simile, minime vero pro vero sulphure habendum. Liquor superstes evaporatus salem vitrioli, a Cl. POTI commemorat imi exhibet.

Idem hic liquor, per filirum traiectus; et cum acidis mineralibus mixtus praecipitatum flauum praebet, quod cum oleo tartari per deliquium combinatum coeruleum fit et coeruleum se dictum Berotinense sistit, inde serrum in oleo vitrioli contineri, colligitur. Materies ista bituminosa post destillationem aetheris, cum alcliti fixo mixti, remanens, des illationi iterum commissa aleati volatile et oleum foetidum exhibet, illa vero materies, quae, si re id inimabsque alcati admixtione ad siccitatem usque destili

tuis

123쪽

tur, remanet, nullum alcati volatile, nullum oleum

foetidum, sed acidum dat vitrioli valde sulphureum; atque quod in destillatione residui illius, per filii umsingulari modo traiecti, stib solidiori forma Noster

reperit, verum suit martis vitriolum . Tandem oleum vitrioli, colore coeruleo praeditum, exit, quod examinatum verum absque alcati additione Coeruleum Berotinense largitur. Sal tartari aut cineres clauellati, aqua soluti, residuo aetheris non sitrato ad laturationem usque admixti, esseruescentia prius oborta, tartarum dant vitriolatum. Reliqua expe- p. 236.

rimenta, quae Cl Auitor cum residuo post destillationem aetheris suscepit, ostendunt, quomodo ex hoc residuo oleum vitrioli purissimum obtineri et materiae bituminosae rarefactio eiusdemque inter destillandum ascensus ope aquae assiisae impediri possit. Ρari ratione experimenta cum spiritu nitri su- p. 26 S. mante et sp i ritu vini inuicem mixtis instituta sunt et aether quidem productus fuit, ipsa tamen experimenta a praecedentibus diuersa deprehenduntur. Ex numerosis, quae Noster instituit, patet, summa in miscendis his liquoribus cautione opus esse, quorum tantum ea, quae bono cum successu instituta sunt, commemoramus. Itaque sex unciae spiritus vini, summe rectificati, vasi vitreo denso, libram aquae alias continenti, induntur, quibus quatuor vicibus quatuor unciae spiritus nitri sumantis, continuo vas mouendo, superfunduntur. Misceta facta vassubere obturatur et corio insuper firmatur, aqua frigida de reliquo vas circumfusa. Horis viginti quatuor elapsis aether iam formatus supernatat, sique per Oflo insuper dies vas quietum seruatur, maior aetheris copia formatur, hocque tempore elapso labhil ultra producitur. Acu tunc perforandus suberest, quo aer nimis condensatus exire possit, quo egresso suber dein remouetur et aether pondere qua tuor unciarum a reliquo liquore, subtus contento,

124쪽

in aliud vas ope infundibuli vitrei transfunditur et

reconditur. Hunc modum si seruaueris, semper aetherena absque periculo obtinebis, secus autem si seceris, maximum periculum suberit et vasa displodentur, aut aether minori copia vel etiam nunquam obti-

P. 296. nebitur. Quod ad residuum aetheris nitrosi attinet, is ud adidae indolis est et partes spiritus vini disiunitas continet. Destillationi id commisium liquorem valde inflammabilem, odoris suauis, aquae miscibilem, acidum, colorem rupi violarum viridem reddentem cumque oleo tartari per deliquium effervescentem exhibet. In retorta materies satia, succi no similis, remanet, quae ex oleo vini, cum acido nitri mixto constans, et pro sapone composito aut materia gummi saponacea habita, aquam ex aere attrahit

inque ea, nunquam vero in spiritu vini, soluitur. Si residuum hoc cum alcati fixo saturatum destillatur, liquor, ex spiritu vini summe rectificato et aethere nitroso constans obtinetur, quem Cl. Auctor liquo-xem an Odynum nitrosum vocat. Post hunc alcati volatile et oleum foetidum eodem modo, ut in destillatione aetheris vitriolici annotatum fuit, ascendit.

3 31 . Tandem etiam ex commistione acidi salis marinicum spiritu vini aetherem se obtinuisse, Noster perhibet. Cum autem haecce operatio dissicillima sit

atque memoratus aether non, nisi en cheiresi peculiari rite obseruata, obtineri possit, Noster ea propter Operationem sequentem instituendam esse praecipit. Salis marini decrepitati libra una committitur retortae tubulatae, in reuerberatorio furno collocatae, cuius collo recipiens adaptatur, quod praeter aperturam

pro recipiendo collo aliud orificium in fundo aliud que a latere possidet. Priori phiala longo collo ab

que etiam medio in ventre orificio pro emittendis vaporibus elasticis interdum aperiendo, instructa agglutinatur. Posteriori autem parva cucurbita, spiri

125쪽

supponitur. Cunctis commissuris luto bene firmatis olei vitrioli unciae octo sensim per tubulum sali marino affunduntur eodemque tempore, dum nebulae in recipiens transeunt, igni S in paruo furnulo accenditur, quo spiritus vini in vapores resoluatur. Tandem etiam ignis in furno, retortam continente accenditur, quo fasti, vapores salis marini in recipiens exeunt, qui cum vaporibus spiritus vini, in idem recipiens simul transeuntibus, miscentur et in guttas

collecti in suppositam phialam descendunt. Operatione finita liquores, in phiala collecti, separantur inque vas vitreum , epistOmio bene Obturandum, transfusi mensis spatio in digestione frigida seruantur. Tempore hoc elapsis, liquores super lampadem aut lenistii num carbonum ignem destillantur, tuncque parua portio liquoris citrini et pinguis supernatantis in recipiente deprehenditur, quem Cl. Auctor pro

aethere marino habet et experimentis, ultro continuandis, confirmare studet. IX.

Quaestio Medica. An in cellulosi, textu fre

quentius morbi et morborum mUtatione S. Praeside FRANCISCO THI ERY; Resp.

l. Auctor primo sabricam et naturam, deinde usum, tum morbos et tandem, quaedam de curatione texti cellulosi exponit. Vocatur vero illi te tum cellulosum ideo, quod cellulis innumeris ad se mutuo patentibus sit conflatum. Constat autem laminulis a se inuicem seiunctis, neruis, vasculiS omnis generis interiectis, quorum innumeri humorem eruciant lymphaticum varium, pinguem nempe, mu eo sum, serosum variae consistentiae areolas distendentem. Laminutae ipsae, quaquauersum Obuersiaes

126쪽

sae, et temere quasi dispositae, sunt fibrae tenuissimae, breuissimae, sed utcumque planae, et in latitudinem variam expansae, et inde a fibris longioribus et nullius sere latitudinis disti nectae, quamuis et harum nulli sua desit vaginula cellulosa. Hoc itaque textum cellulosum, plus minus strictum vel laxum, crassum vel tenue, et liquore vario plus minus pingui et copioso resertum atque peruium in singulis partibus ostendit, illasque ex eo maxime componi docet usumque addit, qui in eo consistit, ut firmitas, mollities, mobilitas et elegantia omni machinae concilietur. Contraitioni itaque musculari inseruit, nec non secretioni, vasa enim distinguit, nectit, ordinat et in infinitas figuras ducit. Mollis adeps in cellulas exsudans partes lubricat a frictione, ariditate et fri-g0re praeseruat, bilis praecipua est materia, sanguinis acrimoniam temperat, in exercitiis diuturnis et inedia prodest. Medulla ostibus cum leuitate firmitatem conciliat et liquido mixta mucaginoso articulos

lubricas. Liquoris subpinguis ope et subtilissimi perspirabilis vapore fibrarum et membranarum conere' tiones impediuntur. Humor mucosus in cellulis asseruatus in alimentum cedit. Ad morbos accedens

monet, illos vel cum materie vel sine illa fieri, quorum primi in humorum, alii in solidorum vitiis potissimum consistunt, eorumque mutationeS reeenset.

Inde vero a texti cellulosi morbis qui cum materie fiunt, incipit et pinguedinem nimis aut lana conside rat, quae partes comprimit, fibras relaxat, vasa angustiora reddit, motum et sensum minuit et varias functiones laedit. Musculi inde aliquando prorsus deficere videbantur. illa vero, liquidis mista circulantibus, variis in cauis deponitur, et si in corde concrescit, subito interimit. In ossibus medulla vero abundat, ab eius autem des et fu fractura, a PDrruptione paedarthrocace et diri ossium morbi: ex aucta axungia articulorum horum distocatio, ex illa imminuta

127쪽

minuta strepitus, rigiditas, anchylosis oriuntur. Iis, quibbus cellulosae membranae in toto corpore macilentae

sunt, acuti morbi sunt frequentiores. Si texti spongiosi cellulae deplentur, atrophia est. Cito et multum quoque pinguedo abscedit a propria indole; in tineallistar seri liu uidissimi dissiuit putrida etiam fit et rancida; in cancro vero summus corruptionis eius est gradus, omnia vitia facile etiam suscipit et tenaciter retinet, hinc varii morbi, in primis culanei, oriuntur. Ab admisso in cellulas aere fit cmphys ema, horrendum certe visu, si pulmoni ipsi vulnus leue angustum inflictum sit. Vola tamen manu S et planta pedum aerem recusant. Anasarca p0rro et leucophlegmatia loca tuania et vacua alias opplent et totum corpus vel eius partes infestans. Variae hinc partes ex sede sua dimouentur; hinc duodenum flatibus vel aqua turgidum varias facit aegritudineS, quae vicinis visceribus male adscribuntur. Situ porro et mollitie vasurum in tunica cellulari et pinguedinosa serpentium, amplitudine ductuum adiposorum et facili per eos sanguinis admissione atque cellularis vitiis effici perhibet, ut cruor variis de caussis effundatur. Inde ecchymosis, a neurysma spurium et varii nominis exanthemata, quae gradu tantum differunt et inflammationi proxima sunt. Duplex ustro genus inflammationis admittit, ubi nimirum cruor vel vasa lymphatica distendit, vel in telae interstitiis deponitur, posterius tamen in omni inflammatione perpetuum esse, simul vero vim neruorum intendi assumit, et cellulares adiposas phlegmone, alias strictiores erysipelate assici monet; inflammationis autem et suppurationis nee non gangraenae et sphaceli materiam et sedem praecipuam esse pinguedinem et textum cellulosum, fuse exponit. Textum porro cum pinguedine vel

muco vitiatis induratum varios tumores essicit, grandines, tubercula. clauos et tumores cysticos. Depositio humoris salino terrei in cellulari musculorum hos

128쪽

induratos reddit, in neruorum cellulari paralysin, in illo glandularum variam massam insormem producit. Haec cellulosa fabrica Vitiis quoque humorum circumeuntium facile assicitur et serosae colluuiei praecipua sedes eir. Illa quoque vel stricta vel relaxata nimis est, tenuior etiam vel crassior deficit interdum, vel callosa est, vel morbo se estormatur aut ampliatur

et cohaesione S praeternaturaleS carunculaS, Ulcerum

fungos, hypersarcoses, polypoS etc. partium duritiem et alia producit. Materia morbi fica libere quoque per illam progredi potest; id demonstrant anas arca

oedemata, interni S caussiS extricatus per cellulas vagans dolores producens et inflammationes laedens aer, puris si exitum non habet resorptio vel ulcerum sinuumque formatio, purulentae metastasses, in locis, ubi amplior et pinguior cellularis est, poti stimum ob- Uiae , se rosae et acre S materiae, quas cellularis tenui

perspirabili madida, ut pulmo potissimum, suscipit,

gangraena, sphacelus, sciri lius. Damna vero inde producta vix compensat cellulosa solidum et cicatricem suppeditans. Probant hanc communicationem quoque glandulae variae in vicinia vagantes, tum Ores lymphatici diffluentes, pediculi et vermiculi, vena med inensis, curissima corpora, glandes plumbeae,aciculae. Quamuis vero haec ita sint, materiae tamen morbificae congeneres ut plurimum telas affectare et ex adi posse in adi possem, ex musculari in muscularem, ex nerui cellulari in similesia progredi et hine in neruorum morbis textum eius frequenter peecare Auctori videntur. Illud vero materiae virulentae, lente in primis , corpus asscientis praecipuam sedem esse profert et monet longo S morbos in celluloso, acutos in vasculoso systemate sedem magis habere, utrumque tamen mutuum sibi aditum praebere. Summam tandem curationis addit et textum illud replere vel deplere docet et inter alia in priori casu vasa debilitare et laxare etiam venaesectione, in altero roborare

129쪽

roborare vel dilatare suadet, et omnis generis auxilia profert in his morbis adhibenda.

Aia ut caeteris animantibus ita et homini sua vox peculiaris ξ Disput. an. 17ST. M. PETRO

Med. Paris Resp. Luc. Sa arti. Pl. 3ὁ. Summa huius disputationis Iectu dignae haec est:

Homo, naturae opus primarium, praestantiae simul et miseriae miraculum inexplicabile esse videtur, nam, si adultus et in societate vivens spectatur, reliqua animantia omnia quam longissime superat cum facultatibus animi excellentissimis, tum artibuS praeclaris, sin vero solus et in vitae principio, omnium imbecillimum animal ineptissimumque. Ad facultates animi quod attinet, aliae a natura sunt, ex institutione aliorum atque c0nsuetudine sunt adquisitae aliae. Institutio omnis ex loquendi vi tam magnificatamque diuina existit, quae primum efficit, ut ea, quae ignoramus, discere et alia, quae scimus, alios docere possimus. Hinc quaestio nata est, an praeter homines et aliae belluae gaudeant facultate loquendi, et altera cum prima coniuncta, utrum homini peculiaris vox a natura data sit, nec ne Vox generatim est sonus ab animali per instru p. . menta, quae vocalia auctor appellat, voluntarie emissus; duplicis generis sunt haec instrumenta, alia remota ut pulmoneS, musculi intercostales, septum

tranSuersum etc. alia proxima. Aer ope dictorum organorum exprimitur vel sonoruS, tunc vox dicitur,

vel non sonorus, tune halitus et spiritus appellatur. Id quod spiritum non sonorum essicit, commode vocis Organum appellaueris. Sed quidnam illud sit, quod non sonorum sonorum reddat, de eo magna dostarum hominum

130쪽

hominum est dissensio atque contentio. Veteres ante G A L EN I tempora asperam arteriam formandae vocis instrumentum esse statuebant, sibique persuadebant fistulam hanc simili modo, quo tibiae ionum

reddere solent, Vocem es licere. GALEN v S primus paullo rectius glottidem praecipuum vociS Organum csse voluit. Tandem Do DARDus in actis Acad scient. docuit, asperam arteriam modo suppeditare materiam vocis et praeterea nihil, solam glottidem genuinum et immediatum esse vocis instrumentum, eamque, cum tendinosis labrorum ligamentis magis aut minus coarctata sit, sonos edere magis aut minus acutos. Sed post eum Cl. FERRE IN Ostendit, vocem eiusdemque diuersos tonos sola glottidis arctatione nequaquam explicari posse, idcirco nouam suoque ingenio valde dignam excogitauit explican dae vociis rationem, eamque multis atque egregiis experimentis confirmauit. Est autem haee: vocis instrumentum verum esse dichordon pneumaticum

et labra glottidis, ipsi taenias sonoras siue chordas

vocales dicta, non inepte cum binis clauicymbali fidibus isochronis poste comparari, aerem in haS taeniolas impingentem exspirationis tempore cum ple ctro, et vim thoracis ae pulmonis exspirantis cum

fidicinis dextra plectrum in fidibus lentius vel citius

agente.

Ostenditur itaque, quot distent modis quadrupedum Organa ab eis, quae in volatilibu S reperiuntur. Atque ex modo traditis discriminibus aliisque rebuS, quas experientia nos docet, colligit demum tria organorum vocalium genera, sua natura discrepantia, atque triplicem efformandae vocis mechanismum. Ergo treS quoque classes sonorum animalium statuendae; prina a a voce humana maxime discrepans est auium membranosa lingula in ima trachea carentium; quam vocem sibilantem siue simplicem auctor nominat. Altera est auium aquaticarum