Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

71쪽

constituentium pondera obtinet. Pondus hoc est,

ut Auitoris utamur verbis, proprium mathematie . Computus tamen iste raro congruit ponderi corporum mixtorum proprio experimentis inuestigato. Densitas enim augetur, partibus inter se aritiore,

quam in singularum moleculis fuerat, copula iun-ms. - Nobis quidem, sine prolixitatis nimiae

periculo, non licet singula eXperimenta enumer3re,

quibus Cl. Auctor grauem illum locum des specificorum ponderum in corporibus mixtis, salinis potissimum, ratione illustrauit, salium attractiones definiuit, partiumque illa constituentium quantitates inuestigauit. Numerorum enim subductione omnia absoluuntur; ideoque utiliter quidem legi, at vix et ne vix uuidem breui expositione describi possunt IU. ΜAΥΥH. DousON de Vento, qui Harmati p. 46 tan Afris dicitur. Flare solet ventus iste; statis

quibusdam anni temporibus, a mediterraneis Africae partibus versus Oceanum Atlanticum. Praecedit et comitatur illum nebula densa caligine ae- rem adeo obfuscans, ut vel ea, quae proxime distant, oculis cerni vix possint, ipseque sol sub meridiem sanguineo colore tinfinis appareat. Nebula ista puluerem album Euro sante secum ducit, qui prata, frondesque arborum et ipsam Nigri tarum cutim albido colore infucati Hoc etiam inprimis notabile est, vento illo, quem modo diximus, plantaS arboresque omnes, et ligneam supellectilem, ipsasque hominum et anim Filium carnes vehem enter torreri, omnique humore privari. Sal tartariliquatum, Harmatiane ingruente siccatur; et, quem prolicit ille. sudor, arerrimus est, ut sapore spiritum cornu cerui aqua dilutum imitetur. Humoris quotidie tempestate illa terrae subtram tanta copia est, ut intra nychthemerum tres

72쪽

quatuorue pollices aequet. Caeterum, cUm Ventus ille calamitosus sit plantis frugibusque, hominum tamen valetudini tantum abest ut noceat, ut potius illam confirmet, variosque morbos , febres inprimis epidemicas, et diuturnos languores Cohibeat atque solvat. Variolis inprimis adeo videtur aduersari, ut illas insitione in corpore excitare in capsum, Harmatiane flante, contendas. Ulceribus etiam ille, cutaneisque eruptionibus medetur. Igitur non bene ventum isturn pestilentem incolis esse L. iNDi Usasseuerauit; remus utique diffii rus, pluuiosa tempestate mensium Martii, Aprilis etc. morbos illos atroces, quos Harmatiani tribuit, induci. P- 67. UI. Tn. v EN NANT Desieri io Meleagridis. Νο- tissimum ess auium domesticarum genus, cuius silvestris et primaria species hoc loco inprimis describitur. Multis simul argumentis' demonstratur, Veterum auctorum Meleagridem, Numidam fuisse Linnei, Pationemque hi calcaratum, nostram autem, solius Ameridae incolam , ideoque perperam a Belonis, 'Aldrovando et Gesnero inter veteris Orbis aues relatam fuisse. Ad calcem huius dissertationis breuis adiecta est obseruatio de Meleagride, cui ossea spina ungue adunco armata ex femore

praeter naturam excreuerat.

p., 87. IX. IACOBi RENNELL Descriptio geographicasuviorum Gangetis et Burrann 'ooter. Ex Tibeta. nis montibus uterque fluvius oritur. Ganges inde a fontibus suis usque ad mare aio C imilliarium Angi. longitudine exporrigitur, ripis, ubi latissimus est, 3. milliar. Angl a se inuicem distantibus. Undecim amnium accessu sensian augetur, ex quibus Thamesi minor nullus est, aliqui Rhenum magnitudine aequant. Delta suum habet Bengalensis prouincia, Aegvotio simile, trifariam fisso flumine interceptum. In huius ora maritima sal coquitur

tanta

73쪽

tanta copia, ut incolis ad communes vitae necem tales abunde sussciat. Caeterum Ganges tam parum decliui alueo fluit, ut unius nulli ar. Angi. spatio vix quatuor pollicum altitudine cadat, si in gulisque horis aestiuo tempore flumen trium tantum milliarium iter absoluat. Altera fluuii ripa praerupta est et fere praeceps ; altera ita plana et lente acclivis, ut vada inde in mediis undis existanti Innumeris modis flumen stectitur; nec

vero constans est sexuum ratio, sed in annos mutabilis, prouti modo quicquam ripae aquartim impetu demitur, modo ablatum prius ripae sabulum

ad alterum latus congeritur. Mollis enim est parumque cohaeret terra, quae sumini alueum praebet. Ostiis octo Ganges mari committitur, inger tem sabuli molem continuo secum ducens, eaquore nouis nascendis insulis occasionem praebens copiosissimam. Neque dubium est, omnem terrae tractum ostiis huius suuii interceptum, eodem, Ut Delta Aegyptium, modo, suminis donum esse, cum unius etiam hominis aeuo littus longius versus mare porreestam esse novasque emersisse insilas virum fuerit. Haud infrequens tamen est i i sulas fluchium vehementia rursus euerti. Ganges annua statisque temporibus contingente inundatione H indos anum Regnum, Bengalamque irrigat,

aquarum incrementum capiens, tum ab ingente nubium vi, quas auster, mensibus Aprili, Maio, Iusto et Iulio, a mari ad Tibetanorum montium iuga urget, tum ab imbribus hoc ipso anni tum pore in regione illa cadentibus. Prosandiorum vallium incolae, ne nimia inundatione noxam patiantur, aggeribus exstrustis suminis violentiam cohibenti Summa incrementi quotannis in nonnullis locis r , in aliis autem 3 a pedum altitudine aestimatur.

Aquae copia, quam singulis minutis secundis Gan-

74쪽

ges ad mare deducit, I 8o ooo pedibus cubicis men suratur. Fluvius, quem Burra ooter Bengulenses nominant, ex orientali plaga montium Tibetanorum oritur, Sany00 primum diestus, donec in Assa- mensium ditionem delatus, nomen muteti Gange in quibusdam locis, in maris potisiimum vicinia, latior est, ut etiam 4 vel f milliar Angi. ripae a se inuicem distent. In reliquis eadem est utriusque fluvii natura, et incrementi vicissitudo. -XI. HENR. AMRAΥΗΜ AN Desriptio T,rmitum Afrisam asiasque regiones calidas infe santium. Insecti genus est, quod vulgo Formica alba dicitur, rectius autem, ut a formica diuersum, Termitem

L i ΝN EUs appellauit. Dubitaueris merito, utrum

incredibilem horum animalculorum multitudinem, damnaque atrocissima, quae miseri Asri et in universum calidarum regionum inculae ab illis experiuntur, detestari, an vero magis artificiossim, quo natura duce pollent, ingenium; industriamque admirari oporteat. Quinque sunt Termitis species ab auctore huius dissertationis in Africa obseruatae,

quarum definitiones a Sol ANDRO concinnatas,

lectorum gratia hoc loco descripsimus: I. Termes belliζofus, corpore fusco, alis suscescentibus, costa ferruginea stemmatibus subsuperis oculo propinquis, puncto centrali prominulo. a. T mordax, nigricans, antennis pedibusque testaceis, alis fuliginosis : area marginali dilatata: costa nigri cante. stemmatibus inferis, oculo approximatis, puncto centrali depresso. 3. T atrox, nigricans, segmentis abdominalibus margine pallidis, antennis pedibusque testaceis, alis fuliginosis, costa nigra, stemmatibus inseris , puncto centrali impresso. q. T. de retinor, nigricans. abdominis linea laterali lutea, antennis testaceis, alis hyalinis: costa

75쪽

costa lutescente, stemmatibus subsuperis, puncto

centrali obliterato. S. T. arborum, corpore testaceo, alis suscescentibus, costa lutescente, capite nigri cante, stemmatibus inseris oculo approximatis, puncto centrali impressis. LINNEts S aDterorum insectorum ordini Ter-

mitem inseruit, desectu alarum, in illis, quae vidit,e emplaribus, deceptus. Cum autem inter haec animalcula, pro sexuum diuersitate, alia sint alis instructa, alia iisdem destituta, ab alatis omnino, quippe perfectioribus, totius generis definitio repetenda erit. Pertinet itaque Termes ad insectaneuroptera, quae alas quaternas habent, aculeis que carent aeterum eis toto genere Termites a Formicis disserunt, pari tamen ingenio virum qile animalculum a natura praeditum est. Gregatim etiam, formicarum instar, Termites vivunt; reppublicas habent, duces, consilia, certosque populi ordines, operarios scilicet siue plebeios, milites, nobilesque, ex quorum numero regeS COOptantur. Plebeii reliquis numerosiores sunt; ut centuplo etiam militum numerum excedant. Corporis statura minimi sunt inter populares; granique singuli pondus quini et viceni aequanti His Pera consciunt, materiem construendis aedibus colligunt, cibumque communi officio cumulant. Milites plebeiis quindecuplo fere maiores sunt, forficesque siue uncos acutos ori aflixos habent, quibus dimicant aduersosque sibi hostes vulnerant. Hi pariter ac plebeii sexu carent, aliqque et oculis aerem tam stucliose fugiunt, ut semper in subterraneis locis vivant, viasque sibi clandestinas muniant, et, si quando impedimento casu ipsis oblato ex tenebris prodire cogantur, tamen non nisi sub tubis ex luto

artifici osse substruitis procedanti Tertium genus

L s est

76쪽

est nobilium, qui alis quaternis, oculis, sexuque

diuerso gaudent. Praegrandes natura esseCit, mi litibusque duplo maiores. Horum maxima pars, dum per agros paludesque circumuolant, a formicis aliisque insectis necantur. Pauci sunt a tanta

clade superstites, nec isti, nisi suorum, militum

nempe et operariorum, ossicio, mortem effugiunt.

Hi enim illos reges sibi praesciunt, congestoque luto aduersus hostium insultus muniunt. Singula Termitum respublica quam, si mauis, examen dix ris singulum regem habet, singulamque reginam: qui, cum cameris conclus sint, ex quibus pro diro Corporis magnitudine prohibeantur, licet plebeiis et militibus, utpote exilioribus, aditus reditusquct pateat, desidem omnino vitam agunt, nulliusquo rei nisi propagandi generis curam gerunt. Reginae uterum gerentis abdomen in tantam molem excrescit, ut reliquo corpore 2 oo Oies maius sit, termitis plebeii autem volumen a Oocio vel 3oo oo vicibus superet. Stupendum Ouorum numerum parit; quae simulac ex utero materno prodierunt, ab adstantibus ex plebeio ordine Ammiis, obstetricum quasi vice fungentibus, suscipiuntur, et quaquauersus in diuersas nidorum concamerationes deferuntur. Exclusa ouis soboles studiose a plebeiis nutritur, donec capto sensim incremento ossicium in republica capessere, et pro diuersa cor poris conmrmatione vel operariorum, vel militum, vel denique regum vicem obire possit In primis autem miranda est nidorum ratio, quos Termites communi opera exstruunt. Forma illorum interiorque strusiura in diuersis generibus varia est. Termites bellicosi tumulos conicos, de-eem vel duodecim pedum altitudine, ex luto aggesto exstruunt. Mediam horum partem conclaue regium,

de quo modo diximus, occupat; quod reliquum

77쪽

est in tumulo spatii, concamerationes innumeras habet, variis modis constructas, prouti vel conse vando cibo, cuius maxima pars gumini est, vel

nutriendis pullis, vel denique plebeiorum militumque habitationi destinatae sunt. Tortuosi etiam

amplique canales per medios tumulos excavati sunt, quos tum aquae subducendae inserui re, tum operarum euntium redeuntiumque vias esse vero simile est. Termes atrox nidos cylindricos, tesso prominente conico terminatos, langi formes, aedificat. Minores nidos, sed pari figura, Termes mordax construero solet. Communis harum aedium materies lutum est, quod subter moliendo animalcula ista ex terra effodiunt, sensimque nouas concamerationes addendo, in miram illam, quam diximus, collium altitudinem accumulant. Termiti arborum gummi lignorumque ramenta nidorum in 'arboribus effngendorum materiae sunt. Caeterum mirandus admodum est laborum apud haec animalcula ordo, singulorumque in communi opere industria, et mutuum, quo se inuicem adiuuant, auxilium. Dum

enim in nidis suis maxima populi pars discurris,

conclauia construis, cibum in horrea reponit, pullosue curat, alii sunt, qui velit excubias agunt,

suosque de periculo, si quod imminet, susurro

edito admonent. Tum Omnes in aedium interiora penetralia confugiunt, ut, si diffregeris nidos, vix unum alterumue reperias. Esset omnino, da

quo gratularentur sibi regionum calidarum Africaeque inprimis incolae , si sua sorte contenta viuere, nec nisi in campis desertisque locis habitationes figere vellent haec animalcula. At vero hoc genus insectorum tam infensum est tamque noxium hominibus, ut atrocius illo vix reperias. Eo certius autem peiusque nocent, quo occultius. Clanculum

enim subrepunt, trabes, asseres, ipsaque testa domorum

78쪽

morum penetrant et perlarans, ut saepe nil tale me tuentes incolae tectorum ruinis elidantur. Canales, cquos in ligneo opere morsu sibi patefaciunt, luto intus oblinunt, quo fit, Vt nonnunquam, omni ligno ab illis absumto, lutum tantummodo illius loco supersit. Ρari modo vestes, dolia, Omneque genus utensilium, nisi ex metallo lapideue fabrefactum sit, incredibili celeritate corrodunt. Si quis est, qui labores horum insectorum interpellere tumulosue destruere audeat, eum mordi CUSadoriuntur milites, cruentisque plagis ita infestant, ut citius frustatim illos discerpere, quam, ut a morsu desistant, cogere possis. - TermeS viarum, cum in apricis locis frequens discurrat, neque, ut reliquae huius insecti sp cies, sub terra habitet, oculis semper instructus est, siue alas habeat, siue illis

careat.

Restat, ut titulos in diemus dissertationum m thematicarum aliarumque nonnullarum huiUS vO- luminis, quas prolixius recensere nostri instituti

ratio vetat:

P. 42, 3 OWEN SALIS AUR I BERET ON de supendis quibusdam fuminis essectis, Easthourni in Comitatu P. S8, Sustexit. ἔ7. Sept. I 78o obseruatis. S) GUIL. HUNTER P. 32. noua Cochleam applicandi methodus. T) EDUARD 1 Piso ΤΥ Γelatio de sellis nebulo O in Coma Bereni-P. 8 - ces observatis. AΥAAN. Diciolae de sellis duplica- P. II S. tis nuper inuentis. Io GU1L. HERACHEL Obseruationes Urynomisae de rotatione planetarum circa P- 93 - axes suos. Ia) ΥΗΟΜ. Pg ΝNANT de nonnullis terrae p. 19S. motibus in Prinstipatu Males obseruatis. 13 PH11. i P P i Comitis de AT ANHopκ 'sola ad Ino. Clo p., 197 de aequationum afectarum raditibus. I ) Compendium hinorum diariorum meteorologicorum ex terra

labro ren' ad Societatem regiam missorum a N OR

79쪽

LA TROBE. IS Diarium meteorologicum Societa- p. 199. sit regiae. Ex parte altera indicandae sunt dissertationes sequenteS:XUΙ. ΥΙΗ. CAVALLO De meteoro quodam tu p. 329. cio, d 27. Mart. IPSI. Obseruato. Ab aurora boreali eo potissimum differobat nocturnus iste coeli fulgor, quod stellas non, ut illa solet, tranSparere sineret, lucem constantem non lambentem ostenderet, et ab oriente versus Ozcidentem porrigeretur. XVIII. CAROL. BLAGDEN De calore aquae iv P 33 marino quodam torrente, Gugstream vulgo appellato. Haud procul a littore Floridae, quae septentrionalis Americae prouincia est, rapidissimus obseruatur in mari torrens, aventis, ut videtur, meridionalis plagae concitatus, et a Mexicani maris sinu versus septentrionem ita porrectus, ut, qui ex Europa nauibus adueniunt, illum traiicere cogantur. Hoc inprimis singulare est, aquam in hoc torrentes ex propemodum gradibus proximi maris aqua calidiorem esse. XIX. HENR. C. EN GLEFIELD De natura soli p. 34s.1tinnyenyla in comitatu Lincola, putri effossione determinata. Stratum erat argillaceum, pyrite, teli initis et belemnitis refertum; eo vero inprimis notabile, quod passim calcareae terrae Dustis globulosis interspersum esset, cum alias ager Hanbyensis calce prorsus careat. XXII. ROH. BL AND de feminarum sub partu mor-p- 3 s. tuorumi, Fartutam Utriusquc sexui, gemellorum, m9ustrosorum etc. numero, ex diariis obfetriciis Nosiotro

minster) a stimatu Partuum praeternaturalium ad naturales ratio erat, ut I : So. dissicilium, Vt I: I l. iEx 1897 puerperis, septem tautum sub ipso partu

80쪽

vel breui post partum tempore moriebantur; igitur I ex 27O. Infantum ab illis partu editorum numerus erat I923: Pueri 972, puellae mi. Vnica tres puellas, 23 gemellos, pueros nempe I 6, puellas 3o enitebantur. In tanto partuum nUmero , octo tantum 'rant, vel monstrosi, vel male consormati: scilicet et, cui digiti coaliti essent, i labio leporino, I hydrocephalo et spina distorta, 1 hydrocephalo tantum deformis I, cui palati osset, a, quibus cranii pars deerat; I fetus biceps, I capitis tantum spinaeque rudimentis, sine ullo viscere constans. Partus mortui erant 84, vel Ι: 23, et ex his pueri 49, puellae 3 S. Intra primum a partu mensem ex I Oo infantibus animam reddiderant 8s, vel I ex 16; pueri S 3 et puellae 32, quae ratio est ut s: 3. Adiectae surit tabulae, quibus grauidarum in variis vitae aetatibus, partuum asingulis editorum, numerus, vitam denique per 26 annos ducendi probabilitas explanatur. Putat nempe aut lor, ex 378o hominibus uno eodemque tempore in lucem editis, posta 6 annos I 62o vel Jου in vita superstites esse, reliquos, Vel ζου, intra hoc tempus mori. -- Reliqua, Cum ad solam civitatem Londinensem spectent, omittimus, descriptionem addituri foetus illius, quem supra diximus, bicipitis alteriusque prorsus deformis. Prior ille duo capita, colla spinasque et pedes duos, brachia quatuor, pelvim, penem, funemque una bilicalem singulos habebat. Duae erant thoracis cauitates, Corda pulmonesque totidem , persectiores tamen in dextro, quam in sinistro latere. Ventriculi duo , seiunctique intestinorum canales recto an Oque unico terminati. Vesica urinaria singula erat. Alter ille laetus, quem deformem simpliciter diximus, tam singulari forma erat praeditus, ut dissicilis omnino

sit descriptio. Mater tribus ante hunc partum die-