Caroli Paschalij Regis in Sacro Consistorio consiliarij Legatio Rhætica

441쪽

R H AE T I C Α. 2I 8 commercium, ea si excipias, quae Venetae ditionis negotiatores in Valtellitana singulis annis empta ad suOS conuectant. Cuius eneriS est vinum , butyrum, Caleus , pecus, dc alia , quibus

abundat vallis nobilissimae fertilitatis. Curti tamen Rheticae ditionis incolis nihil e Veneta regione ad suOS eXpor tare liceat, nisi mite,& quidem perraro , multaque dissicultate, nonnihil

frumenti. Haec ii I aula.

At in Rhaetia Barbadigus per orniaeScommunitates dispergit,mei ibi obtu

lisse Alpium transitum , de quo sic agam, ut si ea res sit iuris & arbitrij

nostri. Verum tanti apud se Commia nitates esse, ut hoc beneficio iis unis deuinciri, quorum res est, velit. In maximo regis beneficio calumniae materiam reperit. Et cui nulla essent sat ratae gratiae, Quas ob tantam beniHai

stultitiae accusauit. Nani qu1d aliud esse dicas, aliena largiri ZHoc pac o

442쪽

MDCXIII LEGATIO apud prudentes homines facile assis

quutus est, ut, quam nobis obiecit, eius ipse sinisteritatis manifestus fuerit, qui regis tam benefici bonitatem ve terit in contumeliam eius. E sequentibus liquidius apparebit, quas ibi tunc

artes exercuerit. Cuidam Rhaeto interfamiliares adscito id negoiij dat, ut agrestes homines, qui ad urbem siti quisque negotij gratia Ventitarent, quamlibet nunquam visos & auditatos, comiter appellet, & modo hos, modo illos ad suas aedes adductos, dein mensae, & cibi qui ibi semper e sent parati, & expositi, adhibitos, tum plusculo vino hilaratos, saepius.

que madidos cechino, aut eius nummi medietate donet. Et vero plerique hoc pacto ebriulati, saturati , ac donati domum remittebantur, ubi cantu & clamore Veneti legati comita tem celebrarent. Huic Vinolentae tu bae indebantur, & ingerebantur ea,

quae is ab se ad hunc, aut illum pagum

443쪽

perferri velles', hoc potissimum , Venetum foedus renouare ne dubitarenticum rex, & Veneta Respub. concorditer inter se congruant. Regi quidem nihil gratius fore, quis si quam

primum cognoscat, id Adus intuitu sui redintegratum esse. Legatum V enetum, qui est in aula regis, Veneto principi scripsisse, regem ergaV enctos ita esse animatum, ut a Rhqtis cis paucos dies petiturus sit, Venetum Dedus ut instaurent. Nulli dubium esse debere quin legatus regis iubeatur ad id negotij quamprimum vineas , pluteos que, quod dicitur , agere. Cum quamplurimis haec ad me in singulas propemodum horas deferrentur, inania inanibus eludere poteram, & cum eo paria facere. Sed iis, qui talia ad me perferrent, omnibus respondi, Studiose, & sancte regem regni Galbliae veteres, & recentes amicitias colere. Id ipsum a rei se et curatoribus,vbicunque sint, omni quacunque re & r,

444쪽

tione possunt, planum: fieri velle . Me ' ciuius m semper enisurum , Ut hanc re gis mentem tam probam in iis, quae meae cur* credita sunt, dictis , factisque testatam faciam. Verum de/ his Rhiaticis rebus nihil eius esse quod iste sic dicat. Ad eum, quippe redeo, qui quotcunque alloqueretur , apud hos tetram quamdam loquendi licen tiam, in nos exercebat , dum diceret, nos non implesse id, quod Venetae Reipub. polliciti essemus. Enimve ro ad tantum probrum erectus rem non vltra distuli , quin protinus illud dictum coram ipso confutatum tui. Eius conueniendi occasionem mihi prebuerunt eae, quas pridie acceperam , regiae literae, quibus illa, quae defutura uactatione paulo ante dixi, cognoti eram. Id ubi ei narrassem, haec illi co in os homini dixi, Ita lepidum ti bi visum est, vulgare, legatum regis,

qui est Venetiis , Veneto principi pollicitum esse quidpiam, cui a no is

445쪽

satisfactum non sit. Equidem per- uelim scire, quodnam fuerit illud promi 1lum an ea oratione ,quam ipte ineum' cohsessum 'attulerit, spontalicis, inquam, & meditatis verbis, an alicui percontationi respolidet,do' flictahi3 Postquam paulum harsifauir I tergi 'versari voluit. Sed nequicqvim. Nain hominem ursi, & nihil remisit don id quod esset, effaretur : respondeii-do; cum scilicet, legatus ro atus fuit ut in regis' i citiam perrerret, quan-ropere Veneta Respublica eum in hoc Rhaetico negotio auxiliatorces experiri cuperet. Haec tunc u inquit, fuerunt verba legati , Sibition esse dubium , qui nidi quod petitur, rex V ' netae Reipub. praestaturus sit. Verum inscripto foedere esse nonnulla , quae Gallico foederi derogant. Responsum, inquit, ei est, de emendatione articulorum foederis Venetum senatum consentire. Nulla enim re regiis

rationibus derogatum velle. Ibi ego,

E e iiij

446쪽

MDCXIII LEGA ΤΙ Ο Non ergo regis promissum i sed quae dem inter loquendum legati verba ta

ista memoras. Ea verba nunc in triuiis

dicuntur esse promissa regis. Sane, sis quid legatus nomine regis disertim promisiuet,id faterer ita accipi opor tere, ut si sit promissium regis. Sede tuis verbis ne ullum quidem legati promissisim fuisse constat. Esto, re gius legatus foedus reformari oporte re dixerit, ut regi, scilicet 'abunde cautum sit. Num eadem foedus uti

nouetur, se essecturum , aut regem id iussurum dixit 3 Videte , ne ini riosius,quam ingeniosius ea verba de torta tranatis ad eam sententiam. quae nunqua nostra fuit. Nempe vobis illa metio reformadi foederis est admissio eius, quod quamlibet reformatum, mansurum tamen sit. Ergo dummodo per vos liceat reformare foedus , illud vobis a rege promissum dicitis At etiam propemodum cstipulatu nobiscum , ac velut ad iu-

447쪽

dicem agitis. Hic haesit , & eru buit. Enimuero eum scire volui, quor, quantaq, mala haec ipsius ratio tam praepostera excitare posset, dum ea multitudini induntur, quae regem, regios , ministros immeritissimo diφfamant. Satis habui, hominem veritatis, & cuidentissimae suorum calum niae adgnitione percitum eb redegisse unde euadere non posset. Eodem tempore aliquot viri boni eum serio monuerunt,' quid de se dere inciperet, id irrita spe agitari. Ii de solum Rhaeticam rem ruritis datum

iri praecipitem in id genus calamit tum , in quas a solo Veneto foedere proiecta fuit, quς nec Venetae reipub. nec cuiusquam utilitatibus, aut ita aeconducant. Sed & animum, & aures hisce monitis obturaverat. Nec potuit

coercere illam indomitam libidinem, qua succensus praeceps ferebatur ad ea explenda quae destinasset. Res docuit, ei destinatum, & obstinatum suif-

448쪽

MD C XIII LEGATIOs e, si non aliud posset, Rhaetos diduce

re iii factioia es, e Cuibus Veneta prae polyeret. Sic scissam gentem, S metu

extremorum malorum conterritam ad Venetum foedus renovandum, ut

ad mlisi mam stlitionem, 'esiit uitam adigere. Hoc ex eo sciri potuit, quod in ' iplos regis beneficiario,, infimam plebem, quod in se fuit, velut immanes feras immittere voluit,vr,si nostro foederi hoc semel adminiculum sub trahered, totum porro, ut ipse existuanabat, titubaret: Secretarium legationis tunc Tigurum tertio misit, quipemeret explorare , an illuc quoque Velietum foedus induci posset, ut ea ratione Rh tos non tollim admonitos, sed & perterrefactos sententiam mutare cogeret. Verum i S secretarius a

singulis consulibus sepagatim admonitus fuit, ne quid tale coeptando niteretur in superuacuum. Nuper enim

cum rege Christiffrussimo initum se diis esse,quod Reip. Tigurinae abunde

449쪽

sit. Caeterum Tigurinos qua re poterunt, Venetae Reipublicae temper esse commodaturos. Ad id verbi secreta rius arrectus sibi paucis multa promit ii credidit. Ipse postea Barbadigus ac

curatiorem , & vbetiorem ciuS Vocis interpretationem exquirens, Voluit

bi dici, quonam illud dictum perti neret, & quid sit illud, quo Tigurina

Respublica Venetae commodare potest. Scilicet, is quum censuit, Verba laones alis, contra sententiam, aXiΟ-mata Iurisperitorum eos obligare a

quibus prolata essent. Ab eodem illo secretario , aliisque Barbadigi asseclisper Helvetiam multa in nos contume liose deblaterata sunt, quae eb pertine lant, Vt monstraremur, sicuti hostes, dc euersores rerumpublicarum. Verum Helueth, quorum cum Gallica gente peruetus conluetudo est, statim intellexerunt, quam insigni tume lia in nos talia confingerentur: Pauld post non nesciuerunt quantam,tem

450쪽

MDCXIII LEGATIO Barbadigo obtulissem, quam rex postea sanxisset. Intellexerunt,quam non e re Veneta is, tanto beneficio postha- bito, aliis rebus animum intendisset, quς non modὀessent extra rem,Verum etiam ad eorum perniciem pertinerent, quibus ipse inaudita importuni

tale negotium facesseret. Tot ergo

laudibus Helvetij uberrima regis in

Rhaeticam gentem beneficia, & crebra regiorum ministrorum erga eam officia tunc extulerunt,quot diris illam tantam inuerecundiam optimus quis

que insectatus' est. Iam iis gentibus illud nomen , ut indubitata quaedam Rhaeticae calamitatis significatio per- nimium innotuerat. Sane Curiae in pit-tago de illo eiiciendo plurima memtio facta. S ed prudentiorum sedi a semper verendum esse dixit, ne dum illo digna decernuntur, ius gentium Violetur. Etsi rem introspicientibus is dictus est esse homo priuatus, nec Vllo publico iure tutus, qui nullas eorum