Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

351쪽

sssimus, postquam variis, iisque eximiis orbem litterarum ditauit singularis gratiae speciminibus,

eorum nunC nouum meditatur. Iustit nimirum Cl

MICHAELE M, Professorem Gottingensem Cl. it,neris cuiusdam in Arabiam sic dietam felicem suscipiendi rationem describere, et viros Commendar qui id cum fructu facere possent. Flegit itaque Cl. M ICH A ELIS tres viros, de quibus nullum est dubium, quin voluntati Serenissimi Principis et e pe ctatio ni eruditorum facturi sint satis, eoque m gis , quod illi iam inde ab aliquot annis iussu Registantis subleuati fuerint sumtibus, quanti requirebantur, ut quouis modo se ad peregrinationem hanc aptos reddere possint. Priuatissimis quoquo ea de causa institutionibus usi fuere. Primus, cui vel maxime demandatum id est, ut moreS populorum eorumque eruditionem inquirat omniaque di ligenter colligat, quae ad feliciorem sacrarum lati rarum expligationem omnemque rem philologicam ullo modo pertinere videantur, est FRIDERICUS CHRISTIANUS VON HAVEN, HUniensis, qui nunc Romae vivit ibidemque sumtibus Regis nutria

tur, linguas orientales maximo addidicit studio, omne quidquid in historia naturali, cuius iam antea indefessus fuit cultor, ipsi notatu dignum yisum fuerit, sedulo annotabit. Iure quodam ab hoc aptam rerum earum . quae ipsi Obuenerint, expectare videmur descriptionem, cum in historia nat rati iam dudum hospes atque peregrinus esse desierit, et nunc ea felicitate fruatur, ut consuetudine et consiliis lil. LINNA Ei, quocum vivit, scies tiam suam amplificet et ipse quasi ad iter hoc cum fructu suscipiendum et ad res, quae ipsi commissae sunt. praeclare agendas praeparetur, cumque praetereae . calleat linguas, quaxum cognitionis deis tus maxima

352쪽

maxima iis, qui itinera in remotiores susceperunt prouincias fuit dissicultas et quae plurimos impedivit, quo minus certas susscientesque vel descriptiones vel relationes exhibere potuerint. Nomina enim rerum naturalium, quibus in illis prouinciis appellantur, et nosse et iisdem, qui his popu' lis solemnes sunt, characteribus ea describere, reS maximi est momenti, quae cognitioni historiae naturalis non parum adferre pollet utilitatis. Rerum

vero mathematicarum tertius Cl. NI EuvRG, Fre-

'uensita habebit curam. Ingredientur viri hi peregrinationem mense octobri anni 1 6o et illam conuertent primum in prouinciam, Tranquebar di-itam, exinde in Arabiam felicem, quae ideo praecaeteris electa fuit, quod rerum in ea obuiarum nondum satis certa exsilit historia et quod illa ditior

naturae opibus et tutior proficiscentibus habetur, quam Arabia deserta et petro a. Omnem itaqUe Viri dirigent attentionem ad historiam naturalem, Oeconomiam, morbo S, moreS, legeS, archite fur m, geographiam mathesi superstrui fana, rerum politicarum, se clarum et eruditionis his foriam et linguam populorum istorum, quos sunt adituri. Libros, si quos inuenerint, qui usui fore videbuntur et quos in Europam deportare operae pretium erit, ement et earum rerum, quae ex descriptione sola vix cognosci pollunt, icones; si vero res ipsas, de quibus non timendum est, ne longo itinere cor-1 Umpantur, assequi potuerint, etecum reducent, quam maxime vero id elaborabunt, ut omnium rS-rum propria in ea lingua comperiant nomina. Si qui forte eruditi sint, qui illis viris quaestiones rem litterariam attinentes proponere cuperent, illi

sciant, eos omnem nauaturos esse operam, ut tum,

Cum ex itinere reduces facti fuerint , ad eas apposite respondere valeant. Hae quaestiones mittantur

ad Cl. MICHAELEM, qui, gratissimum quoque sibi

353쪽

sore promittit, si eruditi consilia secum communicare velint, qua ratione sumtus optime impendi possint, verbo, quomodo iter hoc optime et ita institui possit, ut optimi Principis voluntas impleatur inque orbem eruditum maxima redundare possit utilitas. Optat tamen, ut consilia illa circa festum Paschale anni subsequentis I76o azelpisti, quo quippe tempore totius itineris ratio delineabitur. Medicorum et chirurgorum Societas, quae sub auspiciis Serenissimi Principis Hispaniensis Luoo-vICI floret Madrisi, duas proposuit quaestiones, quarum altera ex medicina, altera ex chirurgia est depromta. Illa, quae ad medicinam pertinet, inuestigationem remediorum sic dictorum specificorum respicit: num scilicet vera dentur remedia Deci ι- cs, et quod i dentur, quaenam sit illorum natura πρndique modus per hanc, chirurgicam puta, legeSconstituere studet Societas, ex quibus trepanationis necessitas determinari possit: quaerit nimirum, qui uom snt casus, in quibus tre anati' pro uni 9 et optimo Id habenda remedio' Elaborationes responsionesque ad propositas quaestiones se sub finem anni sequentis 176o disquisituram, optimasque ex iiS

praemio condecoraturam esse, ait, ita tamen, Ut ea constitutum praemium in duas sit diuisura pamteS, quarum alteram is, qui de medico, alteram, qui de chirurgico themate optime commentati Sfuerit, accipiet. Ab ISI ODORE RODRIGU

qui societati est ab epistolis, recipientur dissertatio. nes, quae vero ante primum mensi S decembris diem 176o ad illum sunt mittendae.

Academiam Burdigalensim quolibet anno praemium quoddam physici a se propositi thematis optimae elaborationi promittere et exhibere solere saepius iam enarrauimus. Cum vero praecedenti a

354쪽

no destituta esset occasione ' illud exhibendi, nuunicam quippe aeceperat propositi argumenti di quisitionem et illud adeo in hunc, quem agimus

annum, reseruasset, duo erant hoc anno I7S' distribuenda praemia. Alterum promiserat ei, qui optimam vineae de utandae rati9nem ostenderet, tum quoad diuersa vitis genera, tum quoad diuersum, is quo ea colitur, Hlam. Super hoc argumento Commentarios nec hoc quidem anno, quOS praeCedei

tibus iam frustra expectauerat, accepit. Idem illud itaque ad annum i 762 disserendum Censet Academia et sperat, fore, ut intra hoc temporis spatium ab eruditis illud disquiratur. Alterum vero, quod optimae elaborationi illius quaestionis : qua nam optimo sis ratio gliercuum arbores herendi, pangendi, traducendi resiluendique, se adiudicaturam esse, Academia dixerat, accepit Cl.

CHRISTOPHORUS GODO FREDUS IACOBI, A.

M. Societatis Regiae Gottingensis Socius , qui mer- niger orae vivit et bibliothecae Comitis DE S Υ O L-BERG curam gerit.

De argumento anno II 6o praefixo et de tribus iis, ad quorum commentarios diiudicando S praemioque Ornandos annus 176I constituitur, nihil est, quod moneamus, cum Academiae voluntatem super his supra cum lectoribus nostris communi

cauerimUS.

Eadem Academia nouum haud ita pridem proposuit argumentum, cuius disquisitiones ab eruditis ante primum mensis mali diem i762 expectat: utrum nimirum operationes electricae in morbis corporis humani utiles, an noxiae eqse potui Manent de caetero, quoad hoc et reliqua argumenta, eaedem leges, quas saepius nos recensere meminimus et quas ideo, ut repetamUS, non negesse est. Id tamen lectoribus nostris in memoriam

' vid. Comment. nostr. Vol. VI. P. III. P. S a. '' vid. Comment. nostri Vol. VII. P. II. P. 363 seq.

355쪽

' reuocare consultum ducimus, Academiam de iis commentariis, qui alio, quam latino gallicove se mone sint conscripti et qui Aunorem suum prodant, non iudicaturam, et eos, 'qui ad has leges se Componere regusent, prorsuS facultate praemium acquirendi esse priuaturam. Lugdunensis Academia scientiarum, elegantiorum litterarum et artium, quaestionem proposuit, Cuius optimae responsioni praemium, quod numiS-ma est aureum . trecentorum pondo gallicorum pretii, adiudicabit. Quaerit nimirum Academia: Pules ut causae, quae vinum corrumpant γ et qualia sint curisin, quibus huic mgla partim occurratur, partim quae ipsi medeantur. absque metu, ne tinui naturae inferatur novi. Eruditorum cuilibet , exceptis iis.

qui Academiae huius sunt Socii Lugdunique vivunt, Academia copiam fecit de praemio hoc eertandi,

hac tamen lege, Ut commentarii sermone vel lati. no vel gallico conscribantur et in eorum fronte adiiciatur sententia, quam etiam ut et nomon auctoris schedula sigillo obsignata contineat, quae Com mentationi cuilibet est addenda. Ex his schedulis ea tantum, quae cum dissertatione, quam Academia praemio dignum censuerit, fuit transmissa, aperietur. Ea vero dissertatio, cuius Auctor prius, quam de omnibus iudicium latum fuerit, se ipsum vel directe prodat, vel indiret te faciat, ut eiuS nomen facile coniici positi, ex voluntate Academiae destituitur facultate, ut super eam iudicium feratur. Mittantur elaborationes ante primum mensis

aprilis diem anni 17 6ι Lugdunum G illorum ad Cl.

tuo est ab epistolis, vel ad Ill. DE FLEvRY, Prae fidem eius, vel ad AI ME DE LA ROCHE Typographum.

356쪽

A Societate Londinens, in perficiendis artibus

opificiis et commercio occupata, hoc ipso anno 17S9. praemio statuto condecoratus fuit Cl. io-

gia Berotinensi a consiliis rerum metallicarum, Regiae Berotinensis Academiae scientiarum elegantiorumque litterarum, ut et Academiae Eledior iis Moguntinae scientiarum utilium socius est, vir infossilium cognitione et historica et phy sica versati simus. Problema enim a Societate modo dicta iam anno 17 6 propositum , ex eius sententia optimo explicauei at. Postulauerat Societas, ut cubasti si 'ria exhiberetur, quae exquisitam diuersu tam generum cobusti minerarum descriptionem eorum que n9ta distinctiuar sumeditaret, Amulque doceret, cum quiburmine rasibus et tu quibus matricibus accuresst, qua rati me emerimentis dociniuificiis fit subiiciendum, qua methodo minie Tressera et finalium praeparari yint, qui burquo speciebus arenae quami ad 4unc usum Furft 7 Singolarem quoque suum assensum Cl. LEH-MA NNO dicta Societas eo significauit, ut commmni suffragio ipsum, quamuis extraneum in secietatem reciperent. Ipsa eius diisertatio an glico sermone propediem Londini impressa prodibit.

Iacturam, quam fecerat Argentorat eo b Academia obitu utriusque so ECLER I virorum Optimo de arte salutari meritorum, quorum obitum indicauimus '', nunc demum resartam esse eo maiori cum voluptate aCCepimu8, quo certiuS est, utrum que virum, qui in denatorum succesterunt locum, iam dudum eruditione in orbe litterario inclaruisse. Bolanicam, chemiam materiamque medicam publice docendi munus, quo antea functus fuerat

IOANNES BOECLER Vs, demandatum nune est IACOBo' vid. Commentar. nostr. Vol. V. P. II. p. 36S.

357쪽

TACOBO RE IN BOLDO SPIEL MANN, M. D. Professori huc usque eadem in Academia Poes eos O dinario et Medicinae Extraordinario. Alterius B OECLERI, PHILIPPI HENRICI, Anatomisto et Chirurgiae Professoris Publici Ord. locum nunc occupat IOANNES PFEr FINGER, M. D. In meritorum gloriam et ex singulari gratia Serenissimum Daniae Regem, IACOBO CHRISTIANO SCHA EFFER , sacrorum curam Ratis bonae habenti, Academiarum Caesareae Naturae Curiosorum, Caesareae az Regiae Rouerodensis, Regiae

Gottingensis et Berolinensis atque Electoralis Mo-guntinae cet. socio, viro de historia naturali meritissimo et plurimis pereximiisque scriptis clarissimo diploma mittendum curasse, legimuS, cuius vi Consiliarii Regii Danici et in Gymnasio Academico Al- tonauiensi Professoris Philolophiae Honorarii titulo ac honoribuS exornatus fuit. Qui multis scriptis, partim ad rem oeconombcam, partim ad fossilium historiam pertinentibus, quorum plurima in Promtuari0 Hamburgens edita

exstant, eruditi nomen sibi conciliauerat, Io ANNEM FRIDER ICVM HOFFMANNvM, Iuris Vtriusque Doctorem, rerum metallicarum Iudicem Constitutum et Consulem Sangerhusianum hoc anno IIS9 e vivis excessisse eo magis dolemus, quo praestantior viri huius in his rebus erat peritia. Nuper demum ' historiam breuemque epitomen splendidissimi illius sumtibus augustissimi Regis Daniae sustenti et ab artificiosissimo REGE N pus ad tantam perfectionem perducti operis de cochleis et conchis dedimus. Illis, quae tunc diximus, nunσaddere possumus, quod nunc cuilibet, qui opus il-

' vid. Comment. nostri Vol. VII. P. IT P. 68I-

358쪽

lud sibi comparandi cupidine teneatur, copia illius acquirendi satia fuerit. Haud ingratum itaque lectoribus nostris fore arbitramur, si conditiones

enarramus, sub quibus illud quilibet assequi poterit.

Inchoatum illud iam Plures ante annos fuerat et cum dexterrimus REGEN Fus non tantis praeditus

eri et opibus, ut illud suis sumtibus ad finem perducere posset, singulae plagulae tune temporis pretio quodam in antecessum soluendo iis, qui nomina sua ideo dederant, tradebantur. Sed cum ne hoc quidem modo ille necessarias acquisiuisset impensas, opus illud imperfectum, certe non absolutum, relinquere et a proposito abs inere coactus fuisset, nisi a Rege hoc optimo subleuatus fuisset. Quo dictum est, ut priores plagulae multorum sint in manibus. Ne itaque ii, qui opus hoc possident

imperfectum, totum emere iterum necelle habeant, artifex ille reliquas, quae ipsis deficiant, plagulas exhibendi consilium cepit, ea lege, ut, qui undecim plagulas iam possident, pro ultima et tota illarum descriptione 16 thaleros, quales in Commercio Danico in usu sunt, vel 28 florenos imperiales eo monetae genere, quod argenteam Galli, cam Ludovisianam melioris notae appellant, soluere velint. Quibus vero plures deficiant plagulae, illi praeter pretium modo indicatum pro qualibet tabula a thaleros vel 3 flor. imperiat. et qui totum cupiant opus, 38 thaleros vel 68ἰ flor. imperisti. modo dicto pecuniae genere soluant. Praeter haec indicata pretia iis etiam illud erit soluendum, quod ex via Hamburg0 Nor imbergum cursus publici

nomine requiritur. Non ultra enim, quam Hambu rem exempla mittentur impensis Auctoris. Quibus eoiaditiones hae placuerint, illi nomina sua apud Geor Mu Iacobum Meriing, mercatorem Norimbergensem, profiteantur et indicent, quot

plagulae ipsis deficiant. Rogantur vero iidem, ut

359쪽

id propediem essiciant, ne reliqui aliorum culpa et

nimis diu protracta expectatione offendantur. Nec plura, ac desiderata fuerint, operis exemplaria somi silarum esse Auctor ait. Post spatium sex mensium numerabis a primo mensis martii die anni 176οὶ pretium totius operis augebitur, neC mino- Te, quam ψῖ thalerorum vel 86 Hor. imperiat. e dem pecuniae, ac superius descriptum fuit, geri re soluendorum, pretio venibit. Physicae rationis periti, cum nunquam delati,gata industria in rerum causas, proprietateS et euefectus inquirant, exoptato tandem euentu, quaS maioribus vel plane incognita erant, vel non satis perspella, ita eruunt et quasi reuelant, ut physicae res inde mirabile capiant augmentum. Quis

mortalium sibi persuasisset, hydrargyrum summo

frigore correptum adeo densari, ut naturam fluidam ad tempus quoddam exueret; nam in univgr-

sum sere omnes, cum de frigore disputarent, hoc argenti vivi corpus ex fluidis rebus solum superesse statuebant, quod nec frigori naturali, neque eo, ab arte aliqua producto, posset assici, sed manere semper fluidum atque mobile. Quare, quae sub finem superioris et initium huius anni a celeberrimis quibusdam naturae indagatoribus Petropoli super hac re sunt detecta, valde digna sunt, qua cum lectore benevolo communicentur. Iniecta quidem est huius rei mentio nuper in ephemeridibus publicis, generalis tamen, nec ita Comparata, ut haesitanti lectori omni ex parte persuadeat, Vel

quo pacto quis similem euentum experiri possit.

De fide tradendarum rerum non est, ut quis dubitet, an eis habenda sit, quia, quam commu nicamUS Obseruationum narrationem ab ipsa illustrissima Academia Petropolitana originem habet.

360쪽

In animum induxerat Pros. TSI HER US, vir in a te physica celeberrimus, experientia duce explor, xe, num maiores frigoris gradus, illo adminiculo, quod F AHRENIAE SITIVS docuerat, et post eum

praestantissimi physici stili confirmauerant, brumali tempore producere possit; sed , quod dolendum

erat, corporis imbecillitate impediebatur, quo minus tentamina institueret.

Die 14 Decembr. stili veteris praesentis anni ita

vehemens et saeua fuit hiems, ut thermometrum ad rationem Delilianam confectum ad gradum et os subsideret. Quare Cl. BRAVNIVS , quae saepe fe- Cerat experimenta, de nouΘ repetiit. Spiritum nitri affudit et niui et resolutae glaciei, huicque massae immersit thermometrum. Duplex nata est euentus mirabilitas, primum mercurius praeter

omnem spem et opinionem descendit ad 7o gradum, deinde, quod magis mirandum est, immobilis perstitit. Haec inexpectata mercurii mutatio ad quartam sermo horae partem durauit, nec prius desiit, donec CL sRAvNrus instrumentum hoc

ex libero aere in cstlefactum conclave inferret. Hae miranda re impulsus idem experimentum paullo post instituit cum hoc atque alio thermOmetro, et, quas ante obseruauerat spectabiles mutationes, iterum similes easdem quo deprehendit. Quae cum ita essent, probabili coniectura conclusit, hanc immobilitatem a conglaciato mercurio proficisci. N Iebat tamen tubulos vitreos, hydrargyrum continentes, frangere, quod si statim fecisset, lacili modo ad

vel certitudinem peruenire potuisset. Die 17 Dec. frigus vehementer acutum fuit, ut ei, quod I die obseruatum fuit, parum cederet at praeteriit dies, nec tentamen ullum confirmam dae rei causa suscipiebatur. Verum die a s Dec. horis matutinis a 9 ad somam