장음표시 사용
461쪽
Quae si eius rei cauta Physica, quod Cauda in alteram vergat Solis partein idcsipi Gentis non sit instituti inuminatim tamen quid sientiam declarabo. Cometari, comam in Sole diuersam partem proiecit,maximum argumentum est, eius incen Ratio Physidii causam non elementarem esse,sed ex corpore sirnplici ac coelesti prorsus expenarii ἰ dendam coelo enim prodrium est, non vires utio pacto continere quod elemen ii parie cotis accidit sed foras transimittere, ut qualitatum sint activarum motrices. Si ab eleet' iis ermento ignis,aut ex motu haec incentio fieret, flamma in illam partem declinaret, pioimri. ad quam natura ferri procliuis est: sursium scilicet magis,atq; citra conspectus nostros nunc ex Sole ipsis Radiirecta in Cometam diriguntu1. Quicquid in illo pingue, vel, cidum sit igne commutant, 'raeter hanc ac stionem, qua non disserui
aere calefacto, partes etiam incentas secum in re uim,atque continuum serui, donec concurrunt. Hanc crediderim esse Germanam rationem.
DE TERRAE DIMENSIONE, AC DESCRudo Regionis schemate in superficie plana,ex Patris dogmate, via tamen paulo commodiore. Cap. xxxiij.
Raeclaram tradidit Pater Chartae alicuius depingendae methodum cognito uniuscuiusque loci ad alterum Positionis angulo , solius instrumenti, Ut vocat, ἐπια δεμπου, Directori nautici adminiculo. Idem Caput hic placisit annectere, non Verbolenus, sed eo modo, ut tum certitudinis plus adferatur , tum molestiae nobis partem non exiguam ademptam esse iudicetis. Nam ea ferramenta
lapidi Heracleo attrita, quorum opera Horologijs Vulgaribus
462쪽
rat hic tractaru sta a tris institutione. Praxis.
garibus est usitatior, proiit in aliam atque aliam Regionem transferuntur, adpolare sydus nonnihil analogiae deperdunt atque commutant ac subinde ad septenos gradus circumacta, vix siua se polatione transferunt, quod sane in describedis Vrbibus, aedis latorum basibus, hortis,& id genus locis minoribus, maximi statim erroris occasionem praebet. Dicam igitur duntaYat,quo tenus nostra disserat ope. ratio. , reliquum ex Patris libello de locorum distantiis eruendum sino. Cum itaque in prima specula sedem fiximus,ut circumiacentium Opidorum situs, Positionum circuli ad sitiam amussim expendantur, non ita instrumentum colloco,ix xio pii M ut eius Metidiana linea per Di reestorium nauticum ad Meridiem coaptetur: sed alterius quod mihi, cumq; lubitum est, loci punctum ob oculos pono sic ut lineae Meridianae, siue homo et applicata dioptra per utriusque perspicilli foramen illo
recta dirigatur,atq ita Astrolabo defixo, uniuscuiusique loci vestigo Positionis angulum id animo alte reponens, vel cautius annotans, in cuiusque circuli maioris differentia, quod sit numerationis exordium, vel quorsium euadat, an a puncto scilicet Orientis Meridiem versus sit aestimata, an hinc ad occasium, vel ab occasiussit deducta ad mediae noctis lineam vel hinc iterum in ortum delati simus, aut denique conuersia supputandis eri e Positionis anguluint comparati Deinde ocu- statio strenuis aut mente concipio, quem mihi alterius eligam stationis locum, eiusque con-
- tydero Positionis διαφοραμ ad aliquem cardinalium punctorum quatuor Stante vero sic dioptra postquam eo loci deueni ut secundas habeam Positipnnm differentias ita demiam posteriorem Astrolabi partem in plano colloco,ut primae stationis apex utroque perspicilli foramine consiyderari possit: itaque instrumenti habitudine immota, iterum ad angulorum inquisitionem circunquaq Vertor. Quod si commutanda sit sedes, pro latione tertia, non secus ea exsecunda vesti-
statio terili getur,quam exprima in secundae κατα ςκμα Auenimus. Nec alter erit in statione
tertia instrumenti coaptandi modus,quam ut Dioptra insiuae positionis linea simili modo ad secundae stationis locum dirigatur necesse tamen fuerit tertiae stationis locum, quo rectius tandem in plano chllocari possiit, duplici primum statione collimari, eiuscue habitudinem sciri ad utraque priorum stationum loca His ergo habitis descripto primum circulo, pro angulorum Catastimate ad locum primi status, non secus atque Pater erudiit, omnium protraho Positionis circulos. Deinde secundi status punctum,in sitae Positionisiinea, ad quantamcunque placet distantiam a priori remoue, ita ane ut utriusque Meridiana linea sit sic vocare licet in modum parallelorum consistat, atq; iterum protractis lineis per anguloru differentias, in concursu rerum mensuratarum conspecta fastigia collocari necesse est. Veluti si triclini cuiuscunq; basim, laterum longitudinis, in circuitu angulorum anfractus insuperficiem planam redigere sit animus
463쪽
Rimam mihi stationem in X, locabo, lineam vero instrumenti Meridianam L,M, V.ad signum, rectadirigo deinde sic state organo,omnium angulorum,seu lateralium lucturam ce ra puncta A,B, C, D,E,F, G, H,I quantum distrepent iuxta Positionis angulum,in limbo horario ab ortu versus Meridiem circumspectata seorsim annoto, nec non locum stationis secundae Y Quem faciat Positionis angulum ad lineam L, M,V. etiam atque etiam consiydem atque sit ea quasi vo .grad. ab L.Versius T. stupputatorum. His vero immi- minente dioptra transfero me cum Astrolabo ad alteram peculam,atq; bipaluantea facilioris conspectus gratia ad perpendiculum erexeram, ibi instrumentum colloco, ea habitudine, ut e priori Catastimate eductum perpendiculumviroque Dioptrae foramine perspiciatur. Ita defixo tandem organo, repeto eorundem punctorum Positionis disterentias iam nihil superest,quam ut in plana superficie duobus descriptis circulis, in utraq; statione collecta per limbi gradus locorum discrimina inuicem conserantur videbis in opticorum Radiorum concurse Uniuscu his . h.auiusque ad aIterum restare Positionis differentiam: nam si intercapedinem duaru rus mensura. stationum in certas aliquot portiones partitus sis, eius segmentum unum atque alterum eongestum,in reliquis dimetiendis mensium: vicem suppleuerit.
qua methodo inuestigari possint. CAPUT L XXX IIII. Lu
464쪽
Uemadmodum locorum diuersus in Austrum ac Borea respectus,siue latitudinum dii serentia, per Meridiani circuli partes parallelo duplici interceptas, aestimatur: ita longitudines pia in aequatoris ambitu vel eius parallelo circulo supputari debet ut nihil aliud sit loci longitudo, quam circuli 1 quinoctialis portio,duobus inclusa Meridianis,quorum hic per loci verticem incedit,ille per locum alterum, unde longitudinis numeranda: lumptum exordium,siue ad quem longitudinis est expendenda diueisitas. χα Plurimi autem huius calculi caput inanilis Canariis statuunt, eumque qui his in caput porrigitur, caeterorum faciunt Meridianum principem fecit eius alibi mentionem Pater)atque adeo haec res non unius arbitrio pendet,licet Veterum censuispitinui in o. Physicae magis sit rationi congrua. Nostri instituti id tantum sit,ut longitudinudii ri: I di ςnxi*,methodo expisicari possint. Multo id faue maioris operis est atq; ne
ohesi Abii gotii,&s institutio minus obscoeritatis inuoluat, qua in latitudine quaerenda conia linebat. Esto igitur hetc prima longitudinis indagande via, ex illo desumpta,quod uno temporis momento diuersis Regionibus sie consipicuum praebet Planetae corpus,nec non Eclipsis sinis aut initium vi de neces sum est vel te profectioni opera dare, vel alterum praeficere qui tibi qua voles Regione disisitus, idem Caesi punctiueon syderet. Id enim constat,loca quae nostri respectu magis portenduntur in Orientem Solem, eo priores numero sibi censere horas, atque temporum disseretias. Vnde si in unam horam incidat duobus locis quodcunque voles Deliquiipunctu,. longitudine pares,eidemq; Meridiano ubstratas esse sicito Sinhorae unius curriculo diuersis terrae partibus Lunae ingressus, aut defeetuum vicissitudo discrepetes quinque profecto ac decem graduum longitudinis est iaciunda diuersitas. Si horam media interlabi contingat e sipondebui panes A quatoris sieptenet u semisse,
465쪽
ae reliquo temporum calculo ex pro ortione coaptandae fiunt omnes locoru distantiae. Multiplicato enim horarum numero per i . minuta,earundem parti-tur per .productum gradus aequatoris designat duobus Meridianis interceptos. Quod vero ex ultima diuisione stupererat, ducunt demum in ut graduum minuta proueniant. Nunc ut numerorum evitetur molestia,in organi posteriore par tremo
te adplicata Dioptra ad horam, qua vel certum aliquod Zodiaci punctum Luna ζ' perambulat,Vel ad 6ynodos cum Sole proceditJac si natura in limbo Translata ' ' deinceps regula ad horam,quae alio in loco huius schematis prebitura sit exordiu, dicto citius interiectos AEquatoris gradus cum sitiis fragmentis indicabit. Hanc vero longitudinis dii ferentiam, longitudini tuae Regionis tibi persipecta adiungito, B alae sit locus Orientalior vel siubtrahito, si magis in Solem cadentem procubuerit,ilicet loci alterius ignoti,ad tuum Meridianum continget positio.
git Eclipsis 1ub terra Sole eridianum occupante: nam ijs horae eo incedunt ordine,quem extimus circulus prefieri. Qui vero in B,videbunt Luna deliquiu tempore exortus Solis, nam qui alijs fuit Meridianus circulus,his habet Horizontis rationem, interior circulus eoru horas repraesentat: Cum autem hae hor quadrante diei distent, erit, tanti longi tudinum differentia: nam 'quinoctialis reuolutio diei unius mentra per-kx x x 'ri' negocii facilitate prae Alte, .ati. stabit Astrolabi pars potio siue facies o Astro abi ipsa habito nimirum temporum discerimine: Meridiam quibus illud interceptum est, una in AEquatore Iongitudinem quot gradibus extendatur,luce clarius commonstrant.Est vero alter modus ex
Lunae parallaxi, vel ipsius ad certum aliquod ydus, aut Caeli punctum intuitu de is
inuento enim utrobique interstitio Lima ad aliquam stellam fixam non longe ab REcliptica dissitam, simul ac minorem ex maiori siubtraxeris, restabit adspectuum diuersitas, qua siecta per Lunae motum horarium, restiterit tempus coniunctionis Lunae, Caeli puncto proposito eo conuersio in gradusin minuta,nihil preter additionem aut siubtractionem, negoci superest,prout tuae conlyderationis inte capedo Lunae ad stellam maiorminorve fuerit. Si enim minor fuerit, adiicito radus illos atque minuta ad Meridianum loci tui, siue longitudinem cognitam: secus stubtrahe atque hoc modo locus tuae cons yderationis erit Occi entalion illo vero Orientalior.
466쪽
Vnc modum tradidit Apianus velum illud
annotatu dignum est, totum illud Apiani dogma verum esse cum Luna magis Occastim respicit, quam ipsa stela alioqui sit Orientalior fuerit, euersia ratio censeatur id est si intercapedo Lunae e seli fuerit minor, ubtrahe gradusic minuta a longitudine nota, di locus tuus erit Occidentalior. Sinaxior, adde gladias&minuta ad longitudinem notam,tocus erit Orientalior.
QVIS COELI PUNCTUS QUEMVIS MERI
Omit Pater cuiuscunque reperire veri calem est culiam, eiusque a tuo Meridian distantiam, Cap. R. Nos econtra exploraturi, Mi Coeli punctus in loci altemus Meridianum sit deuolutus,cognita hora nostrae Regionis tum per doctrinam grad. Medii Caeli velligabimus atque IEquatolis partes loco So fui in Medu Caesi gradu intercaeptas adiiciemus arcu Eclipticae qui coasicendit longitudinis differentiae in Spina recta , numerationis terminus gradum desipitauerit, qui loci alterius circulum Verticalem ferit. Esto verbi gra- pl' 's . hiei iitrii constitutus quisquam scire desideret, vi bi SolymorVmm s Caeli punctus ad Meridiem peruenerit hora stari et pome diana SolacXmente in Apogaeo primo gradu Cancri: reperio eiusdem signa culminantem 2 8 gradu, inter quem Solaris corporis centium comparantur , quatoris gradus loni itudinis vero disserentia quae Urbem Hieros. lymam nostramq; tei cecit, plano censetur pari. s. et . scrup. cui respondet Eclipticae arcus,quia princ vio in i ..u gradusipputatur quare hic gradus et Ciuitati ad circulu verticale peruenit &cium; stella virui mac5sistit altitudine supra horigonte. Datur hoc ex altero Astrolabi parte Applicata enim Dioptra ad hora loci tui repertasubiecto Iolis gradu in Signifero,
M φη P- msuς, num longitudinis differentia in limbo, cuius supputationis termino adplicata rursus Dioptra in Ecliptica gradum zodiaci, in Calum mediu te-
Prior in qua indagandipuuctu caeli.
467쪽
tenet Regionis propositae,commonstrabit. Si vero 'oram xplicari voles,a rius Meridiam terris irripendentem qtiae res in Eclipsum uione, atqu* G.
itineribus maritimis mirum in modum tum iucunda,lu i scitu nec ii asia est numera in limbo longitudinis disserentiaria Meridiana vel ortum veloec cientem Solem versus fini lupputati0nis iungatur Almuri siue Dioptra Datur is Zodiaci gradus qui hora proposita tua: Regionis Meridiano onsistem,t: actum reducto indice ad oram loci tui, obsierua in xlam Ecliptica gradum decubuerit: nam si cum hoc gradu volvatur Dioptra , dum Medi Caeli gradus sire
repertiis,iterum Meridianam lineam contingata. inde horariae lineae temporis te quaesiti certiorem fecerit. Sit verbidocri ina gratia Solis deliquium, cui tempus E en,pium.
Anno i 63. Iunii o. die, hora .m in i 8. post Meridiem adsitum Vrbis Bononiensis stipputatum industria Nic. Si mi Lubet eXplorare qua hora Louariij hic se defectus conspicuum dabit. Longitudinis di ferentia nostrae ciuitatis a Bononia 1 grad. 2 9 min. in Occidentem magis. Quare hoc ordine illis a Meridiano supputatis, Dioptram adiunge in circulo horario ac et 8 grad. iv,qui Bononie'ora Solaris Eclipseos, Medio Caelo se inferet, recta sub Dioptram duco. Ac lic stantereti ,referatur Alinuri ad horam ii. eiusq; 4. partes ea Eclipticassecat in V. gra.
3 o. min. D. Hoc vero gradu immota sistatur linea, ac una cum reti transseratur,
dum ad grad.nr. ad Meridianum redeat. Tum regula in limbo horario rempus pomeridianum indicabit,quo nobis eadem spectabitur Coniunctio: loram cali ceta Meridie . a i. minut. Vnde hoc caput superiori prorsus ordiane, Sceversa comendit Hypothesum ratione.
DE SIT ORBIS IN VESTIGANDO, AC IN
certam terra partem dirigenda nauis artificio per stellam visam, nec non de loco tum distantia vestigandar, tione Geometrica Al. xxxvj.
I tum alicuius loci ad quem instituenda sit prosectio, tum in Anteriore Astrolabi facie, tum in tergo commolirare ex
iam dictis facillimum est. Siquide in dorsio Astrolabi perspecta eius quae Virutaq; nauigationis terminu intercedielongitudinis differentia,nt eratur in gradib. liriabi, bipsa Meridiana linea ortum vel occasum versiis, pro alierius Regionis stitu ,fini applicetur Dioptra, iamque in Dioptraespacio numeretur eleuatio Poli ab Atquinoctiali centrum versiis,nec mora in stibiecta organisaperficie, locisi quesitu commonstrabit latitudinis suppiitatae terminus. Vt itaque itineris instituti paulo certior evadas, praesertim ventorum, dedit q; aurae praesidio destitutus: sic agito. Cognita hora loci tui, applicabis illi Solarem locu m, idq; Diopi si pesti cum . . Aib. bentis indicio, ac sic stante Reti, eadem linea relata ad punctiam adeundae Regio Auis, ch -- nis, iam antea designatum monstrabit ilichsii qua eius loci stella circulum Meridi si ia auri anum contingat, aut etiam recta supra caput feratur unde hanc stellam tibi tanquita rectricem ob oculos pone, eo vela eo gubernaculum omne conuertito. Si
468쪽
enim forte ortuna insigne aliquod lydus in ipse rum Tenith consistat, iam quasi Mercuri statuam crede, viam tibi quae digito signet. Sin vero Meridianum eius loci pertingat. sed a Tenith aliquotenus in latitudinem euariet, est tibi utriusque, rusteli 'pectatae, ipsius loci Tenith expiscanda altitudinum diuersitas. Itaq; Panimo tuo,atque oculis quasi circulum ingentem concipias, qui perPolos sella visam extendatur, atque in illo quanquam dissicilest,huius dit serentiat portionem imagineris, inuenies caeli locu, licet fortasse no aliqua stella illustre, qui tamerecta linea inter stellam antea repertam Polum reseratur. Itaque ipsium Regionis locum syderi substratum quasi oculo sertitus es, id uue pro praesenti teporis puncto. Ac licet non usique adeo exactum, insigne tamen habes profectionis compendium quandoquidem nec in amussi consistit nautis viae vestiganda artifici ut
sied singulis horis cogitandum est aliud atque aliud caeli punctum huic Regioni in
caput impendere, ac proin asiidue iuxta horarum numerum trans actum, versaniadum est Rete cum Zodiaco Vertim haec de nauigatione nocturna. Interdiu,cum
yrofecti , astrorum ignes Phoebeis radijs obtundunrur, Sol tibi signa dabit: ex Solis altitu' dine quaeratur loci latitudo, ea nos per Equatoris parallelum dirigat, dum perlaciundar longitudinis differentia marina miliaria ex ratione correspondeant. Cuq;
eo differentia pertigeris quem sibi locus adeundus vendi carit, cito te in eius Meridiano iam versari. Verti mane per ipsium rectasiursim vel deorsim dirigenda nauis est, dum loci latitudo per instrumentum accepta, latitudini olim perspectaei. . ii 4ini QRHς t 'Ruς Obiter agnostas quantu hoc angulo recto circuitionis fiat mul si T. Vtiplicetur utriusque longitudinis natitudinis differentiae arcus in se quadrate, .u i producta pςr' idit one in num colligantur. Summae Verbquaeratur radix qua .. tuti drata, ea signiri a itineris conficiundi longitudinem pergradus aequales his qui sunt in parallelo proximi ducatur tunc ea distantialia 6 o pro miliaribns Italicis
in i a pro Germanis, in Q. pro Sueuis nam non nisi ad latitudinem I .graduudocti ina haec locum obtinet .
De Usu Quadrati Nautici CAP. V X X II.
Nanis potuit dari interior nostri instrumenti cocauitas, quandoquidem tabularum nullus hic situstis, uti in Astrolabo vulgari Sed omnium vicem unicum stupplet Horigon tale Caiatholicum quare natantum insterta tabula, quarium huic sieruiat, tum Cycli Solaris schema cum Quadrato Geometrico complectatur, non inutile ruerit, in tympani plano Nauticum illud instrumentum cuius Pater inuentor est cum suisi Nauticia plagis tentorum nominibus exarare. Quod quidem quam utilis sit, ex Patris . ς 30- η libello Cosinographico, additionibus eius in Apiani Cosimographia, venari potest. Imo&praeterid', prosectionis institutae duce Ventu inquiramus, datur hincetia locoru castigare logitudines, interea dii in peregrinatione versamur necnon
ab impia longitudinis disterentiam lupputare. Quadrati fabricam vel ex ipse adspectu tacilam damus.
469쪽
Icebit enim cuique suo more, ac patrio ksomate ut Ventora differentias stulpat. Vetustis inussi ierunt duodeni flatuum tractus, ac totidem mundi plagaeci nostratium Nautarum mos est ut maioris distinc stionis gratia, inara partiantur.Neque pigetat Patris axiomata subnectere, quibus tanquam eindamento haec plagariam segminacemstruuntur. Quibus enim locis latitudo indifferens est recta pete Axiomm
undem parallelum instituenda prosectio inhortum stilicet aut occatum versus a. Quibus
470쪽
2. Quibus sola longitudo disicrepat, his unico Meridiano itineris maritimi
limes constituitur. In caeteris,utriusq; di in enfonis conswderarda diue uita sest. r. Si enim itudinum ac latitudinum differentiae pares lint, em quatuor plagaru aliqua, quae duobus utrinq; cardinibus per medium sipactu est interiecta 4. Quoties lotaritudinis differentia latitudinis suerit diuertitate maior erat nauigations tractus eo propior ad ortum vel occasium, quanto fere inaequalitas differentiam maior fuerit. . Contrarii latitudinis excedat diaphora, magis Austium vel Septentrionem
versus, maris aequor arandum est Reliquos ventorum ductus hac ratione concludito.
6. Si dii serentia longitudinis ad latitudinis differentiam ratione quintupla putetur, erit prima ab ortu vel occam nauigationis plaga. r. Si Herit proportio dupla eliquialtera,secundam dices. 8. Si seliquialtera, tertiam.
i. Si aequalis fuerit, quartam . . . . .
io. Nec secus si latitudo ratione maioris proportionis exuperet longitudinis differentiam, prima plaga a Septentrione vel Meridie quintupta tribuatur,ac reliquae reliquis proportionibus deinceps, eodem penitus modo cac sic a . cardinin Horia bus numerando,duaevi triginta restiterint classes,sue ventorum sipacia. Vnde di-n au tariiῆς recturus aliqubnavim, perspecta eius loci tum longitudinis, tum latitudinis diffe-' 'rentia,to curia unde proficisceris quasi in centro instrumenti collocabis. Dilsterentia longitudinis in si pernis lineis utrinque tipputetur, dextrorsium Meridiano sit longitudo loci ad quam tendimus maior sit, secus ad tauum, siue occidentem versius Hispunctis inuentis adplicatur resula,aut filum utrinq; expanditur nos maioris commoditatis gratia, per denas singulas partes tam ex latitudinis ordine quam longitudinis rectas lineas produximus, uti Jἰ. . I in Charta Cosmographica. Habita igitur&latitudinis diaphora, prout in Boream magis, vel in Austium di-
hiertitur, ac ex utro' latere producta linea incontactii loci situs est cogitandus.
Via levi centro, loco inuento applicata regula plagam monstrat, ad quam vela si uersim plaga sit perspeeta ac latitudinis diuersitas,tum eX contactu linee a centro egi ae quae plagam designat Mallei ius utrinq; per latitudines productae, trahatur δ tertia quaedam linea illi quae per latitudines processit ad angulos rectos: Videris si in continuia procedat, notari peracta iam longitudinis differentiam. atq; hi in; i ita vix qui qua ad nauigandi aletem desiderabis reliqui. Sed fortassis non incom-0 ς ἡβq' modum videbitur, quod alibi Patre annotasse memini, ut ad ijciatur hoc loco leu-y' carum ratio, quam pro plagae diuersitate diuersiam nauto collegerunt,eamque sic Navi ando per Meridianum resipodentini gradu ira leucae 4, iuxta hac proportionem incedimus in prima quarta qua est 6 circuli per i . leucas&4. dc Meridiano elongabimur 3 leucas 4. Item in secunda quarta procedendo quousque eleuatio Poli mutetur per unum
gradum,conficiemus per directum eucas 5 distabunt Meridiani g. leu- Tertice, lagae resicondem at aeu per dilectum, distatui Metidianorum est per