Caroli Paschalij Regis in Sacro Consistorio consiliarij Legatio Rhætica

141쪽

MDCVI LE G A T i O gecernenda, quae ij multo prudentilis,

dc utilius tractareny , qui praeterita decreuerunt. Ceria dum aequalitati consulitur , lumen , quod homini rudenti e prςcedentibus praeferri de bet, extinguitur . Hinc multa perperam decerni manifestum est , quae semel admissa defleri magis quam emendari possunt. Non ergo mi rum, si bolia consilia iacent, si omnia confusio amplectitur, dum sum

ma potestas . , sicuti gladius in vagi na, nusquam sese exerit, sed eb de prehenditur inualidior, quod disper gitur in uniuersos, in quibus ipsis parum est autoritatis , dum omnibus omnia licent , neque quisquam Vere'

xur pessime Rempub. agitare. Quod malum sisti non potest, nisi ope eius

, Senatus, in quem collecta summa potestas quanto uniuersis praesidio, tam to improbis terrori sit. Y Quo animo censes esse bonos ac strenuos viros, ubi nullum inter be

142쪽

nefacta & malefacta discrimen est γVbi turbatores publicae rei sunt prae cipuo doco 3 QDd si uniuerst semtis consilium extaret , , ut bonos iec ritas , & ex benefactis laus sequeretur, ita paucorum improborum supplicia irent in exemplum C terorum.

Respublica , quae nunc laborat , ac propemodum collapsa iacet, egregie staret. Ad hanc felicitatem multitudo nisi ductore Senatu,ne niti quidem potest. Rhaetica Respub. corpus per se non VI inualidum languet, quod huic cCrpori nullum caput haeret, hoc est, nullo seniorum , & prudentiorum consilio rςgitur. Dum enim singulae

communitates corum tantum, quae

sua sunt, satagunt, & quidem seorsima caeteris, omnium securitas dc commoda deseruntur , totumque illud corpus, cuius communitates membra sunt, titubabit, donec summi ac perpetui senatus autoritate solidetur.

I iiij

143쪽

MDC VI . LEGATIO 1 VII ins est ille mortalium, qui hodie laudeat agitare consilia cum Rhaetis, Si f apud eos expromere quidpiam sexij,& arcani , apud quos nihil est tam recon- ditum , quod non continuo dispale cat 3 Apud quos diuersissimis sententiis homines omnia pariter excipiunt Ex his nonnullos vitium curiositatis

eo impellit , ut totum negotium elu- :dant, alios ut omnem rem ad malevolos deferant. Ergo extare senatus debet, apud quem quicquid ad regimen rerum , & ad uniuersos propugnandos pertinet, tuto deponi possit. VIII Ridicule metuas, ne hi, siue consili

ris , siue sonatores sensim evadant tyrandi. Id modo date operam , Ut ebonis edecumentur Optimi , e paucis prudeliti oribus prudentissimi. . Hi quidem nullis inuidiosis opibus subnixi , nec ullis arcium recepta culis abditi , nec satellitis formid biles , sed sola benefaciendi laudo conspicui omni ope id agent, Vt

144쪽

uniueris gentis fauorem feliciter experiantur. Certe in eius potesta te temper futuri sunt , nedum utvlli tyrannidi fautores , aut pro

rimi Rhaeticam libertatem fortiter propugnabunt. Si quis horum a rectavia aberrauerit, in hunc cur non ab alijs seuere animaduertatur 'Hisce consiliariis aequum est, de publico stipendium procedere , quod eis ad vitam honeste tolerandam satis es se possit. sane stipendio releuabuntur sumptus illi, quos , Undecunqν sint, frequentissime fieri necesse est initiones & reditiones ex ijs locis in quibus vique adhuc opera lusa verius est quam posita. Circumspicite alias Respublicas. Nullam aduertetis quae non nitatur eo consilio, quod ibi cst columen,& prae idium rei. His ac talibus, quae & praesens necessitas, & sua cuique prudentia subii-

145쪽

MDCVI LEGA ΤΙ Ο ceret, diligentius Perpensis, sequuta est electio eius consilij, in quod omnis publicae rei administratio collata fuit,

cum hac exceptione , ne inconsultu communitatum bellum iubeat, ne pacem , ne foedera faciat , Ne quid quod sit publici iuris vendat, & aba

lienet, Nemo item in eum ordinem

assumatur, qui non iudicio legati regis probatus sit. 33 conditio ibi nequicquam adiecta , cum m ibi tunc qui dem vix quisquam probe notus esse posset. Per eosdem dies, quod eius consilij eonsessus Tusij , siue Tosanae futurus esset, relicta Curia, eb habitatum tui. Ne quid hic dicam de sinisteritate eo rum, qui Curiae tunc largiter possent. Hi quidem ut se Fuentano magi S, mugisque probarent , urbanam plebem

in nomen Gallicum in dies accende

bant. Q s inter diutius versari, a mei muneris dignitate alienum duxi. Eodem tepapore Tigurini ac Ber-

146쪽

R H AE ae I C Tonenses, uti polliciti fuerant, Rhaeticis legatis quos e regis aula rediisse dixi, responsum, arrectis Ynruersorum anumis, & auribus expectatum dederunt in hunc modum, Rhaetis nos quidem

sumus autores, ne armiS contendant.

Enimuero legatos ea res, quominus expectata esset, Vt improuisus turbo, atrocius perculit. Certe dixerunt, sibi consilium, quod non peterent, dari: Auxiiij quod peterent, totam mentionem silentio tramitti. Num maius ali quod dedecus, inquiunt, maiusue periculum omnibus iis, qui liberi dicimur , expectatur 3 Annon illa arx, quae Rhaetis imminet, Rhaetorum Vicinis. infinda minitatur Z Si una voS com-imouere non potis est, quid tunc consili j capturi estis , clim aliae pluribus locis aspicientur 3 Nam isto quidem

rorpore communis hostis ad alias exae dificandas inuitatur. Cςterum satis constat, nunquam quicquam aequi a Fuentano pactionibus impetratum

147쪽

iri. Metus ei faciendus,& vis ostentanda. Haec una hominem tanta superbia&iniustitia, submissiorem, & aequiorem reddet.Hanc saltem viriumosten

tationem, si non earum eXperimen

tum, se a vicinis foederatis expectasse dicunt. Sed quam falsi fuerint, nunC demum intelligere. Haec Rhaeti. At iliali sua decreta pluribus rationibus confirmare institerunt Postremὁ,ne pror sus irritos dimitterent, dixerunt, se Rhaetis missuros duas militum cohor-

tes, quibus tertiam stipendi j partem ipsi suppeditaturi sint , adiectis tamen quibusdam conditionibus , quarum

occasiones chim iam dilapsae essent, rem totam irritam reddebant. Perco tantur legatos, Reliquam eius stipen

dij partem ecquis militi suo missurus sic. Addunt, si quo maiori damno Rhoeti afficiantur, se eis, vel dispendio

fortunarum , & sanguinis adsuturOS.

Haec Rhaeti non responsa, sed ludibria

interpretati, apertesuam credendi te

148쪽

R Η Ι C A. TI meritatem increpare, qui res ab ijs cxpectassent, a quibus nihil nisi verbo

rum ambages acciperent. Huccine r

cidisse tot legationes , tot in Heluetibam profectiones, eamque summam socialis auxilij expectationeni, qua pertorum biennium nos suspensos nabuerunt λ Scilicet, cum hostis Clauenam& Vallellinam nobis ademerit , tunc nostri auxiliatores aduenient. An, Ut hoc tam luculento beneficio gentem nostram deuincirent, nos tamdiu sibi supplices esse dura illa corda pati potuerunt Hςc in Rhaetia. Glaronenses,

qui pagus a Rhaetis haud longo distat

interuallo, estque foederi Griiso tin gularibus pactionibus adstrictus, ani mosius cum Rhaetis agere ausi, situm se sanguinem, & sua omnia Rhaeto rum saluti ex foedere condonaturos professi sunt; addito tamen se esse pamperes. Ideoque potissimam opem ab rege expectari. Vnde cognitum est, Omnes Helvetios si armis certandum

149쪽

soret, tunc ea via hoc Rhςticum ne gotium reputasse, perinde ac si non suae, &sociorum incolumitati, sed uni regi omnes militaturi pariter essent. Nec enim tam sua pericula circumspectabant, quAn sibi in consilia ac de stinata regis inquirendum censebant. Et quidem eorum consuetudinis est, siquid fieri, aut non fieri ipsorum maxime, regis minimum intersit, intersit tamen, regem Vti omnes aspectenta, omni se onere alleuari, totum pomus in regem inclinari quum censeant. Creatio consilij secreti Fuentanum

hactenus penetrauit, Vt eoS metuere coeperit, quos antea, Vt iniuriae opportunos, contemps erat. Acrius agit

cum iis, qui in Helvetia suae factionis populares essent,ut inde literet ad Rhγtos dentur tantum non minaces. Iis certe literis Helvetii, quaesita verborum asperitate, Rhaetos monent, ne

quid vi agendum suscipiant. Caeterum quod dixi, decretum com-

150쪽

munitatum pagis fuisse probatum,ue rum est. Sed id postea Friburgenses immutarunt. Palam enim dixerunt, se in ea sententia nunquam fuisse: dc Ba- densem scribam id praeter mentem suam ei decreto addidisse. Certe, dum eum scribam, qui haberetur vir bonus, insimularunt falsi, creditum est, eos

Fuentanq; & quinque pagis abbla diri voluisse.

Per id tempus, cum ad Engadinem ses inferiores, quς est una Rhaeticarum communitatum, allatum esset, in Tyrolensi comitatu eorum omnium, qui per aetatem arma ferre possent, recen 1ionem esse factam,veriti ne eae copiae ad libita Fuentani aduersum se compararentur, ipsi quoque suos milites recensuerunt, quἷplusquam duo mi lia fuisse dicebantur. Id ubi Oenopomti rescitum, Tyrolenses itidem metus inuasit, nequid in conlimitiis Engadi-nenses noui auderent. Idcirco nomine Maximiliani Archiducis illo mi