Caroli Paschalij Regis in Sacro Consistorio consiliarij Legatio Rhætica

461쪽

rebus Rhaeticis quicquid sbi collib, tum fuit , disseminarunt , omnia contra fidem. In primis illud insigne beneficium i , quod tibi nomine regis obtuli , silentio tramis. sum. Id quoci Helvetiis permirum accidisse , ij memorant, qui inde

huc veniunt. Hic , h1c tuos oportuit esse dicaces e, tantique regis benignitatem palis praedicantes eorum , per quos transirent , aures implere laudibus eius, non ubicunque ensent, malignis , & mendacibus se monibus meliores violatum ire. ILlud quoque dicere non dubitarunt, Eam transitus facultatem a me tibi oblatam fuisse , quod metuerem, ne sine ulla ope nostra de foedere rem conficeres. Hic vero , quid ego tibi multa dicam 3 Rem tibi autorem habe ; dc inde abunde cognosce quid absque ope nostra conficere

possis. Si lubet, perge qua coepi sti. Quo magis procedes, hoc tibi

Ff iiij

462쪽

DCXIV LEGA ΤΙ Ο

liquidius constabit, mihi tunc nullam fuisse , ac ne nunc quidem ullam

causam esse metuendi ista vestra sonora magis quam metuenda. Mi rum certe fuit, illum haec omnia auditu tam aspera tamdiu attentum, ac tacitum auscultasse , nec ad vi- , lam carum rerum respondisse , ad quas , si verae non essent , exarsisse

debuit. Verum ita est , Cui con scientia defensionem denegat , si-l entium imperat. Tantum dixit, fieri posse, ut multa mihi dicta ne rint , quae non sint vera. Qui esst re ceptus illorum , qui e laqueis veritatis excusate elabi student. Dixit quoque, se nondum Rhaetos rogasse De dus , hoc innuens, si petiisset, obtineri potuisse, & adhuc posse. Senatus Venetus, inquit, lenta, & cauta consilia subitis antehabet. Nihil quidem acturus est, quod regi displiciturum sit, cui suam singularem obseruantiam cupit esse perspectam.Iam rempus,inquam a

463쪽

R H AE T I C A. 229 esset, veterem istam, ac tritam oratio

nem mutatione mentis, & consilii tomprobari. Postridie Curia discedens ibas aedes ita instructas reliquit,Vt cito redeundi animum hinc proderet.

Traniactis paucis diebus, iussus sum

petere a Rhςtis eam delectus partem, quam uia Sens Helveticis militibus ad iungere solet, quoties regi ex foedere scribuntur sex millia militum. Eum delectum Rhaeti impigre habuerunt.

Eodem anno noua de causa iuxta s ditionem ventum. Sane maiori metu Rhaetiam conterritam , quam motu concussam constitit.Eius nouitatis ini'

tium fuit in pago Cicereio. Inde tramsiit in Trimontanum. Protestantes in Vtroque pago ecclesias ritibus catholi

cis antiquitus destinatas sibi concedi licentius flagitabant.Catholici respondebant, ea templa a maioribus idcirco fuisse condita, ut in iis catholici ritus celebrentur. Anteactis quidem tem poribus usque ad eum diem nullum

464쪽

MDCXIV LEGA ΤΙΟ alium Dei cultum eo inductum fuisse, extra eum, qui apud catholicos in usu est. Hoc ius vetustate corroboratum sibi adimi non passuros. Si sibi vis fiat,

se vero iusta iniustam repressuroS.C5-tra,protestantes diccre, Virisque communes esse maiores, qui sibi, & posteris illa templa aedificauerint ad vota nuncupanda, non distincto , quo ritu. Sibi quidem non esse eam mentem, ut iis templis catholicos arceant. Verum nec aequum esse,se,eorumdem maiorum. posteros inde excludi. Om nes pariter, sicut eiusdem iuris consor res iisdem templis uti oportere, haud minus quam eodem foro, aliisque lo cis , quae ibi sunt publici iuris. Vici bus tamen, ac temporibus discriminatis, ne alij aliis impedimento sint. Eo dem iure nixi partem reddituum ecclesiae aequum censent cedere pro mercede ministris debita, qui sibi sint id ipsum quod presbyteri catholicis. Sa ne ecclesiasticis hominibus ea bona le-

465쪽

gata fuisse dicunt, qui sibi non sint presbyteri , sed ministri. Catholici

neutrum fieri posse firmant. Nam quibus maiores dicant esse eosdem , his hodierno die esse diuersa sacra, quae priscum illud ius mutent. Caeterum silauic nouitati locus sit, & fraudem, &vim fieri iis, quae testatores iusserint.

Hos enim constat, non alios ibi ritus, quam usitatos, dccatholicos induci voluisse. Qui ergo, veteribus darimatis, nouos accersunt, hi noua sibi templa, propriosque ministrbrum alimentis redditus statuant. Catholicis templis, ac redditibus abstineant.Chm h c iurgia in dies gliscerent, occasione Tri

montanae ecclesiae prope ventum ad manus est. Sed cium protestantes, illuc adducto secum, dc inducto,catholicis nec opinantibus, ministro, paratiores venissent, haec in pago Trimontio catholicis paganis quiescendi causa fuit. Qui interim , Ut qui numero superetur,sibi vim fieri apud suos gra-

466쪽

uiter queruntur. Et Vero protestantes

tunc quidem catholicos ut sibi viribus impares, magis, magisque despectabant. Iam seditio, iam omnis pestis

erumpebat, cum,quibusdam viris bonis adhibitis, cogitare coepi, qua ratione nascens hoc malum proteri posset. Et iam ad hos rumores nonnulli Curiam conuenerant. Hos consecuti sunt alij, qui in utraque parte antesignani dicerentur. Vt adfuerunt, aeo re ab eis impetraui, ut concordiam litibus an teponerent , & pacem quam turbas mallent. Pactionibus rem transigi pos se dixi,s,ut inter consanguineos populos fieri par est, res tractarioni mande tur. Hanc rationem sit sequantur, mul to sanguini parcitum iri. Verum ea, tunc erat inflexibilis quςdam virtus que partis, dc pervicax indignatio, ut irae, minae, questus acerrimi tractatio ni, & quietis colloquiis intercederent. Catholici audentius agebant, ut iure superiores. Protestantes ferocius ut v,

467쪽

ribus potiores. Denique cum inter hos& illos medius utrosque modestiae ad monerem , & omnibus idemtidem

subiicerem,quanti apud ipsos publica,&priuata talus esse debere t , iamque illa utriusque partis ferocia per qua

dam interualla detumesceret, tenui ut in aedes publicas utrique conuenirenix.

Ibi articulis ordine scribendis ab omnibus pariter opera data. Deinde singulis articulis diligenter perpesis,quid quisque super singulis dicendum haberet, quieti, & attenti vicissim pro pserunt, & audierunt. Post haec exoridia me impense rogarunt, Vt ea tracta tio domi me , meque praesente, & armbitro , optato aliquo fine terminari posset. Annui. Nec ipsis meas aedes tantum ad opus tam falutare ut paterent, concessi, sed & me ipsum ei tractationi assiduum praebui. In primiS,

OmneS monere non destiti, ut, positissimultatibus, in medium consulerent.

Publicam incolumitatem omnes sibi

468쪽

MDCXIV LEGATIO

aspectandam ducerent. Hanc frustra alibi quaeri, quam in concordia eo rum,qui sunt ciues unius ciuitatis. Me ergo praesente, acribus utrinque studiis res est agitari coepta. Interdum c5sidebant. Pars quandoque in aliud triclinium secedebat. Ibi seorsim a c te ris consultabant. Vbi res postularet, coibant, & capita conferebant. Vbi

ubi essent, eis arbiter, siquid peribnacioris dissidij inter homines sententiis tam discrepantes oriretur, conciliator , & moderator aderam. Cum de aliquot articulis iam consensissent, ad alios simili ratione traei andos accede

bant. Ad postremum, de omnibus ita

nuenerunt, ut neutris vlla discordiae materia relicta fuerit. Pacta & conuenta in codicillos redacta, & virin que consignata fuerunt. His tam pertiaculosis certaminibus tandem sedatis Omiles ad sua remearunt. Vniuersa gens tanti muneris autori Deo gratias

469쪽

R H IZ Τ I C A. 2,2In aula regis Venetus legatus acrius instabat, ut Veneti foederiscapita ad notarentur, ea quς Gallico foederi r pugnare dicerentur,nimirum,Vt communi consilio reformari possent. Re ab regina ad regis consilium reiecta, magis ex dignitate visum, priusquam id foedus articulatim disquireretur, ex eo legato elici , quinam esset sensus Veneti principis super iis, quae in hoc

negotio attendi potissimum,&expen di oportet. Ear sunt primariae cauta, quibus adnexae sunt illa, propter quas utrique foedeii sine euidenti alterius foederati detrimento locus esse non potest. Verum is ad haec nihil respontadit. Haec ego etsi idoneis locis disper sim memoraui, hac talpen strictim repetere, & sub uno aspoctu ponere, me nonnullum operae pretium facturum puto. Vulgo quidem haec iactabantur, Vetustam regum Christianiusimorum,& Venetae Reipub. amicitiam desiderasse, ut nulla gens re 'ibus

ta di

470쪽

MDCXIV LEGATIO

antiquitus foederata non dico impelleretur, sed ne inuitaretur. quidem ad se cuipiam ullo foedere adstringendam,

nisi ipso, non dico non nescio ed rem desiderante rege. Quippe vix fieri poς

se ut non nouo fhedere nonnulla continerentur, quae regis rationes v ehemem ter obscurent, & minuat. Fac hoc non esse. Solo foedere quomodocunque

i aum, scriptumque sit, antiquiori

geri tantum derogari constat, quantum nemo amico detractum velit.Nis,si dicere libet, hodie inter amica imperia pudorem, & respectum esse vocabula demonstrantia virintem plerumque compendiis inimicam, prosesusque inutilem.Certe cum centum abhinc annis reges Galliae flagrantibus gentis Rhaetct studiis culti fuerint,hoc Veneto foedere perfectum est, ut pars

eius gentis, Veluti a caetero corpore

abscula, regi sit adempta. Qi Rnartis sit perennis, & creberrima ciuilis dis sensionis materia. Hinc regi situm foedus non