Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

561쪽

quam igitur Doctoris Medici honores meritus sum

rat, Vt eos quoque consequeretur, Traiectum ad

Rhenum descendebat ibique, doctrinae suae merbiorumque speciminibus publice exhibitis, disssertatione potissimum sua inaugurali, de notabili quodnmensu febrirpetechialis cum cholerico, causideo cymplicatae, publici iuris ibi facta atque in eadem academia ex cathedra defensa, honoribus, quos petierat, anno huius seculi decimo septimo exornabatur. Sibi huc Vsque inseruiens, nunc quoque ut aliis fieret utilis, Esserfeltam transiit, aegrorum ibi curam in se suscepturus. Quamuis autem fini suo satisfaciendi largam hic loci inueniret opportunitatem, altero tamen anno post abibat Min agum, sedem ibi figens perpetuam. Eum quidem primum sibi nunc pra fixum habebat finem, ut aegrotantium saluti operam ac fidem pro omnibus nauaret viribus, id, quod etiam tanta fide tantaque dexteritate tamque felici successu praestabat, ut apud ciues non solum, sed exteros quoque amplissumam sibi conciliaret existimationem: interim tamen salutaris artis campum

semper extendi posse atque debere a sui cultoribus, probe perpendens, liturarum culturae semper inmus eo vacare simul pergebat, et in primis observationes in aegris obuias notatuque dignas diligenter omnique fide colligebat, quarum multas et Academine Naturae Curiosiorum Aditis et Collestionibus siedictis mediho phylais 'nti fluuiensibus inserebat, multum inde famae apud viros doctos consecutus. Summo, itaque iure honorem merebatur, quibus ab Academial Naturae Curiosorum cohonestabatur, inter socios nimirum ipsius relatus sub Argonautae quarting αu TV Ilab inebr ein Gnaeeu m inmanges tu

Teumoblunae: aus Hem Latemscbeu libens tet vis DOMANDRO S. Hic et illic quidem a sensu verborum phylimorum aberrasse dicitur interpres, caetero

quin tamen eius diligentia laudatur.

562쪽

quarti nomine, quippe quod eo magis ipsi videbatur honorificum, quo maiore olim cum dignitate illud gesserat auus maternuS, DE FE HR. Quam prudens autem atque sollers fuerit medicus, vel nobis non monentibus testatur liber anno huius

seculi trigesimo octauo Traiecti ad Rhenum ab ip editus, quo His0riam medicam de i senterio hmofo- contagissa, quae I 736. xeomagi et in uicinit ei pagis epidemice grai uta fuit, perspicue, do ite ac utiliter,

exponit. Multo is cum applausu a viris doliis ex ceptu S tamque avide emtuS fuit, Vt ante Palicos annos denuo subiiceretur prelo, cuiuS Vere audiae editionis mentionem a nobis quoque suo tempore

factam fuisse '), lectores nostri procul dubio recordantur. Insignem hominum multitudinem infestauerat tum temporii S iste morbuS, magnam quoque stragem efiiciens, contra quem vero feliciter depellendum Myiri eminebat dexteritas cuius fama illud insuper ipsi conciliauerat emolumenti, ut Amplusimus ciuitatis Noviomagensis Senatus phy sici, qui solet appellari, prouinciam paulo post capessendam ipsi offerret; quo etiam munere tam spectata integritate fungebatur, ut illi, antea duobus, vel quoque tribus una medicis demandari solito, ab anno huius seculi quadragesimo tertio ad vitae v9que finem, ex Auctoritate illius Senatu', praeestet solus.

Liber ipse, quem modo nominatlimVS , non ex Omplar solum exhibet, ad cuius normam obseruationes morborum conscribi debeant; sed industriae quoque et artis nostrae pomoeria extendendi cupidinis, qua Noyter flagrabat, eximium praebet documentum. Varia enim usu nondum satis cognita

remedia illum adhibuiste effectusque inde obserua tos rite annotaile inde patet. Quam rem quoqUOVlteriuS comprobat carcinomatis ope solani furiosi, vel Atropae L I N N A E o dictae herbae, infusi,

563쪽

gensi Professore meritissimo, feliciter suscepta atque descripta, a nobis quoque olim fusius enarrata Huic enim de illius remedii viribus denuo factae obseruationi Nosrum vel ideo dedisse occasionem

inde patet, quod illius vim contra morbos Cancrosos iam expertus, laudauerat hoc fere nouum medicamen Cl. w1NΥEllo, Leidensis Academiae Pro

sessori Celeberrimo, qui hoc deinde ea propter, quod

Noser illud tentasset, commendaUerat Cl. LAMBE R G E N circa cuius usum id quoque silentio praeterire nolumus, quod uterque Vir iustam medicinaedosin experiundi inuestigaturus, quilibet unam eandemque deprehenderit. Noypri tamen non in medendo solum peritia; sed publica quoque fides atque

auctoritas, quam sibi comparauerat, nobis est laim danda. Si quis enim vir bonus, hones uS at ille muneribus gerendis idoneus, publicum quoque adipisci velit existimationem, huius, prae aliis, medico prat i-Co, in hominum multitudine versanti, frequens subnascitur occasio, cuius veritatis Myter quoque suppeditat testimonium. . Tantam enim si hi gratiam, uti apud ciues atque senatum, sic et in aula Serenissimi GuILIELMI, Arausionensis et Nassoviensis Ρrincipis et totius foederati Belgii Gubernatoris, conciliauerat, ut ab hoc seculi huius anno qui imquagesimo primo ciuitatis Noviomagensis muneri Senatoris, postea Scabini, tandemque quin quo annis post ab illius Principis vidua, Serenissima et Regia Principe, ANNA, foederati Belgii Gubernatrice , consulatus dignitati in eadem ciuitate admo- Ueretur. Quo nauiora nunc ipsi incumbebant ossicia, eo magis quoque ipsius fides, diligentia, tum in consiliis ferendis, cum publicis gerendis negotiis dexteritas, ita elucescebant, ut apud aulae proceres gratia,' vides Comment. nosset. Vol. IV. P. II. p. 26 I.

564쪽

gratia, senatum fiducia et amicitia, elues fandem amore atque aut foritate polleret, omnium vero satisfaceret expectationi. Consulatus inprimis dignitas eo gratior ipsi erat, quo maioris illam habebat felicitatem, quod CORNEO VM VARELIUM VONCΚ, Virum in re publica aeque ac literaria illustrem, quocum intima iam huc usque sibi in te cesserat familiaritas, in eodem munere nanciscebatur

collegam. Singularem porro Notri in salute rei communis amplifiganda tuendaue industriam post mortem quoque laudant ciues, ut nullam partem temporis, ne in morbo quidem, ad otiandum sibi concesserit. Eo itaque magis acerba illis esse debuit iactura, quam morte ipsius fecere die sexto Nouembris anni 17Sis, quum obdormiendo potius, quam

moriendo, animam salutemque committeret Deo, quem per totam vitam coluerat et cui moribundus etiam confidere poterat; postquam per anni fere spatium a ventriculo male affecto, et uti veri simile erat, scirrhoso facto, omnia, quae et qualia ingesta fuerant, quotidie reddente, CorpuS extenuatum vitaeque longiori omne nutrimentum subtrac Rim fuerat. Quod res N0Viri domestipas attinet, illud adhuc remur esse commemorandum, quod matrimonium bis inierit; prima vice anno seculi decimo octavo, quum in illud duceret matronam pietate animique castimonia commendatissimam, CATHA

RINAM GERI RUDEM BRAHMIAM natam, viri

dum viveret, Experientissimi CHRISTIANI KALCKHovit, ad aulaS Berotinensem et postea Monasteriensem in Ves phalia medici praecipui viduam.

HOC autem Connubio optumae coniugi S morte anno I7 o soluto, alterum iniit matrimonium aDIO IT a Cum virgine virtutibus spectatissima,

ecclesiae ciuitatis, quae est in Comitatu Marcano, Schwe

565쪽

Schwelmen is, sacerdotis meritissimi, filiam. Cum utraque coniuge vitam quidem egit tranquillam. felicem, quin et hilarem, attamem nulloS ex Coniugio posteros, sed eorum loco vitae laudabiliter gestae famam, reliquit. Memoria AUGUSTI IOHANNIS ROES ELII DE ROS ENHΟF, pictoris, dum Viueret, in

ter Norimbergenses egregii et naturalis libstoriae studiosissimi. Studium naturae amplissimum largissimos ubique

patefacit campos, in quos excurrere possint ii, qui eius allecti deliciis, propius thesauros eiuSdem percontari voluerint; hinc etiam sine laude praetermittendum non est eorum virorum studium, qui aliquam pro ratione suae vitae generis arripiemteS eligentesque partem, in ea curatius Ornanda perficiendaque allaborant. Imaginem artificis periti et studiosissimi nobis sistit, quem eapropter mature admodum fuisse ereptum dolemuS, A v G V-

STVS IOH ANNES ROES ELIVS DE ROS ENHO F,

ex antiqua nobili prosapia oriundus, Cuius proaui, ex Austria religionis causa secedentes, prope Norim bergam sedem sibi fixerant. Naturalis quasi ad amtem caelatoriam instinctus in eo excitabatur, patris dum premeret vestigia, qui, scalpendi in aes arto claruS, Norimbergae floruit, ad alia deinde a

Duce Brunsvicensi munera vocatus. Hi z eum ex SCHALIA, Norimbergae oriunda, susceperat. Nec

non aui, FRANCISCI ROES ELII DE ROSEN-

HOF, eum incitauerant clara et principibus quoque viris comprobata opera, pingendi arte celebem mi viri, cuius egregiae artis aeterna monumenta in thesauris ma atum recondita reperiuntur. Natus N n a aWtem

566쪽

autem est Augulaeburgi, anno huius seculi quinto, die mensis Martii tricesimo, quo in loco pater eius arciS curam Oeconomicam habebat, unde simul cum eo Goldstallium in Thuringia abiit, ubi pater dirigendis laboribus, in montibus minerarum caussa instituendis, praeficiebatur. Prima quoque omnis scientiae rudimenta ipsum docuit pater optimus,quippe qui ipsum in delineandis etiam corporibus instruxit, qua in arte ita profecit, ut non solum avidua duce Brunsvicensi ad aulam eiUS vocaretur, verum etiam ad patruelem wILHELMUM ROESE-LIVM DE ROS ENHop pictoriae artis discendae caussa mitteretur, cuius institutione per quatuor continuo annos usus est. Sed ad maiora natus Noster, in eo sibi acquiescendum non esse bene perspiciebat, quare, quum in exteras regiones abeundi nulla sese offerret occasio, Norimbergam se contulit, Academiam pillorum ibi forentem aditurus. Quo facto, quanta ipsi perficienda restent, demum intelligens, seque maioribus picturis perficiendis

imparem sentiens, abiecto Consilio, minoribus pii iuris et sculptoriae arti sese deuouit, tam bono quidem cum successu, ut conquisitis inde opibus in Daniam iter tentare possit, ibidemque et suorum. laborum elegantia et fautorum commendatione regii principis gratiam iniret. Per duos hic annos commoratus denuo alienas visendi terras eum inuadebat desiderium: abibat hinc Hamburgum; sed graui decumbens morbo, eo superato, Norimbergam demum redibat, suo destingens artincto, paruaSconficiendi picturas atque in aes incide di. Quae tamen in artifice laudari satis non potest naturae, quam imitari annitur, perscrutatio, In eo tanta CX-titit ut animalculorum potissimum minorum, qui 'bus insectorum nomen est; indagationem sollicitam magis suam fecerit Nullum itaque anni tempus, quo nouam sibi insectorum copiam futuram esse

567쪽

credebat, Draetermisit: campos, arua, sluasque indefesso peruadebat studio , conquisita autem mox depingebat, deinde nutriebat et ad eorum metamorphoses attendebat; quicquid deinde obseruarat, diligentissime describebat. Eius vero industria, quum aliis non posset incognita manere, Dinim est, ut erucarum potissimum exempla ipsi mitterentur, quorum ectypa in deliciis infectorum , ab eo editis. Plura Occurrunt. Singulari etiam satiore CL AD EL-avLNERI, Pro . dum N Orimbergae degeret, praelectionibus huius viri, in D Eu HAMI Physe O- them logiam aeque ac in physicam experimentalem institutis, interesse Nostro permittebatur. Exinde vero primo ipsi enascebatur intentio, publice suas edendi obseruationes. Bene tamen gnarus, qUaenam sit sui ingenii vis, et qualis in describendo et explicando facultas, quum iis , quae ad notiones Claras distinctasque reddendi atque proponendi requirUntur, nunquam fuerit imbutus scientiis, de erudito et perito circumspiciebat viro, qui ipsi auxiliatrices Porrigeret manus, quem pro suo aliis inseruiendi

feruore facile inueniebat in Cl. D. G Ε O R G I O L Ε Ο

MARDO HYTHIO, qui per pilares ipsi adsistere annos non desiit, quippe qui non solum digessit

descriptiones minorum insectorum, sed artem quoque secandi, et interiora minimorum animalculorum viscera perlustrandi, ingenue eum docuit. Notandum autem obseruatio nos, classes et descriptiones insectorum a RoRSEOO ipso conscript&s,

animaduersones vero eruditaS, in tororum otiam,

adiunctas. a Cl. Hv Tu fuisse. Opus vix esse arbitramur, pluribus id eonfirmare documentis, si qui dem uberrime id testentur relicta ab ipso scripta, quae insectorum, prae ipue erucarum et papili O-num, indolem et na Uram, nec non ranarum sere

omnium historiam tradunt, quae suis etiam locis in Nostris Commentariis indicauimus. Plura

568쪽

quoque Nostro de lacertis aliisque animalibus serubendi erat intentio, nisi grauiori subinde eum invadente morbo tandemque praematura morte fuisset impeditus. Ab eo enim fere tempore, quo Coniugium contraxerat, variis arthriticis vexabatur affectibus, ita ut anno huius seculi iamiam quinquagesimo secundo perieuloso tentatus morbo, toto latere sinistro paralyticus euaderet; a quo morbo idoneis remediis, ipsa quoque electricitate et peritissimorum medicorum consiliis aliquantum restitutus, iterum, quantum fractae quidem permittebant vires, pristino sese deuouit labori. Nihilo tamen minus, quum deperditam sanitatem nondum plenarie recuperasset, et vagis podagricis tent, xetur doloribus, sensim sensimque infarctus vise rum nobiliorum inde enascebatur, qui doloris plenissimos motus spasmodicos essiciebat, tandemquQin oedem a pedum crurumque degenerabat, quod superueniente gangraena vitam ei VS, anXie hucuS-que protrac am, anni huius seculi quinquagesimi noni die mensis martii vicesimo septimo finiebat, postquam per quinquaginta tantum et qUntuor annos orbi potuisset utilis esse. Nullus autem infi- Ciabitur, aequa perpendens adhibitam eius industriam lance, neminem esse ipsi secundum habe dum in rerum naturalium inquirenda et exprimendan tura, quippe qui proprio studio, nulla instructione aliunde accepta, ad intimiora naturae penetrauexit, totique Germaniae honori extiterit, qua de re consentientem habemus, primo nominandum loco Ill. HALLERvM in praefatione, quam egregi. R OES ELII operi de ranis praemisit. Sequentia vero a Cl. ROES EOO Opera su runt edita:

gungen ergor Theti, in welchem die in secis Classen

569쪽

Leben obgebilist, vorrifellat inertistu n AvGvST IOHANN ROSEL, Ministur - chler. Nil nisi g. 17 7. . Huius libri nos supra iam mentionem fecimus Commentar. Uol. IV P. II p. 2IS. nunc tam tum addimus quarti Tomi Tabulas 3 prodiis e. Hi foris naturalis ranarum nostratitam, in qVa 0mnstrearum pr0prietates, praesertim quae od generationem farum pertinent ,fusus narrantur. Cum praefatione Isi. Viri ALHERTI VON HALLER, Aciet. Reg. Scientiar. GJttingens. Praefris. Edidit accuratisque

etiam operis contenta adduximus Commens. Vol. VlI P. II p. 2 8 r. Praeter haec porro edita scripta adhuc supe sunt delineationeS Variae, V.C.

570쪽

Opus de araneis, cuius icones iam parauit B. Auctor, nunc describit supra laudatus Cl.

Nec non lacertarum nostratium historiam promiserat Cl. Ro EsEL, Vid. Comment. nostr. Uol. VII P. 1Ι. p. 296 delineationes etiam varias iam es cerati

sed sine descriptionibus reliquit, inter quas duae chamaeleontis icones habentur. XIX.

Continuatio indicis scriptorum physico-medicorUm, quae anno 17S8 prodierunt.

Recherches historiques et critiques fur les disserens moyens qu'on a empl0yes ju'u' a present pour refroidir les liqueurs; oti l on en indique unconini de temps immemorial et pratique dans lapius grande partie de I Univers, par tequelil est facile, sans nulle depense et avec uia sola tres- leger, de se procurer, dans te plus grandes Cha- leurs de l'ete, des boisilans tres - fratches. Sine loco, I 2 Auct 're Cl. ROUX . Traite historique et pratique de la cuisine: oule Cui sinter instruit de la connoisi anco des animaux, tant volatilS que terrestreS, aquatiques et amphibies de la lason de preparer tesdivers alimens et de les servir; sui vi d'un petit abrege sur la maniere de seire les confitures liquudes et desseris de toutes ejeceS, a PariS, I a C. f.

F. V. T. AE Ρ I N I sermo de similitudine vis electricae atque magneticae Petropoli, 4.

Notes on the postscript os a pamphlet infitied observations anatomicil and physiological by A RE N-