Confucii Chi-King, sive siber carminum

191쪽

Dii erga nos mutatus est ab eo qui erat summusiorum dominus et Onainator Iam telas infima, quam maximis potest, Conflictatur miseriis. Quidquid loquuntiar insanum est et nefandum jam futura minime prospiciunt. Nullus jam apparet Vir integer et sapientia praestans, cui innitamur et a nobis exulat probitas ot fidos. Cum nihil nisi praesens o obvium attendant et remota nihil provideant, Certo tacendum non est 3 Sed etiam atque etiam moneo ad quos pertinet. Licet ego alio a vobis munere sungar, sumus tamen orianes amicitiae vinculo conji cti, Omnesque pares ;quid igitur Vos bene monens operam apud vos perdo, et quae a me auditis parvi penditis P quae loquor maximi sunt momenti, nolito irridere haec est majorum nostrorUna vox pervulgata: qui herbas in humeris gestant,

ab iis vili conditione hominibus petere consilium ne dedigneriS.

Jam a coelo imminet calamitas, jam non est locus jocis et ludis Senex ego Vera moneo, juventus autem superba me monentem spernit et consilia mea explodit. Nihil go deliros siccine ex onus adeo tristibus materiam risui et ludo quaeritis cum igne conflagraverint omnia, tum frustra remedium quaeretur. Prope est, ut coelum iras suas in nos Xerceat jam magnificae Ostentationi aut demissa adulationi Iocus non relinquitur, quae duo vitia eo devenere ut depravatis moribus rectus ordo invertatur, et qui sunt

viri boni, ii sunt similos puero Chi in parentalibus. Suspirat et gemit populus, et in quanto versemur e-riculo cogitans, hac cogitatione aesugit innimus.

192쪽

Omnia sus deque, miscentur omnia, perit imperium, cujus cladem lugemus quidem, Sed nullus est qui Opulo salutem offerat. Coelum nos docet, idque nullo negotio, quemadmodum facile est instrumstita musica tuti set chi

ita componere ut unius soni cum alterius sonis Consentiandi quemadmodum insignia magnatum T chans dicta, quae gerim prae manibus, si unum alteri conjungantur insigne I Ouui dictum repraesentant; quomodmo dum facile est aliquid manu approhondero , aliquid ali cui asserto' ita facito Oolum mortalium animos adducit, quod facit sine laboro, quin conatiam ullum adhi- boat, ita sacile erudit nox; sed homines ad Vitia propensi sunt; sic noli per te ipse ad malum propendere,

o pravae altirae I OVas ire addere.

Magnates et dynastae sunt Regi pro repagulo populus pro muro 3 magna dili pro septos viri nobiles et sanguine regio principes pro imperii et publicae rei cardine; sed pax et tranquillitas imperii ex amore virtutis est repetenda. E stirpe regia principes sunt regi pro urbe munita id cavendum in primis ne ruat Urbs ot arx illa. Non debet Rox sibi solus timere.

Coeli iram reverearis, nolito securus voloptati te dedero, coeli mutatum animum Verearis, Olit SeCUTUS quam sequeris pergere iam Coelum auguStum perspicacissimum est, et quocumque Xiveris huc te sequitur, ibique adest coelum augetistiam summe intelligens Ubicumque ambulaveris , huc sese consert, ibique adest

193쪽

jacet quam tremendus, Piam verendus Si Summus ΓΟ-rum dominus et dominator, cujus consilia in perniciem nostram maxime inclinant. Coelum hominibus vitam

indidit, hujus tamen favori non temere sidendiam. Omnes initium aliquod virtutis nobis insitae habeinus 3 quotusquisque autem virtutem illam inchoatam opere complet et ad exitum perducit olim princeps uen- ouan in suspiria emampens sic dynastiam In aut Chan dictam ejusque ultimum Regem compellabat o in soli dynastia uia fit ut, qui publicam rem administrant et rei imperii gerendae

praepositi sunt, potestate sua in populorum perniciem adeo abutantur, crudele tyranni OpUlOrmo opes adeo eXhauriant et coelum non alios quam imbelles et Virtute adeo tenui viros proserat tu tibi tanta mala accersivisti hisque dux per te praeivisti. Sic uen- ouan suspirans heu tibi dynastiae In aut Chang ultimo imperator, parte tuae erant Proborum Virorum opera uli sed quos adhibes, ii potestate sua in perniciem publicam abutuntur; sic Ominum invidiam incurristi, quae respon8 dari CuraS, ea ad rem nihil faciunt prasedones et harpyiae in aula versantur, atque ita in maledicta et execrationes populus in te prorumpit, nullus ius est finis horum malo

rum, modu nullus.

Sic uen- ouan suspirans: seu, seu tibi dynastiae In aut Chan ultimo imperator tu imperii damno magis magisque invalescis virtuti ducis, Modomnium animos in te concitaveris. iam virtutem X-

colere nihil cures, nullus a tergo, nullus tibi a latere

194쪽

adest cum virtutis studium negligas a fidelibus ministris et dignis praesectis destitutus es. Sic uen-Ouans dolor percitus : hou heu tibi dynastiae In aut Chan imperator, tu contra coeliinandatum in madidus, oris colore mutato, sceler perpetras. Tu in te ipse peccas, mane an VeSpere nihil curas ebrius noctis vigilias agis et temporum Vicibus inversis diem habes pro nocte. Sic uen- ouang vehementi dolor commotus:

hou hou tibi dynastia In aut Chan inaperator, tu similis es cicadae , vel aquae bullientis ros imperii sive

pareae, Sive magna ad POXimam ruinam Vergunt homines tamen non aliam pergunt viam, neque ob incoepto desistunt omnes in imperi indignantiar, quorum in dies crescit indignatio 3 regnaque extera Vel

ipsa indignantur. Sic Ouon- ouatig hout seu tibi dynastiae In aut

Chan postreme imperator Summo rerum domino et dominatori sua sunt stata tempora. Sedra n dynastiae imperator antiquitatem non adhibot. Esto, non sint tibi seniores et gravissimi viri, at enim non desunt leges et recta rogiminis Orma quam a majoribus traditam accepisti; quae cum Omnia negligas, nihilque audiaso imperio tuo ultimum imminet exitium et ingentem coeli favorem brevi amittes. Sic uen- ouans dynastiae vestrae In ut Changdictae sortem deplorabat vox est trita, inquiebat, et pervagata quae ait inclinata os arbor, jam cecidit, ejus radices avulsae, sed ram ejus et rondos adhuc illaesae remanendi prius autem ejus praecidentur radices infelix dynastia, nun a te procul aberat speculum,

195쪽

ΡΛR III. C P. S. 171 dynastia H i a scilicet imperator in quo tamquam

in speculo prospicere potuisSeS. Ode . Oris species et ratio agendi gravis et bonesta est viruitum conciliatrix et quasi vinculum. Vox est pervagata et in ore Onainum frequens , haec scilicet S

piens vel ipse desipit. Omnes in aliquo desipiunt et

suos quisque patimur manes 3 hic est naturae nostrae

morbus. Sapientia o stultitia, haec duo ita contraria, in homine inter se pariter certant. Ηοmine nihil majus, qui est pro exemplari in rerum universitate proposito. Virius egregia et eminens gentium omnium animos sibi conciliat. Qui magna meditatur nec sibi sed bono publico consulit consilii sui tenax, qui in sutura prospicit, et data occasione Caeteros sapienter monet, qui speciem prae se gerit dignitatis plenam, cautus, et sui diligens, hunc ducena sequi, hunc imitari gaudent. Sed tu, cui incumbit reipublica cura, rempublicam Perver8 geris, Omnia misces, quibus praestas dotibus, iis in malum uteris, o vino et crapula dedis qui sit ut libidini serviens tuos successores nihil cogites fiuidni reges antecossores tuos consulis quorum Vestigiis insistas et quam regiminis Ormam praecellentem tibi tradiderunt, quidni servas et retines Augustum coelum non fastidioso agit, quod tamen simile est aqua torrentis ita facile malos in perniciem abripit, in hac aqua demerguntur et pereunt. Sive

iis ouan quem ching-tan debellavit, e suit drnastiae II La ultimus.

196쪽

surgas o lecto, sive nocte jaceas in lecto , Sive ae les tua aqua ConSperga et Verras, in rebus lovissimis tu dubes aliis praeire exemplo. Quod ad magna per tinet)Curru et equos, arcus et sagittas arma et gladios parae adorna, ad bellum suturiam to accinge, barbari Mati Australes procul arcendi. Id age, ut populos tuos docendo perficios. oris et aequi et quae sunt tua Reguli propria officia eorum Ser . Vantissimus est 3 quae praeter Opinionein accidere OS- Sunt, ea praecaVe. Uae loqueris eorum diligonliana adhibo, in tuo oris habitu nihil sit inducorum, Omnia Itonesta et ad speciem composita sint. In Omnibus humanitati studo. Si omina insit macula, laevigatiar gemma et nativo spicia lori redditur. Si versum perperam proseratur, nullus remedio locus relinquitur. Ne sis in loquendo levis et inconsul iis, Oli incuriOsus esse. Si loquendo tibi ipse non praecaveris Tul- Ius est muralia iam tuam arripiat, et a loquendo conti-nseat. Non sunt verba temere proserenda. On os vernum maxime principis quod irritum cadat; non est Virtus quae suam non habeat mercedem. Si amicos tuos bene tractaveris, populum et filios lia os tibi amor du-Vinxoris, continia erit et perpetia nepotum tuorum progenie , et gentes omnes tibi addicta fiunt. Cum in amici tui sapientis viri conspectum Venie S, nihil tetrici sit in vultu, sed benigne amicum XCipe, id semper timens, ne quid peccos cum domi versaberis ab hominum conspectu remotus, vel ipsum cubiculum et latebras tuas reverere, ne quidquam turpe in te ad-niittas, dicens : res erit secreta, nec potest ab hominibus resciri, ab hominibus videri u se spiritus coim

197쪽

Nunquid illo falli polost

Tu dominus es et Rex, virtutem igitur colito, bo-ΠΠ8 Sto probus esto, tibi tuoque agandi naodo invigila, id cave se quid vitii in tua assendi ratione deprehendatur. In to nihil sit rationi dissonum; sic aliis praeibis exemplo, quod sequantur. Qui mihi mala persica du-dit, huic priana offer ut gratum animum significem. Qui vitulo aut agno cornua esse ait, illo profecto filiolos suos in errorem inducit: et nulla sua virtute princeps, qui sibi uorum Obsequia o amorem conciliare vellet, frustra operam perderet, quasi si in agri cornua quaereret . Tenero et tortuos arboris ram serica fila circumvolvi possunt. Comitas, benignitas, et erga alios severentia sunt virtutum fundamentiam. Sapientem et stultum inter hoc inloros discriminis Sapienti do consilia nec frustra, ille quod bonum est sequitur, tulta autem mo monentem falsitatis accusat homines ita sunt, quot

capita, tot enSUS. Houl filioli moi octa a pravis secernere nondum novistis. Ego vero Os monens, non O tantiam manu duco, sed singula moneo; non modo Coram praecipio sed ad verba mea vestras aures arrigi curo. Nunc si ignorantiam vestram causemini, vana certe erit eXcusatio Vestra qui jam aetate adulta facti filios vestros in sinu Ovetis. Quis tandem, modo non supeΓbux, non sibi ipse sapiens, cum quid faciendum mane reSciverit, ad Vesperam usque rem perficere negligat Coelum augustum, perspicacissimum coelum, mos vitam infelicona ducimus Cum vos ego vitium inter et

198쪽

virtutoni in bivio ancipites Viderem, sollicito oram animo; nullam diligentiam non adhibiti, ut Os erudirem et doctrinam inculcarem, Sed me audire neglexistis docu- monta nihili secistis, immo inde materiam ludo sit risui quaesivistis. Non est quod me inexpertum se inscium

dicatiso quippe qui aetatem decrepitam attigi, et sero

sum nonagenarius.

Ηhu filioli sit antiquam doctrinam Os docui si monita mea impigre audiatis, et consilia mea oquamini, erit fortasse, ut a Vobis malum ingens deprecomini. Sed iam a copi nobis calamitates proXime instant; et a coelo rogi, hujus exitium imminet. Exemplum non longe osta nobis. Augustum coelum nihil errat, nihil fallitur; sod vos a recto deflectitis et prava sequimini atque ita populum ad summas angustias adigitis. Morus arbor erat tenera et densa, cujus rondes et rami Umbra sua subjectam terram late protegebant. Jamotus decerpuntur pallida et sine succo solias qui sub hac

arbor sunt, laboribus remuntur, eorum animus maerore usque conficitur, curis acerbissimis uritur, o dolor summus est. Coelum auguStum quantus est splendor tuus ecquid te nostri non capit miseratio Procedunt quadrigae feroces eunt equi, alte tibialamicant vexilla Ventisque huc illuc agitantur. Jam omnia

miscentur, ordo nullus SerVatur, nullumquct regnum cui non asseratur exitium, quotquot sunt nigris capillis homines i. e. Sinae eorum omnium Omnannis est pernicios. Heu proh dolor imperium pessimo est statuo in commune exitium praecipitat.

199쪽

Jam de imperio conclamatiam est. Jam coelum loro nos nihil curat. Ubi sedem gamus, ubi sistamus locus non est. Aufugere Viset quo tandem fugio. Corto non est sapientis contendere et rixari. Quis tandem ad haec mala gradum secit, et quo devenimus, eo miseriau quis Viam munivit Variis curis angitur et cruciatur animus, patriam meam cogitans, heu me infelicem, qui vitam adeo miseram vivo i uui in coeli rmes iras incidi ; ab occasu ad ortum, hiis landem refugii locus oh in quantas misorias ovoni P Limites nostri in quantis angustiis versantur lFiunt quidem consultationes, cautiones adhibentur quidem, sed res imperii pejor in dies et dolorior sit statu uuid patiamur moneris, quis praesectorum et magistratuum faciendus delectus doceris. Quis cum

serrum candens manu apprehenderit, non ad aquam prOperat, quo manum adias tam injiciat cum Omnes ad naufragium certatim ruant, quomodo tantis malis modori

possunt Similes sunt homini, qui adverso vento incodens halitum vix trahoro potest. Si quis prodire velit malo

remedium laturus), rustra Vires adhibes, inquiunt omnes, tantis malis nullus remedii locus . Jam a riculturae quam regendo imperio operam dare molius uvat; salius est, Victum cum agricola e agro colendo, quam e republica curanda quaerere. Agrorum cultura

jam in pretio habetur, magisque placet, qui inde paratur victuS.

Coelum calamitates inseri, imperii perniciem molitur, a nobis evectum imperatorem ex solio deturbat,

agros nostros locustis dat in praedam, pallent ubique

200쪽

sogotos nostrae. O infelix inaperium Sinonse, vastitatem et stragem luaminiat non defleat Cooli auxilium ima plorare Vellem' sed vires non suppetunt et onus est cui serendo impares sunt humeri. Rex benignus et clemens populorum spe et oculos ad se convertit, sibi altentus magnam consiliorum suorum diligentiam adhibet, ministrorum suorum in primis dolectum habet. Rex autem iniquus sibi ipse sapiensost, sibique et Vanae prudentiae praefidens eo tandem dovenit ut statum imperii perturbet, et populorum a Seomnino abaliene animum. In mediam sylvam conjice oculos, ibi cervos binos et binos gregatim euntes cernere est. Sed jam nulla fidos quae ab amicis ipsis exulato et amicitia jam stat nulla. In re hominiata versatur sermo qui sic ait: ito, redito, ubique angUStiae. Vir sapientia praecellens remota prospicit ei loquitur, multorum stadiorum intervallo dissita intuetur. Stultus autem an gaudio Se tradit. Ossemus equidem multa bona monere, sed loqui limemus. Qui sunt jusmodi viri boni, eos non admittunt, neque eorum utuntur opera inhia mani latem et crudolos

In protio habentur, sic populi libidini sua sorvientos ad

phava quaeque ultro feriantur 3 nihil non audent, et latro

plis vallibus patet illi via sic viri probi suam pergunt

viam scilicet rationis leges sequiantur et Virtialem XCO-lia it. Improborum Via Obscura est et in sordibus suis vitiorumque sentina latitant.